Đánh giá nhiễm trùng tiểu ở người lớn bằng que thử nước tiểu nhanh 10 thông số

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ NHIỄM TRÙNG TIỂU Ở NGƯỜI LỚN<br /> BẰNG QUE THỬ NƯỚC TIỂU NHANH 10 THÔNG SỐ<br /> Lê Xuân Trường*, Trương Thị Dung**, Bùi Thị Hồng Châu*<br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Nhiễm trùng đường tiểu là một bệnh lý thường gặp nhất trong các bệnh lý thận-tiết niệu được<br /> điều trị ở bệnh viện. Triệu chứng lâm sàng của nhiễm trùng đường tiểu không rõ ràng và cần phối hợp nhiều tiêu<br /> chuẩn khác, đặc biệt là cấy tìm vi khuẩn. Que thử nước tiểu nhanh 10 thông số được xem là một xét nghiệm<br /> nhanh, rẻ, tiện lợi trong tầm soát nhiễm trùng đường tiểu ở cộng đồng, đặc biệt là những vùng điều kiện y tế còn<br /> nhiều khó khăn.<br /> Đối tượng- phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang. Tất cả bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên đến<br /> khám và điều trị ngoại trú, tại Khoa khám bệnh Trung tâm Y tế huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh từ tháng 11<br /> năm 2017 đến tháng 12 năm 2017, chưa được chẩn đoán nhiễm trùng đường tiểu, được chọn vào nghiên cứu và<br /> khảo sát nước tiểu với que thử nước tiểu nhanh 10 thông số.<br /> Kết quả: 218 bệnh nhân đã được chọn vào nghiên cứu, có tuổi trung bình là 50±18 tuổi ở nam và ở nữ là<br /> 52±18 tuổi. Sự phân bố nhóm tuổi ở nam và nữ là như nhau Tỉ lệ nhiễm trùng đường tiểu ở nghiên cứu là<br /> 11,9%. Bệnh nhân có đặc tính: tiền sử bản thân nhiễm trùng tiểu, sỏi tiết niệu, nữ giới, hay đái tháo đường có<br /> liên quan với tình trạng nhiễm trùng tiểu hiện tại.<br /> Kết luận: Que thử nước tiểu được xem là xét nghiệm nhanh, rẻ, có thể hỗ trợ trong tầm soát nhiễm trùng<br /> đường tiểu.<br /> Từ khóa: nhiễm trùng đường tiểu, người lớn, que thử nước tiểu 10 thông số<br /> ABSTRACT<br /> ASSESSMENT OF URINARY TRACT INFECTION IN ADULTS BY 10 PARAMETER TEST TRIPS<br /> Le Xuan Truong, Truong Thi Dung, Bui Thi Hong Chau,<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 11-15<br /> Background: Urinary tract infection is the most common type of kidney-urinary disease that is treated in<br /> the hospital. The clinical symptoms of urinary tract infection are unclear and should be coordinated with other<br /> criteria, especially bacterial culture. A fast 10-urine urine specimen is considered a quick, inexpensive, convenient<br /> test to screen for urinary tract infections in the community, especially in areas with difficult medical conditions.<br /> Object and Method: Cross-sectional study. All patients aged 18 years or older who are in the outpatient<br /> clinic at Tien Yen District Health Center, Quang Ninh province from November 2017 to December 2017, have<br /> not been diagnosed with road infections. Subjects were randomly assigned to the study and urinalysis with a fast<br /> 10-urine urine stool<br /> Results: 218 patients were included in the study, with an average age of 50 ± 18 years for men and 52 ± 18<br /> years for women. The distribution of age groups in males and females was the same. The incidence of urinary tract<br /> infections in the study was 11.9%. Patients with a history of urinary tract infection, urolithiasis, women, or<br /> diabetes are associated with a current UTI.<br /> Conclusion: A urine tester is considered a quick, inexpensive test that can assist in screening urinary<br /> <br /> <br /> * Bộ môn Hóa Sinh, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh **Bệnh viện Đa khoa Quảng Ninh<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS.BS. Lê Xuân Trường, ĐT: 0769872057<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 11<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> tract infections.<br /> Keywords: urinary tract infection, adults, 10 parameter test trips.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh là một<br /> Nhiễm trùng đường tiểu (NTĐT) là một huyện nghèo miền núi vùng Đông bắc tỉnh<br /> bệnh lý thường gặp nhất trong các bệnh lý thận- Quảng Ninh, với dân số 44.352 người (2009) chủ<br /> tiết niệu được điều trị ở bệnh viện. Nhiễm trùng yếu dân tộc thiểu số, mức sống của người dân<br /> đường tiểu bao gồm nhiễm trùng đường tiểu nơi đây còn nghèo, chế độ sinh hoạt lạc hậu, vấn<br /> trên (viêm thận bể thận) và nhiễm trùng đường đề sức khỏe chưa được quan tâm đúng mức.<br /> tiểu dưới (viêm bàng quang, niệu đạo). Trong đó Khám xét nước tiểu qua giấy thử 10 thông số để<br /> nhiễm trùng đường tiểu trên là một bệnh cảnh phát hiện các bệnh lý thận tiết niệu là việc làm<br /> nặng đe dọa đến tính mạng người bệnh trước vừa có giá trị khoa học, vừa mang ý nghĩa thực<br /> mắt và cũng như lâu dài. Bệnh thường xảy ra ở tiễn trong việc thăm khám, điều trị, chăm sóc sức<br /> mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở nhóm khoẻ ban đầu cho nhân dân.<br /> tuổi trên 60. Nhiễm trùng đường tiểu có thể là PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> nguyên phát nếu có tổn thương hoặc bất thường Thiết kế nghiên cứu<br /> bộ máy bài niệu trước đó, nhưng thường gặp<br /> Cắt ngang, mô tả.<br /> nhất là thứ phát tức là xảy ra trên cơ địa có các<br /> Dân số nghiên cứu<br /> yếu tố thuận lợi như: sỏi thận-tiết niệu, u xơ tiền<br /> liệt tuyến, các thủ thuật niệu khoa (sonde tiểu, Bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên, đến khám và<br /> nội soi, sinh thiết), khối u chèn ép, có thai, hẹp điều trị ngoại trú tại Khoa khám bệnh Trung tâm<br /> đường bài niệu bẩm sinh hay mắc phải, suy Y tế huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh từ tháng<br /> giảm miễn dịch và đái tháo đường. Cấy nước 11 năm 2017 đến tháng 12 năm 2017.<br /> tiểu có vi khuẩn là xét nghiệm cần thiết có giá trị Phương pháp chọn mẫu<br /> trong chẩn đoán nhiễm trùng đường tiểu. Tuy Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> nhiên thực tế lâm sàng có rất nhiều yếu tố làm Bệnh nhân (BN) từ 18 tuổi trở lên, đến<br /> ảnh hưởng sai lệch kết quả cấy nước tiểu như khám và điều trị ngoại trú, chưa được chẩn<br /> kháng sinh sử dụng trước đó, nhiễm trùng đoán nhiễm trùng tiểu, và đồng ý tham gia<br /> đường tiểu mạn, thời gian chờ đợi kết quả lâu, nghiên cứu.<br /> tốn kém...nên để chẩn đoán nhiễm trùng đường<br /> Tiêu chuẩn loại ra<br /> tiểu cần phối hợp nhiều yếu tố thuận lợi khác<br /> như lâm sàng, bạch cầu niệu, nitrit niệu, ... từ đó BN đang trong thời kỳ kinh nguyệt.<br /> sẽ giúp chẩn đoán điều trị đúng để khống chế BN có tổn thương khu trú đường tiết niệu.<br /> những hậu quả nặng nề cho bệnh nhân. Xét BN có các bệnh lý cấp tính và mãn tính ở thận.<br /> nghiệm nước tiểu bằng giấy thử là một trong Phương pháp thu thập số liệu<br /> những tiến bộ của ngành sinh hóa giúp xác định<br /> Cách thu thập số liệu<br /> một vài thông số trong nước tiểu nhằm phục vụ<br /> Bệnh nhân tham gia nghiên cứu được khảo<br /> cho công tác khám, chẩn đoán sớm và điều trị<br /> sát, phỏng vấn, thăm khám và thực hiện xét<br /> nhiễm trùng đường tiểu một cách tiện lợi, chính<br /> nghiệm theo protocol ghi sẵn, trong đó bao gồm<br /> xác, nhất là trong lĩnh vực khám và điều trị tại<br /> các thông số cần khảo sát.<br /> tuyến cơ sở nhằm phát hiện những bất thường<br /> trong nước tiểu ở giai đoạn mà triệu chứng lâm Tiêu chuẩn cận lâm sàng<br /> sàng còn nghèo nàn hoặc chưa có triệu Sinh hóa nước tiểu: bạch cầu niệu dương<br /> chứng(3,10,12). tính, nitrit niệu kèm theo các triệu chứng hồng<br /> cầu niệu, protein niệu.<br /> <br /> <br /> 12 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tế bào vi trùng. Ở Bảng 2 và Sơ đồ 1, số liệu cho thấy theo tiêu<br /> Cấy nước tiểu > 105 khuẩn lạc/ml. chuẩn đánh giá nhiễm trùng tiểu thì tỉ lệ bệnh<br /> Xét nghiệm nước tiểu bằng que thử nước nhân nữ có bất thường tiểu niệu (bạch cầu và<br /> tiểu nhanh 10 thông số Multistix 10 SG của nitrit niệu dương tính) cao hơn nam. Tỉ lệ dương<br /> Siemens – Đức. Kết quả đọc trên máy Clinitek tính bạch cầu niệu ở nữ khá cao với 47,8% và<br /> Status của Siemens –Anh. hồng cầu niệu dương tính với tỉ lệ 25,7%.<br /> Phân tích số liệu Bảng 2. Kết quả phân tích nước tiểu bằng que thử 10<br /> thông số theo tần số và tỉ lệ phần trăm %<br /> Các số liệu được thu thập sẽ được mã hóa và<br /> Nam Nữ<br /> phân tích bằng phần mềm SPSS. Kết quả thu (n=105) (n=113)<br /> được thể hiện dưới dạng: tần số và tỷ lệ phần Tỉ trọng 1.016 ±0.005* 1.016 ±0.005*<br /> trăm% cho các biến số định tính, trung bình và pH 6.30±0.65* 6.08±0.85*<br /> độ lệch chuẩn cho các biến số định lượng, kiểm Bạch cầu 15 (14,3) 54 (47,8)<br /> Nitrit 6 (5,7) 20 (17,7)<br /> định chi bình phương (χ2) để so sánh sự khác Bạch cầu + Nitrit 6 (5,7) 20 (17,7)<br /> nhau giữa hai tỷ lệ, sự khác biệt được coi là có ý Protein 11 (10,5) 14 (12,4)<br /> nghĩa thống kê khi p< 0,05, khoảng tin cậy 95%. Hồng cầu 6 (5,7) 29 (25,7)<br /> <br /> KẾT QUẢ *trung bình±độ lệch chuẩn<br /> <br /> Chúng tôi đã chọn được 218 bệnh nhân, 60<br /> trong đó nữ chiếm đa số. Tuổi trung bình của Nam Nữ<br /> 50 47.78<br /> nhóm nữ là 52±18 tuổi, nhóm nam là 50 ± 18 tuổi.<br /> Không có sự khác biệt trong phân bố nhóm tuổi 40<br /> giữa nam và nữ. Lượng nước tiểu 24 giờ ghi<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> nhận ở nam cao hơn nữ, tương ứng là 1361±161 30 25.67<br /> mL ở nam và 1323±158 mL ở nữ. Phần lớn bệnh<br /> 20 17.7<br /> nhân không có triệu chứng tiểu buốt/ tiểu rát, 14.29 12.39<br /> 10.48<br /> tiểu đục và tiểu máu. Nhóm nam không có<br /> 10 5.71 5.71<br /> trường hợp bệnh nhân bị tiểu máu. Tỉ lệ bệnh<br /> nhân bị sỏi thận là 0,9% ở nam và 1,8% ở nữ. Đa 0<br /> số nữ trong khảo sát có đái tháo đường týp 2, với Bạch cầu Nitrit Protein Hồng cầu<br /> tỉ lệ 65,5% (Bảng 1). Các thông số<br /> Bảng 1. Đặc tính của bệnh nhân theo tần số và tỉ lệ<br /> phần trăm % Biểu đồ 1. So sánh tỉ lệ bất thường các thông số nước<br /> Nam Nữ tiểu (theo tiêu chuẩn đánh giá nhiễm trùng tiểu) ở<br /> (n=105) (n=113) nam và nữ.<br /> Tuổi 50±18* 52±18* Bảng 3. Các yếu tố liên quan với nhiễm trùng tiểu<br /> 18-40 34 (32,4) 36 (31,9)<br /> (n=218)<br /> 41-60 37 (35,2) 39 (34,5)<br /> Đặc tính Nhiễm trùng tiểu p<br /> ≥61 34 (32,4) 38 (33,6)<br /> Có (n=192) Không (n=26)<br /> Lượng nước tiểu 24 giờ (mL) 1361±161* 1323±158*<br /> Tiền sử gia đình NTĐT 2 (7,7) 9 (4,7)<br /> Tiểu buốt, tiểu rát 3 (2,9) 9 (7,9)<br /> Tiền sử bản thân NTĐT 5 (19,2) 8 (4,2) *<br /> Tiểu đục 4 (3,8) 7 (6,2)<br /> Sỏi tiết niệu 2 (7,7) 1 (0,5) *<br /> Tiểu máu 0 5 (4,4)<br /> Tăng huyết áp 8 (30,8) 46 (23,9)<br /> Sỏi thận 1 (0,9) 2 (1,8)<br /> Nữ 20 (76,9) 93 (48,4) *<br /> Đái tháo đường týp 2 37 (35,2) 74 (65,5)<br /> Đái tháo đường 17 (65,4) 57 (29,7) *<br /> *trung bình±độ lệch chuẩn<br /> * p