Đánh giá các kết quả đạt được của chương trình phòng chống sốt rét 2006-2010

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ CÁC KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC<br /> CỦA CHƯƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG SỐT RÉT 2006 - 2010<br /> Lê Xuân Hùng*, Nguyễn Mạnh Hùng*, Triệu Nguyên Trung**, Lê Thành Đồng***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Để có cơ sở hợp lý cho việc thực hiện và bảo vệ kết quả của Dự án Phòng chống sốt rét (PCSR),<br /> cần thiết tiến hành đánh giá đầy đủ và khoa học kết quả PCSR đạt được, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm. Đề tài<br /> được thực hiện trên phạm vi 30 huyện đại diện cho các vùng dịch tễ trong cả nước, nhằm đánh giá mức độ đầu<br /> tư; mục tiêu đạt được và mức độ tác động của chương trình.<br /> Đối tượng và phương pháp: Các số liệu hiện có tại các cơ sở y tế, các chủ hộ và người dân của 30 huyện<br /> được chọn. Điều tra các dịch vụ y tế xã; điều tra điểm kính hiển vi tại xã/liên xã; điều tra hộ gia đình; điều tra chỉ<br /> số hiện mắc.<br /> Kết quả: Cho thấy mỗi năm cả nước xét nghiệm 3,1 triệu lam máu, trong đó do xã thực hiện 42%, 77% lam<br /> phát hiện thụ động. Thuốc SR cấp cho tự điều trị chiếm 75 - 80% tổng số liều thuốc cấp. Số điều trị dự phòng và<br /> cấp thuốc tự điều trị hàng năm cao hơn 6 - 7 lần so với số bệnh nhân SR điều trị. 100% cơ sở y tế có đủ thuốc sốt<br /> rét. Tỷ lệ bệnh nhân XN máu đạt 92,2%. Tỷ lệ bệnh nhân điều trị đúng thuốc, đủ liều đạt 80%. Độ bao phủ<br /> phòng chống vector đạt 100% dân số nguy cơ. Hàng năm cả nước có 10 - 11 triệu người được bảo vệ bằng hóa<br /> chất.<br /> Kết luận: Hoạt động của điểm kính hiển vi chưa đạt yêu cầu. Thuốc SR cấp cho tự điều trị qúa nhiều, điều<br /> trị dự phòng và cấp thuốc tự điều trị cao hơn 6 - 7 lần số BNSR điều trị. Tỷ lệ bệnh nhân được điều trị đúng<br /> thuốc và đủ liều lượng đạt 80%.<br /> Từ khoá: Kết quả phòng chống sốt rét 2006-2010.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EVALUATION ON THE RESULTS<br /> IN THE MALARIA PREVENTION PROGRAM ACHIEVED 2006 – 2010<br /> Le Xuan Hung, Nguyen Manh Hung, Trieu Nguyen Trung, and Le Thanh Dong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 1 - 2013: 19 - 25<br /> Hypothesis: In order to have a reasonable basis for the implementation and protection results of the malaria<br /> project, it is necessary to evaluate obtained malaria results fully and scientifically, from which to draw lessons.<br /> The thesis is made throughout 30 districts representing the endemic areas of the country, to review the level of<br /> investment; objectives achieved and the impact of the program.<br /> Subjects and methods: The available data at the health facilities, the head of households and the people of the<br /> 30 selected districts are used. The goal is to evaluate the social health services, investigation points at commune /<br /> commune, household survey, and review the prevalence index.<br /> The results: Show that each year the sample test is 3.1 million nationwide, of which so far made 42%, 77%<br /> is by passive detection. The malaria treatment accounts for 75 - 80% of the total number of doses available.<br /> Primary prophylaxis and self-treatment takes 6-7 times higher compared to patients of malaria treatment. 100% of<br /> *Viện Sốt rét - KST - CT Trung ương;<br /> **Viện Sốt rét - KST - CT Quy Nhơn;<br /> ***Viện Sốt rét - KST - CT TP. HCM<br /> Tác giả liên lạc: PGS. TS. Lê Xuân Hùng, ĐT: 0912323874, Email: xuanhungvsr@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> 19<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> health facilities have sufficient anti-malaria drugs. Percentage of blood tested patients reachas to 92.2%. The rate<br /> of patients treated with the right medicine and dosage is 80%. Vector prevention coverage reaches 100% of the<br /> population at risk. Each year there are 10 - 11 million people protected by the usage of insecticides.<br /> Conclusion: Detection of cases and operations by a microscopic point is unsatisfactory. Prophylaxis and selftreatment is 6-7 times higher compared to positive cases. The patients treated with the right regimen reaches 80%.<br /> Keyword: Results of malaria prevention 2006-2010.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Từ đầu thập kỷ 1980, tình hình sốt rét ở Việt<br /> Nam diễn biến phức tạp, bệnh sốt rét quay trở<br /> lại nhiều nơi. Đến năm 1991, tình hình trở nên<br /> trầm trọng, cả nước có 4.646 người chết, 144 vụ<br /> dịch và 1.091.201 người mắc sốt rét (SR). Trước<br /> tình hình trên, từ 1992, Chính phủ và Bộ Y tế đã<br /> đưa Dự án quốc gia phòng chống sốt rét (PCSR)<br /> thành một trong những chương trình y tế quốc<br /> gia ưu tiên với các mục tiêu: Giảm chết, giảm<br /> dịch và giảm mắc do sốt rét (4).<br /> Nhờ sự đầu tư ngày càng tăng, các biện<br /> pháp tổ chức điều hành và biện pháp chuyên<br /> môn kỹ thuật mạnh mẽ, đồng bộ nên SR đã<br /> được khống chế. Đến cuối 2010, cả nước có: 348<br /> người chết, 3 vụ dịch và 666.153 bệnh nhân mắc<br /> sốt rét.<br /> Đối với Dự án quốc gia PCSR, đánh giá<br /> hàng năm đều được tiến hành nhưng cũng chỉ<br /> dừng ở việc thực hiện kế hoạch và các chỉ số<br /> mục tiêu. Để có cơ sở hợp lý cho việc thực hiện<br /> và bảo vệ kết quả của Dự án PCSR, cần thiết tiến<br /> hành đánh giá đầy đủ và khoa học hơn. Kế<br /> hoạch “Đánh giá kết quả PCSR ở Việt Nam giai<br /> đoạn 2006 - 2010” đã được thực hiện trên phạm<br /> vi 30 huyện đại diện trong cả nước, nhằm đánh<br /> giá:<br /> <br /> Việc này chủ yếu dựa trên số liệu hiện có,<br /> nguồn cung cấp và thời gian thu thập. Huyện là<br /> tuyến quan trọng, hoạt động độc lập về chuyên<br /> môn, lập kế hoach, tổ chức thực hiện các biện<br /> pháp nên huyện là đơn vị mẫu đánh giá.<br /> Với gần 700 huyện trong cả nước, 30 huyện<br /> sẽ được chọn ngẫu nhiên. Cả nước chia làm 7<br /> vùng với những đặc điểm sinh cảnh, địa lý, xã<br /> hội và dịch tễ học khác nhau. Đây là 7 vùng cơ<br /> bản mà các chương trình kinh tế, xã hội khác<br /> nhau thường sử dụng để đánh giá, đó là: Vùng<br /> miền núi phía Bắc; Vùng Đồng bằng trung du<br /> Bắc Bộ, Khu 4; Ven biển miền Trung; Tây<br /> Nguyên; Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông<br /> Cửu Long (1,5).<br /> Mỗi vùng chọn ra 4-5 huyện để làm đơn vị<br /> đánh giá dựa trên phương pháp ngẫu nhiên.<br /> Cần thiết phải tiến hành 1 số cuộc điều tra thực<br /> địa để cung cấp thêm thông tin không có sẵn<br /> trong hệ thống báo cáo. Như vậy phải có thêm<br /> thủ tục chọn mẫu phụ (sub-sample): Chia huyện<br /> chọn làm 3 cụm xã khác nhau theo khu vực địa<br /> lý. Mỗi cụm chọn 1 xã ngẫu nhiên. Bốn (4) loại<br /> điều tra sẽ được thực hiện: Điều tra các dịch vụ<br /> y tế xã; Điều tra điểm kính hiển vi tại xã/liên xã;<br /> Điều tra hộ gia đình; Điều tra chỉ số hiện mắc (1).<br /> <br /> Phân tích và xử lý số liệu<br /> <br /> Mức độ đầu tư (input) của Chính phủ và<br /> viện trợ từ bên ngoài về kinh phí, vật tư… với<br /> đáp ứng nhu cầu của chương trình PCSR.<br /> <br /> Sử dụng phần mềm STATA quản lý, phân<br /> tích số liệu và phiên giải kết quả.<br /> <br /> Mục tiêu đạt được (outcomes) trong việc<br /> ứng dụng các biện pháp chuyên môn kỹ thuật<br /> qui ước về phạm vi bao phủ (coverage); và chất<br /> lượng thực hiện (quality).<br /> <br /> Bảng 1. Nội dung và các chỉ số đánh giá chủ yếu (7).<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRA, ĐÁNH GIÁ<br /> <br /> Nội dung và các chỉ số đánh giá.<br /> Quá trình thực hiện (Process)<br /> Đầu tư đưa vào (input)<br /> Quản lý<br /> Nhân lực<br /> Vật lực<br /> <br /> Chọn mẫu<br /> <br /> 20<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> Sản phẩm (output)<br /> Các sản phẩm vật liệu<br /> Người được tập huấn<br /> Vật tư được phân phối<br /> Kế hoach hành động<br /> Kết quả đạt được (Outcome)<br /> Các hoạt động qui ước.<br /> Quản lý bệnh<br /> Phòng bệnh<br /> Phòng dịch<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tác động (Impact)<br /> Các hiệu quả về mặt dịch tễ.<br /> Phòng và giảm chết<br /> Phòng và giảm mắc<br /> Phòng và giảm dịch<br /> Các tác động về kinh tế, xã hội …<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Phát hiện ca bệnh<br /> Bảng 2. Phát hiện ca bệnh toàn quốc 5 năm: 2006 -2010.<br /> Năm<br /> Số lam phát hiện (PH) Lam y tế xã (%) Lam huyện, tỉnh (%) Lam bệnh viện (%) Lam điều tra dịch tễ (%)<br /> 2006<br /> 2 842 429<br /> 40,5<br /> 14,0<br /> 35,6<br /> 9,7<br /> 2007<br /> 3 634 060<br /> 30,2<br /> 8,9<br /> 28,2<br /> 5,6<br /> 2008<br /> 3 632 083<br /> 42,7<br /> 11,4<br /> 39,4<br /> 6,2<br /> 2009<br /> 2 829 516<br /> 44,5<br /> 12,2<br /> 38,6<br /> 4,6<br /> 2010<br /> 2 760 119<br /> 49,5<br /> 11,9<br /> 34,0<br /> 4,4<br /> Chung (TB)<br /> 3 139 641<br /> 42,0<br /> 12,0<br /> 35,0<br /> 6,5<br /> <br /> Từ năm 2006 đến 2010, trung bình mỗi năm<br /> cả nước phát hiện (PH) hơn 3,1 triệu lam máu,<br /> trong đó lam do xã phát hiện chiếm 42%, số còn<br /> lại do bệnh viện (35%), do huyện tỉnh PH (12%)<br /> và lam lấy từ các cuộc điều tra dịch tễ (6,5%).<br /> Bảng 3. Hoạt động phát hiện ca bệnh ở các huyện<br /> đánh giá: 2006 – 2010.<br /> Năm<br /> % lam<br /> % lam Tỷ lệ %<br /> đánh PH/ Dân PH/ Dân lam PH<br /> giá số chung số sốt rét tại xã<br /> Miền núi phía Bắc 2006<br /> 6,4<br /> 11,2<br /> 50,0<br /> 2010<br /> 5,3<br /> 20,8<br /> 64,5<br /> Đồng bằng Bắc<br /> 2006<br /> 0,69<br /> 5,0<br /> 37,2<br /> Bộ<br /> 2010<br /> 0,62<br /> > 40<br /> 34,0<br /> Khu IV<br /> 2006<br /> 2,35<br /> 5,1<br /> 44,5<br /> 2010<br /> 2,2<br /> 5,8<br /> 58,6<br /> Ven biển miền<br /> 2006<br /> 5,1<br /> 15,4<br /> 43,0<br /> Trung<br /> 2010<br /> 4,8<br /> 15,9<br /> 48,0<br /> Tây Nguyên<br /> 2006<br /> 12,2<br /> 14,6<br /> 35,2<br /> 2010<br /> 12,9<br /> 14,3<br /> 36,4<br /> Đông Nam Bộ<br /> 2006<br /> 5,2<br /> 13,4<br /> 24,6<br /> 2010<br /> 5,6<br /> 15,5<br /> 36,5<br /> Đồng bằng Cửu 2006<br /> 2,0<br /> 8,5<br /> 44,0<br /> Long<br /> 2010<br /> 1,6<br /> 6,2<br /> 52,0<br /> Chung<br /> 2006<br /> 3,4<br /> 10,4<br /> 40,6<br /> 2010<br /> 3,2<br /> 10,7<br /> 47,5<br /> Vùng<br /> <br /> Lam máu xét nghiệm (XN) chủ yếu từ hệ<br /> thống PH thụ động: 77, trong đó cao nhất là của<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> các trạm y tế xã, điểm kính hiển vi xã, sau đó là<br /> các bệnh viện (2).<br /> Tỷ lệ lam máu XN cả nước hàng năm đạt<br /> >10% dân số sốt rét. Tuy nhiên nhiều khu vực<br /> chỉ số này vượt quá 10%, như Miền núi phía<br /> Bắc, Ven biển miền Trung, Tây Nguyên, Đông<br /> Nam Bộ (15% - 20%). Lam PH từ nhiều nguồn,<br /> trong đó lam PH tại tuyến xã (thụ động)<br /> chiếm gần 50%.<br /> <br /> Hoạt động của điểm kính hiển vi<br /> Bảng 4. Phạm vi hoạt động của điểm kính xã tại các<br /> huyện, 2010.<br /> Vùng<br /> Miền núi phía<br /> Bắc<br /> Đồng bằng Bắc<br /> Bộ<br /> Khu IV<br /> Ven biển miền<br /> Trung<br /> Tây Nguyên<br /> Đông Nam Bộ<br /> Đồng bằng Cửu<br /> Long<br /> Chung<br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> Số ĐKHV Số ĐK Số ĐKHV Số ĐKHV<br /> điều tra HV xã liên xã<br /> huyện<br /> 6<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 5<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> 5<br /> <br /> 4<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> 2<br /> <br /> 2<br /> 2<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 27<br /> <br /> 15<br /> 55,5<br /> <br /> 5<br /> 18,5<br /> <br /> 7<br /> 26,0<br /> <br /> 21<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 5. Khả năng xét nghiệm của điểm kính xã tại các huyện, 2010.<br /> Chỉ số<br /> Số ĐK điều tra<br /> Nguồn lam tại xã<br /> Nguồn lam YTTB<br /> Lam XN/tháng<br /> Trả lời KQ sau (h)<br /> Gửi lam KT<br /> <br /> Miền núi Đồng bằng<br /> Khu 4<br /> Bắc Bộ<br /> phía Bắc<br /> 6<br /> 6<br /> 6<br /> 49<br /> 12<br /> 6<br /> <br /> 5<br /> 5<br /> 5<br /> 85<br /> 8<br /> 5<br /> <br /> 3<br /> 3<br /> 3<br /> 57<br /> 16<br /> 3<br /> <br /> Ven biển<br /> Tây<br /> Đông Đồng bằng<br /> miền<br /> Nguyên Nam Bộ Cửu Long<br /> Trung<br /> 5<br /> 2<br /> 2<br /> 4<br /> 5<br /> 2<br /> 2<br /> 4<br /> 5<br /> 2<br /> 2<br /> 4<br /> 52<br /> 150<br /> 90<br /> 79<br /> 8<br /> 5<br /> 7<br /> 4<br /> 5<br /> 2<br /> 2<br /> 4<br /> <br /> Lam XN tại các điểm kính từ 2 nguồn: Lam<br /> lấy từ nhân viên y tế thôn bản và lam lấy tại<br /> trạm y tế xã. Số lam soi trung bình 1 tháng cho<br /> một điểm kính hiển vi là 80 chiếc. Ở Tây<br /> Nguyên, Đông Nam Bộ chỉ số này cao hơn (150<br /> và 90 lam/ tháng). Thời gian trả lời XN trung<br /> bình mỗi điểm kính là 8,5 giờ, khu vực Miền núi<br /> phía Bắc, Khu 4 lâu hơn: 12 - 16h. 100% điểm<br /> kính gửi lam lên tuyến trên để kiểm tra chất<br /> lượng soi lam.<br /> Đánh giá kỹ năng và trình độ soi lam của<br /> nhân viên XN điểm kính cho thấy mức độ Tốt<br /> đạt 52,0% (14/27), Trung bình đạt 48% (13/27),<br /> không ai bị đánh giá đạt mức độ Kém. Riêng<br /> điểm kính khu vực Đông Nam Bộ không ai đạt<br /> loại tốt (1,2,3).<br /> <br /> Điều trị ca bệnh<br /> Dự án quốc gia PCSR luôn đảm bảo thuốc<br /> SR cấp đủ và miễn phí cho người dân trong cả<br /> nước. Mỗi năm chương trình cấp từ 500.000 đến<br /> 1 triệu liều thuốc, trong đó số liều thuốc sử<br /> dụng cho điều trị BNSR chiếm từ 10 đến 15%.<br /> Những năm gần đây lượng thuốc SR cấp cho tự<br /> điều trị đã dần thay thế cho điều trị dự phòng<br /> tăng lên, chiếm 75 đến 80% tổng số liều thuốc<br /> cấp(2,3).<br /> Số ca bệnh sốt rét (lâm sàng + xác định) được<br /> điều trị giảm dần hàng năm. Cả nước 2006,<br /> trung bình có 1,1 BNSR/1000 dân được điều trị<br /> (các loại) giảm còn 0,7 bệnh nhân điều trị/ 1.000<br /> dân năm 2010. Tuy có giảm nhưng nhiều khu<br /> vực chỉ số này cho đến năm 2010 vẫn còn cao<br /> như Miền núi phía Bắc (1,6); Ven biển miền<br /> Trung, đặc biệt Tây Nguyên (2,2). Khu vực có<br /> chỉ số này thấp và giảm nhiều là Đồng bằng<br /> <br /> 22<br /> <br /> Cộng<br /> Tổng số<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> 27<br /> 27<br /> 27<br /> 27<br /> <br /> 100<br /> 100<br /> 80<br /> 8,5h<br /> 100<br /> <br /> trung du Bắc Bộ và Đồng bằng Cửu Long (0,4).<br /> 70% trong tổng số ca bệnh được điều trị<br /> tại tuyến xã. Tuy nhiên nhiều nơi tỷ lệ này<br /> hiện vẫn thấp (50 - 58%) như Tây Nguyên,<br /> Đồng bằng Cửu Long. Số điều trị nguy cơ<br /> hàng năm cao hơn rất nhiều (6 đến 7 lần) so<br /> với số BNSR điều trị.<br /> Bảng 6. Điều trị bệnh nhân sốt rét ở các huyện, 2006<br /> – 2010.<br /> Vùng<br /> <br /> Miền núi<br /> phía Bắc<br /> Đồng bằng<br /> Bắc Bộ<br /> Khu IV cũ<br /> Ven biển<br /> miền Trung<br /> Tây Nguyên<br /> Đông Nam<br /> Bộ<br /> Đồng bằng<br /> Cửu Long<br /> Chung<br /> <br /> Điều trị<br /> %<br /> Điều trị Số lần liều<br /> Năm<br /> BNSR/ BNSR<br /> DP/ DP cao so<br /> đánh<br /> 1000 điều trị 1000<br /> với liều<br /> giá<br /> dân<br /> tại xã<br /> dân<br /> điều trị<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> <br /> 2,4<br /> 1,6<br /> 0,6<br /> 0,4<br /> 1,0<br /> 0,9<br /> 1,7<br /> 1,1<br /> 4,3<br /> 2,2<br /> 1,1<br /> 0,6<br /> 0,2<br /> 0,4<br /> 1,1<br /> 0,7<br /> <br /> 79,4<br /> 85,2<br /> 82,3<br /> 84,0<br /> 86,3<br /> 88,6<br /> 58,0<br /> 58,5<br /> 58,5<br /> 54,0<br /> 65,0<br /> 58,3<br /> 73,3<br /> 50,0<br /> 70,0<br /> 70,8<br /> <br /> 18,7<br /> 10,6<br /> 3,5<br /> 2,0<br /> 4,3<br /> 2,5<br /> 14,3<br /> 6,8<br /> 17,6<br /> 5,8<br /> 7,8<br /> 3,0<br /> 6,8<br /> 9,0<br /> 8,7<br /> 4,6<br /> <br /> 7,8<br /> 7,2<br /> 5,8<br /> 5,3<br /> 4,3<br /> 2,7<br /> 8,2<br /> 6,8<br /> 4,0<br /> 3,2<br /> 7,0<br /> 5,0<br /> 28.5<br /> 17,0<br /> 7,2<br /> 6,5<br /> <br /> Hoạt động của bệnh viện trong chẩn đoán,<br /> điều trị bệnh nhân sốt rét<br /> Bảng 7. Điều trị bệnh nhân sốt rét tại bệnh viện ở các<br /> huyện, 2010.<br /> Số<br /> bệnh<br /> Vùng<br /> án hồi<br /> cứu<br /> Miền núi phía 162<br /> <br /> Thời gian Thời gian Thời gian<br /> bắt đầu điều TB nằm TB dùng<br /> trị sau nhập<br /> viện<br /> thuốc SR<br /> viện (giờ)<br /> (ngày)<br /> (ngày)<br /> 3,8<br /> 6,3<br /> 4,6<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Vùng<br /> <br /> Số<br /> bệnh<br /> án hồi<br /> cứu<br /> <br /> Bắc<br /> Đồng bằng<br /> 68<br /> Bắc Bộ<br /> Khu IV<br /> 76<br /> Ven biển miền<br /> 214<br /> Trung<br /> Tây Nguyên 196<br /> Đông Nam Bộ 68<br /> Đồng bằng<br /> 53<br /> Cửu Long<br /> Chung<br /> 837<br /> <br /> Thời gian Thời gian Thời gian<br /> bắt đầu điều TB nằm TB dùng<br /> trị sau nhập<br /> viện<br /> thuốc SR<br /> viện (giờ)<br /> (ngày)<br /> (ngày)<br /> 4,5<br /> <br /> 5,0<br /> <br /> 4,2<br /> <br /> 3,5<br /> <br /> 5,2<br /> <br /> 4,8<br /> <br /> 3,4<br /> <br /> 5,1<br /> <br /> 4,8<br /> <br /> 3,6<br /> 4,5<br /> <br /> 5,2<br /> 4,8<br /> <br /> 4,8<br /> 4,5<br /> <br /> 6,2<br /> <br /> 4,2<br /> <br /> 4,8<br /> <br /> 4,2<br /> <br /> 5,3<br /> <br /> 4,7<br /> <br /> 100% bệnh nhân được điều trị trong 6 giờ<br /> đầu sau nhập viện (TB 4,2 giờ), khu vực Đồng<br /> bằng trung du Bắc Bộ, Ven biển miền Trung thì<br /> thời gian này lâu hơn (4,5 đến >6 giờ).<br /> Trung bình mỗi BNSR có thời gian nằm điều<br /> trị tại bệnh viện là 5,3 ngày. Thời gian dùng<br /> trung bình một bệnh nhân là 4,5 ngày và giống<br /> nhau ở tất cả các bệnh viện (1).<br /> Bảng 8. Chất lượng điều trị BNSR tại bệnh viện ở<br /> các huyện, 2010.<br /> Vùng<br /> Miền núi<br /> phía Bắc<br /> Đồng bằng<br /> Bắc Bộ<br /> Khu IV<br /> Ven biển<br /> miền Trung<br /> Tây Nguyên<br /> Đông Nam<br /> Bộ<br /> Đồng bằng<br /> Cửu Long<br /> Chung<br /> <br /> % Điều trị<br /> Số bệnh<br /> đúng, đủ<br /> án<br /> liều<br /> <br /> % Điều trị<br /> sai (thiếu<br /> liều, sai<br /> thuốc)<br /> <br /> Tỷ lệ điều<br /> trị khỏi<br /> (%)<br /> <br /> 162<br /> <br /> 85,2<br /> <br /> 14,81<br /> <br /> 97,5<br /> <br /> 68<br /> <br /> 66,2<br /> <br /> 33,82<br /> <br /> 100<br /> <br /> 76<br /> <br /> 34,2<br /> <br /> 67,11<br /> <br /> 96,05<br /> <br /> 214<br /> <br /> 89,7<br /> <br /> 10,28<br /> <br /> 99,07<br /> <br /> 196<br /> <br /> 87,7<br /> <br /> 12,24<br /> <br /> 97,45<br /> <br /> 68<br /> <br /> 86,7<br /> <br /> 13,24<br /> <br /> 77,94<br /> <br /> 53<br /> <br /> 86,8<br /> <br /> 11,32<br /> <br /> 98,11<br /> <br /> 837<br /> <br /> 81,0<br /> <br /> 19,5<br /> <br /> 96,42<br /> <br /> Hồi cứu bệnh án để đánh giá chất lượng<br /> chẩn đoán, điều trị sốt rét tại các bệnh viện<br /> huyện cho thấy: Tỷ lệ bệnh nhân được điều trị<br /> đúng thuốc, đúng chỉ định và đủ liều lượng<br /> trung bình đạt 81% và tỷ lệ này tương đương<br /> ở hầu hết các bệnh viện (85- 89%). Riêng Khu<br /> 4 và Đồng bằng trung du phía Bắc tỷ lệ này<br /> thấp hơn (34 - 66%). Tỷ lệ bệnh nhân khỏi<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> bệnh sau điều tri thuốc sốt rét chung cho các<br /> bệnh viện là 94%(2,3).<br /> <br /> Phòng chống véc tơ<br /> Bảng 9. Biện pháp phòng chống véc tơ ở các huyện,<br /> 2006 – 2010.<br /> Dân số Phòng chống<br /> véc tơ<br /> Năm<br /> Vùng<br /> đánh giá Tỷ lệ % dân Tỷ lệ %<br /> dân tẩm<br /> phun và tẩm<br /> màn<br /> Miền núi<br /> 2006<br /> 21,0<br /> 70,0<br /> phía Bắc<br /> 2010<br /> 19,5<br /> 66,3<br /> Đồng bằng<br /> Bắc Bộ<br /> Khu IV<br /> Ven biển<br /> miền Trung<br /> Tây Nguyên<br /> Đông Nam<br /> Bộ<br /> Đồng bằng<br /> Cửu Long<br /> Chung<br /> <br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> 2006<br /> 2010<br /> <br /> 2,9<br /> 2,4<br /> 20,0<br /> 18,2<br /> 15,0<br /> 15,1<br /> 50,4<br /> 45,0<br /> 20,0<br /> 12,8<br /> 8,1<br /> 6,0<br /> 13,5<br /> 11,6<br /> <br /> 94,7<br /> 94,8<br /> 84,6<br /> 88,3<br /> 81,0<br /> 85,7<br /> 82,5<br /> 84,4<br /> 95,5<br /> 91,5<br /> 92,5<br /> 92,6<br /> 84,0<br /> 84,2<br /> <br /> Số màn<br /> tẩm /1000<br /> dân được<br /> tẩm màn<br /> 503<br /> 513<br /> 457<br /> 496,3<br /> 498,6<br /> 524<br /> 518<br /> 533,5<br /> 457,5<br /> 480<br /> 535,8<br /> 565,8<br /> 493<br /> 522,7<br /> 498,8<br /> 522,2<br /> <br /> Từ năm 2006, mỗi năm có từ 10 đến 11<br /> triệu người trong vùng SR lưu hành được bảo<br /> vệ bằng hóa chất diệt muỗi, trong đó có từ 1,5<br /> triệu người đến 1,8 triệu người được bảo vệ<br /> bằng phun tồn lưu và từ 8 triệu đến 10 triệu<br /> người được bảo vệ bằng màn tẩm hóa chất<br /> diệt muỗi. Số màn tẩm hóa chất diệt muỗi<br /> trước năm 2008 có phần cao hơn (4,4 triệu đến<br /> 4,9 triệu mỗi năm) so với những năm sau đó<br /> (4 triệu đến 4,3 triệu mỗi năm).<br /> Biện pháp có độ bao phủ rộng và nhiều là<br /> biện pháp tẩm màn (dân số bảo vệ hơn 7 lần so<br /> với phun). Hàng năm trung bình có khoảng 12<br /> đến 14% dân vùng sốt rét được phòng chống<br /> vector, trong đó cao nhất là các huyện Tây<br /> Nguyên (50% năm 2006 và 45% năm 2010, sau<br /> đó là các huyện miền núi phía Bắc và Khu 4 (19 20% dân số mỗi năm). Từ năm 2006 đến 2010 các<br /> biện pháp phòng chống véc tơ đều giảm dần<br /> qua các năm, từ 13,5% năm 2006 giảm xuống<br /> 11,6% năm 2010 (chủ yếu giảm dân số phun tồn<br /> <br /> 23<br /> <br />