| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
Tình hình töï töû taïi TP. Ñaø Naüng naêm 2004<br />
KS. KS.<br />
Phan<br />
Thӏ Hòa,<br />
BS.<br />
Ĉình<br />
sӵcoäng söï<br />
Phan<br />
Thò Hoø<br />
a,HuǤnh<br />
BS. Huyø<br />
nh Ĉӗng<br />
Ñình và<br />
Ñoàcӝng<br />
ng vaø<br />
<br />
Naêm 2004, taïi thaønh phoá Ñaø Naüng coù 487 ca ghi nhaän laø töï töû, taêng gaáp 4 laàn so vôùi naêm 2003.<br />
Rieâng Beänh vieän Ñaø Naüng soá beänh nhaân töï töû vaøo vieän laø 148 ca goàm 113 ca cö truù taïi TP Ñaø naüng<br />
vaø 35 ca laø töø tænh khaùc chuyeån ñeán. Muïc tieâu nghieân cöùu laø ñaùnh giaù tình hình töï töû taïi thaønh phoá<br />
Ñaø Naüng. Keát quaû cho thaáy: trong soá 113 ca töï töû ñöôïc hoài cöùu taïi beänh vieän Ñaø naüng thì coù 72 ca<br />
laø nöõ (chieám tæ leä 63,7%) vaø 41 ca laø nam (chieám tæ leä 36,3%). Phaàn lôùn taäp trung chuû yeáu ôû löùa tuoåi<br />
thaønh nieân vaø coù gia ñình, soá ca maéc taäp trung ôû ñoä tuoåi töø 25 ñeán 44. Nhöng tyû leä nhoùm tuoåi coù<br />
haønh vi töï töû cao nhaát thì taäp trung ôû löùa tuoåi 15 ñeán 24. Söï phaân boá caùc truôøng hôïp töï töû theo ñòa<br />
baøn goàm 63,7 % sinh soáng taïi thaønh thò vaø 36,3% sinh soáng taïi noâng thoân. Tuy vaây, neáu so saùnh treân<br />
100.000 daân thì tæ leä ngöôøi daân noâng thoân töï töû taêng gaáp ñoâi so vôùi daân thaønh thò (noâng thoân 25 ca<br />
/100.000 daân, thaønh thò 12 ca /100.000 daân) . Nguyeân nhaân chính daãn ñeán tình hình töï töû taäp trung<br />
chuû yeáu ôû caùc ñoái töôïng coù böùc xuùc veà vaán ñeà gia ñình, xaõ hoäi, veà tình caûm, vaø moät soá it ngöôøi bò<br />
caùc beänh maõn tính, beänh taâm thaàn. Phöông tieän söû duïng cho muïc ñích töï töû laø thuoác tröø saâu, thuoác<br />
dieät chuoät, thuoác nguû, caùc loaïi döôïc phaåm khoâng roõ teân, moät soá khaùc duøng vuõ khí. Ñieàu quan troïng<br />
laø ñeå haïn cheá töû vong do caùc tröôøng hôïp töï töû, neân toå chöùc caùc ñoäi caáp cöùu kòp thôøi taïi ñòa phöông,<br />
ñoàng thôøi tuyeân truyeàn giaùo duïc coäng ñoàng, xaây döïng toát moái quan heä gia ñình vaø xaõ hoäi. Giaùm saùt<br />
toát vieäc chaáp haønh phaùp luaät nhaø nöôùc, taïo döïng loøng tin cho coäng ñoàng laø nhuõng bieän php haïn cheá<br />
tình traïng töï töû.<br />
In 2004, as many as 487 cases were reported as suicide in Da Nang city - a fourfold increase to compare with 2003. At Da Nang hospital, admission was given to 148 attempted suicide patients, including 113 patients living in Da Nang city, and 35 cases referred from other provinces. The study aims at<br />
evaluating the suicide issue in Da Nang city. Study findings show that among 113 suicide cases recovered at Da Nang hospital, 72 cases are females (accounting for 63.7%), and 41 cases are males (36.3%).<br />
Most of them are adults and married, ranging from 25 to 44 years of age. Nevertheless, the highest suicide rate was found in the 15 - 24 years age group. Regarding distribution of suicide cases by geographical areas: 63.7% living in city and 36.3% in countryside. Nevertheless, the suicide prevalence<br />
rate of rural patients is found twofold increase compared with the urban patients (Rural: 25<br />
cases/100,000 population, Urban: 12 cases/100,000 population). Suicide is found prevalent among<br />
those people who have family, social and sentimental pressing problems, and a few people with chronic or mental illness. Materials used for suicidal purpose are repellent, raticide, soporific, some unknown<br />
pharmaceutical products while weapons are used by some people. It is important to minimize the mortality from suicide cases by organizing rapid first-aid teams in locality, carrying out education/propaganda for the community, and maintaining well the family and social relationships. Monitoring the law<br />
observation, establishing community trust are measures to mitigate suicide problems.<br />
<br />
1. Ñaët vaán ñeà<br />
Thaønh phoá Ñaø Naüng laø moät trong nhöõng ñoâ thò<br />
loaïi 1 cuûa nöôùc ta vôùi söï phaùt trieån kinh teá vöôït baäc<br />
trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Cuøng vôùi söï phaùt trieån<br />
ñoù, cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân thaønh phoá cuõng coù<br />
nhöõng ñoåi thay theo höôùng tích cöïc nhaèm ñaùp öùng<br />
nhu caàu cuûa xaõ hoäi. Trong coäng ñoàng daân cö khoâng<br />
ít ngöôøi coøn phaûi chòu nhöõng aùp löïc lôùn veà kinh teá,<br />
vaên hoùa, gia ñình, xaõ hoäi vaø nhöõng côn soác tình caûm.<br />
16<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br />
<br />
Neáu baûn thaân khoâng laøm chuû ñöôïc seõ daãn ñeán nhöõng<br />
haønh vi tieâu cöïc, moät trong nhöõng haønh vi tieâu cöïc<br />
ñoù laø laø töï huûy hoaïi cô theå mình, noùi chung laø töï töû.<br />
Theo thoáng keâ naêm 2003, toaøn thaønh phoá chæ coù<br />
112 tröôøng hôïp töï töû ñöôïc ghi nhaän. Tính ñeán cuoái<br />
naêm 2004 con soá chính xaùc ñöôïc thoáng keâ taïi beänh<br />
vieän thaønh phoá vaø caùc beänh vieän tuyeán quaän / huyeän<br />
leân ñeán 478 ca (nguoàn soá lieäu töø Phoøng nghieäp vuï<br />
Sôû y teá), taêng gaáp 4 laàn so vôùi naêm 2003. Ñaây laø moät<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
trong nhöõng vaán ñeà ñaùng ñöôïc coäng ñoàng quan taâm.<br />
Tuy nhieân, cho ñeán nay chöa coù moät baùo caùo naøo<br />
phaân tích veà caùc nguyeân nhaân cuõng nhö yeáu toá naøo<br />
daãn ñeán tình traïng chuû ñoäng gaây töï töû.<br />
Muïc tieâu nghieân cöùu laø ñaùnh giaù tình hình töï töû<br />
treân ñòa baøn thaønh phoá Ñaø Naüng, moâ taû nguyeân nhaân<br />
vaø caùc yeáu toá lieân quan ñeán haønh vi töï töû trong coäng<br />
ñoàng, töø ñoù ñeà xuaát nhöõng bieäân phaùp höõu hieäu nhaèm<br />
giaûm thieåu toái ña nhöõng toån thaát veà tính maïng vaø taøi<br />
saûn cuûa coäng ñoàng do haønh vi gaây töï töû.<br />
<br />
2. Phöông phaùp nghieân cöùu<br />
Ñòa ñieåm nghieân cöùu taïi thaønh phoá Ñaø Naüng,<br />
thôøi gian nghieân cöùu töø 01/01/2004 ñeán 31/12/2004.<br />
Theo phoøng keá hoaïch thoáng keâ cuûa Sôû Y teá thaønh<br />
phoá Ñaø Naüng (soá lieäu naøy ñöôïc thu thaäp töø Beänh<br />
vieän Ñaø Naüng vaø caùc beänh vieän tuyeán quaän /huyeän),<br />
478 ca töï töû naêm 2004 ñöôïc ghi nhaän, trong soá ñoù<br />
coù 148 ca nhaäp vieän taïi Beänh vieän Ñaø Naüng. Tuy<br />
nhieân do ñieàu kieän khoâng cho pheùp, chuùng toâi chæ<br />
coù theå tieán haønh nghieân cöùu giôùi haïn treân 113 ca<br />
thuoäc ñòa baøn thaønh phoá Ñaø Naüng.<br />
- Söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu moâ taû hoài<br />
cöùu, soå vaøo vieän cuûa Khoa caáp cöùu Beänh vieän Ñaø<br />
Naüng, hoà sô beänh aùn cuûa 113 beänh nhaân töï töû vaø maãu<br />
ñieàu tra taïi gia ñình beänh nhaân. Soá lieäu caàn thu thaäp<br />
laø giôùi, tuoåi, ngheà nghieäp, trình ñoä vaên hoùa, tình<br />
traïng gia ñình, beänh taät vaø caùc yeáu toá lieân quan. Xöû<br />
lyù vaø phaân tích soá lieäu döïa treân phaàn meàm Excel.<br />
3. Keát quaû nghieân cöùu<br />
Baûng 1. Phaân boá soá tröôøng hôïp töï töû theo giôùi vaø tuoåi<br />
Ñoä tuoåi<br />
<br />
64 Coäng<br />
<br />
Giôùi<br />
<br />
Phaân theo nhoùm tuoåi thì nhoùm tuoåi töø 20-24 (tuy<br />
coù 5 ñoä tuoåi) coù tæ leäâ cao tôùi 31,9%.<br />
Baûng 2. Phaân boá soá tröôøng hôïp töï töû theo khu vöïc<br />
Khu vöïc<br />
<br />
Daân soá<br />
<br />
Soá ca töï töû<br />
<br />
Tæ leä (%)<br />
<br />
Soá töï töû /100.000 daân<br />
<br />
Thaønh thò<br />
<br />
600.000<br />
<br />
72<br />
<br />
63,7<br />
<br />
12 ca /100.000 daân<br />
<br />
Noâng thoân<br />
<br />
160.000<br />
<br />
41<br />
<br />
36,3<br />
<br />
25 ca /100.000 daân<br />
<br />
Toaøn TP<br />
<br />
760.000<br />
<br />
113<br />
<br />
14 ca /100.000 daân<br />
<br />
Coù 72 ca töï töû sinh soáng taïi khu vöïc thaønh thò,<br />
chieám tæ leä 63,7%, cao hôn soá ôû noâng thoân, 41 ca<br />
(36,3%) Tuy vaäy, so vôùi maët baèng daân soá thì tæ leä<br />
maéc cuûa noâng thoân veà töï töû laïi cao gaáp 2 laàn: tæ leä<br />
maéc cuûa noâng thoân laø 25/100.000 trong khi ñoù ôû<br />
thaønh thò chæ coù 12/100.000.<br />
Baûng 3. Phaân boá soá tröôøng hôïp töï töû theo<br />
ngheà nghieäp<br />
Ñoái tuôïng<br />
<br />
Sinh vieân<br />
<br />
Hoïc sinh<br />
<br />
CBCC<br />
<br />
Dòch vuï<br />
<br />
Noâng<br />
<br />
Thaát nghieäp<br />
<br />
Soá löôïng<br />
<br />
3<br />
<br />
17<br />
<br />
13<br />
<br />
23<br />
<br />
17<br />
<br />
40<br />
<br />
Tæ leä (%)<br />
<br />
2,7<br />
<br />
15,0<br />
<br />
11,5<br />
<br />
21,4<br />
<br />
15,0<br />
<br />
35,4<br />
<br />
Nhoùm thaát nghieäp, khoâng coù coâng aên vieäc laøm<br />
oån ñònh coù soá löôïng töï töû cao nhaát: 40 ca (35,4%),<br />
thaáp nhaát laø sinh vieân 3 ca (2,7%) trong soá beänh<br />
nhaân töï töû.<br />
Baûng 4. Nguyeân nhaân daãn ñeán haønh vi töï töû<br />
Nguyeân nhaân<br />
<br />
Beänh taät<br />
<br />
Tình caûm<br />
<br />
Böùc xuùc gia ñình , xaõ hoäi<br />
<br />
Khaùc<br />
<br />
Soá löôïng<br />
<br />
7<br />
<br />
32<br />
<br />
59<br />
<br />
15<br />
<br />
Tæ leä (%)<br />
<br />
6,2<br />
<br />
28,3<br />
<br />
52,2<br />
<br />
13,3<br />
<br />
Nhaän xeùt: Ña soá caùc tröôøng hôïp töï töû chuû yeáu laø<br />
do kinh teá gia ñình, nôï naàn (52,2%), nhöõng côn soác<br />
do tình caûm, do caùc nguyeân nhaân khoâng roõ raøng vaø<br />
moät soá ít laø do maëc caûm vì oám ñau, beänh taät.<br />
Baûng 5. Phöông tieän söû duïng cho vieäc töï töû<br />
Phöông tieän<br />
<br />
Vuõ<br />
khí<br />
<br />
Hoùa chaát<br />
tröø saâu<br />
<br />
Hoùa chaát<br />
dieät chuoät<br />
<br />
Thuoác<br />
nguû<br />
<br />
Thuoác<br />
khaùc<br />
<br />
Nam<br />
<br />
0<br />
<br />
2<br />
<br />
8<br />
<br />
16<br />
<br />
9<br />
<br />
5<br />
<br />
41<br />
<br />
Soá löôïng<br />
<br />
2<br />
<br />
38<br />
<br />
8<br />
<br />
35<br />
<br />
30<br />
<br />
(%)<br />
<br />
0<br />
<br />
14,3<br />
<br />
22,2<br />
<br />
40<br />
<br />
90<br />
<br />
62,5<br />
<br />
36,3<br />
<br />
Tæ leä (%)<br />
<br />
1,8<br />
<br />
33,6<br />
<br />
7.0<br />
<br />
31.0<br />
<br />
26,5<br />
<br />
Nöõ<br />
<br />
5<br />
<br />
12<br />
<br />
28<br />
<br />
24<br />
<br />
1<br />
<br />
3<br />
<br />
72<br />
<br />
(%)<br />
<br />
100<br />
<br />
85,7<br />
<br />
77,8<br />
<br />
60<br />
<br />
10.0<br />
<br />
37,5<br />
<br />
63,7<br />
<br />
Toång coäng<br />
<br />
5<br />
<br />
14<br />
<br />
36<br />
<br />
40<br />
<br />
10<br />
<br />
8<br />
<br />
113<br />
<br />
(%)<br />
<br />
4.4<br />
<br />
12.4<br />
<br />
31.9<br />
<br />
35.4<br />
<br />
8.8<br />
<br />
7.1<br />
<br />
100<br />
<br />
So ñoä tuoåi<br />
<br />
14<br />
<br />
5<br />
<br />
5<br />
<br />
20<br />
<br />
20<br />
<br />
So saùnh nam vôùi nöõ<br />
- Trong soá 113 ca töï töû thì coù ñeán 72 ca laø nöõ<br />
(63,7%) vaø 41 ca laø nam (36,3%).<br />
- Ñoä tuoåi coù haønh vi töï töû laø nöõ taäp trung ôû caùc<br />
nhoùm tuoåi: < 14 (100%), 15-19 (85,7%), 20-24<br />
(77,8%) vaø 2544 (60%). Töø 45-64 (90%) vaø > 64<br />
tuoåi (62.5%), ñoái töôïng chính laø nam.<br />
<br />
Hoùa chaát tröø saâu (33.6%) vaø thuoác nguû (31.0%)<br />
thöôøng ñöôïc duøng trong töï töû; phaàn lôùn ñoái töôïng laø<br />
noâng daân söû duïng thuoác tröø saâu ñeå töï saùt.<br />
Baûng 6. Möùc ñoä thöông toån do töï töû khi nhaäp vieän<br />
Möùc ñoä<br />
<br />
Toång soá<br />
<br />
Naëng<br />
<br />
Trung bình<br />
<br />
Nheï<br />
<br />
Soá löôïng<br />
<br />
148<br />
<br />
49<br />
<br />
86<br />
<br />
13<br />
<br />
Tæ leä (%)<br />
<br />
100<br />
<br />
33,1<br />
<br />
58,1<br />
<br />
8,8<br />
<br />
Trong baûng 6 vaø baûng 7, chuùng toâi tính caû nhöõng<br />
ñoái töôïng ôû ngoaïi tænh. Coù 58,1 % ñoái töôïng töï töû<br />
ñöôïc chaån ñoaùn ôû möùc ñoä trung bình, nhöng möùc ñoä<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br />
<br />
17<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
traàm troïng khi nhaäp vieän cuõng khoâng phaûi laø thaáp<br />
(33,1%), chæ coù 8,8 % ôû möùc ñoä nheï.<br />
Baûng 7. Ñôn vò caáp cöùu ban ñaàu<br />
Tuyeán<br />
<br />
BV<br />
Thaønh phoá<br />
<br />
Beänh vieän<br />
Quaän/Huyeän<br />
<br />
Traïm y teá<br />
Xaõ/Phöôøng<br />
<br />
Nôi khaùc<br />
<br />
Soá löôïng<br />
<br />
111<br />
<br />
33<br />
<br />
2<br />
<br />
2<br />
<br />
Tyû leä (%)<br />
<br />
75<br />
<br />
22,3<br />
<br />
1,35<br />
<br />
1,35<br />
<br />
Ña soá caùc tröôøng hôïp töï töû ñeàu ñöôïc ñöa ñi caáp<br />
cöùu ôû Beänh vieän thaønh phoá Ñaø Naüng (75%) trong<br />
ñoù coù caû nhöõng ñoái töôïng ôû ngoaïi tænh.<br />
<br />
4. Baøn luaän<br />
Trong soá 113 ca ñieàu tra, nöõ giôùi chieám ña soá<br />
hôn nam giôùi, do nöõ thöôøng deã bò soác do caùc yeáu toá<br />
tình caûm, gia ñình, vaø deã bò toån thöông hôn nam<br />
giôùi. Do ñoù vieäc khoâng laøm chuû ñöôïc mình vaø deã<br />
daãn ñeán caùc hieän töôïng tieâu cöïc nhö boû nhaø ñi, vaø<br />
khi khoâng coù loái thoaùt thì seõ haønh ñoäng töï huûy hoaïi<br />
cô theå mình.<br />
Veà ñoä tuoåi coù haønh vi nguy cô töï töû cao nhaát laø<br />
ñoä tuoåi töø 20 ñeán 24 tuoåi (36 tröôøng hôïp, chieám tæ<br />
leä 31,9% soá vaøo vieän tuy coù 5 ñoä tuoåi). Keá ñeán laø<br />
löùa tuoåi 15 ñeán 19 (14 tröôøng hôïp, 12,4%). Ñaây laø<br />
2 nhoùm tuoåi daäy thì vaø môùi tröôûng thaønh, ña soá chöa<br />
chín chaén veà phöông dieän tình caûm, coâng vieäc laøm<br />
aên, hoïc vaán thaát baïi, chöa coù coâng aên vieäc laøm oån<br />
ñònh, theâm vaøo ñoù caùc aùp löïc veà gia ñình, xaõ hoäi laøm<br />
cho ñoái töôïng deã daãn ñeán tình traïng tieâu cöïc.<br />
Veà ngheà nghieäp, soá khoâng coù coâng aên vieäc laøm<br />
chieám tæ leä cao nhaát, keá ñoù laø nhoùm coù ngheà nghieäp<br />
khoâng oån ñònh (laøm dòch vuï), hoïc sinh, sinh vieân,<br />
noâng daân vaø cuoái cuøng laø nhoùm caùn boä coâng chöùc.<br />
Veà nguyeân nhaân daãn ñeán haønh vi töï töû, ñieàu<br />
tra sô boä cho thaáy phaàn lôùn laø do caùc yeáu toá tình<br />
caûm, 100% löùa tuoåi hoïc sinh sinh vieân töï töû laø do<br />
nhöõng cuù soác tình caûm, khoâng laøm chuû ñöôïc mình<br />
neân daãn ñeán haäu quaû laø tìm ñeán caùi cheát. ÔÛ caùc<br />
löùa tuoåi tröôûng thaønh moät soá cuõng do tình caûm gia<br />
<br />
ñình, xaõ hoäi, moäât soá do thaát baïi trong coâng vieäc<br />
laøm aên, buoàn chaùn gia ñình, khoù khaên veà kinh teá<br />
neân muoán troán traùnh traùch nhieäm, moät soá do taâm<br />
thaàn khoâng oån ñònh, vaø moät soá ít do ñau oám daøi<br />
ngaøy, khoâng muoán laø gaùnh naëng cho con chaùu<br />
cuõng töï tìm laáy caùi cheát.<br />
Möùc traàm troïng coù nguy cô aûnh höôûng ñeán tính<br />
maïng chieám hôn 33%, möùc ñoä trung bình chieám hôn<br />
58%, chæ coù khoaûng 9% laø ôû möùc ñoä nheï. Ñieàu naøy<br />
cho thaáy taàm quan troïng cuûa vieäc töï töû deã aûnh höôûng<br />
ñeán tính maïng nhö theá naøo. Ñôn vò caáp cöùu ban ñaàu<br />
ñeå giaûi quyeát kòp thôøi caùc tröôøng hôïp töï töû ôû cô sôû<br />
coøn ít, ñieàu naøy aûnh höôûng khoâng ít ñeán tính maïng<br />
cuûa beänh nhaân do caáp cöùu khoâng kòp thôøi.<br />
Haïn cheá trong nghieân cöùu: thoâng tin thu thaäp<br />
ñöôïc thöôøng thieáu vaø ñoä tin caäy khoâng cao, aûnh<br />
höôûng ñeán keát quaû nghieân cöùu, theo doõi giaùm saùt voâ<br />
cuøng khoù khaên.<br />
Töï töû laø moät trong nhöõng vaán ñeà thuoäc lónh vöïc<br />
taâm lyù maø coäng ñoàng caàn quan taâm, nhaát laø ôû löùa<br />
tuoåi daäy thì vaø môùi tröôûng thaønh, phuï nöõ vaø ôû noâng<br />
thoân. Ñeà nghò gia ñình vaø xaõ hoäi caàn quan taâm ñoái<br />
vôùi löùa tuoåi vò thaønh nieân cuõng nhö löùa tuoåi vöøa môùi<br />
tröôûng thaønh. Chính quyeàn, ñoaøn theå vaø gia ñình<br />
caàn quan taâm, taïo ñieàu kieän ñeå saép xeáp coâng aên vieäc<br />
laøm cho hoï, chuù troïng hôn nöõa ñeán coäng ñoàng vuøng<br />
noâng thoân, quaûn lyù chaët cheõ caùc loaïi hoùa chaát döôïc<br />
phaåm neâu treân. Caàn trang bò caùc phöông tieän, ñôn<br />
vò caáp cöùu ban ñaàu taïi cô sôû ñeå kòp thôøi giaûi quyeát<br />
caáp cöùu caùc tröôøng hôïp naëng, haïn cheá töû vong do<br />
ñeán beänh vieän quaù chaäm.<br />
<br />
Lôøi caûm ôn<br />
Xin chaân thaønh caùm ôn Khoa caáp cöùu Beänh vieän<br />
Ña khoa Ñaø Naüng, Phoøng Keá hoaïch toång hôïp Sôû Y<br />
teá TP Ñaø naüng, caùc beänh vieän quaän /huyeän vaø gia<br />
ñình cuûa 113 beänh nhaân ñaõ cung caáp cho chuùng toâi<br />
soá lieäu vaø nhöõng thoâng tin quan troïng ñeå hoaøn thaønh<br />
baùo caùo naøy.<br />
<br />
Taùc giaû: KS. Phan Thò Hoøa - Caùn boä Trung taâm Y teá döï<br />
phoøng Ñaø Naüng. Ñòa chæ: 315 Phan Chu Trinh - quaän Haûi<br />
Chaâu - thaønh phoá Ñaø Naüng. E.mail: hoaptdn@yahoo.com.<br />
Taøi lieäu tham khaûo:<br />
1. BS. E. Krug. Thöông tích, nguyeân nhaân haøng ñaàu cuûa<br />
gaùnh naëng beänh taät treân toaøn caàu. 1999. Nhaø xuaát baûn Y<br />
hoïc- dòch ra tieáng Vieät naêm 2002.<br />
<br />
18<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br />
<br />
2. Ts. Charles Mock, Ts. Mick Ballesteros, Ts. Leâ Cöï Linh,<br />
Ts. Nguyeãn Vaên Töôøng. Chaán thöông coù chuû ñònh: Baïo löïc<br />
vaø Töï töû. Taøi lieäu taäp huaán Chöông trình Ñaøo taïo Phoøng<br />
choáng vaø Kieåm soaùt chaán thöông . 10. 2004.<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
