Tài liệu giáo dục địa phương tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu dành cho học sinh lớp 6

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:70

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Uỷ ban nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu tổ chức biên soạn cuốn "Tài liệu giáo dục địa phương tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu lớp 6" nhằm giúp các em tìm hiểu, trải nghiệm, khám phá những vẻ đẹp của quê hương; những vấn đề về kinh tế, văn hoá,… của địa phương Bà Rịa – Vũng Tàu. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu giáo dục địa phương tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu dành cho học sinh lớp 6

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRẦN THỊ NGỌC CHÂU – TRẦN THỊ KIM NHUNG (đồng Tổng Chủ biên) LƯU THANH TÚ – NGUYỄN THỊ HIỂN (đồng Chủ biên) TRẦN MINH HƯỜNG – TRẦN THỊ PHƯƠNG LÝ – NGUYỄN HỮU HÀO – NGUYỄN HỮU BÁCH VŨ ĐÌNH BẢY – NGUYỄN ĐÌNH KHOÁ – HỒ HỮU KIÊM TÀI LIỆU GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU LỚP 6
Mục Lục LỜI NÓI ĐẦU........................................................................................................................................3 CÁC KÍ HIỆU DÙNG TRONG TÀI LIỆU...........................................................................................4 Chủ đề 1: ĐỊA LÍ tự nhiên tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu .................................................................5 Chủ đề 2: LỊCH SỬ TỈNH Bà Rịa – Vũng Tàu từ nguồn gốc đến thế kỉ X ................. 21 chủ đề 3: Truyện cổ dân gian TỈNH Bà Rịa – Vũng Tàu .................................................. 29 Chủ đề 4: EM YÊU GIAI ĐIỆU QUÊ HƯƠNG..................................................................................... 43 Chủ đề 5: MĨ THUẬT TỈNH Bà Rịa – Vũng Tàu............................................................................. 51 Chủ đề 6: đặc sản, ẩm thực tỉnh bà rịa – vũng tàu........................................................ 62 GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ............................................................................................................... 68 2
Lời nói đầu Các em học sinh thân mến! Bà Rịa – Vũng Tàu là một tỉnh thuộc vùng Đông Nam Bộ. Với vị trí giáp biển, sở hữu vùng biển rộng và giàu tài nguyên, tỉnh có nhiều lợi thế trong phát triển các ngành kinh tế biển. Bà Rịa – Vũng Tàu cũng là nơi có lịch sử khai phá lãnh thổ khá lâu đời với hơn 20 dân tộc cùng chung sống. Tất cả đã tạo nên một tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu phát triển, năng động, hiện đại và giàu bản sắc. Thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Uỷ ban nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu tổ chức biên soạn Tài liệu giáo dục địa phương tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu lớp 6 nhằm giúp các em tìm hiểu, trải nghiệm, khám phá những vẻ đẹp của quê hương; những vấn đề về kinh tế, văn hoá,… của địa phương Bà Rịa – Vũng Tàu. Tài liệu gồm các chủ đề gắn với các nội dung đặc trưng của địa phương; được thiết kế qua các hoạt động: Khởi động, Khám phá, Luyện tập, Vận dụng nhằm tạo điều kiện giúp các em phát huy được tính tích cực trong quá trình học tập, đồng thời hỗ trợ các em phát triển năng lực tự học của bản thân. Chúng tôi hi vọng rằng, với thiết kế hiện đại, nội dung cập nhật, hình ảnh đẹp, Tài liệu giáo dục địa phương tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu lớp 6 không chỉ giúp tìm hiểu, khám phá những vẻ đẹp thiên nhiên hay các vấn đề về kinh tế, truyền thống văn hoá của địa phương mà còn đồng hành với các em trên hành trình rèn luyện ý thức, bồi đắp tình yêu quê hương, xứ sở qua những hành động cụ thể. Chúc các em có những trải nghiệm thú vị, bổ ích cùng Tài liệu giáo dục địa phương tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu lớp 6. BAN BIÊN SOẠN 3
CAÙC KÍ HIEÄU DUØNG TRONG TAØI LIEÄU Những kiến thức, phẩm chất, năng lực, Những kiến thức, phẩm chất, thái độ mà các em cần đạt được sau Mục tiêu năng lực và thái độ mà các em mỗi bài học. cần đạt được sau mỗi chủ đề MỤC TIÊU hoặc bài học. Giới thiệu bài học Nội dung dẫn nhập vào bài học. Tạo được tình huống mâu thuẫn GIỚI THIỆU BÀI HỌC trong tư duy và sự hứng thú trong tìm hiểu kiến thức mới. Giúp các em vui vẻ, có hứng thú và Khởi động dẫn dắt vào bài học mới. Giúp các em tự chiếm lĩnh những KHỞI ĐỘNG kiến thức thông qua các chuỗi hoạt động dạy học và giáo dục. Giúp các em quan sát, tìm hiểu,... và Khám phá trải nghiệm những điều mới. Giúp các em quan sát, tìm hiểu và KHÁM PHÁ trải nghiệm những điều mới. Giúp các em tập làm và hiểu rõ hơn Luyện tập những điều vừa khám phá được. Giúp các em tập làm và hiểu rõ hơn LUYỆN TẬP những điều vừa khám phá được. Giúp các em vận dụng những nội dung Vận dụng đã học vào thực tiễn. Giúp các em vận dụng những VẬN DỤNG nội dung đã học vào thực tiễn. 4
CHỦ ĐỀ ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN 1 TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU BÀI 1 VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU MỤC TIÊU – Xác định được vị trí địa lí của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. – Nêu được các bộ phận hợp thành lãnh thổ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. GIỚI THIỆU BÀI HỌC Bà Rịa – Vũng Tàu là tỉnh có diện tích tự nhiên tương đối nhỏ nhưng lại có vùng biển rộng lớn và vị trí địa lí thuận lợi. Đây là một lợi thế lớn, giúp tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đẩy mạnh phát triển các ngành kinh tế, đưa địa phương trở thành một trong những tỉnh dẫn đầu cả nước về phát triển kinh tế - xã hội. KHỞI ĐỘNG Giáo viên cho học sinh nghe bài hát Tình đất đỏ miền Đông của nhạc sĩ Trần Long Ẩn hoặc xem đoạn video giới thiệu khái quát về tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. 5
KHÁM PHÁ I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ Quan sát hình 1.1, hãy cho biết tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu tiếp giáp với các địa phương nào trên đất liền. Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu nằm trong vùng Đông Nam Bộ, thuộc Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Vị trí này rất đặc biệt, đây chính là cửa ngõ hướng ra Biển Đông của các tỉnh trong vùng. Hình 1.1. Bản đồ hành chính tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (Nguồn: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) Trên đất liền, điểm cực Bắc ở vĩ độ 10049’ Bắc; điểm cực Nam ở vĩ độ 10019’ Bắc; điểm cực Đông ở kinh độ 107000’ Đông; điểm cực Tây ở kinh độ 107034’ Đông. Vị trí tiếp giáp của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu trên đất liền: – Phía tây giáp Thành phố Hồ Chí Minh; – Phía bắc giáp tỉnh Đồng Nai; 6
– Phía đông giáp tỉnh Bình Thuận; – Phía nam giáp Biển Đông. Vị trí địa lí của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các tuyến giao thông đường bộ, đường hàng không, đường biển,… Đây cũng là một địa điểm trung chuyển quan trọng đi các nơi trong nước và quốc tế. II. PHẠM VI LÃNH THỔ Dựa vào thông tin trong bài, hãy cho biết phạm vi lãnh thổ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu bao gồm những bộ phận nào. Lãnh thổ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu bao gồm vùng đất, vùng biển và vùng trời. Vùng đất của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu bao gồm phần đất liền và các đảo, với diện tích tự nhiên khoảng 1 989,5 km2. Bà Rịa – Vũng Tàu có vùng biển rộng lớn. Tỉnh có đường bờ biển dài 305 km và vùng thềm lục địa rộng trên 100 000 km2, chứa đựng nguồn tài nguyên quý giá. Cùng với vị trí địa lí, lãnh thổ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cho phép hội tụ nhiều tiềm năng để phát triển các ngành kinh tế, đặc biệt là kinh tế biển như: khai thác dầu khí, du lịch biển, khai thác cảng biển và vận tải biển, khai thác và chế biến hải sản,… LUYỆN TẬP 1. Trình bày khái quát về vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. 2. Nêu ý nghĩa của vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. VẬN DỤNG Hãy kể tên các loại hình giao thông có thể kết nối tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu với Thành phố Hồ Chí Minh. Trong số đó, loại hình nào được sử dụng phổ biến nhất hiện nay? 7
BÀI 2 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU MỤC TIÊU – Nêu được các đặc điểm chính về địa hình, khí hậu, sông ngòi, đất, sinh vật và khoáng sản của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. – Xác định được sự phân bố của các dạng địa hình, các loại đất chính trên bản đồ. – Phân tích được tác động của địa hình, khí hậu, sông ngòi, đất, sinh vật và khoáng sản đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. GIỚI THIỆU BÀI HỌC Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên rất thuận lợi cho việc phát triển kinh tế - xã hội. Địa hình tương đối bằng phẳng, khí hậu khá ôn hoà, ít thiên tai cùng với nguồn tài nguyên đất, khoáng sản và sinh vật đa dạng là những lợi thế mà thiên nhiên đã ban tặng cho nơi đây. Hiểu biết về tự nhiên Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ giúp chúng ta yêu quý mảnh đất này hơn, từ đó cùng nhau chung tay bảo vệ và xây dựng quê hương Bà Rịa – Vũng Tàu ngày càng giàu đẹp. KHỞI ĐỘNG Giáo viên cho học sinh trình bày một số hiểu biết của bản thân về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. 8
KHÁM PHÁ I. ĐỊA HÌNH Dựa vào hình 1.2 và thông tin trong bài, em hãy: – Xác định hướng nghiêng của địa hình tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. – Kể tên các dạng địa hình chính của tỉnh. – Cho biết thế mạnh để phát triển kinh tế của từng dạng địa hình. Bà Rịa – Vũng Tàu là địa phương nằm chuyển tiếp giữa cực Nam Trung Bộ và Nam Bộ nên có địa hình tương đối bằng phẳng. Địa hình phần đất liền của tỉnh nhìn chung thấp dần từ phía bắc xuống phía nam. Hình 1.2. Bản đồ địa hình tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (Nguồn: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) Địa hình của tỉnh có thể được chia làm bốn bộ phận: vùng đồi núi thấp, vùng đồng bằng ven biển, bán đảo và hải đảo. 9
Thành phố Vũng Tàu là một bán đảo. Huyện Côn Đảo và các xã Long Sơn, Gò Găng (thành phố Vũng Tàu) là những vùng hải đảo. Đây là những nơi có thế mạnh về du lịch, thuỷ sản, cảng biển và dịch vụ dầu khí. Em có biết? Côn Đảo là huyện đảo duy nhất của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Đây là một quần đảo, gồm 16 đảo với tổng diện tích gần 77 km2. Đảo Côn Lôn (còn được gọi là đảo Côn Sơn) là đảo lớn nhất, chiếm gần 2/3 diện tích. Rừng núi chiếm phần lớn diện tích trên các đảo (khoảng 80% diện tích quần đảo). Vùng đồng bằng ven biển chủ yếu tập trung ở các huyện Đất Đỏ, Long Điền và thành phố Bà Rịa. Khu vực này có thế mạnh về trồng lúa nước và nghề làm muối. Vùng còn lại là đồi núi thấp, có dạng địa hình lượn sóng. Đây là nơi thích hợp cho việc trồng cây lâu năm, hoa màu, đặc biệt là cây công nghiệp. Hình 1.3. Núi Lớn nhìn từ Núi Nhỏ (Nguồn: Vntrip.vn) Em có biết? Núi Nhỏ (Tao Phùng) và Núi Lớn (Tương Kỳ) là hai ngọn núi đẹp, nằm liền nhau, chạy dọc theo ven biển Vũng Tàu. Núi Nhỏ cao 170 mét, còn Núi Lớn cao 254 mét. Trên các núi này có nhiều danh thắng nổi tiếng như: Hải đăng, Trận địa pháo cổ, tượng Chúa Kitô (Núi Nhỏ); di tích lịch sử Bạch Dinh, Thích Ca Phật Đài, cáp treo Vũng Tàu, quần thể khu du lịch Hồ Mây (Núi Lớn),… Đây là những địa điểm tham quan hấp dẫn không thể bỏ qua đối với mỗi du khách khi đến thành phố biển Vũng Tàu. 10
II. KHOÁNG SẢN Dựa vào thông tin trong bài, em hãy kể tên và nêu nơi phân bố một số loại khoáng sản chủ yếu của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Những khoáng sản này có ý nghĩa đối với phát triển những ngành công nghiệp nào của tỉnh? Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có nhiều loại khoáng sản. Ngoài dầu mỏ và khí tự nhiên là quan trọng nhất, ở đây còn có một số khoáng sản khác như đá xây dựng, đất sét, cát, nước khoáng,… Hình 1.4. Khai thác dầu khí ngoài khơi biển Vũng Tàu (Nguồn: Báo Bà Rịa – Vũng Tàu) Vùng biển tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có trữ lượng khoảng 400 triệu m3 dầu mỏ, chiếm khoảng 93,3% trữ lượng dầu mỏ cả nước. Trữ lượng khí tự nhiên khoảng trên 100 tỉ m3, chiếm 16,2% trữ lượng khí cả nước. Các mỏ dầu khí phân bố trên vùng biển phía nam nước ta. Một số mỏ đang khai thác tiêu biểu như: Bạch Hổ, Đại Hùng, Lan Đỏ, Lan Tây,…Việc phát triển công nghiệp khai thác dầu khí đã kéo theo sự phát triển của các ngành khác như dịch vụ hậu cần dầu khí, công nghiệp lọc – hoá dầu,… Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu là một trong những trung tâm khai thác và chế biến dầu khí lớn nhất nước ta. Hình 1.5. Khai thác đá xây dựng ở thị xã Phú Mỹ (Nguồn: Báo Bà Rịa – Vũng Tàu) 11
Đá xây dựng có trữ lượng lớn (ước tính trên 10 tỉ m3), tập trung nhiều nhất ở thị xã Phú Mỹ, các huyện Long Điền, Xuyên Mộc, Côn Đảo. Đây là loại khoáng sản vật liệu xây dựng có chất lượng cao, thích hợp cho việc làm nền móng các công trình, sản xuất bê tông, làm đường giao thông,… Hiện nay, việc khai thác đá xây dựng diễn ra tập trung chủ yếu ở thị xã Phú Mỹ, thành phố Bà Rịa và các điểm nhỏ lẻ ở các địa phương khác. III. KHÍ HẬU Dựa vào hình 1.6 và thông tin trong bài, em hãy: – Cho biết nhiệt độ các tháng dao động trong khoảng bao nhiêu độ C. – Nhận xét về tổng lượng mưa cả năm và phân bố lượng mưa các tháng trong năm. – Cho biết tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có kiểu khí hậu gì. Có mấy mùa trong năm? Đó là những mùa nào? Khí hậu của Bà Rịa – Vũng Tàu mang tính chất của kiểu khí hậu cận xích đạo gió mùa. Nhiệt độ trung bình năm khá cao (khoảng 270C), nóng quanh năm. Số giờ nắng rất cao, trung bình khoảng 2 400 giờ/năm. Lượng mưa trung bình khoảng 1 500 mm, độ ẩm trung bình trên 80%. Nhìn chung, khí hậu ở đây tương đối ôn hoà, ít thiên tai (bão, lũ,…). mm o C 500 40 400 30 1 422 300 20 200 10 100 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Lượng mưa Nhiệt độ Hình 1.6. Biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu 12
Một năm gồm hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa thường kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10, có gió mùa Tây Nam hoạt động. Mùa khô kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, thời tiết khô nóng, có gió tín phong bán cầu Bắc thổi vào theo hướng đông bắc. Em có biết? Khí hậu Côn Đảo mang đặc điểm cận xích đạo – hải dương nóng, ẩm, chia thành hai mùa rõ rệt: mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 11 và mùa khô kéo dài từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Nhiệt độ trung bình năm là khoảng 27°C. Lượng mưa bình quân trong năm đạt 2 200 mm, mưa ít nhất vào tháng 1. IV. SÔNG NGÒI Dựa vào thông tin trong bài, em hãy: – Trình bày đặc điểm sông ngòi của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. – Kể tên một số hồ chứa nước tiêu biểu của tỉnh. – Nêu vai trò của sông và hồ ở Bà Rịa – Vũng Tàu đối với hoạt động sản xuất và đời sống. Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu không có các hệ thống sông lớn như các tỉnh khác trong khu vực. Tỉnh có ba sông chính là sông Thị Vải, sông Dinh và sông Ray. Sông ở đây nhìn chung ngắn, nhỏ, thường có cửa sông rộng và sâu, triều cường mạnh. Đây là một lợi thế để tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu xây dựng các cảng nước sâu. Hình 1.7. Sông Thị Vải (Nguồn: Tạp chí Giao thông vận tải) 13
Em có biết? Sông Thị Vải có tổng chiều dài khoảng 76 km. Sông bắt nguồn từ vùng đồi núi thuộc huyện Long Thành (Đồng Nai), chảy qua vùng giáp ranh giữa tỉnh Đồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu rồi đổ ra biển ở vịnh Gành Rái. Lòng sông Thị Vải tương đối rộng, đáy sông sâu, rất thuận lợi cho việc xây dựng các cảng, đặc biệt là cảng nước sâu. Cụm cảng Cái Mép – Thị Vải ở đây đang được đầu tư mở rộng, nâng cấp và hiện đại hoá, sẽ là cảng quốc tế quan trọng của cả khu vực. Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có khá nhiều hồ. Các hồ tập trung nhiều nhất ở hai huyện Châu Đức và Xuyên Mộc. Một số hồ có diện tích và lượng nước tương đối lớn như hồ Sông Ray, hồ Đá Đen, hồ Châu Pha, hồ Đá Bàng, hồ Suối Rao,… Các hồ này có vai trò lớn trong việc cung cấp nước cho sản xuất và sinh hoạt trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Hình 1.8. Hồ Đá Đen (Nguồn: Báo Bà Rịa – Vũng Tàu) Em có biết? Hồ Đá Đen là công trình thuỷ lợi quan trọng của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, được khởi công từ năm 1997 và hoàn thành sau 7 năm xây dựng. Hồ nằm trên địa bàn các xã Bình Ba, Láng Lớn, Suối Nghệ (huyện Châu Đức) và xã Sông Xoài (thị xã Phú Mỹ) với dung tích khoảng 34 triệu m3. Hiện nay, hồ Đá Đen cung cấp nước tưới cho trên 1 000 ha đất nông nghiệp của huyện Châu Đức, thị xã Phú Mỹ, thành phố Bà Rịa; cấp nước sinh hoạt cho phần lớn hộ dân trên địa bàn tỉnh. 14
V. TÀI NGUYÊN ĐẤT Dựa vào hình 1.9, 1.10 và thông tin trong bài, em hãy: – Kể tên và xác định phạm vi phân bố các loại đất chính của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. – Cho biết tên ba loại đất có diện tích lớn nhất và giá trị kinh tế của chúng. Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có diện tích đất toàn tỉnh là 1 989,5 km2. Đất ở đây gồm 9 loại đất khác nhau, trong đó loại đất đỏ vàng có diện tích lớn nhất. 16,6 Đất đỏ vàng 4,2 Đất xám 41,9 Đất cát 10,2 Đất phèn, mặn Đất phù sa 11,0 Đất khác 16,1 Hình 1.9. Cơ cấu các loại đất ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (đơn vị: %) – Loại đất đỏ vàng phân bố tập trung ở các huyện: Châu Đức, Đất Đỏ, Xuyên Mộc và thị xã Phú Mỹ. Đây là loại đất thích hợp với việc trồng cây công nghiệp và cây ăn quả. – Loại đất xám phân bố chủ yếu ở các huyện Châu Đức, Xuyên Mộc và thị xã Phú Mỹ. Loại đất này thích hợp cho việc phát triển cây công nghiệp, đặc biệt là cây cao su. – Loại đất cát; đất phèn, đất mặn phân bố khu vực ven biển, thích hợp cho phát triển rừng ngập mặn và nuôi trồng thuỷ sản. – Loại đất phù sa phân bố dọc theo hai bên bờ sông Dinh và sông Ray. Loại đất này tập trung chủ yếu ở các huyện như Châu Đức, Long Điền, Đất Đỏ, thị xã Phú Mỹ và thành phố Bà Rịa. Đất phù sa thích hợp nhất với trồng lúa và các loại cây hoa màu. 15
Hình 1.10. Bản đồ thổ nhưỡng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (Nguồn: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) Nhìn chung, đất đai ở Bà Rịa – Vũng Tàu đa dạng về chủng loại và phân bố thành các vùng rõ nét. Các loại đất ở đây có ý nghĩa lớn trong sản xuất nông – lâm nghiệp, đặc biệt là loại đất đỏ vàng và đất xám. Tuy nhiên, diện tích đất thích hợp cho sản xuất nông nghiệp đã được khai thác gần hết, phần diện tích còn lại chủ yếu là đất nghèo dinh dưỡng và thiếu nước vào mùa khô. VI. TÀI NGUYÊN SINH VẬT Đọc thông tin trong bài, em hãy: – Kể tên các kiểu rừng của Bà Rịa – Vũng Tàu. – Cho biết rừng của Bà Rịa – Vũng Tàu phân bố chủ yếu ở đâu. – Nêu vai trò của rừng ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. – Kể tên một số hải sản tiêu biểu của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Diện tích đất có rừng của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu hiện nay là 28 338 ha (chiếm 14,35% diện tích đất toàn tỉnh). Tuy diện tích không lớn nhưng rừng ở đây có ý nghĩa quan trọng về mặt sinh thái và kinh tế như tạo cảnh quan môi trường, phòng hộ và phát triển du lịch sinh thái. 16
Hình 1.11. Một góc khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu – Phước Bửu (Nguồn: Amazing Vietnam) Trước đây, rừng ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có nhiều loại gỗ và động vật quý hiếm, nhưng hiện nay hầu như không còn. Rừng ở đây gồm hai kiểu hệ sinh thái chính: rừng trên đất liền và rừng trên đảo. Trên đất liền, rừng phân bố chủ yếu ở phía bắc của tỉnh, nhiều nhất là ở huyện Xuyên Mộc và Châu Đức. Khu vực ven biển có rừng ngập mặn với các loài cây bần, sú đặc trưng. Rừng ở vườn quốc gia Côn Đảo là kiểu hệ sinh thái rừng trên đảo Em có biết? Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu – Phước Bửu thuộc huyện Xuyên Mộc, được công nhận năm 1986 với diện tích khoảng 10 000 ha. Nơi đây ghi nhận được 732 loài thực vật và 205 loài động vật có xương sống, trong đó có những loài đang được xếp trong Sách đỏ Việt Nam. Đây là khu rừng nguyên sinh ven biển duy nhất còn lại tương đối nguyên vẹn của Việt Nam. Khu bảo tồn còn có chức năng phòng hộ môi trường vùng ven biển, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên, phục vụ nghiên cứu, thực nghiệm khoa học, giáo dục bảo tồn, vui chơi giải trí và tổ chức các hoạt động du lịch sinh thái,… Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có nguồn tài nguyên sinh vật biển phong phú. Vùng biển ở đây có hơn 450 loài cá, 30 loài tôm và nhiều loài sinh vật khác. Nhiều loài sinh vật có giá trị kinh tế cao như cá, mực, cua, ghẹ, rong biển,… Trữ lượng hải sản có thể khai thác hàng năm từ 150 000 – 170 000 tấn. Đây là điều kiện rất thuận lợi cho tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu phát triển Hình 1.12. Một góc vườn quốc gia Côn Đảo hoạt động khai thác, chế biến hải sản. (Nguồn: Báo Bà Rịa – Vũng Tàu) 17
Em có biết? Vườn quốc gia Côn Đảo được thành lập từ năm 1993. Tổng diện tích tự nhiên của vườn là gần 20 000 ha, gồm phần diện tích bảo tồn rừng trên các hòn đảo và phần diện tích bảo tồn trên biển. Ở đây đang giữ gìn và bảo tồn tài nguyên đa dạng sinh học rừng, biển, đất ngập nước. Vườn quốc gia Côn Đảo là nơi nuôi, ấp và thả về thiên nhiên nhiều rùa biển nhất nước ta. Côn Đảo là Vườn quốc gia duy nhất của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu hiện nay. Vườn quốc gia Côn Đảo đã được công nhận là khu Ram-sa (Ramsar) thứ 2 203 của thế giới. Đây là khu Ram-sa biển đầu tiên của Việt Nam, đáp ứng những tiêu chí của “vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế” theo Công ước Ram-sa. LUYỆN TẬP 1. Trình bày khái quát về đặc điểm khí hậu của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. 2. Nêu tên và nơi phân bố một số hồ chứa nước của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Tại sao trên địa bàn tỉnh phải xây dựng nhiều hồ chứa nước? 3. Hãy lập bảng thể hiện tên các nhóm đất chính của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và điền vào đó những hoạt động kinh tế tương ứng. VẬN DỤNG 1. Hãy xem một bản tin dự báo thời tiết trong ngày của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và ghi lại các thông tin liên quan (ví dụ về nhiệt độ, mưa, gió,…). Từ kết quả thu thập, rút ra nhận xét về thời tiết trong ngày của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và chia sẻ với người thân hoặc các bạn cùng lớp về thông tin đã thu thập được. 2. Nơi em đang ở có hồ hoặc con sông nào chảy qua không? Nếu có, hãy giới thiệu với người thân và bạn bè một số thông tin về hồ hoặc con sông đó. 3. Hãy xây dựng kế hoạch cho một chuyến tham quan học tập về với thiên nhiên trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. 18
BÀI 3 THỰC HÀNH: VIẾT BÁO CÁO VỀ ĐẶC ĐIỂM ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU MỤC TIÊU – Hệ thống được một số đặc điểm chính về vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ, điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. – Biết cách thực hiện một bài báo cáo về địa lí tự nhiên của địa phương Bà Rịa – Vũng Tàu. NỘI DUNG THỰC HÀNH I. YÊU CẦU VỀ NỘI DUNG, HÌNH THỨC Hãy viết một báo cáo ngắn về đặc điểm địa lí tự nhiên tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu với các yêu cầu sau: – Nội dung: Khái quát các đặc điểm chính về tự nhiên: vị trí địa lí, địa hình, khí hậu, sông ngòi, đất đai, sinh vật và khoáng sản tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. – Hình thức: + Học sinh trình bày bài báo cáo trên giấy, viết tay hoặc đánh máy. + Bố cục bài báo cáo phải có mở bài, thân bài, kết luận. II. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH Học sinh làm việc cá nhân theo các bước: – Bước 1: Xây dựng đề cương. Học sinh xây dựng đề cương báo cáo theo dàn ý sau: 19