Báo cáo " Pháp luật tài chính doanh nghiệp trong chương trình đào tạo cử nhân luật ở Việt Nam "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Pháp luật tài chính doanh nghiệp trong chương trình đào tạo cử nhân luật ở Việt Nam Thực tiễn cho thấy người Đức đã tỏ ra hết sức miễn cưỡng khi phải ban hành đạo luật chứa đựng các điều khoản chống giao dịch nội gián(3) và đã trì hoãn việc phê chuẩn dự luật quy định về vấn đề này cho tới tận giữa năm 1994, hai năm sau khi Chỉ thị của Cộng đồng châu Âu về giao dịch nội gián được chính thức áp dụng....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Pháp luật tài chính doanh nghiệp trong chương trình đào tạo cử nhân luật ở Việt Nam "

®µo t¹o TS. NguyÔn ThÞ ¸nh V©n * 1. t v n khoa h c lu t cung c p cho ngư i h c Pháp lu t tài chính doanh nghi p là m t nh ng ki n th c pháp lí chuyên sâu. b ph n c u thành quan tr ng c a pháp lu t Vi t Nam, cho mãi t i th i gian g n doanh nghi p. Thông thư ng, trong chương ây, pháp lu t v tài chính doanh nghi p v n trình gi ng d y b c ào t o c nhân lu t, thư ng ư c gi ng d y như m t n i dung, các khoa lu t c a các trư ng i h c nhi u m t chương c a môn h c lu t tài chính(3) nư c trên th gi i thư ng không thi t k v n trong chương trình ào t o c nhân lu t; này thành môn h c lu t riêng mà ưa vào ng th i n i dung gi ng d y v pháp lu t gi ng d y trong môn “lu t công ti”.(1) tài chính doanh nghi p cho chương trình ào Môn lu t công ti các nư c phát tri n t o c nhân lu t Vi t Nam cũng r t khác so gi ng d y cho các c nhân lu t tương lai v i n i dung tương ng ư c gi ng d y t i thư ng i sâu trang b cho ngư i h c nh ng nhi u nư c trên th gi i. Sau m t vài c i ki n th c pháp lí xoay quanh hai v n cách chương trình gi ng d y lu t b c i chính: m t là qu n tr công ti (corporate h c nư c ta, t i nay, pháp lu t tài chính governance) và hai là tài chính công ti doanh nghi p dư ng như không còn ch (corporate finance), m c dù v y các v n ng trong chương trình gi ng d y. này không nh t thi t ph i ư c bóc tách Bài vi t này bàn v v trí c a pháp lu t thành nh ng chương riêng trong n i dung tài chính doanh nghi p trong chương trình gi ng d y mà có th ư c thi t k an xen gi ng d y b c ào t o c nhân lu t; ng v i nhau.(2) Ch b c ào t o sau i h c, th i xác nh nh ng n i dung ch y u c a các môn h c m i ư c thi t k d ng pháp lu t tài chính doanh nghi p c n ưa chuyên sâu, i vào nh ng khía c nh khác vào gi ng d y b c ào t o này trong th i nhau c a ngành khoa h c lu t công ti. Nói gian t i. cách khác, n i dung pháp lu t tài chính công 2. N i dung gi ng d y v pháp lu t tài ti, m t b ph n c a môn lu t công ti ch ư c chính doanh nghi p Vi t Nam N i dung gi ng d y v pháp lu t tài gi ng d y như môn h c c l p b c ào t o chính doanh nghi p Vi t Nam trong nhi u sau i h c vì b c ào t o này, các môn h c lu t ư c ưa vào gi ng d y thư ng i sâu * Trung tâm lu t so sánh nghiên c u t ng chuyên ngành h p trong Trư ng i h c Lu t Hà N i t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008 65
®µo t¹o năm trư c ây ư c thi t k bám sát v i n i nghi p và v n tín d ng. i v i v n thu c dung lu t th c nh. Vì v y, tr m t s ki n s h u ch n i dung gi ng d y ch d ng l i th c nh m trang b cho ngư i h c lí thuy t vi c ch ra ngu n v n này do ai c p ( i v tài chính doanh nghi p và pháp lu t tài v i doanh nghi p nhà nư c) hay ai óng góp chính doanh nghi p, i b ph n nh ng ki n ( i v i doanh nghi p ngoài qu c doanh). th c còn l i ư c ưa vào gi ng d y g n li n i v i v n c a doanh nghi p hình thành v i t ng ch nh c a pháp lu t tài chính b ng con ư ng tín d ng, n i dung gi ng doanh nghi p. C th là vi c gi ng d y t p d y cũng m i ch d ng l i vi c ch ra các trung vào b n ch nh: 1) Ch t o l p và lo i hình tín d ng như tín d ng ngân hàng, s d ng v n, tài s n doanh nghi p; 2) Ch tín d ng thương m i và tín d ng thông qua qu n lí chi phí và giá thành; 3) Ch phát hành trái phi u huy ng v n trên th phân ph i l i nhu n doanh nghi p; 4) Nghĩa trư ng ch ng khoán; có chăng ki n th c v tài chính c a doanh nghi p i v i nhà pháp lí ư c ưa vào n i dung gi ng d y nư c.(4) M c dù m c ích gi ng d y pháp ây cũng ch ng ch m t i m t vài i u lu t tài chính doanh nghi p là nh m trang b ki n pháp lí cơ b n doanh nghi p th c ki n th c cho ngư i h c v các ch nói hi n các lo i hình tín d ng nói trên, nh m trên nhưng n i dung gi ng d y c th l i tho mãn nhu c u v v n c a doanh nghi p ư c thi t k theo hư ng i khá sâu vào vi c trong kinh doanh. gi ng gi i nh ng ki n th c v tài chính h c N i dung gi ng d y “Ch s d ng và có liên quan t i “v n”, “v n c nh”, “v n b o toàn v n, tài s n doanh nghi p” ư c k t lưu ng”, cũng như v n “tu n hoàn c u thành ba v n nh : 1) Ch s d ng v n”… các doanh nghi p. Khía c nh pháp và b o toàn v n c nh c a doanh nghi p; lí c a nh ng v n này h u như ch ư c 2) Ch s d ng và b o toàn v n lưu ng c p thoáng qua. Có th ơn c m t ví d v c a doanh nghi p; 3) V n u tư tài chính n i dung gi ng d y “Ch t o l p và s c a doanh nghi p. Trong m i v n , dư ng d ng v n doanh nghi p” v i hai ph n chính: như bài gi ng i sâu lí gi i nh ng ki n th c “Ch t o l p v n doanh nghi p”; và “Ch v tài chính h c úng hơn là ki n th c khoa s d ng và b o toàn v n doanh nghi p” h c pháp lí v s d ng các lo i v n nói trên minh ch ng cho nh n nh trên.(5) t i doanh nghi p. Ví d ph n “Ch s N i dung gi ng d y “Ch t ol pv n d ng và b o toàn v n c nh c a doanh doanh nghi p” trang b cho ngư i h c nh ng nghi p” quá chú tr ng vào vi c phân bi t ki n th c có liên quan t i các lo i v n c a gi a “v n c inh” và “tài s n c nh” và doanh nghi p và pháp lu t i u ch nh vi c ch ra các lo i tài s n c nh khác nhau như: hình thành t ng lo i v n c a doanh nghi p. tài s n c nh h u hình và tài s n c nh vô Hai lo i v n c a doanh nghi p ư c ưa vào hình… thay vì nh m trang b cho ngư i h c gi ng d y là v n thu c s h u ch c a doanh nh ng ki n th c pháp lí có liên quan t i vi c 66 t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008
®µo t¹o s d ng v n c nh c a doanh nghi p. Có pháp lu t i u ch nh ho t ng tài chính c a l , khía c nh pháp lí c a ho t ng s d ng công ti c ph n i chúng (g i t t là công ti v n c nh trong doanh nghi p ch ư c i chúng) b t k công ti ó có niêm y t hay lư t qua thông qua vi c c p t i các bi n không. T i sao l i là công ti i chúng? Vì pháp b o toàn và phát tri n v n c nh c a ây là lo i hình doanh nghi p ph bi n các doanh nghi p. Cách thi t k n i dung gi ng nư c phát tri n, có m t s ưu th , xét v d y ó r t có th làm ngư i h c nh n th c phương di n l i ích c a nhà u tư và c a r ng các bi n pháp b o toàn và phát tri n nhà nư c, vì v y áng ư c khuy n khích v n ch là ph n b khuy t cho nh ng n i thành l p và ho t ng. dung chính c a ch s d ng và b o toàn Th nh t, các công ti i chúng là v nc nh c a doanh nghi p mà n i dung nh ng công ti có nhi u s h u ch (c chính c a ch này l i n m trong nh ng ông). Chính c i m này ã bu c các v n có liên quan t i khái ni m “v n c công ti i chúng ph i th c hi n nghiêm nh”, “tài s n c nh”… c a doanh nghi p ch nh ho t ng công b thông tin các dư i góc tài chính h c. ch s h u công ti n m b t ư c tình hình V i n i dung gi ng d y như trên, ngư i ho t ng s n xu t, kinh doanh c a công ti. h c khó có th hi u ư c v n c t lõi c a Th c v y, m c dù có nhi u c ông nhưng pháp lu t tài chính doanh nghi p cũng như ch m t s c ông l n c a công ti có quy n nh ng nguyên t c m u ch t c a pháp lu t tài tr c ti p tham gia vào qu n lí công ti v i tư chính doanh nghi p và t i sao l i ph i i u cách là thành viên h i ng qu n tr ; i b ch nh b ng pháp lu t i v i ho t ng tài ph n các c ông c a công ti là c ông v a chính c a doanh nghi p. và nh ch có th ưa ra ti ng nói c a mình 3. Kinh nghi m gi ng d y pháp lu t thông qua vi c bi u quy t trong các phiên tài chính doanh nghi p m t s nư c h p i h i ng c ông t ch c nh kì phát tri n trên th gi i hàng năm (phiên h p b t thư ng ch ư c Như ã c p, nhi u nư c phát tri n, tri u t p trong nh ng tình hu ng c bi t). pháp lu t v tài chính doanh nghi p ư c Th c t này ã làm cho các nhà u tư ch gi ng d y như m t n i dung c a môn h c ch p nh n b v n góp c ph n vào m t lu t công ti trong chương trình ào t o c công ti i chúng nào ó khi công ti m nhân lu t. Nh ng v n thu c pháp lu t tài b o r ng các c ông tương lai c a công ti chính doanh nghi p ư c gi ng d y không n m b t ư c tình tr ng s n xu t, kinh dàn tr i trên m i lĩnh v c ho t ng tài chính doanh và tình hình tài chính c a công ti, t c a các doanh nghi p mà cũng không dàn ó bi t ư c li u nh ng quy n l i mà mình tr i i v i m i lo i hình doanh nghi p. N i ư c hư ng t s c ph n trong công ti mà dung gi ng d y v pháp lu t tài chính doanh mình s h u có tho áng hay không. Như nghi p ch t p trung vào nh ng quy nh c a v y, b n thân mô hình công ti a ch này ã t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008 67
®µo t¹o òi h i công ti ph i công khai thông tin. ch nh ho t ng tài chính c a các công ti M t khác, nh m b o v l i ích c a các c i chúng và vì v y, gi ng d y pháp lu t ông công ti nói riêng và công chúng u tư tài chính doanh nghi p là gi ng d y v nói chung, lu t công ti và lu t ch ng khoán pháp lu t i u ch nh ho t ng tài chính c a các nư c u quy nh ch công b c a lo i hình công ti này. thông tin b t bu c i v i công ti c ph n, M c ích c a vi c gi ng d y pháp lu t c bi t là i v i công ti i chúng bu c tài chính doanh nghi p là nh m giúp ngư i công ti này ph i công khai minh b ch v h c hi u ư c v ho t ng tài chính c a các ho t ng c a công ti mà nhà u tư (k doanh nghi p, trang b cho ngư i h c nh ng c nhà u tư ti m năng) có quy n bi t. ki n th c c n thi t có th lí gi i ư c t i Th hai, do ph i tuân th ch công sao ph i i u ch nh b ng pháp lu t và c n b thông tin nghiêm ng t, t thân công ti i u ch nh b ng pháp lu t như th nào i i chúng ã ph i minh b ch tình hình tài v i nh ng ho t ng này. chính c a mình, t ó, s l và lãi c a công V i m c ích ó, n i dung gi ng d y ti không còn là bí m t. Vì l ó, các công ti pháp lu t tài chính doanh nghi p nhi u i chúng khó có th tr n, tránh nghĩa v nư c ư c thi t k t p trung vào m t s n p thu thu nh p công ti, i u mà các i m c t y u. M t là trang b ki n th c cho doanh nghi p thành l p dư i nh ng hình ngư i h c v các v n : phân ph i c phi u th c khác như công ti trách nhi m h u h n, c a công ti; duy trì v n và tăng, gi m v n công ti h p danh, doanh nghi p tư nhân (là i u l trong công ti; c t c; quy n c a các nh ng doanh nghi p không ph i tuân th t ng l p c ông khác nhau trong công ti g n ch công b thông tin nghiêm ng t) r t li n v i s c ph n c a công ti mà h ang hay ph m ph i. s h u. Hai là trang b ki n th c cho ngư i V y, có th th y công ti i chúng là h c v tài tr v n cho doanh nghi p qua con lo i hình doanh nghi p có l i cho b n thân ư ng vay v n; các lo i v n vay; h p ng ch s h u công ti, ch n c a công ti, cho vay v n và th i h n vay v n; n có m b o c ng ng nh ng nhà u tư ti m năng và và các bi n pháp b o m ti n vay. Ba là cho c nhà nư c vì nh ng quy nh pháp trang b ki n th c v nh ng giao d ch nào có lu t v minh b ch thông tin mà công ti s d ng ngu n v n l n c a công ti là giao ph i tuân th . b o v l i ích c a c ng d ch chính áng và giao d ch nào là giao ng các nhà u tư trên th trư ng ch ng d ch tư l i. khoán cũng như l i ích c a nhà nư c, pháp Nh ng ki n th c nói trên ư c phân b lu t các nư c u th t ch t i u ch nh ho t vào ba ch chính gi ng d y trên l p. Ch ng tài chính c a lo i hình công ti này. th nh t là “V n c ph n” ư c thi t k Nói cách khác, nói n pháp lu t tài chính xoay quanh m t s n i dung như: 1) C doanh nghi p là nói n pháp lu t i u phi u và v n c ph n; 2) Quy n c a c ông 68 t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008
®µo t¹o g n li n v i s c ph n mà c ông s h u; c n ư c b o v xây d ng và c ng c 3) Duy trì và tăng, gi m v n i u l công ti; lòng tin c a h trên th trư ng ch ng khoán 4) C t c. và th trư ng ti n t . Lí do là n u làm m t Ch th hai là “V n vay” ư c thi t lòng tin c a các i tư ng này, hai th trư ng k xoay quanh m t s n i dung như: 1) Các nói trên s ph i óng c a và các ngu n v n hình th c vay v n (các ch ng t nh n n ; nhàn r i trong xã h i không th ư c khai ch ng t nh n n ng n h n, trung h n, dài thác tài tr cho ho t ng kinh doanh c a h n; lãi su t); 2) Trách nhi m c a ch th các doanh nghi p. N u tình tr ng này x y ra, vay v n. n n kinh t s trì tr , kém phát tri n do thi u Ch th ba là “Các giao d ch tư l i” v n áp ng nhu c u s n xu t kinh doanh ư c thi t k xoay quanh nh ng v n như: trong khi ó, ngư i có v n nhàn r i cũng 1) Công ti không ư c phép tham gia vào không th ưa v n vào u tư thu l i vì nh ng giao d ch nào; 2) giao d ch nào ư c ngu n v n ó không ư c pháp lu t b o v xem là giao d ch tư l i (nh ng giao d ch tiêu tho áng. t n lư ng v n l n c a công ti nhưng ch em 4. M t vài bài h c rút ra cho Vi t Nam l i l i ích cho giám c ho c c ông l n trong vi c xác nh v trí và nh ng n i c a công ti ng th i làm t n h i l i ích c a dung ch y u c a pháp lu t tài chính công ti) hay các tiêu chí xác nh giao doanh nghi p trong chương trình ào t o d ch tư l i. c nhân lu t Tuy nhiên, vi c phân b các n i dung Trong n n kinh t k ho ch t p trung mà như trên không ph i là cách duy nh t ó doanh nghi p nhà nư c óng vai trò truy n t i ki n th c cho ngư i h c mà có th ch o và các lo i hình doanh nghi p thu c có nh ng cách b c c khác. Ví d ch th các thành ph n kinh t khác ch óng vai trò nh t và th hai có th ư c ưa vào cùng th y u thì hai nguyên t c xuyên su t các m t chương nghiên c u v “C u trúc v n quy nh c a pháp lu t tài chính doanh c a công ti” còn ch th ba ư c gi ng nghi p là: 1) b o toàn và phát tri n v n; 2) l ng ghép vào Chương nghiên c u v “Xung t ch tài chính. S dĩ có i u ó vì doanh t l i ích trong công ti”…(6) nghi p nhà nư c là lo i hình doanh nghi p Như v y, rõ ràng n i dung gi ng d y mà: (a) quy n s h u doanh nghi p và quy n pháp lu t tài chính doanh nghi p hư ng t i qu n lí doanh nghi p hoàn toàn tách b ch; vi c trang b cho ngư i h c nh ng quy nh (b) ch s h u (Nhà nư c) ch là ch th pháp lu t v trách nhi m c a công ti trong tr u tư ng, còn ngư i tr c ti p qu n lí, i u lĩnh v c ho t ng tài chính nh m b o v l i hành ho t ng c a doanh nghi p (giám c) ích c a b n thân công ti mà tr c ti p là l i l i là nh ng ngư i làm công ăn lương; (c) ích c a các c ông công ti và b o v c các doanh nghi p kinh doanh có thua l cũng ch n c a công ti. ây là nh ng i tư ng không nh hư ng tr c ti p t i l i ích v t t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008 69
®µo t¹o ch t c a ngư i qu n lí doanh nghi p. Trong bu c các doanh nghi p ph i ho t ng trên i u ki n ó, yêu c u b o toàn và phát tri n cơ s b o toàn và phát tri n v n, nay c n v n c a doanh nghi p cũng như yêu c u nghiên c u ưa ra nh ng quy nh pháp th c hi n quy n t ch tài chính doanh lu t có kh năng hư ng các doanh nghi p nghi p là nh ng yêu c u b c bách nh m vào qu o ho t ng m i trong n n kinh m b o v n nhà nư c u tư vào các doanh t th trư ng. M t là c n xác nh các i u nghi p không nh ng không b th t thoát mà ki n pháp lý áp d ng i v i các doanh còn ph i ư c s d ng hi u qu . nghi p huy ng v n trên th trư ng ch ng Trong n n kinh t th trư ng nói chung khoán và th trư ng ti n t nh m m b o và n n kinh t th trư ng nh hư ng an toàn cho các nhà u tư và các ch n XHCN Vi t Nam nói riêng, v n b o c a doanh nghi p. Hai là c n nh rõ các toàn và phát tri n v n doanh nghi p cũng công c huy ng v n doanh nghi p ư c như quy n t ch tài chính doanh nghi p s d ng (c phi u thư ng, c phi u ưu ãi, không còn là v n mà các nhà làm lu t ch ng khoán chuy n i, các công c phái ph i quan tâm, lo l ng, thúc ép các doanh sinh…) sao cho có th v a em l i l i ích nghi p th c hi n. kh ng nh mình, thi t th c cho các doanh nghi p v a b o có th ng v ng trên thương trư ng mà m l i ích c a các nhà u tư. Ba là c n không b phá s n, b n thân m i doanh qui nh rõ cơ ch phân ph i l i nhu n nghi p u ph i t ý th c ư c v t m quan trong doanh nghi p nh m b o v tho áng tr ng c a vi c b o toàn và phát tri n v n l i ích c a các c ông, xét v phương di n cũng như c a quy n t ch tài chính trong hư ng l i t s ti n ã u tư vào các su t quá trình kinh doanh. Hơn n a, tương doanh nghi p. B n là c n có quy ch pháp t như nhi u nư c có n n kinh t th lí i u ch nh vi c tăng, gi m v n i u l c a trư ng trên th gi i, trong th i gian s p t i, doanh nghi p b o v l i ích c a các c lo i hình doanh nghi p Nhà nư c Vi t ông và các ch n doanh nghi p. Năm là Nam s b thu h p d n và b thay th b ng c n ra nh ng gi i h n pháp lí trong lĩnh các lo i hình công ti c ph n và công ti v c s d ng v n c a doanh nghi p m trách nhi m h u h n trong ó công ti c b o r ng doanh nghi p s không th tham ph n chi m a s .(7) Trong i u ki n ó, n i gia vào nh ng giao d ch b t l i cho b n dung c a pháp lu t tài chính doanh nghi p thân doanh nghi p và cho các c ông c a cũng ph i có nh ng thay i cơ b n do m c doanh nghi p. ích i u ch nh c a pháp lu t ã i thay. Sau kho ng m t th p k chuy n sang Các nhà làm lu t thay vì chú tr ng thi t k n n kinh t th trư ng, các nhà làm lu t c a ra nh ng quy nh pháp lu t bu c các doanh Vi t Nam cũng ã và ang t ng bư c t nghi p ph i t ch trong su t quá trình s ư c nh ng m c tiêu nói trên t ra i v i d ng v n vào ho t ng kinh doanh, pháp lu t tài chính doanh nghi p trong ho t 70 t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008
®µo t¹o ng l p pháp; ã hư ng pháp lu t tài chính thi t k chương trình gi ng d y lu t và kinh doanh nghi p vào úng qu o, áp ng nghi m gi ng d y lu t các nư c tiên ti n nhu c u i u ch nh ho t ng tài chính c a mà còn xu t phát t th c t ào t o c nhân các doanh nghi p trong tình hình m i. lu t Vi t Nam nói chung và Trư ng i Trư c nh ng m c tiêu m i ó c a pháp lu t h c Lu t Hà N i nói riêng. Trong vài năm tài chính doanh nghi p, hi n nhiên là n i g n ây, s lư ng các môn h c lu t chuyên dung gi ng d y pháp lu t v tài chính doanh ngành mà sinh viên lu t Vi t Nam ph i nghi p Vi t Nam trong i u ki n m i h c ã và ang tăng lên nhanh chóng. Th c cũng ph i ư c nghiên c u c n tr ng và t này làm cho sinh viên rơi vào tình tr ng ph i ư c xác nh l i nh m trang b cho ph i xoay v n trư c nh ng cơn l c thi c ngư i h c nh n th c m i, cái nhìn m i v (thi h t môn) vào cu i m i h c kì. ơn c v trí và vai trò c a pháp lu t tài chính trư c ây, b môn lu t tài chính - ngân doanh nghi p trong n n kinh t th trư ng hàng ch t ch c hai kì thi h t môn cho sinh nói chung và n n kinh t th trư ng Vi t viên (môn lu t tài chính và môn lu t ngân Nam nói riêng. Kinh nghi m c a các nư c hàng) thì trong vài năm g n ây, m c dù n i có n n kinh t th trư ng lâu i trong vi c dung truy n t i cho sinh viên h u như xây d ng chương trình và n i dung gi ng không thay i nhi u l m v ch t nhưng s d y pháp lu t tài chính doanh nghi p không lư ng các cu c thi h t môn mà sinh viên th b qua. V i nh n th c ó, xin ư c ưa ph i vư t qua ã tăng lên n con s năm(8) ra m t vài g i m v v trí c a “pháp lu t ó là chưa k n m t s phân môn c a lu t tài chính doanh nghi p” trong chương trình ngân hàng gi ng d y cho kh i sinh viên ào t o c nhân lu t cũng như n i dung khoa pháp lu t kinh t . V n t ra là li u gi ng d y m ng pháp lu t này Vi t Nam có nên và có c n thi t ph i trang b cho các trong giai o n hi n nay. c nhân lu t tương lai ki n th c v t t c Th nh t, v v trí c a pháp lu t tài các lo i lu t th c nh? Kinh nghi m c a chính doanh nghi p trong chương trình ào các nư c phát tri n cho th y b c ào t o t o c nhân lu t. M c ích ào t o c nhân c nhân lu t, chương trình gi ng d y ch lu t là nh m trang b nh ng ki n th c khoa nh m trang b cho ngư i h c nh ng ki n h c pháp lí cơ b n cho sinh viên ch không th c v m t s môn lu t chuyên ngành cơ nh m trang b ki n th c pháp lí chuyên sâu b n, có th coi là môn g c mà t nh ng như b c ào t o sau i h c, “pháp lu t ki n th c g c ó, các t t nghi p sinh có th tài chính doanh nghi p”, vì v y, không nên t mình nghiên c u lĩnh h i, n m b t coi là môn h c lu t chuyên ngành mà ch ư c nh ng phân nhánh c a các ngành nên ư c gi ng d y như m t n i dung trong khoa h c pháp lí c i r này. Ví d : các môn gi ng d y v lu t doanh nghi p. xu t lu t chuyên ngành thư ng ư c ưa vào này không ch xu t phát t kinh nghi m gi ng d y b c c nhân lu t nhi u nư c t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008 71
®µo t¹o phát tri n g m: Lu t hi n pháp, lu t hành n i dung c a môn “lu t thương m i”. Vì v y chính, lu t hình s và t t ng hình s , gi i ưa ư c pháp lu t tài chính doanh quy t tranh ch p, lu t dân s (có qu c gia nghi p vào gi ng d y trong môn “lu t doanh chia nh lu t dân s thành lu t nghĩa v , nghi p”, có l c n có s nghiên c u, xem xét lu t s h u, lu t tín thác, lu t v b i t ng th , thi t k l i m t cách toàn di n thư ng trách nhi m dân s ngoài h p ng) các môn h c lu t, c môn b t bu c và t và t t ng dân s , lu t công ti, lu t t ai, ch n. ây là vi c làm không ơn gi n, òi lu t gia ình và lu t qu c t ; các môn h c h i nhi u th i gian và s c l c c a các nhà lu t còn l i u là môn t ch n.(9) Nhìn vào khoa h c lu t, vì v y gi i pháp nói trên khó chương trình gi ng d y các môn lu t có th là gi i pháp trư c m t mà có l , s là chuyên ngành các nư c phát tri n có th gi i pháp cho tương lai. th y m c ích ào t o lu t các nư c là Th hai, n i dung gi ng d y “pháp lu t trang b nh ng nguyên lí chung cho sinh tài chính doanh nghi p” cũng c n ph i có s viên và rèn giũa kh năng tư duy sáng t o, thay i áng k cho phù h p v i m c ích t h c và t nghiên c u cho ngư i h c ch và yêu c u i u ch nh b ng pháp lu t i v i không nh t thi t là ph i trang b cho ngư i ho t ng tài chính doanh nghi p trong n n h c ki n th c v h u h t nh ng ngành lu t kinh t th trư ng. M t s n i dung ch y u hi n h u c a qu c gia. K t qu là các c c n ưa vào gi ng d y g m: nhân lu t các nư c này v n có kh năng M t là, “Ch huy ng v n b ng phát v n d ng t t vào công vi c hàng ngày các hành c ph n c a doanh nghi p”. N i dung ki n th c khoa h c pháp lí ã ư c trang b này ph i nh m trang b cho ngư i h c m t khi còn ng i trên gh nhà trư ng và th m s ki n th c v : 1) C ph n, c phi u và các chí c nh ng ki n th c mà h t nghiên lo i c ph n theo quy nh pháp lu t; ý nghĩa c u, lĩnh h i sau khi ã t t nghi p. Như và vai trò c a t ng lo i c ph n; 2) Huy v y, thi t nghĩ ã n lúc c n ph i suy nghĩ ng v n b ng phát hành c ph n g m: i u m t cách nghiêm túc v vi c xây d ng và ki n huy ng v n, phương th c huy ng hoàn thi n chương trình ào t o c nhân v n; ý nghĩa và vai trò c a phát hành c lu t nói chung cũng như xác nh v trí c a phi u l n u và phát hành thêm c phi u; 3) “pháp lu t tài chính doanh nghi p” nói i u ch nh b ng pháp lu t i v i vi c n m riêng trong chương trình ào t o c nhân gi c phi u c a c ông sáng l p. lu t Vi t Nam hi n nay. Hai là, “Ch tăng, gi m v n i u l Cái khó trong vi c hi n th c hoá xu t c a doanh nghi p”. N i dung này ph i giúp này là ch , hi n trong chương trình ào t o ngư i h c hi u ư c m t s v n : 1) M c c nhân lu t Vi t Nam không có môn “lu t ích c a vi c duy trì v n i u l c a doanh doanh nghi p” c l p. B n thân “lu t doanh nghi p; 2) H qu c a vi c tăng, gi m v n nghi p” cũng ch ư c gi ng d y như m t i u l c a doanh nghi p; 3) i u ki n tăng, 72 t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008
®µo t¹o gi m v n i u l c a doanh nghi p; 4) Cách ư c phân ph i ra sao và ph i ư c phân b th c tăng, gi m v n i u l c a doanh nghi p. vào nh ng qu nào ph c v cho m c Ba là, “Ch huy ng v n b ng phát ích tái s n xu t, m r ng quy mô kinh hành trái phi u doanh nghi p và b ng các doanh… không còn là v n nhà nư c hình th c vay v n khác”. N i dung này c n ph i quan tâm và ph i i u ch nh b ng trang b cho ngư i h c m t s ki n th c v : pháp lu t. T b n thân các doanh nghi p 1) Các hình th c huy ng v n n c a doanh ph i trăn tr v nh ng v n này n u nghi p; 2) Các lo i trái phi u doanh nghi p mu n ng v ng trên thương trư ng. ư c phép phát hành và các lo i h p ng Trong lĩnh v c phân ph i l i nhu n, cái mà doanh nghi p có th giao k t vay v n; 3) các nhà làm lu t c n tâm là ưa ra m t Th m quy n quy t nh vi c phát hành trái nguyên t c phân chia c t c và lãi như th phi u; 4) i u ki n và phương th c phát nào ó b o v tho áng l i ích c a các hành trái phi u. c ông và các ch n c a doanh nghi p. B n là, “ i u ch nh b ng pháp lu t i ây là nh ng ch th có v n u tư vào v i các giao d ch c a doanh nghi p có giá tr doanh nghi p nhưng l i không có quy n l n”. Trong n n kinh t th trư ng, pháp lu t tr c ti p tham gia vào quá trình qu n lí, không c n i u ch nh toàn b ho t ng s i u hành doanh nghi p, không n m b t d ng v n c a doanh nghi p hư ng các ư c m t cách c th các ho t ng s n doanh nghi p vào qu o b o toàn và phát xu t kinh doanh c a doanh nghi p; tuy tri n v n vì lí do ã phân tích trên mà pháp nhiên h l i là nh ng ngư i có quy n ư c lu t ch c n quy nh sao cho có th h n ch hư ng l i tho áng t ng v n mà h ã t i m c t i a kh năng doanh nghi p tham b ra và u tư vào doanh nghi p dư i gia vào nh ng giao d ch tư l i, làm t n h i hình th c v n c ph n ho c v n n . l i ích c a doanh nghi p nói chung và c a Tuy nhiên, không nh t thi t ph i thi t các c ông nh nói riêng. Vì v y n i dung k năm v n trên thành năm chương c bài gi ng c n làm rõ nh ng i u ki n pháp lí l p trong môn h c lu t mà có th chia thành nào doanh nghi p c n tho mãn ư c hai chương: 1) “Pháp lu t i u ch nh c u tham gia vào nh ng giao d ch có giá tr l n trúc v n c a doanh nghi p”: nghiên c u các (tiêu t n m t t l ph n trăm nh t nh c a v n v “v n c ph n”, “v n n ” và v n i u l ); ai là ngư i có th m quy n “tăng, gi m v n i u l c a doanh nghi p”; quy t nh nh ng giao d ch có giá tr l n 2) “Pháp lu t i u ch nh xung t l i ích doanh nghi p ư c phép tham gia… trong doanh nghi p”: nghiên c u các v n Năm là, “ i u ch nh b ng pháp lu t i v “chia c t c, chia lãi trong doanh v i ho t ng chi tr c t c và tr lãi c a nghi p” và “giao d ch tư l i”. Ho c trư ng doanh nghi p”. Trong n n kinh t th h p ưa “pháp lu t tài chính doanh nghi p” trư ng, l i nhu n c a doanh nghi p c n vào gi ng d y như nh ng n i dung c a môn t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008 73
®µo t¹o “lu t doanh nghi p” thì có th l ng ghép vào các chương nghiên c u v “thành l p c ông khi công ti tăng v n i u l b ng cách phát hành thêm c phi u… doanh nghi p” (gi i quy t c v n huy (3). Cái ư c g i là môn h c “Lu t tài chính” Vi t ng v n) và v “c ông” (gi i quy t c Nam, cho mãi t i th i gian g n ây, v n bao hàm m t v n c t c; tăng, gi m v n i u l ; và n i dung r t r ng, gi i quy t c pháp lu t i u ch nh giao d ch tư l i)...(10) tài chính công và pháp lu t i u ch nh tài chính tư. C th , trong r t nhi u năm, môn h c này ã ư c gi ng Trên ây là m t vài ý ki n mà ngư i vi t d y Trư ng i h c Lu t Hà N i v i chín chương, m o mu i ưa ra nh m xác nh l i v trí c a tr Chương I là chương cung c p nh ng ki n th c pháp lu t tài chính doanh nghi p trong khoa h c pháp lí cơ b n v Lu t tài chính Vi t Nam, chương trình gi ng d y lu t b c ào t o c t Chương II n Chương IX l n lư t cung c p ki n nhân lu t cũng như nh m góp ph n hoàn th c khoa h c pháp lí cho ngư i h c v các v n : 1) Khái ni m pháp lu t ngân sách nhà nư c (NSNN), thi n n i dung gi ng d y m ng pháp lu t này ch pháp lí v phân c p, l p, ch p hành, quy t toán cho các c nhân lu t tương lai Vi t Nam. NSNN; 2) Khái ni m pháp lu t thu NSNN, ch Trong i u ki n Vi t Nam ã bư c sang giai pháp lí các kho n thu NSNN; 3) Khái ni m pháp lu t o n m i, giai o n xây d ng và phát tri n v chi NSNN, ch pháp lí các kho n chi NSNN; 4) n n kinh t th trư ng theo nh hư ng xã Ch qu n lí qu NSNN; 5) i u ch nh b ng pháp h i ch nghĩa và v i nh n th c r ng m c lu t i v i ho t ng tài chính c a doanh nghi p; 6) Pháp lu t v kinh doanh b o hi m; 7) Pháp lu t v th tiêu ào t o lu t c n ph i ph c v thi t th c trư ng tài chính; 8) Ch thanh tra tài chính. cho yêu c u và nhi m v ang i thay c a Xem: Trư ng i h c Lu t Hà N i, “Giáo trình lu t tài n n kinh t và c a toàn xã h i, thi t nghĩ c n chính Vi t Nam”, Nxb. Công an nhân dân, H, năm 2004. cân nh c và nghiên c u m t cách nghiêm túc (4).Xem: Chương VI, “Giáo trình lu t tài chính Vi t có hư ng i thích h p trong quá trình Nam”, S d, tr.243 - 272. (5).Xem: “Giáo trình lu t tài chính Vi t Nam”, S d, hoàn thi n chương trình gi ng d y, trư c tr. 246 - 261. m t là b c ào t o c nhân lu t, t i các cơ (6).Xem: Robert W. Hamilton, S d, at 163 - 227 và s ào t o lu t nư c ta./. Harry G. Henn, John, R. Alexander (S d) at 154 - 463. (7).Xem: Lu t doanh nghi p năm 2005, i u 166. (1).Xem: Robert Charles Clark, “Corporate Law”, (8). Ch riêng trong lĩnh v c pháp lu t tài chính và Aspen Law & Business, 1986; Robert W. Hamilton, ngân hàng, các môn sinh viên ph i thi hi n nay g m “The Law of corporations in A Nutshell”, Westgroup, Lu t ngân sách nhà nư c, Lu t thu , Lu t ch ng 2000; và Harry G. Henn, John, R. Alexander, “Laws khoán, Lu t kinh doanh b o hi m, và Lu t ngân hàng. of Corporations”, West Publishing Company, 1983… (9).Xem: “Compulsory Subjects - 2007” Melbourne University, (2).Xem: Robert Charles Clark (S d), Robert W. Australia. http://undergraduate.law.unimelb.edu.au/; LLB Hamilton (S d), và Harry G. Henn, John, R. Curriculum at Faculty of Law, University of Alberta, Alexander (S d). Cùng m t chương c a giáo trình có Canada; http://www.law.ualberta.ca/; “Courses Summary th gi i quy t c v n “qu n tr công ti” và “tài for Law”, Oxford Law: http://www.ox.ac.uk/; “Course chính công ti ”… Ví d : Chương nghiên c u v “c Outline”, Cambridge Law School: http://www.cam.ac.uk/. ông”, ngoài vi c gi i quy t nh ng v n liên quan (10). Khi so n th o giáo trình lu t doanh nghi p sau t i quy n b phi u c a c ông còn bao quát c này, c n tham kh o thêm kinh nghi m thi t k n i quy n hư ng c t c và quy n mua thêm c phi u c a dung giáo trình lu t công ti c a các nư c phát tri n. 74 t¹p chÝ luËt häc sè 4/2008