intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Văn hóa Bái Đính: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST
Báo xấu
9
lượt xem 2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu "Văn hóa Bái Đính" phần 1 trình bày các nội dung chính sau: giới thiệu súc tích về quê cha đất tổ; Bái đình - đất và người; Di tích và danh thắng;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Văn hóa Bái Đính: Phần 1

  1. B A I D I N H M 0 T V U N G V A N H O A 1
  2. VL 3 NGO V A N M I N H B, '33 3 B A I D f N H M O T V U N G V A N H O A NHA XUAT BAN THE GIOT
  3. Ngo Van Minh L d i t u a G ia Sinh la xa miin nui, ban san dia, Nam huyen Gia Viin, tinh Ninh Binh. Day phia Id mot vung dat cd cd be ddy lich sd vd van hod td rat lau ddi. Cac nhd khao cd hoc dd cdng bd ket qua cho biet rang, ngUdi Viet co dd sinh sdng d ddy tu: thdi dqi Dd mdi, sa ky Kim khi, each ngay nay 3 - 4.000 nam. Phong canh nui song nai ddy ky tu. Song Hoang Long vd sdng Le nhd hai con rong ldn dm phia Tay Nam vd Tay Bdc xa, boi ddp phu sa cho dong dat ma mau. Phia Dong Nam la ddi nui hung vi keo ddi td San Lai (Nho Quan) den TrUdng Yen (Hoa Lu) nhu bdc trudng thanh chien luy vo cung hiem yeu. Nui doi quanh co khudt khuc tao nen nhieu thung lung dep, co nhieu gd va cdy thudc quy, chim mudng, thu rdng vd nhitng hang dong ky tu. Gia Sinh vd cac dia phuong trong vung cd the nui sdng hiem trd, nen nai ddy tdng la dia ban chien luqc, Id phdng tuy en an ngd vd diem phat xuat cua bao dao hung binh trong tien
  4. Bdi Dfnh - Mot Vung Van Hoa trinh diing nUdc vd giit nitdc oanh liet cua ddn tpc ta tit thai dqi cac Vua Hung. Nhan ddn Gia Sinh can cu lao dong va anh dung ddu tranh bao ve que huang, gdp phdn ciing quan, ddn Gia Viin vd cd nude lap nen bao chien cdng trong cudc khang chien chong thuc ddn Phap xam luqc vd khang chien chong My ciiu nddc. NgUdi Anh Hung Lao ddng vd Anh hung Ldc luqng vu trang ddu tien cua huyen Gia Viin dd xuat hien tren manh dat nay, cung bao Liet si, chien si each mang, gia dinh cd cdng vdi nude, mdi mdi la niem tu hao khong chi cua que huang Gia Sinh md cua ca huyen Gia Viin ndi chung. Gia Sinh con ndi tieng vdi bao huyen sd, huyen tich ly ky nhu huyen tich ve sU ra ddi cua ddc vua Binh Tien Hoang, ve sdng Hoang Long, Bdi Binh, Sinh Buqc, hang Tien, Long An... Huyen thoqi, huyen tich vi dng Khong Lo Id bieu tdqng lung linh vi ngudi Anh Hung Van Hod cd ten that Id Nguyin Chi Thanh, que Biem BdangIGiang (nay thudc xa Gia Thdng, Gia Tien, huyen Gia Viin) gdn liin vdi ten dat, ten lang, ten doi, ten nui cua Gia Sinh vd nhdng vung phu can ve viec ddng dd, danh ludi, cau cd, trong vUdn thudc quy ciiu ddn; lap am thd Phat tren ddng Bdi Binh... ddy dqc tren manh dat dia linh nhan kiet nay. Vd td ddu tich lich sd, van hod tit ngan xUa dy, nay mdt Trung tam Tam linh - chua Bdi Binh - ditqc xdy ddng vdi quy md vd tam ca qudc gia nai ddy da lam cho Bdi Binh cd kinh, huyin thoqi bdng sdi 6
  5. Ngo Van Minh ddng, tap nap, cd tieng vang xa, lan toa trong vd ngoai nitdc. Nhan ddn Gia Sinh cdng tu hao ve truyen thong yeu nUdc vd each mang, lqi cdng ra sdc cung nhan ddn huyen Gia Viin, tinh Ninh Binh vd cd nude, dudi sU lanh dao cua Bang, xay dung que huang ngay cdng them gidu dep, vdng manh trong sU nghiep cong nghiep hod, hien dqi hod ddt nUdc, trd thanh mot dia chi ddy hap ddn, an tuong, lich lam cua du khach vd bdu ban bon phuong. Bdi Binh - Gia Sinh Id mot vung van hoa - Van hod qua khd, hien tai vd cd trong tuang lai! Mot vung nui song ky tu, huyin thoqi dang md rong vdng tay vd tam long hdn hoan don chdo ban hUu xa gdn. Xin trdn trong gidi thieu cung quy dqc gid cuon "Bdi Dinh - mot vung van hoa" cua tac gid Ngd Van Minh, mdt ngudi con que huang viet ve que nhd vdi nhitng ddng viet mdc mac, hap ddn, mot long tri an sau sdc - Nhu mot lai gidi thieu sue tich ve que cha ddt td cua minh vd cung Id mdt ldi mdi chdo trdn trong, thdm tinh cua ddt vd ngitdi Gia Sinh vd nhan ddn Gia Viin vdi ban hdu bon phuong. Cuon sach cung cap cho ngUdi dqc khd nhiiu tu lieu vd sU kien quy, giup chung ta them hieu, them yeu men ddt Gia Sinh, mdt ddi ddt ke can vdi Cd dd Hoa Lti lich sd vd que huang sinh Vuong sinh Thanh cua huyen Gia
  6. Bai Dinh - Mot Vung Van Hoa Viin, tinh Ninh Binh, long nhu lohg khdng the it nhdt mot ldn trong ddi tim ve manh ddt dia linh - nhan kiet nay de thudng ngoqn, tieu dao! Thu - Bong nam Mdu Ty, 2008 Tritctng Dinh Tiidng Gidm doc Bien anh tinh Ninh Binh Trudng Chi hdi Khoa hoc lich sd Viet Nam tinh Ninh Binh TrUdng Chi hoi Van nghe ddn gian Viit Nam tinh Ninh Binh
  7. Ngo Van Minh Chtfdng I: B a i D i n h d ^ t v a n g u d i Cr nui K y L a n t h a n h pho' N i n h B i n h con dUOng vao t h a m khu hang dong T r a n g A n . Dudng quanh co trong nui, nui ngiit ngan, thap cao dii loai. ChUa het cam xiic thanh t h a n k h i duqc chiem ngudng canh dep ciia vung Ha Long can, xe vCfa chdm doan cudi con dudng ban da duqc t a m mat bdi gio ciia song Hoang Long t h d i t d i . TCf den Vtfc Vong dudng chay ben bd song, mot khoang sang lap lanh ciia vung song nUdc ua vao xe ciia ban, qua cau Den, trudc mat ban la nui Bai Dinh. N u i Bai D i n h la ngon nui cao nhat, hung v i nhat n h u m a i nha ciia ca vung. Xung quanh nui la cac lang Xuan T r i , Sinh Duqc, Le Thuqng, Le T r i (hai t h o n nay con goi la Luong Son), Son Tien, h i n h t h a n h 11 xom ciia xa Gia Sinh, huyen Gia V i i n , t i n h N i n h B i n h . Cung v d i cac xa Gia Phong, Gia M i n h ciia hiiyen Gia V i i n , Son Thanh, Thanh Lac, Thuqng Hoa, Lac Van, Ddc Long, Phii Loc, Quynh Luu, 9 •
  8. Bai Dinh - Mot Vung Van Hoa San Ha, San L a i ciia huyen Nho Quan, Gia Sinh la diem cudi ciia dong bang Bac Bo, la vung tiep giap giffa dong bang Bac Bo va vung trung du ciia t i n h Thanh Hoa va deu la chau tho ciia song Hoang Long. Song Hoang Long la hqp lUu ciia ba dong song, song Lang, song Sui, Song B o i . Song Sui bat nguon tii khu vuc vUdn qudc gia Cue Phuang, qua cau Sui xudng vung Lang Phong, gap song L a n g chay tit vung chq Dap, Yen Thuy, Hoa B i n h ve nga ba Dong D i n h (thuoc xa Thuqng Hoa, huyen Nho Quan, t i n h N i n h Binh). Tit nga ba Dong D i n h chay den Kenh Ga (thuoc xa Gia T h i n h , huyen Gia Vien) gap song Boi chay tii vung Dam Da, Chi Ne, Hoa B i n h den, tu" day la song Hoang Long. Diem thuqng nguon ciia song Hoang Long la nga ba Kenh Ga nai co sudi nUdc nong t u nhien noi tieng. V d i 10 k m chay den ciia Gian Khau, Hoang Long nhap vao song Day. Tu" vung n u i diep t r u n g ciia Hoa Binh, Ciic Phuang mai nha ciia Khu Ba, hang ngan con sudi nho tao nen song Sui, song Boi, song Lang, k h i qua Kenh Ga, dong song rong menh mong, den nga ba song Le nhap them dong song Le, tit day song udn luqn ve phia dong bac chay sat vao chan nui Bo D i n h tao t h a n h vong cung song 6m lay cac xa Gia Phuang, Gia Trung, Gia Thang, Gia Tien. TCf chq Sinh Duqc cu ra den ciia Gian Khau dong song nho dan, t a i ciia Gian Khau dong chay t h a t lai nhu mot cai nut do, vao mua mUa nUdc d ciia Gian Khau do ra song Day n h u mot dong thac l d n , nude a song Hoang Long co k h i cao han nUdc song Day hang met. 10
  9. Ngo Van Minh Cau tao cua song la vay, nen tu" ciia Gian Khau ngUcfc ve thuc/ng nguon cac nai nhu Tuy H d i , Chi Phong Ha, Diem Duong, Diem Xa, Chi Phong Thucmg, Dong Khe, Trung Dong, Dai Him, Bo Dinh, chin lang Le, Sinh Ducfc, Xuan T r i la r d n nUdc, la vung tu k h i tu thuy. Tam diem ciia vung tu k h i tu thiiy rong ldn nay la vong cung song Dai Hdu (thuoc cac xa Gia Trung, Gia Phuang, Gia Tien, Gia Thang) va vong cung nui Bai D i n h xa Gia Sinh (deu thupc huyen Gia V i i n , t i n h N i n h Binh). N a m d phia hiiu ngan song Hoang Long, xa Gia Sinh vdi dien tich t u nhien la 2.048ha, gan 7.000 nhan khau. Dat chia l a m hai phan nui da, doi dat va ruong cay liia. N u i da, doi dat chiem hau het dien tich ciia xa, ngoai mot so' ngon nui doc san n h u n u i H a n Cay, H a m Rong, Hang Trai, N u i Nhan, N u i Lang Doi, N u i Le, N u i Thanh Luang, N u i Kham.... N u i doi tap trung d hai vong cung chinh: Vong cung phia dong nam bat dau t d day nui Con L q n , n u i Phudng sat song Hoang Long chay vao den vung Ciia U i , thung Lang giap vdi Trudng Yen, N i n h Van, N i n h H a i ciia huyen Hoa Lu, San Ha ciia huyen Nho Quan. Vong cung phia tay bac bat dau la nui Le sat vdi song Hoang Long tiep den la n u i U Bo, vung nui Ba Chac, doi Le chay dai vao den nui Khai va vung doi nui ciia cac xa San L a i , Quynh Luu ciia huyen Nho Quan. 11 •
  10. Bai Dinh - Mot Vung Van Hoa Diing d v i t r i dau hai canh cung nui nay va cung la an ngu" canh cung song Bo D i n h , D a i Hffu, Diem DUdng, Diem Xa chang biet t h i e n n h i e n co sap xep g i khong, ma dau canh cung phia tay bac riiii Le n h u mot con K y L a n , dau canh cung phia dong nam la n u i H a m Rong, hai ngon nui nay deu quay ve phia Bo D i n h noi sinh ra vua D i n h , dung la the Rong chau, L a n phuc. Toan bo lang mac ruong vUdn ciia nhan dan trong xa nam gon trong hai vong cung niii doi noi tren.Vdng cung niii doi nay doi dien vdi vong cung song Hoang Long phia chan niii Bo Dinh. Ben nay niii non hiing v i , ben k i a song udn lupn nen tho, t h a t la t h u hung giao hoan, son thiiy hai hoa la vung dat hun due k h i thieng song niii, noi ma "Dqi HQu sinh vitong Diem Duong sinh thanh" la day. N u i Bai D i n h nam or giffa hai vong cung d6i niii nay v d i do cao gan 200m la dinh cao nhat of day, t a t ca cac ngon niii, doi ciia hai vong cung deu quay ve Bai D i n h n h u t r i e u bai. N i i i doi phia tay Bai D i n h tao dong chay ve phia tay, nUdc dd ve xa Son L a i (Nho Quan). Phia dong Bai D i n h nUdc do ve song Hqang Long. Mua mUa phia dong Bai D i n h co 5 dong chay chinh. Phia bac Bai D i n h co hai dong chay: Dong t h i i nhat tu" niii Khoi, Ao Ho... chay ra Cau Da. Dong t h i i hai t i i cac doi N i i m , bai Xich Cho... chay theo Song Bo ra Dong Niia. Phia nam Bai D i n h cung co hai dong chay: Dong t h i i nhat t d Ciia U i ra Hang Nude. Dong t h i i hai t d vung doi Voi, doi Leu, sudn phia 12
  11. Ngo Van Minh nam B a i D i n h chay ra Ben Boi (Dong Md). Chinh gitfa la dong chay tir Hoc Ca xudng song Mo. La vung dat doi nui, dong ruong giao thoa do vay d vung nay co r a t nhieu mom nUdc t u n h i e n nUdc quanh nam khong bao gid can dien h i n h la mom nUdc "rdn rong" nam d doi Le phia tay B a i D i n h va mom nUdc "hoc Cd Phe" phia dong nui D i n h . Trong quan the nui da, do la vung rdn nUdc mua mUa nUdc ngap 5-6 thang v i vay da tao ra r a t nhieu hang dong dep. Cac ngon doc sdn canh song Hoang Long nhu nui Le, nui H o n Cay, nui H a m Rong co h i n h dang k y t h i i . Trong long cac ngon n u i PhUdng, niii Bai Dinh, nui A n Ma deu co nhiing hang dong t h a n tien. Dong Bai D i n h duqc xem la dep nhat vung "Ban Long, Bich Bong xem con kem day". Dudng hang dong xuyen nui A n Ma d canh cung phia dong nam, cufa phia bac la Hang Vong^ cda phia nam la Hang Nude t e n la dong Long A n vdi do dai gan 2km dupe coi la mot trong nhdng dudng thiiy dong dep nhat trong quan the hang dong Trang A n . N u i da, doi dat xen l a n ruong cay lua, phia tay bac la song Le, phia dong bac la song Hoang Long: Bai D i n h la vung k i n h te da nang. Rdng va nui da khong nhiing cung cap vat lieu xay dung ma con co nhieu cac loai duqc lieu, dong, thuc vat khac. Dong vat d day r a t phong phu dudi song la torn, ca, ba ba, r a i ca... Tren nui la chon, sdc, cay hUdng, don, k h i , sdn dUdng, riia, tran, ran, dc nui... TrUdc day mua ngo vao "bap", cd vang vang mat t r d i la tdng dan k h i l a i hu goi nhau xudng be ngo 13 •
  12. Bai Dinh - Mot Vung Van Hoa dan trong trong cac thung lung. Con dc n u i t h i ngay ca bay giet cii mita dau miia ha, ngay sau mtfa ban len nui la co the bat dtfcfc hang vdc. Neu co 6c nui, ban hay tha vao nUdc, ngam khoang niia ngay de no t h a i het r d t r a i , sau do rda sach roi luoc t d i chin, kheu rupt cham mam gdng. Day la mon dac san vda ngon, vda bd dudng. Chim choc d day cung con nhieu loai dung la trong rdng ba mUoi sau t h d chim nhU: my, sao, khudu, da da, bim bip, cu gay, vang anh, phuong hoang dat (con thay xuat hien d vung thung U i va vung nui giap vdi TrUdng Yen), ga rdng, cheo beo... Neu di budi sang ban se dupe nghe tieng riu rit ciia my,tieng veo von cua khudu, budi chieu nang quai ve horn tieng gu cua cu gay l a i l a m ban thay gan gui trong canh lang que thanh b i n h . Dong vat la the, thuc vat cung rat da dang, cay lay gd co rat nhieu loai nhU: Trai, sen, tau, 6 do, do vang (cay nay con cho qua an rat ngon) mang, muong, trac, trac thdi (gd sua: d nui Than lang Luong Son co rdng sua hang ngan cay)... Rau qua dii loai, mot sd dac san den nay van con n h u rau sang (d nui Thd, Luong Son), hat de (d n u i Thanh Luong), reu da (hay con goi la sun da) thudng co sau mUa, lay ve rufa sach chan qua nUdc soi, vat kho t r o n vdi vdng, rau thorn ban se co mon nqm tuyet v d i . Trong hau het cac thung lung deu co rat nhieu cay rau rUdng, la dung de nuoi lqn, vo loai cay nay la nguyen lieu duy nhat de che tao giay gio. Dieu dac biet la t r e n khap nui, ddi, ddng ruong quanh vung Bai D i n h co r a t nhieu loai nam dupe nhU: Ha thu 6, Son thu ( r l cay son thu), Hoang • 14
  13. Ngo Van Minh ba (cay nuc nac, loai cay nay vo l a m thudc, go rat giong vang t a m nen dan gian co cau: Vao rdng khong biet l d i ra, thay cay nuc nac tudng la vang tam), Hoai sen, Cat can, Dd trong (vo cay sang trang), Ban ha, Bach bo, Sinh dia, Chan chim, Ngu gia b i , Ke huyet dang, Bac khau, Phong phong, Bd cong anh, Bong ma de, K i m ngan, Lac tien, B i m b i m , B i n h voi, Re quat, K h i e m thuc (cii siing), L i e n nhue (hat sen), Ngu boi t i i , Ca doc duqc, cay t r i n h nd, day hoang dang, Nam bach chi, bd chich, Dau xUOng, re mat qui, y thiem, muc thong, bd cot toai, thd phuc l i n h , long cong, bd cinch sam, dang sam... That xiing danh la vung Sinh Duqc (thudc sdng). Ddi dat de chan nuoi, phat t r i e n cay cong nghiep nhu mia, diia, vdng, lac va cac loai cay mau nhu khoai, san nhieu loai cay mau dac san nhu cii tu", dong trang, khoai so d vung nay ngon ndi tieng. Ruong chiem, ruong mua nam hai vu Ida mot vu mau va trong rau xanh cung cap dii cho nhan dan trong xa. A y vay ma do la vung xa lu trUdc day k h i chua co de quai nam nao lu lut cung t a n pha nang ne, cac t r a n hit ciia nhiing nam 1978, 1985 ca xa hau nhu nha nao cung bi t h i e t hai ve nha ciia, hoa mau. Dat t h i nhieu song chi cay dupe mot vu, dan khong dii an. Cac lang Le va Sinh Duqc, Xuan T r i co le trUdc k i a la rdng r a m va dam lay do phu sa song Hoang Long v u i lap di ma nen, bang chiing la k h i dao, nan song Hoang Long tu" Gia Lac den Gia Sinh, dudi mat dat la mot ldp than bun nhieu chd con ca nhdng than cay to bi vui lap dudng k i n h rong hang met. T d xa xUa hang nam phu sa theo 15 •
  14. Bai Bfnh - Mot Vung Van Hoa nude l u chay ve lang dong d chan cac ngon n u i , dat cd the n o i dan len t h a n h go ddng r d i t h a n h cac bai l d n , dan den day k h a i khan dung t h a n h xom ap lang mac. Theo cac t a i lieu khao cd dupe cong bo' gan day t h i vung B a i D i n h trUdc kia da la noi d cua ngUdi viet cd. T a i n u i Thung B i n h nay thuoc xom 7 xa Gia Sinh co 5 hang da quay ve phia dong nam cua n u i , m d i hang dien tich t d 50-70m cda2 hang cao t d 7-9m so v d i mat ruong. Tren nen hang xuat hien tang van hoa khao cd gdm vo n h u y l n the nUdc ngqt (dc n u i , dc sudi, t r u n g true.) vo n h u y l n the nUdc man (dc bu giac, hau, so huyet, ngao dau) cung xUOng thu va cong cu dd da duqc l a m t d da cuoi. Day la nhdng di tich thuoc nen van hoa khao cd hoc da mdi Hoa B i n h each ngay nay t r e n dudi mot van nam. Cung noi them rang each n u i Thung B i n h ve phia dong nam khoang 3km la thung U i , noi co hang But la noi da phat hien di chi khao cd hoc thdi dai van hoa Hoa B i n h . Cu dan van hoa Hoa B i n h thudng song t h a n h tdng nhom (nhom hang, niii da) quay theo hudng nam hoac tay nam khai thac nguon thdc an d nhdng thung lung (hoa, qua, cu, chim, thu, n h u y l n the). Nhdng d i vat la vo n h u y l n the bien cho thay cU dan van hoa Hoa Binh d day da tiep xuc va k h a i thac nguon thdc an d bien (bien luc do con vd song d vung TrUdng Yen, Hoa L u each do khoang t d 3-4km). Dieu dang chu y la ldp t r e n cua tang van hoa khao cd con xuat 16 mot so' manh gdm thuoc giai doan t h d i k y k i m k h i each 16
  15. Ngo Van Minh ngay nay tu" 3.000 den 4.000 nam. Trong thung U i la thung Lang, thung Cung va cac thung khac... theo truyen thuyet la kho, dun cua cac trieu dai trUdc day, vung nay con luu truyen cau ca: "Thung Cung cho chi thung Lang, hang tram thdi vdng ta de co nai". Cung theo t a i lieu khao co, dudi chan doi phu lang t h d Duyen Khang cong chua va Trudng Quoc cong chua, vao mua nUdc can xuat 16 via gach ngoi dang gach that (xay thanh) gach vuong (lat nen) trang t r i hoa sen, dau ngoi dng trang t r i hoa sung giup chung ta nhan biet noi day dudi t h d i Dinh, Le each ngay nay khoang mot ngan nam co nhdng cong t r i n h k i e n true qui mo. Chung ta da biet rang Dinh Tien Hoang De trUdc k h i xay dUng k i n h do Hoa L u Ong da cho xay dung h a n h do ( k i n h do t a m t h d i d vung Son L a i , Nho Quan). Vay dia diem Phu Lang nam & phia lidiu song Hoang Long la noi trung gian g i i i a ^ n h ^ d i va k i n h do Hoa L u nen co vai tro hefc
  16. Bai Otnh - Mot Vung Van Hoa khac, den day ta tuc r o i lay vo" de con tao nen ca dong ho. Ngu'di t h i la quan quan trieu d i n h di chinh chien qua day b i chinh phuc bdi cac co thon nd, sau khuc k h a i hoan da quay ve xay dung gia dinh r o i t r d t h a n h cong dan chinh thdc dudi chan nui D i n h Son. M 5 i ho, m o i ngu'di mot hoan canh khac nhau, day la noi quan cu" ciia nhieu dong ho t r e n khap vung mien dat nude. Cu" dan ngay mot dong due tao t h a n h lang mac. Lich sd cac lang ditpc ke n h i i sau: C a c l a n g L e Ba Vinh An Hoang hau (thdi Le Trung hung) xudng toe di tu d chua Ha, lang Le Ha Chan Himg ngay nay, mot t h d i gian sau thay vung n u i non canh dep t r e n ben, dudi thuyen Ba da den k h a i pha va dung nen chua Le (chua toa lac d phia tay bac nui Le, n h i n xuong dong song Le) r d i t r u t r i d day, t d do n u i nay cung goi la niii Le. Ciing vdi viec dung chua Ba cung nhan dan trong vung k h a i k h a n dat hoang, nong tang cay cay, d a n theo den ngay mot dong lap nen chin lang Le. Ba dat t e n la: Le Do (nay thuoc xa Gia Lac) Le Chom (nay thupc xa Gia Phong) Le Ha, Le Hau, Le Trung, Le Coi, Le Phu (nay thupc xa Gia Trung) Le Thuqng, Le T r i (nay thupc xa Gia Sinh) thupc tdng Le Xa. Tdng Le Xa ton t a i hang may t r a m nam trong lich sd lang xa Viet Nam. • 18
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2