Đánh giá mô học vùng xương quanh implant có ghép vật liệu ghép 4 bone trên xương thỏ

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ MÔ HỌC VÙNG XƯƠNG QUANH IMPLANT<br /> CÓ GHÉP VẬT LIỆU GHÉP 4- BONE TRÊN XƯƠNG THỎ<br /> Cao Thị Thu Trang*, Lê Đức Lánh**, Võ Chí Hùng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát mô học việc ghép Biphasic calcium phosphate (4-Bone) trong cấy ghép implant thực<br /> nghiệm trên thỏ từ 1-3 tháng.<br /> Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu thực nghiệm insitu trên động vật có nhóm chứng. Mẫu nghiên<br /> cứu gồm 9 thỏ không thuần chủng, 12-14 tháng tuổi, cân nặng trung bình > 3,5kg. Cấy ghép 2 implant trên đùi<br /> thỏ, vị trí thứ 1 được sử dụng với vật liệu ghép 4-Bone, vị trí thứ 2 không sử dụng vật liệu ghép. Khảo sát mô<br /> học lành thương, xác định thời gian có sự hình thành xương mới quanh implant, so sánh hình ảnh mô học giữa<br /> nhóm có và không có sử dụng vật liệu ghép qua 1, 2, 3 tháng.<br /> Kết quả: Thời điểm 1 tháng ở cả 2 nhóm cấy ghép đều có hiện tượng sinh xương đang diễn ra, hình thành<br /> chất dạng xương chưa tạo bè xương. Thời điểm 2 tháng có sự hình thành xương mới dạng bè, tuy nhiên bè xương<br /> tân tạo xuất hiện ở nhóm có vật liệu ghép ít hơn so với nhóm không có vật liệu ghép. Thời điểm 3 tháng bè xương<br /> tân tạo xuất hiện nhiều hơn gần như lấp đầy vùng lành thương ở nhóm có vật liệu ghép so với nhóm không có vật<br /> liệu ghép, vật liệu ghép chưa tiêu hủy hết ở cả 2 nhóm.<br /> Kết luận: vật liệu ghép giúp lành thương tốt hơn cho thấy xương tân tạo đã trưởng thành, chưa tiêu hủy hết<br /> ở thời điểm 3 tháng.<br /> Từ khoá: Cấy ghép nha khoa, biphasic calcium phosphate, hình ảnh mô học, vùng lành thương<br /> <br /> ABTRACT<br /> HISTOLOGIC EVALUATION OF THE PERI-IMPLANT BONE GRAFTED WITH 4-BONE IN RABBIT<br /> MODEL<br /> Cao Thi Thu Trang, Le Duc Lanh, Vo Chi Hung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 2 - 2014: 8 - 13<br /> Background: Dental implants are increasingly widely used to replace missing teeth. To ensure long-term<br /> success, esthetically pleasing results, prevention of complications and reduction of failure rate of dental implants,<br /> bone graft materials are needed to be used. Many recent studies show the efficacy of alloplastic graft material of<br /> biphasic calcium phosphate (4-Bone ®) in implant dentistry.<br /> Objective: To evaluate the histology of biphasic calcium phosphate (4-Bone®) in experimental implants on<br /> rabbits in the periods of 1-3 months.<br /> Subjects and Methods: Allowed the controlled aspects of in situ experimental studies on animals. The<br /> sample consists of 9 non-purebred rabbits, 12-14 months old, average weight > 3.5kg. Two implants were placed<br /> on the femur of each rabbit, the first one was grafted with 4-Bone® and the other not grafted. The healing was<br /> evaluated histologically, the time for formation of new bone around the implants immediately after the placement<br /> of the implant was determined, and the histological images of the grafted group and the non-grafted group were<br /> compared at 1, 2 and 3 months.<br /> * Học viên Cao học 2011-2013- Khoa RHM, Đại học Y Dược TP.HCM<br /> ** Bộ môn CGNK-Khoa RHM, ĐHYD TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Cao Thị Thu Trang<br /> ĐT: 0913945553<br /> Email: caotrang73@gmail.com<br /> <br /> 8<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Results: At 1 month, both groups showed the bone formation in progress, osteoid formation but not<br /> trabecular formation. At 2 months, there were new bone formation in form of trabecular; the newly-generated<br /> bone in grafted group was less than in non-grafted group. At 3 months, the newly-generated bone appears almost<br /> filled the healing area in grafted group more than in non-grafted group, and the graft materials had not completely<br /> resorbed in both group.<br /> Conclusion: Graft materials help better healing, newly-generated bone matures and graft materials are not<br /> completely resorbed in 3 months<br /> Keywords: Dental implants, biphasic calcium phosphate, histological images, the healing area<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> <br /> Hiện nay, điều trị với implant nha khoa là<br /> giải pháp tối ưu trong phần lớn trường hợp để<br /> phục hồi lại mất một răng đơn lẻ, nhiều răng hay<br /> mất toàn bộ răng, tỉ lệ thành công cấy ghép nha<br /> khoa đạt được khoảng 95%-96% sau 5<br /> năm(5,6,8,10,12). Một trong những điều kiện cần để<br /> có thể thực hiện cấy implant là phải có đủ thể<br /> tích xương bao quanh implant. Tuy nhiên, sau<br /> khi mất răng, sống hàm sẽ bị teo theo cả chiều<br /> ngang lẫn chiều dọc gây khó khăn cho tiến trình<br /> phẫu thuật đặt implant(11,13). Nhiều loại vật liệu<br /> ghép có nguồn gốc khác nhau, trong đó có<br /> biphasic tricalcium phosphate, đã được ứng<br /> dụng rộng rãi trong thực hành cấy ghép nha<br /> khoa. Đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới về sự<br /> tương tác giữa biphasic tricalcium phosphate và<br /> mô xương chủ(3,7,9). Ở Việt Nam chưa có nghiên<br /> cứu nào về mô ghép xương tổng hợp trong cấy<br /> ghép nha khoa, vì vậy chúng tôi tiến hành<br /> nghiên cứu khảo sát các tính năng vật liệu ghép<br /> biphasic canxium phosphate (vật liệu 4-Bone®)<br /> trong cấy ghép implant được thực nghiệm trên<br /> thỏ với các mục tiêu sau:<br /> <br /> Mẫu nghiên cứu<br /> <br /> Khảo sát mô học sự lành thương vào thời<br /> điểm một tháng, hai tháng, ba tháng sau cấy<br /> ghép nha khoa có ghép biphasic calcium<br /> phosphate (4-Bone®).<br /> Xác định thời gian có sự hình thành xương<br /> mới quanh implant sau cấy ghép.<br /> So sánh hình ảnh mô học sau cấy ghép của<br /> nhóm có ghép và không ghép biphasic calcium<br /> phosphate (4-Bone®) ở thời điểm một tháng, hai<br /> tháng, ba tháng.<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Chín thỏ không thuần chủng, 12-14 tháng<br /> tuổi, cân nặng trung bình > 3,5 kg được nuôi<br /> riêng mỗi con một chuồng trong cùng một điều<br /> kiện môi trường và thức ăn giống nhau.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu thực nghiệm in situ trên động<br /> vật có nhóm chứng<br /> <br /> Tiến trình nghiên cứu và thu thập các dữ<br /> liệu<br /> Thực hiện phẫu thuật cấy ghép 2 implant<br /> trên đùi thỏ tại bộ môn cấy ghép nha khoa,<br /> Khoa Răng Hàm Mặt ĐHYD TP.HCM. Mã số<br /> hóa vị trí của các implant tính từ khớp háng<br /> tới khớp gối lần lượt là (1): đặt implant cùng<br /> với ghép vật liệu ghép Biphasic calcium<br /> phosphate. (2): đặt implant không có sử dụng<br /> vật liệu ghép (nhóm chứng).<br /> Do đường kính implant 3,75mm nên cần<br /> dùng thêm mũi khoan 4,2 mm để tạo đường<br /> vào cho vật liệu ghép. Sử dụng vật liệu ghép<br /> (4-bone) biphasic calcium phosphate đưa vào<br /> vị trí thứ nhất, sau đó đặt implant ở cả 2 vị trí<br /> lấy sạch mảnh vụn của vật liệu ghép ở vị trí 1,<br /> đóng nắp lành thương. Khâu đóng 3 lớp che<br /> kín miệng sang thương, săn sóc sau mổ. Sau 1,<br /> 2, 3 tháng xử lý mẫu mô và làm tiêu bản mô<br /> học ở 3 vị trí: vị trí thứ 1: Cấy ghép implant có<br /> ghép xương; vị trí thứ 2: Cấy ghép implant<br /> không có vật liệu ghép (VLG); vị trí xương<br /> bình thường. Khảo sát hình ảnh vi thể, đếm số<br /> lượng hủy cốt bào (nếu có), tạo cốt bào và cốt<br /> bào theo phương pháp mù đơn.<br /> <br /> 9<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Phân tích thống kê<br /> <br /> So sánh số lượng TCB, CB ở nhóm cấy<br /> ghép có VLG và nhóm xương bình thường<br /> <br /> Thu thập và xử lý số liệu bằng phần mềm<br /> STATA 12.0. Các số liệu được thống kê mô tả<br /> bằng số trung bình cho các biến tạo cốt bào, cốt<br /> bào giữa các nhóm, cũng như qua từng thời<br /> điểm, so sánh 2 số trung bình giữa các nhóm<br /> bằng kiểm định Mann-Whitney, so sánh số trung<br /> bình qua các thời điểm bằng kiểm định ANOVA.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> So sánh lành thương xương ở vị trí cấy<br /> ghép có và không có VLG ở 1 tháng<br /> Bảng 1: Số lượng trung bình tạo cốt bào, cốt bào ở hai<br /> nhóm 1 tháng.<br /> Nhóm cấy ghép có Nhóm cấy ghép<br /> VLG<br /> không có VLG<br /> Tạo cốt bào<br /> 46,11 ± 20.15<br /> 49,44 ± 19.2<br /> *<br /> *<br /> Cốt bào<br /> 4 (0-14)<br /> 0 (0-24)<br /> <br /> Pvalue<br /> 0,88<br /> 0,88<br /> <br /> Bảng 2: Số lượng trung bình TCB,CB ở nhóm cấy<br /> ghép có VLG và nhóm xương bình thường.<br /> Nhóm cấy ghép Nhóm xương<br /> có VLG<br /> bình thường<br /> Tạo cốt bào<br /> Cốt bào<br /> <br /> 46,11 ± 20,11<br /> 4 (0-14)<br /> <br /> 6,44 ± 2,5<br /> 20 (19-21)<br /> <br /> P<br /> 0,000<br /> 0,000<br /> <br /> So sánh số lượng TCB, CB ở nhóm cấy<br /> ghép không có VLG và nhóm xương bình<br /> thường<br /> Bảng 3: Số lượng trung bình TCB,CB ở nhóm cấy<br /> ghép không VLG và nhóm xương bình thường.<br /> <br /> Tạo cốt bào<br /> Cốt bào<br /> <br /> Nhóm cấy ghép<br /> không có VLG<br /> <br /> Nhóm xương<br /> bình thường<br /> <br /> P<br /> <br /> 49,44 ± 2.5<br /> 0 (0-24)<br /> <br /> 6,44 ± 2.5<br /> 20 (19-21)<br /> <br /> 0,003<br /> 0,003<br /> <br /> Hình ảnh mô học lành thương sau cấy ghép nhóm 1 tháng<br /> Nhóm có VLG<br /> <br /> Nhóm không có VLG<br /> TB trung mô<br /> <br /> Chất dạng x<br /> <br /> ng<br /> <br /> VLG<br /> TB<br /> <br /> Hình 1: Vùng lành thương lấp đầy TB xương nằm Hình 2: Vùng lành thương với chất dạng trung<br /> sát bề mặt implant (HEx100).<br /> mô xen lẫn VLG, ĐTB (HEx100).<br /> <br /> So sánh lành thương xương ở vị trí cấy<br /> ghép có và không có VLG 2 tháng<br /> Bảng 4: Số lượng trung bình tạo cốt bào, cốt bào ở hai<br /> nhóm 2 tháng.<br /> Nhóm cấy ghép<br /> có VLG<br /> Tạo cốt bào<br /> 12,66 ± 6,4<br /> Cốt bào<br /> 16,11 ± 4,67<br /> <br /> 10<br /> <br /> Nhóm cấy ghép<br /> không có VLG<br /> 16,22 ± 6,75<br /> 23,67 ± 6,10<br /> <br /> P<br /> 0,26<br /> 0,00<br /> <br /> So sánh số lượng TCB, CB ở nhóm cấy<br /> ghép có VLG và nhóm xương bình thường<br /> 2 tháng<br /> Bảng 5: Số lượng trung bình TCB,CB ở nhóm cấy<br /> ghép có VLG và nhóm xương bình thường.<br /> Nhóm cấy ghép Nhóm xương<br /> có VLG<br /> bình thường<br /> Tạo cốt bào<br /> Cốt bào<br /> <br /> 12,66 ± 6,4<br /> 16,11± 4,67<br /> <br /> 6,33 ± 3,27<br /> 26,89 ± 6,52<br /> <br /> P<br /> 0,017<br /> 0,001<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> So sánh số lượng TCB, CB ở nhóm cấy<br /> ghép không có VLG và nhóm xương bình<br /> thường<br /> Bảng 6: Số lượng trung bình TCB,CB ở nhóm cấy<br /> ghép không VLG và nhóm xương bình thường.<br /> <br /> Tạo cốt bào<br /> Cốt bào<br /> <br /> Nhóm cấy ghép<br /> không VLG<br /> <br /> Nhóm xương<br /> bình thường<br /> <br /> P<br /> <br /> 16,22 ± 6,75<br /> 23,67 ± 6,1<br /> <br /> 6,33 ± 3,27<br /> 26,89 ± 6,1<br /> <br /> 0,000<br /> 0,308<br /> <br /> Hình ảnh mô học lành thương sau cấy ghép<br /> implant nhóm 2 tháng<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> So sánh sự lành thương ở 2 nhóm 3 tháng<br /> Bảng 7: Số lượng trung bình tạo cốt bào, cốt bào ở hai<br /> nhóm 3 tháng.<br /> Nhóm cấy ghép có Nhóm cấy ghép<br /> VLG<br /> không có VLG<br /> Tạo cốt bào<br /> 7±2<br /> 11,56 ± 4,55<br /> Cốt bào<br /> 23 ± 6,30<br /> 26,11 ± 12,23<br /> <br /> P<br /> 0,01<br /> 0,59<br /> <br /> So sánh số lượng TCB, CB ở nhóm cấy<br /> ghép có VLG và nhóm xương bình thường<br /> Bảng 8: Số lượng trung bình TCB,CB ở nhóm cấy<br /> ghép có VLG và nhóm xương bình thường.<br /> <br /> Nhóm có VLG<br /> <br /> Nhóm cấy ghép có vật<br /> liệu ghép<br /> <br /> Nhóm xương<br /> bình thường<br /> <br /> P<br /> <br /> 7±2<br /> <br /> 7,11 ± 1,9<br /> <br /> 0,93<br /> <br /> 23 ± 6,3<br /> <br /> 21,555 ± 3,78<br /> <br /> 0,56<br /> <br /> Tạo cốt<br /> bào<br /> Cốt bào<br /> <br /> So sánh số lượng TCB, CB ở nhóm cấy<br /> ghép không có vật liệu ghép và nhóm<br /> xương bình thường<br /> Bảng 9: Số lượng trung bình TCB,CB ở nhóm cấy<br /> ghép không VLG và nhóm xương bình thường.<br /> Nhóm cấy ghép Nhóm xương<br /> không có VLG bình thường<br /> <br /> Hình 3: VLT với xương tân tạo chưa<br /> được lấp đầy (HE x 100).<br /> <br /> Nhóm không có VLG<br /> <br /> Tạo cốt bào<br /> Cốt bào<br /> <br /> 11,56 ± 4,55<br /> 26,11 ± 12,23<br /> <br /> 7,11 ± 1,9<br /> 21,55 ± 3,78<br /> <br /> P<br /> 0,018<br /> 0,325<br /> <br /> Hình ảnh mô học lành thương sau cấy ghép<br /> implant nhóm 3 tháng<br /> Nhóm có VLG Nhóm không có VLG<br /> Vùng lành thương<br /> <br /> Hình 4: Xương tân tạo chưa lấp đầy<br /> VLT (HE x 100).<br /> Hình 5: Xương tân tạo gần như<br /> <br /> trưởng thành, lấp đầy VLT.<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> 11<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Xương tân tạo chưa trưởng<br /> thành<br /> <br /> tuy là ít hơn so với nhóm không có VLG, xương<br /> tân tạo xen lẫn với vật liệu ghép còn sót lại, có<br /> những nơi vật liệu ghép tiếp xúc sát mô xương<br /> tân tạo (vật liệu tích hợp trong mô xương). Với<br /> những hình ảnh trên cho thấy hiệu quả dẫn tạo<br /> xương của BCP sau 8 tuần lành thương tương tự<br /> với quan sát từ nghiên cứu thực nghiệm của<br /> Jensen và cộng sự 2007(7).<br /> <br /> So sánh hình ảnh mô học sau cấy ghép của<br /> 2 nhóm có và không có VLG<br /> Hình 6: Xương tân tạo chưa trưởng<br /> thành ở VLT.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Mô học lành thương vào thời điểm 1 tháng<br /> Cả 2 nhóm cấy ghép có và không VLG đều<br /> có hiện tượng sinh xương đang diễn ra do số<br /> lượng tạo cốt bào nhiều (so với nhóm xương<br /> bình thường), đồng thời sự hiện diện số lượng<br /> cốt bào quá ít (so với nhóm xương bình<br /> thường) cho thấy có sự hình thành chất dạng<br /> xương tân tạo, chưa tạo bè xương. Hiệu quả<br /> dẫn tạo xương của BCP được thể hiện qua<br /> hình ảnh chất dạng xương mới hình thành bao<br /> quanh một phần vật liệu ghép sau một tháng<br /> lành thương, kết quả nghiên cứu này cho thấy<br /> tương tự với những nghiên cứu thực nghiệm<br /> trước(2,9).<br /> <br /> So sánh hình ảnh mô học sau cấy ghép của<br /> 2 nhóm có và không có VLG<br /> Số lượng tạo cốt bào ở cả 2 nhóm nghiên<br /> cứu lớn hơn nhóm xương bình thường rất có ý<br /> nghĩa thống kê, trong khi đó số lượng cốt bào ở<br /> cả 2 nhóm nghiên cứu nhỏ hơn nhóm xương<br /> bình thường có ý nghĩa thống kê và chưa thấy có<br /> sự khác biệt qua hình ảnh mô học ở 2 nhóm,<br /> ngược với kết quả nghiên cứu của CalvoGuirado JL và cộng sự 2012(1).<br /> <br /> Mô học lành thương vào thời điểm 2 tháng<br /> Hình thành xương mới dạng bè, đã có sự<br /> hiện diện của bè xương tân tạo ở nhóm có VLG<br /> <br /> 12<br /> <br /> Cả 2 nhóm đều đang trong quá trình tạo<br /> xương, hình thành bè xương tân tạo ở nhóm có<br /> VLG ít hơn so với nhóm không có VLG, do số<br /> lượng tạo cốt bào ở 2 nhóm nghiên cứu lớn hơn<br /> so với nhóm xương bình thường có ý nghĩa<br /> thống kê, và số lượng cốt bào ở nhóm có VLG<br /> nhỏ hơn nhóm không có VLG, nhóm xương bình<br /> thường có ý nghĩa thống kê, có lẽ do VLG trong<br /> khoang xương ban đầu đã làm trì hoãn tiến trình<br /> sửa chữa xương. Tuy nhiên, theo thời gian sự<br /> hiện diện của chúng dẫn đến việc sửa chữa<br /> nhiều hơn trong sự hình thành xương, như đã<br /> thấy trong nghiên cứu này (thời điểm 3 tháng<br /> lành thương sau cấy ghép implant có ghép vật<br /> liệu ghép xương).<br /> <br /> Mô học lành thương vào thời điểm 3 tháng<br /> Hình ảnh tạo bè xương sau 3 tháng ở nhóm<br /> có VLG rất rõ, các bè xương ngày càng được tạo<br /> ra nhiều hơn, bè xương to hơn do quá trình lắng<br /> đọng và tích tụ chất nền xương. Các bè xương đã<br /> gần như hoàn toàn lấp đầy vùng lành thương, có<br /> cả những bè xương đã trưởng thành có hốc tủy,<br /> có sự tiếp xúc mật thiết giữa vật liệu ghép và mô<br /> xương (tích hợp xương), BCP có tính tương hợp<br /> sinh học và dẫn tạo xương, implant tích hợp<br /> xương tốt sau 3 tháng lành thương, kết quả<br /> tương tự Frenken H. và cộng sự (2010)(4).<br /> <br /> So sánh hình ảnh mô học sau cấy ghép của<br /> 2 nhóm có và không có VLG<br /> Nhóm không có VLG quá trình tạo xương<br /> tiếp tục diễn ra, để tạo thành những bè xương<br /> hoàn chỉnh. Nhóm có VLG bè xương hình thành<br /> tương đối hoàn chỉnh nên quá trình tạo xương<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br />