Các cấu trúc bất thường giải phẫu vùng mũi xoang trên hình ảnh nội soi, CT Scan ở bệnh nhân viêm mũi xoang mạn từ 10 đến 16 tuổi

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> CÁC CẤU TRÚC BẤT THƯỜNG GIẢI PHẪU VÙNG MŨI XOANG<br /> TRÊN HÌNH ẢNH NỘI SOI, CT-SCAN<br /> Ở BỆNH NHÂN VIÊM MŨI XOANG MẠN TỪ 10 ĐẾN 16 TUỔI<br /> Nguyễn Đăng Huy*, Lâm Huyền Trân**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát các cấu trúc bất thường giải phẫu vùng mũi xoang ở tuổi thiếu niên viêm mũi xoang<br /> mạn.<br /> Thiết kế nghiên cứu: Mô tả hàng loạt ca có phân tích.<br /> Phương pháp: Khảo sát các dạng thay đổi cấu trúc vùng mũi xoang ở tuổi thiếu niên viêm mũi xoang<br /> mạn tính dựa trên lâm sàng, nội soi mũi xoang và CT-scan.<br /> Kết quả: Chúng tôi nghiên cứu 74 bệnh nhi tại BV ĐHYD TpHCM từ tháng 5 năm 2010 đến tháng 5 năm<br /> 2011 gồm 42 nam (56,8%) và 32 nữ (43,2%). Độ tuổi từ 10 đến 16 (trung bình là 14 tuổi). Các dạng thay đổi<br /> cấu trúc vùng mũi xoang gồm quá phát cuốn dưới (17,57%), concha bollusa cuốn giữa (45,95%), bóng khí cuốn<br /> trên (17,57%), khí hóa vách ngăn (43,25%), khí hóa mào gà (9,5%), vẹo vách ngăn (47,3%), điểm tiếp xúc cuốn<br /> giữa với vách ngăn (44,59%), tế bào Haller (17,57%), tế bào Agger nazi (33,78%) và tế bào Onodi<br /> (10,08%).Thường gặp các xoang bị viêm nhiều nhất là xoang hàm (65%) và sàng trước (65%). Trong nghiên<br /> cứu của chúng tôi có 8 bệnh nhân không gặp bất thường giải phẫu nào (3 bị viêm xoang và 5 không viêm xoang)<br /> và 66 bệnh nhân có bất thường giải phẫu (57 bị viêm xoang và 9 không viêm xoang). Bất thường giải phẫu có<br /> tương quan với viêm mũi xoang mạn tính (xoang sàng trước và xoang hàm) qua phép kiểm chi bình phương (χ2<br /> =11,11; p = 0,001) với chiều hướng tương quan thuận (r = 0,387).<br /> Kết luận: Nhóm các xoang trước thường gặp viêm nhiều nhất .Có mối tương quan giữa bất thường giải<br /> phẫu và viêm mũi xoang mạn tính.<br /> Từ khóa: Thay đổi giải phẫu.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ANATOMIC STRUCTURAL ABNORMALITIES OF PARANASAL SINUS and chronic rhinosinusitis IN<br /> THE YOUTH (10-16 YEARS OLD)<br /> Nguyen Dang Huy, Lam Huyen Tran<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 149 - 155<br /> Purpose: To describle anatomic variations of paranasal sinus in the youth chronic rhinosinusitis. Study<br /> design: cross-section and analysis.<br /> Method: To describle anatomic variations of paranasal sinus in pediatric chronic rhinosinusitis base on<br /> clinic, endoscope and CT-scan.<br /> Result: Our study have 74 cases between May.2010 and May.2011 at University of medicin and<br /> pharmacy’s Hospital with 42 (56.8%) males and 32 females (43.2%). The patients ranged in age from 10 to 16<br /> years (mean age, 14 years). anatomic variations of paranasal sinus are inferior turbinate hypertrophy (17.57%),<br /> concha bullosa (45.95%), pneumatized superior turbinate (17.57%), pneumatization of the posterior nasal septum<br /> * Bệnh viện đa khoa Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu ** Bộ môn Tai Mũi Họng – Đại Học Y Dược TP Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BSCKII Nguyễn Đăng Huy<br /> ĐT: 0913758630<br /> Email: drhuyent@gmail.com<br /> <br /> Tai Mũi Họng<br /> <br /> 149<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> (43.25%), pneumatization of Cristae Galle (9.5%), septal deviation (47.3%), contact point between middle<br /> turbinate and septal (44.59%), Haller cell (17.57%), Agger nazi cell (33.78%) and Onodi cell (10.08%).The<br /> maxillary and the anterior ethmoid were the most commonly involved sinus. This study, 8 patients absent<br /> anatomic variations (3 sinusitis and 5 normal) and 66 patients present anatomic variations (57 sinusitis and 9<br /> normal). There was statistical correlation between anatomic variations and chronic rhinosinusitis (anterior<br /> ethmoid and maxillary sinus) (χ2 = 11.11; p = 0.001). Conclusion: the anterior parasinus was the most<br /> commonly involved sinus. The correlation between anatomic variations and pediatric chronic rhinosinusitis.<br /> Key word: Anatomic variations.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Viêm xoang mạn là bệnh rất thường gặp ở<br /> nước ta, gặp ở mọi lứa tuổi, từ trẻ nhỏ đến<br /> người già.<br /> Viêm xoang mạn tính có thể làm giảm chất<br /> lượng cuộc sống nghiêm trọng cho các bệnh nhi.<br /> Trên thực hành lâm sàng hàng ngày thường<br /> gặp viêm xoang mạn tính ở tuổi thiếu niên và<br /> vấn đề điều trị cũng gặp không ít khó khăn.<br /> Có nhiều nguyên nhân gây ra viêm xoang<br /> mạn tính bao gồm: những bất thường cấu trúc<br /> giải phẫu, nhiễm khuẩn, dị ứng, những khiếm<br /> khuyết về miễn dịch và những bệnh lý của hệ<br /> thống lông chuyển. Các bất thường cấu trúc<br /> giải phẫu của vùng khoang mũi và những<br /> xoang cạnh mũi là những yếu tố có thể góp<br /> phần làm tắc nghẽn phức hợp lỗ thông khe<br /> (OMC: Ostiomeatal Complex), làm hẹp những<br /> con đường dẫn lưu của hệ thống nhày lông<br /> chuyển ở phức hợp lỗ thông khe (OMC) và dự<br /> đoán sẽ làm bệnh nhân tiến đến tình trạng<br /> viêm xoang mãn tính.<br /> Ở lứa tuổi thiếu niên thì có một số tác giả:<br /> Kim và cộng sự đã chứng minh một tỉ lệ mắc<br /> những bất thường giải phẫu cao hơn ở nhóm<br /> những đứa trẻ có tình trạng viêm xoang mãn<br /> tính so với nhóm chứng. Ngược lại, Lusk và<br /> cộng sự lại báo cáo rằng tình trạng viêm xoang<br /> đi kèm với bất thường cấu trúc giải phẫu không<br /> xảy ra phổ biến như người ta từng nghĩ. Do đó<br /> vấn đề can thiệp phẫu thuật ở những bệnh nhân<br /> thất bại với điều trị nội khoa vẫn còn nhiều<br /> tranh cãi. Vì thế, mục đích của chúng tôi là phân<br /> tích các dạng thay đổi cấu trúc giải phẫu của<br /> mũi xoang ở những bệnh nhân lứa tuổi thiếu<br /> <br /> 150<br /> <br /> niên bị viêm xoang mạn tính và xác định tính<br /> cần thiết phải loại bỏ những bất thường đó.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> 74 trường hợp từ 10 đến 16 tuổi khám tại<br /> phòng khám Tai Mũi Họng Bệnh Viện Đại<br /> Học Y Dược TP Hồ Chí Minh từ tháng 5 năm<br /> 2010 đến hết tháng 5 năm 2011, chẩn đoán là<br /> viêm mũi xoang mạn có nội soi mũi xoang và<br /> chụp CT SCAN xoang không cản quang với<br /> tư thế coronal và axial.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Có tiền sử chấn thương gây vỡ xương vùng<br /> mũi xoang, đã phẫu thuật mũi xoang, đã nạo<br /> VA, đã cắt Amidan, u mũi xoang, bệnh bẩm<br /> sinh liên quan đến mũi xoang, suy giảm miễn<br /> dịch.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Tiền cứu, mô tả hàng loạt trường hợp có<br /> phân tích, chọn mẫu thuận tiện.<br /> Thu thập số liệu bằng bảng câu hỏi.<br /> Số liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS<br /> 11.5.<br /> Các biến số cần tính toán gồm có:<br /> Bảng 1. Bảng 2 X 2 xác định mối tương quan giữa<br /> BTGP và VX.<br /> +<br /> <br /> BTGP<br /> BTGPTổng số<br /> <br /> VMXM+<br /> a<br /> c<br /> a+c<br /> <br /> VMXMb<br /> d<br /> b+d<br /> <br /> Tổng số<br /> a+b<br /> c+d<br /> a+b+c+d<br /> <br /> Tỉ lệ bệnh nhân có bất thường giải phẫu /<br /> tổng số bệnh nhân nghiên cứu:<br /> P (BTGP+) = (a + b) : (a + b + c + d)<br /> <br /> Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Tỉ lệ bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tính /<br /> tổng số bệnh nhân nghiên cứu:<br /> P (VMXM+) = (a + c) : (a + b + c + d)<br /> Tỉ lệ bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tính<br /> trong các bệnh nhân có bất thường giải phẫu : P<br /> (VMXM+/BTGP+) = a : (a +b)<br /> Tỉ lệ bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tính<br /> trong các bệnh nhân không có bất thường giải<br /> phẫu : P (VMXM+/BTGP-) = c : (c +d)<br /> Tỉ số PR (hay hệ số tương quan R): P<br /> (VMXM+/BTGP+) : P (VMXM+/BTGP-)<br /> R = (a : (a +b)) : (c : (c +d))<br /> Hệ số tương quan R có ý nghĩa như sau:<br /> R > 0 : tương quan thuận.<br /> R < 0 : tương quan nghịch.<br /> R < 0,3: mức độ tương quan yếu.<br /> R : 0,3-0,5: mức độ tương quan vừa.<br /> R : 0,5-0,7: mức độ tương quan khá chặt.<br /> R > 0,7: mức độ tương quan rất chặt.<br /> <br /> Các thống kê cần phân tích<br /> Thống kê mô tả các đặc điểm như tuổi, giới,<br /> lý do vào viện.<br /> Thống kê mô tả tần suất của các dạng bất<br /> thường giải phẫu.<br /> Thống kê mô tả các đặc điểm của viêm<br /> mũi xoang mạn tính ở tuổi thiếu niên.<br /> Thống kê kiểm định chi bình phương (2) để<br /> xác định mối tương quan giữa bất thường giải<br /> phẫu với viêm mũi xoang mạn tính và mức độ<br /> tương quan.<br /> <br /> Dụng cụ và phương tiện nghiên cứu<br /> Dụng cụ thăm khám lâm sàng Tai-MũiHọng thường qui.<br /> Hệ thống máy nội soi Tai-Mũi-Họng của<br /> Karl Storz, máy in ảnh nội soi.<br /> Máy chụp CT-scan 64 lát cắt (MSCT).<br /> <br /> Phương pháp đánh giá<br /> Đánh giá vẹo vách ngăn: Phân loại theo<br /> phương pháp cổ điển nhằm xem xét vách ngăn<br /> thẳng, vẹo bên phải, bên trái hay cả hai bên.<br /> <br /> Tai Mũi Họng<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Đánh giá concha bullosa cuốn giữa: Để<br /> chỉ cuốn mũi giữa bị khí hóa, ở bên phải, bên<br /> trái hay cả hai bên.<br /> Đánh giá tế bào Agger nasi: Những tế bào<br /> đê mũi nằm ở phần trước trên ở phần dính<br /> phía trước của cuốn mũi giữa và được khí hóa<br /> ở ngách trán.<br /> Đánh giá tế bào Haller: Bất kỳ tế bào sàng<br /> nào mà lan rộng xuống phía dưới đến bóng<br /> sàng và sang bên đến trần xoang hàm tự len vào<br /> giữa mảnh giấy và mỏm móc.<br /> Đánh giá tế bào Onodi: Tế bào sàng nằm ở<br /> phần sau nhất so với tất cả các tế bào sàng khác<br /> chạy dọc theo phần sau trên của xoang bướm.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm mũi xoang<br /> mạn tính<br /> Tiêu chuẩn lâm sàng<br /> Nhóm triệu chứng chính: Đau, căng, nặng<br /> mặt. Nghẹt, tắc mũi. Chảy dịch mủ ra trước<br /> hay ra sau. Giảm, mất khứu giác. Sốt (có thể<br /> sốt cao trong trường hợp cấp).<br /> Nhóm triệu chứng phụ: Nhức đầu. Sốt<br /> nhẹ. Hơi thở có mùi hôi. Mệt mỏi. Ho. Đau<br /> răng. Nặng tức, đau nhức tai.<br /> Chọn đạt tiêu chuẩn lâm sàng khi có các<br /> triệu chứng của bệnh viêm xoang là:<br /> Có ≥ 2 triệu chứng chính; hoặc 1 triệu<br /> chứng chính và ≥ 2 triệu chứng phụ; hoặc có<br /> dịch tiết nhầy mủ. (Có sốt hay đau căng mặt<br /> không có giá trị chẩn đoán nếu không kèm<br /> các triệu chứng khác ở mũi).<br /> Thời gian bệnh viêm xoang ≥ 12 tuần hoặc<br /> tái phát ≥ 4 lần/năm và mỗi đợt tái phát kéo<br /> dài ít nhất 7 ngày.<br /> <br /> Chẩn đoán VMXMT qua nội soi<br /> Tổn thương niêm mạc: Niêm mạc phù nề,<br /> sung huyết. Có polyp khu trú hoặc lan tỏa.<br /> Dịch tiết bất thường: chất tiết nhầy đặc, nhầy<br /> mủ ở khe giữa, khe trên, ngách sàng – bướm, ...<br /> Chúng tôi phân độ viêm xoang theo LundKennedy (1995).<br /> <br /> Chẩn đoán VMXMT qua CT-SCAN<br /> <br /> 151<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Tiêu chuẩn hình ảnh trên CT-scan:<br /> Hình ảnh dày niêm mạc, tụ dịch ở các xoang<br /> hàm, sàng, trán, bướm.<br /> Hình ảnh polyp mũi xoang.<br /> Hình ảnh bất thường cấu trúc giải phẫu hốc<br /> mũi như: vẹo vách ngăn mũi, bóng khí cuốn<br /> mũi giữa,…<br /> Phân độ viêm xoang trên phim chụp CTScan của Lund-Mackey (1993) bằng cách khảo<br /> sát 5 đôi xoang gồm xoang trán, hàm, sàng<br /> trước, sàng sau, bướm và phức hợp lỗ thông<br /> khe.<br /> Mỗi đôi xoang nếu bình thường = 0 điểm;<br /> mờ không hoàn toàn = 1 điểm; mờ hoàn toàn = 2<br /> điểm.<br /> Phức hợp lỗ thông khe nếu bình thường = 0<br /> điểm; mờ không hoàn tồn hoặc mờ hoàn toàn =<br /> 2 điểm.<br /> Từ đó tính tổng số điểm để phân độ viêm<br /> xoang:<br /> Độ 0 = 0 điểm<br /> Độ I = 1-3 điểm<br /> Độ II = 4-6 điểm<br /> Độ III = 7-9 điểm<br /> Độ IV = 10-12 điểm<br /> <br /> Các bước tiến hành<br /> Thăm khám lâm sàng Tai-Mũi-Họng bằng<br /> đèn Clar với các dụng cụ thăm khám thường qui<br /> để đánh giá các bất thường giải phẫu, chẩn đoán<br /> viêm mũi xoang mạn tính dựa vào tiêu chuẩn<br /> lâm sàng.<br /> Nội soi mũi xoang để khảo sát toàn bộ hốc<br /> mũi về niêm mạc, các bất thường giải phẫu, dịch<br /> tiết bất thường cũng như tìm các tiêu chuẩn của<br /> viêm mũi xoang mạn tính theo Lund – Kennedy.<br /> Chụp CT-Scan để xác định các dạng biến đổi<br /> giải phẫu như: vẹo vách ngăn, cấu trúc giải<br /> phẫu vách mũi xoang và phân độ viêm mũi<br /> xoang mạn tính theo thang điểm Lund-Mackey<br /> (1993).<br /> <br /> 152<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Chúng tôi nghiên cứu 74 bệnh nhân có 42<br /> bệnh nhân nam (56,8%) và 32 bệnh nhân nữ<br /> (43,2%). Tuổi nhỏ nhất là 10 tuổi, lớn nhất là 16<br /> tuổi, tuổi trung bình: 13,85  0,22 và độ tuổi<br /> thường gặp: 15 - 16. Kết quả nghiên cứu của<br /> chúng tôi có độ tuổi cao hơn so với công trình<br /> nghiên cứu của Hyun Jun Kim(Error! Reference source not<br /> found.), Rodney P Lusk. Cả hai tác giả này đều<br /> nghiên cứu về mối tương quan giữa bất thường<br /> giải phẫu và viêm mũi xoang mạn tính ở trẻ em.<br /> Kết quả nghiên cứu của chúng tôi có độ tuổi cao<br /> hơn có thể lý giải rằng các tác giả trên thực hiện<br /> nghiên cứu tại các trung tâm nhi khoa lớn trong<br /> khi chúng tôi thực hiện tại Bệnh viện Đại học Y<br /> Dược, nơi đa phần bệnh nhân là người lớn.<br /> Lý do vào viện thường gặp theo thứ tự như<br /> sau: Nghẹt mũi (35,1%), chảy mũi (25,7%), nhức<br /> đầu (18,9%), ho (12,2%) và nhảy mũi (8,1%). tôi<br /> phù hợp với y văn và thực tế lâm sàng ở những<br /> bệnh nhi bị viêm mũi xoang mạn tính(13).<br /> <br /> Tần suất của bất thường giải phẫu<br /> Quá phát cuốn dưới bên phải (5,41%), quá<br /> phát cuốn dưới bên trái (5,41%) quá phát cuốn<br /> dưới 2 bên (6,76%) cao hơn Rodney P Lusk (6%)<br /> nhưng thấp hơn Mohannad Al Quadah (31%).<br /> Concha bullosa cuốn giữa bên phải (10,81%),<br /> concha bullosa cuốn giữa bên trái (20,27%) và<br /> concha bullosa cuốn giữa 2 bên (14,86%). Tương<br /> đồng với Hyun Jun Kim (51%) nhưng cao hơn<br /> Milezuk (9,6%), Mohannad Al Quadah (10%),<br /> April(7) (24%) và Rodney P Lusk (39,4%).<br /> Bóng khí cuốn trên bên phải (6,75%), bên<br /> trái(4,07%) và 2 bên (6,75%) phù hợp với công<br /> trình của Hyun Jun Kim (17%).<br /> Có khí hóa vách ngăn(43,25%), phù hợp với<br /> công trình của Hyun Jun Kim(4) (38%).<br /> Có khí hóa mào gà (9,5%), tương đồng so<br /> với công trình của Hyun Jun Kim(4) (8%).<br /> Vẹo vách ngăn bên phải (24,32%), vẹo vách<br /> ngăn bên trái (18,92%), vẹo vách ngăn 2 bên<br /> (4,05%), cao hơn so với công trình của Hyun Jun<br /> Kim(26) (18%) bởi vì ông ta chỉ ghi nhận những<br /> <br /> Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng<br /> <br /> 39<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> bệnh nhi bị vẹo vách ngăn trên 3mm trong khi<br /> chúng tôi ghi nhận tất cả các trường hợp có vẹo<br /> vách ngăn. Milczuk và cộng sự không đánh giá<br /> vẹo vách ngăn. April và cộng sự nhận thấy tỉ lệ<br /> mắc vẹo vách ngăn là 13%. Rodney P Lusk báo<br /> cáo tỉ lệ vẹo vách ngăn là 10,04% và ông cho<br /> rằng vẹo vách ngăn có xu hướng xảy ra ở những<br /> bệnh nhi lớn tuổi hơn với độ tuổi trung bình là<br /> 9,8 tuổi trong khi nghiên cứu của ông có độ tuổi<br /> trung bình là 4,55 tuổi và của chúng tôi là 13,38<br /> tuổi. Ông cho rằng mức độ nặng của vẹo vách<br /> ngăn càng nhiều hơn ở bệnh nhi càng nhiều tuổi<br /> và ở người lớn vẹo vách ngăn dường như kết<br /> hợp với nhiều bệnh lý hơn ở bên mũi bị vẹo.<br /> Có điểm tiếp xúc cuốn mũi vách ngăn bên<br /> phải (13,51%), có điểm tiếp xúc bên trái (12,16%),<br /> có điểm tiếp xúc 2 bên (18,92%). Hiện tại chúng<br /> tôi chưa tìm được báo cáo nào nghiên cứu về<br /> đặc tính trên.<br /> Có tế bào Haller bên phải (2,70%), có tế bào<br /> Haller bên trái (4,05%) có tế bào Haller cả 2<br /> bên(10,81%). Kết quả của chúng tôi tương<br /> đương với công trình của Hyun Jun Kim(5)<br /> (20%), April và cộng sự nhận thấy tỉ lệ tế bào<br /> Haller là 18%. Kết qủa của chúng tôi hơi cao hơn<br /> so với Rodney P Lusk(7) (10%) trong khi<br /> Milczuk(9) và cộng sự chỉ có 5,3% có tế bào<br /> Haller. Ngược lại, Mohannad Al Qudah(1) thì<br /> báo cáo tỉ lệ tế bào Haller tới 34,5%.<br /> Có tế bào Agger nasi bên phải (8,11%), có<br /> tế bào Agger nasi bên trái (8,11%) ,có tế bào<br /> Agger nasi cả 2 bên (18,92%), thấp hơn so với<br /> công trình của Hyun Jun Kim (63%) và<br /> Mohannad Al Qudah(1) thì báo cáo tỉ lệ tế bào<br /> Haller tới 69%. Tuy nhiên, các nghiên cứu<br /> trước đó như Willner thì tỉ lệ này chỉ có 20%<br /> trong khi Sivali(15) thì chỉ có 15% bênh nhi có<br /> tế bào Agger nasi.<br /> Có tế bào Onodi bên phải(1,35%), không có<br /> bệnh nhân nào có tế bào Onodi bên trái ,có tế<br /> bào Onodi cả 2 bên(9,46%). Kết quả tương đồng<br /> với công trình của Mohannad Al Qudah(1)<br /> (9,8%).<br /> <br /> Tai Mũi Họng<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Có 8 bệnh nhân không bị bất thường giải<br /> phẫu nào, 7 BN có một bất thường giải phẫu, 12<br /> BN có hai bất thường giải phẫu, 12 BN có ba bất<br /> thường giải phẫu, 17 BN có bốn bất thường giải<br /> phẫu, 12 BN có năm bất thường giải phẫu, 5 BN<br /> có sáu bất thường giải phẫu và 1 BN có bảy bất<br /> thường giải phẫu.<br /> Các bất thường giải phẫu thường gặp như<br /> sau: Vẹo vách ngăn 47,3%, concha bullosa<br /> cuốn giữa 45,95%, điểm tiếp xúc với vách<br /> ngăn 44,59%, khí hóa vách ngăn 43,25%, tế<br /> bào Agger nasi 33,78%, quá phát cuốn dưới<br /> 17,57%, bóng khí cuốn trên, tế bào Haller<br /> 17,57% và tế bào Onodi 10.08%, khí hóa mào<br /> gà gặp 9,5%, 2 bệnh nhi thiểu sản xoang hàm,<br /> 1 bệnh nhi thiểu sản xoang trán và có 1 bệnh<br /> nhi bị khí hóa mỏm móc.<br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng và bệnh học của viêm<br /> mũi xoang mạn tính<br /> Lâm sàng<br /> Thường gặp các triệu chứng như nghẹt mũi,<br /> chảy mũi, nhức đầu, ho …<br /> Qua nội soi mũi xoang<br /> Niêm mạc mũi bình thường (18,9%), niêm<br /> mạc mũi phù nề (52,7%), niêm mạc mũi thoái<br /> hóa (21,6%) và polype mũi (6,8%), có 21 bệnh<br /> nhân có dịch nhầy mủ đục từ khe giữa hoặc khe<br /> trên.<br /> Bất thường giải phẫu trên phương diện nội<br /> soi mũi xoang có vẹo vách ngăn (32,4%), concha<br /> bullosa cuốn giữa (24,3%), có điểm tiếp xúc giữa<br /> vách ngăn với cuốn mũi (16,2%), có biểu hiện<br /> quá phát cuốn dưới (9,5%).<br /> <br /> CT-Scan theo thang điểm Lund-Mackey<br /> 14 bệnh nhân không bị viêm xoang và 60<br /> bệnh nhân bị viêm xoang. Theo thang điểm<br /> Lund-Mackey thường gặp là 3 và 4 điểm.<br /> Thứ tự thường gặp của các xoang bị viêm<br /> xoang hàm và xoang sàng trước là hai xoang<br /> bị viêm nhiều nhất, kế đến là viêm xoang trán,<br /> sàng sau và ít gặp nhất là xoang bướm. Kết<br /> quả tương đồng với Hyun Jun Kim(6) và<br /> <br /> 153<br /> <br />