Tình trạng vitamin D của các bệnh nhân nội trú tại khoa nội cơ xương khớp Bệnh viện Chợ Rẫy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TÌNH TRẠNG VITAMIN D CỦA CÁC BỆNH NHÂN NỘI TRÚ<br /> TẠI KHOA NỘI CƠ XƯƠNG KHỚP BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Cao Thanh Ngọc*, Lê Anh Thư**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Cơ sở: Các nghiên cứu về vitamin D trong thập niên qua cho thấy vitamin D đóng vai trò quan trọng cho<br /> sức khỏe con người. Tình trạng thiếu vitamin D không những liên quan đến bệnh loãng xương, sự té ngã và gãy<br /> xương mà còn liên quan đến nhiều bệnh lý khác như đái tháo đường, các bệnh tim mạch, bệnh ung thư… Các<br /> nghiên cứu gần đây trên thế giới cho thấy tình trạng thiếu vitamin D ở người lớn là khá phổ biến, tuy nhiên tình<br /> trạng thiếu vitamin D ở nước ta, đặc biệt ở các bệnh nhân mắc các bệnh lý mạn tính còn chưa được nghiên cứu<br /> và đánh giá đầy đủ.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá tình trạng thiếu vitamin D ở các bệnh nhân nhập viện tại Khoa Nội Cơ<br /> Xương Khớp Bệnh Viện Chợ Rẫy và khảo sát đặc điểm phân bố tình trạng thiếu vitamin D.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Mô tả hang lọat ca, thực hiện trên 324 bệnh nhân (216 bệnh<br /> nhân nữ và 108 bệnh nhân nam) tuổi từ 14 đến 96 nhập viện tại Khoa Nội Cơ Xương Khớp Bệnh Viện Chợ Rẫy<br /> từ tháng 2/2010 – 6/2010. Nồng độ 25(OH)D và PTH được đo bằng phương pháp miễn dịch điện hóa phát<br /> quang (Chemiluminescent Immunoassay – CLIA) bằng máy miễn dịch tự động Liaison của Italy tại khoa Sinh<br /> hóa BVCR, kỹ thuật này có thể xác định nồng độ 25(OH)D trong giới hạn 10 – 375 nmol/L. Đối tượng nghiên<br /> cứu được thu thập đầy đủ các dữ kiện về nhân trắc, địa lý, tiền sử bệnh lý, lối sống và các chỉ số sinh hóa khác<br /> theo mẫu bệnh án thống nhất. Đánh giá tình trạng thiếu vitamin D khi nồng độ 25(OH)D < 50 nmol/L, từ 50 –<br /> 75 nmol/l được xem là giảm và > 75 nmol/L là đủ vitamin D.<br /> Kết quả: Tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân nữ là 55 ± 20 và của nhóm bệnh nhân nam là 54 ± 18. BMI<br /> trung bình của cả hai nhóm là 21 ± 3 kg/m2. 63% bệnh nhân cư trú ở nông thôn. Nồng độ 25(OH)D trung bình<br /> ở nhóm bệnh nhân nữ (26.2 ± 12.4 nmol/L) thấp hơn đáng kể so với bệnh nhân nam (36.8 ± 15; p < 0.0001).<br /> Không có bệnh nhân nữ nào và chỉ 2.8% bệnh nhân nam có đủ vitamin D trong máu. Ở nữ, tỷ lệ giảm vitamin<br /> D chiếm 4% và thiếu vitamin D là 96% trong khi ở nam giới tỷ lệ này là 13% và 84%. Tỷ lệ thiếu vitamin D<br /> hầu như gặp ở mọi lứa tuổi. Có mối tương quan nghịch giữa nồng độ 25(OH)D và PTH ở cả hai giới nhưng<br /> không phát hiện ngưỡng 25(OH)D mà trên ngưỡng đó PTH ổn định.<br /> Kết luận: Nghiên cứu cho thấy tình trạng thiếu vitamin D ở bệnh nhân bệnh cơ xương khớp rất phổ biến ở<br /> cả hai giới. Kết quả nghiên cứu cũng ủng hộ quan điểm không thể dùng việc tăng PTH máu như một chỉ điểm<br /> cho tình trạng thiếu vitamin D.<br /> Từ khóa: vitamin D.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> VITAMIN D STATUS IN THE INPATIENTS IN RHEUMATOLOGY DEPARTMENT<br /> Cao Thanh Ngoc, Le Anh Thu * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 545 - 549<br /> Background: Vitamin D insufficience is common in several diseases, including osteoporosis, diabetes,<br /> cardiovascular disease, tuberculosis, malignancy… However, it is not well documented in our country, especially<br /> in the inpatients with chronic diseases.<br /> Aims: This study sought to investigate the vitamin D status in the inpatients in Rheumatology Department<br /> * Bộ môn Lão Khoa, Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh** Khoa Nội Cơ Xương Khớp, Bệnh viện Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: BS Cao Thanh Ngọc<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> ĐT: 0908484246<br /> <br /> Email: caothanhngoc@gmail.com<br /> <br /> 545<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> of Cho Ray Hospital and to examine the characteristic of vitamin D deficiency distribution.<br /> Methods: The study was designed as cases study which involved 324 patients (216 women and 109 men)<br /> aged between 14 and 96 years who had been hospitalized in the Rheumatology Department, Cho Ray hospital, Ho<br /> Chi Minh City between Feb 2010 and Jun 2010. The serum 25OH Vit.D measurement was carried out in the<br /> ChoRay Hospital’s Department of Biochemistry by the Chemiluminescent Immunoassay method on an<br /> automated Liaison System (Italy), which can reliably measure 25OH vit D levels ranged between 10 and 375<br /> nmol/L. In addition, data on anthropometric, demographic, clinical history, and lifestyle factors were collected<br /> from all participants by using a structured questionnaire. Vitamin D status was classified as insufficiency and<br /> deficiency when serum 25(OH)D levels below 70 nmol/L and below 50 nmol/L, respectively.<br /> Results: The average age for women and men was 55 ± 20 years (mean ± SD) and 54 ± 18 years,<br /> respectively. The mean 25(OH)D concentration in women (26.2 ± 12.4 ng/mL) was significantly lower than in<br /> men (36.8 ± 15; P 75 nmol/L là đủ<br /> vitamin D(8).<br /> <br /> Nhóm bệnh nhân lớn tuổi chiếm tỷ lệ cao<br /> (46,8% ở nữ và 35,2% ở nam)<br /> <br /> Phân bố bệnh nhân theo nơi cư trú<br /> Nơi cư trú<br /> Nông thôn<br /> Thành thị<br /> Không xác định<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 204<br /> 102<br /> 18<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 63<br /> 31,5<br /> 5,5<br /> <br /> Đa số bệnh nhân sống ở nông thôn (63%).<br /> Điều này cũng phù hợp vì bệnh viện Chợ Rẫy<br /> <br /> KẾTQUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu<br /> Đặc điểm nhân trắc<br /> Bệnh nhân nữ trong nghiên cứu chiếm tỷ lệ<br /> cao hơn so với nam giới (66,7% so với 33,3%).<br /> <br /> là tuyến sau cùng của các tỉnh phía Nam tiếp<br /> nhận điều trị bệnh nhân từ những tỉnh khác<br /> chuyển đến.<br /> <br /> Phân bố bệnh nhân theo nghề nghiệp<br /> <br /> Tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân nữ là<br /> 55 ± 20 (trong đó cao nhất 96 và thấp nhất là<br /> 14). Tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân nam<br /> là 54 ± 18 (cao nhất là 84 và thấp nhất là 15).<br /> Tuy nam giới có chiều cao và cân nặng cao<br /> hơn nữ giới nhưng chỉ số khối cơ thể của 2<br /> nhóm bằng nhau (21 ± 3). BMI trung bình của<br /> mẫu nghiên cứu của chúng tôi thấp hơn một số<br /> nghiên cứu khác(12,5). Điều này cũng phù hợp vì<br /> đối tượng nghiên cứu của chúng tôi đa phần là<br /> nông dân, cư trú ở nông thôn và có điều kiện<br /> sống không cao.<br /> Số bệnh nhân<br /> Tuổi (năm)<br /> <br /> Nữ<br /> 216 (66,7%)<br /> 55 ± 20<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Nam<br /> 108 (33,3%)<br /> 54 ± 18<br /> <br /> Số bệnh nhân là nông dân chiếm tỷ lệ cao<br /> (40,7%). Điều này hoàn toàn phù hợp vì đa số<br /> bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu sống ở nông<br /> thôn nên chủ yếu làm nông nghiệp.<br /> <br /> 547<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Đặc điểm về hoạt động thể lực<br /> <br /> Đa số bệnh nhân có hoạt động thể lực trung<br /> bình (56,2%).<br /> <br /> Đặc điểm về các chỉ số sinh hóa<br /> Nồng độ 25 (OH) D và creatinin ở nữ thấp<br /> hơn có ý nghĩa thống kê so với nam giới (p <<br /> 0,0001 và p = 0,007), còn các chỉ số khác khác<br /> nhau không có ý nghĩa thống kê giữa hai giới.<br /> <br /> Về điểm này, nghiên cứu của chúng tôi cho kết<br /> quả tương tự với nghiên cứu trong cộng đồng,<br /> tuy nhiên nồng độ vitamin D trung bình của<br /> hai nhóm trong nghiên cứu của chúng tôi thấp<br /> hơn rất nhiều so với nghiên cứu trong cộng<br /> đồng(2). Điều này cho thấy bệnh nhân nhập<br /> viện có nồng độ vitamin D thấp hơn người<br /> khỏe mạnh trong công đồng.<br /> Chỉ số<br /> Creatinin (mg/dl)<br /> Calcium (mmol/L)<br /> Phosphorus<br /> (mg/dl)<br /> PTH (pg/ml)<br /> <br /> Chung<br /> Nữ<br /> Nam<br /> 1 ± 0,03 0,9 ± 0,3 1,1 ± 0,4<br /> 2,1 ± 0,2 2,1 ± 0,3 2,2 ± 0,3<br /> 43,2 ± 0,8 44,1 ±<br /> 41,2 ±<br /> 15,6<br /> 11,5<br /> 37,5 ± 1,3 38,8 ±<br /> 34,9 ±<br /> 23,4<br /> 22,9<br /> 25(OH)D (nmol/L) 29,7 ± 0,8 26,2 ± 36,8 ± 15<br /> 12,4<br /> <br /> P<br /> p = 0,007<br /> p = 0,093<br /> p = 0,095<br /> p = 0,151<br /> p<<br /> 0,0001<br /> <br /> Tình trạng vitamin D ở nữ và nam<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy 96% bệnh nhân<br /> nữ thiếu vitamin D trong máu và đặc biệt không<br /> có bệnh nhân nữ nào có đủ nồng độ vitamin D.<br /> Trong khi đó 84% bệnh nhân nam bị thiếu<br /> vitamin D, tỷ lệ bệnh nhân nam có đủ vitamin D<br /> rất thấp (3%). Mặc dù đối tương nghiên cứu của<br /> chúng tôi đa phần là nông dân, cư trú ở nông<br /> thôn, là những đối tượng không có thái độ tiêu<br /> cực đối với ánh nắng mặt trời; tuy nhiên kết quả<br /> nghiên cứu lại cho thấy tỷ lệ thiếu vitamin D<br /> trong nhóm bệnh nhân nhập viện là khá cao.<br /> Nghiên cứu của chúng tôi tương tự với nghiên<br /> cứu tại Singapore của Hawkins RC cho thấy<br /> 100% phụ nữ gốc Mã Lai và Ấn Độ bị thiếu<br /> vitamin D và 90% nam giới gốc Mã Lai thiếu<br /> vitamin D(7).<br /> Điều này cho thấy quan niệm trước đây cho<br /> rằng tình trạng thiếu hụt vitamin D không phổ<br /> <br /> 548<br /> <br /> biến ở các nước nhiệt đới là không đúng.<br /> <br /> Mức độ thiếu vitamin D<br /> <br /> Nghiên cứu cho thấy nữ giới bị thiếu<br /> vitamin D mức độ nhẹ đến trung bình chiếm đa<br /> số (42,1% và 42,6%) trong khi nam giới thiếu<br /> vitamin mức độ nhẹ chiếm đa số (62%). Tỷ lệ<br /> thiếu vitamin D nặng ở nữ giới là 11,1% và ở<br /> nam giới là 2,8%.<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> Tỷ lệ thiếu vitamin D theo nhóm tuổi<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ thiếu<br /> vitamin D ở các nhóm tuổi tương tự nhau.<br /> Nghiên cứu của chúng tôi khác với một số<br /> nghiên cứu khác(2,7). Điều này có thể do đối<br /> tượng nghiên cứu của chúng tôi có một hoặc<br /> nhiều bệnh kèm theo.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> có thể do PTH chịu sự chi phối của nhiều yếu tố<br /> khác ngoài vitamin D.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Tình trạng thiếu vitamin D ở bệnh nhân<br /> bệnh cơ xương khớp rất phổ biến ở cả hai giới.<br /> Nữ giới là 96% và nam là 83%.<br /> Chưa ghi nhận mối tương quan giữa<br /> vitamin D và PTH trong nhóm nghiên cứu vì<br /> vậy không dùng PTH máu để chỉ điểm cho tình<br /> trạng thiếu vitamin D.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> Tương quan giữa vitamin D và PTH<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> 8.<br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> 12.<br /> 13.<br /> <br /> Kết quả cho thấy có sự tương quan nghịch<br /> không có ý nghĩa thống kê giữa vitamin D và<br /> PTH ở nam (p = 0,634) nhưng lại có mối tương<br /> quan nghịch có ý nghĩa thống kê (p = 0,004) giữa<br /> vitamin D và PTH ở nữ giới, tuy nhiên mối<br /> tương quan này không có ý nghĩa về mặt lâm<br /> sàng (r = 0,19). Nghiên cứu của chúng tôi cũng<br /> tương tự một số nghiên cứu khác(13,15,4). Điều này<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 14.<br /> <br /> 15.<br /> <br /> Nguyễn Thị Thanh Hương và cộng sự (2010), “Tần số và yếu<br /> tố thiếu vitamin D ở miền Bắc”, Báo cáo khoa học hội nghị<br /> thường niên Hội Loãng Xương TPHCM, tr.5-7<br /> Hồ Phạm Thục Lan và cộng sự (2010), “Thiếu vitamin D<br /> trong cộng đồng: thực trạng và yếu tố nguy cơ”, Thời sự Y học,<br /> (46), tr. 3 – 10.<br /> Caryl A Nowson, “Vitamin D in Australia”, Reprinted from<br /> Australian Family Physician Vol. 33, No. 3, March 2004.<br /> Diana Rucker et al (2002), “Vitamin D insufficiency in a<br /> population of healthy western Canadians”, Canadian Medical<br /> Association, 166 (12)<br /> Harinarayan C.V. (2005), “Prevalence of vitamin D<br /> insufficiency in postmenopausal south Indian women”,<br /> Osteoporos Int;16, 4: 397-402.<br /> Hashemipour et al (2004), “Vitamin D deficiency and<br /> causative factors in the population of Tehran”, BMC Public<br /> Health, 10: 4 - 38<br /> Hawkins RC (2009), “25-OH vitamin D3 concentrations in<br /> Chinese, Malays and Indian”, Clin Chem 55: 1749 – 1751<br /> Holick MF. (2007), “Vitamin D deficiency”. N Engl J Med, 266<br /> – 357<br /> Joel M. Kauffman, Ph.D (2009), “Benefits of Vitamin D<br /> Supplementation”, Journal of American Physicians and Surgeons,<br /> Volume 14, 2: 38 - 45<br /> 10/ Nidhi Malhotra and Ambrish Mithal (2009), “Vitamin D<br /> status in Asia”, Global vitamin D status and determinants of<br /> hypovitaminosis D - Osteoporosis International<br /> Rizzolia R. (2008), “The role of calcium and vitamin D in the<br /> management of osteoporosis”, Bone 42: 246–249.<br /> Seeman E.(1998), “Osteoporosis in men”, Int. 9 (2), 97-110.<br /> Von Mũhlen DG et al (2005), “Vitamin D, parathyroid<br /> hormone levels and bone minereal density in communitydwelling older women: the Rancho Bernardo Study”,<br /> Osteoporos Int.; 16(12):1721-6<br /> William B. Grant (2005), “Benefits and Requirements of<br /> Vitamin D for Optimal Health: A Review”, Alternative<br /> Medicine Review, Volume 10 (2), 94 – 111<br /> Yan L, Prentice A, Zhang H et al (2000), “Vitamin D status<br /> and parathyroid hormone concentrations in Chinese women<br /> and men from north – east of the People’s Republic of China”,<br /> European Journal of Clinical Nutrition (2000) 54: 68-72.<br /> <br /> 549<br /> <br />