YOMEDIA
Dạy học đặt vấn đề và giải quyết vấn đề
Chia sẻ: Hanh My
| Ngày:
| Loại File: PDF
| Số trang:4
247
lượt xem
32
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Phần 2: Xây dựng tình huống có vấn đề Phần 1: Bản chất của dạy học đặt vấn đề và giải quyết vấn đề 1. Định nghĩa Hiện nay chưa có một định nghĩa hoàn toàn thống nhất. Dưới đây là một số định nghĩa đáng được chú ý. a. Tình huống có vấn đề là tình huống mà khi có mâu thuẫn khách quan của bài toán nhận thức được học sinh chấp nhận như một vấn đề học tập mà họ cần có thể giải quyết được, kết quả là họ nắm được tri thức mới. Trong đó,...
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Dạy học đặt vấn đề và giải quyết vấn đề
- Dạy học đặt vấn đề và giải
quyết vấn đề
Phần 2: Xây dựng tình huống có vấn đề
Phần 1: Bản chất của dạy học đặt vấn đề và giải quyết
vấn đề
1. Định nghĩa
Hiện nay chưa có một định nghĩa hoàn toàn thống nhất. Dưới đây
là một số định nghĩa đáng được chú ý.
a. Tình huống có vấn đề là tình huống mà khi có mâu thuẫn khách
quan của bài toán nhận thức được học sinh chấp nhận như một vấn đề
học tập mà họ cần có thể giải quyết được, kết quả là họ nắm được tri
thức mới. Trong đó, vấn đề học tập là những tình huống về lí thuyết hay
thực tiễn có chứa đựng mâu thuẫn biện chứng giữa cái (kiến thức, kĩ
năng, kĩ xảo) đã biết với cái phải tìm và mâu thuẫn này đòi hỏi phải
được giải quyết .
b. Tình huống có vấn đề, đó là trở ngại về trí tuệ của con người,
xuất hiện khi anh ta chưa biết cách giải thích hiện tượng sự kiện, quá
trình của thực tế, khi chưa thể đạt tới mục đích bằng cách thức hành
động quen thuộc. Tình huống này kích thích con người tìm tòi cách giải
thích hay hành động mới. Tình huống có vấn đề là quy luật của hoạt
động nhận thức sáng tạo, có hiệu quả. Nó qui định sự khởi đầu của tư
duy, hành động tư duy tích cực sẽ diễn ra trong quá trình nêu ra và giải
quyết các vấn đề .
c. Tình huống có vấn đề là trạng thái tâm lí độc đáo của người gặp
chướng ngại nhận thức, xuất hiện mâu thuẫn nội tâm, có nhu cầu giải
quyết mâu thuẫn đó, không phải bằng tái hiện hay bắt bước mà bằng tìm
tòi sáng tạo tích cực đầy hưng phấn, và khi tới đích thì lĩnh hội được
- kiến thức, phương pháp giành kiến thức và cả niềm vui sướng của phát
hiện.
d. Như vậy có thể coi tình huống có vấn đề trong dạy học là trạng
thái tâm lí đặc biệt của học sinh khi họ gặp mâu thuẫn khách quan của
bài toán nhận thức giữa cái đã biết và cái phải tìm, tự họ chấp nhận và
có nhu cầu, có khả năng giải quyết mâu thuẫn đó bằng tìm tòi, tích cực,
sáng tạo, kết quả là họ nắm được cả kiến thức và phương pháp giành
kiến thức.
2. Các yếu tố của tình huống có vấn đề
Tình huống có vấn đề chỉ xuất hiện và tồn tại trong ý thức người
học sinh chừng nào đang diễn ra sự chuyển hóa của mâu thuẫn khách
quan bên ngoài của bài toán nhận thức thành mâu thuẫn chủ quan bên
trong của học sinh. Yếu tố chủ yếu của tình huống có vấn đề là điều
chưa biết, là điều phải được khám phá ra để hoàn thành đúng nhiệm vụ
đặt ra. Điều chưa biết trong tình huống có vấn đề luôn được đặc trưng
bởi một sự khái quát hóa ở mức độ nhất định. Tuy nhiên, điều chưa biết
đó không được quá khó hoặc quá dễ đối với học sinh.
Như vậy có thể nêu ra ba yếu tố sau đây của một tình huống có
vấn đề, đó cũng là ba điều kiện của một tình huống có vấn đề trong dạy
học:
a. Có mâu thuẫn nhận thức, có điều chưa biết cần tìm. Có mâu
thuẫn nhận thức giữa cái đã biết và cái phải tìm. Điều chưa biết có thể là
mối liên hệ giữa cái đã biết và cái phải tìm. Điều chưa biết có thể là mối
liên hệ chưa biết, hoặc cách thức hay điều kiện hành động. Đó chính là
kiến thức mới sẽ được khám phá ra trong tình huống có vấn đề.
b. Gây ra nhu cầu muốn biết kiến thức mới. Thế năng tâm lí của
nhu cầu nhận thức là động lực khởi động hoạt động nhận thức của học
sinh; nó sẽ góp phần làm cho học sinh đầy hưng phấn tìm tòi phát hiện,
sáng tạo giải quyết nhiệm vụ nhận thức đặt ra.
- c. Phù hợp với khả năng của học sinh trong việc phân tích các
điều kiện của nhiệm vụ đặt ra và trong việc đi tìm điều chưa biết, nghĩa
là trong việc phát hiện kiến thức mới. Tình huống có vấn đề nên bắt đầu
từ cái quen thuộc, bình thường, đã biết (từ vốn kiến thức cũ của học
sinh, từ những hiện tượng thực tế…) mà đi đến cái bất thường (kiến thức
mới) một cách bất ngờ nhưng logic.
3. Cách xây dựng tình huống có vấn đề trong dạy học Hóa học
Sự nghiên cứu lí luận và thực tiễn cho thấy có nhiều loại tình
huống có vấn đề và nhiều cách tạo ra (làm xuất hiện) các tình huống có
vấn đề trong dạy học.
Cần nêu ra nguyên tắc chung làm xuất hiện tình huống có vấn đề
trong dạy học, sau đó sẽ phân loại các cách tạo tình huống có vấn đề
trong dạy học.
Nguyên tắc chung: Dựa vào sự không phù hợp giữa kiến thức đã
có của học sinh với yêu cầu đặt ra cho họ khi giải quyết nhiệm vụ mới.
Theo nguyên tắc chung này, có thể nêu ra ba cách tạo ra các tình
huống có vấn đề, đó cũng là ba kiểu tình huống có vấn đề cơ bản trong
dạy học Hóa học (1).
a. Cách thứ nhất:
Có thể tạo ra tình huống có vấn đề khi kiến thức học sinh đã có
không phù hợp (không đáp ứng được) với đòi hỏi của nhiệm vụ học tập
hoặc với thực nghiệm.
Ở đây sẽ xuất hiện tình huống không phù hợp (cũng là tình huống
khủng hoảng, bế tắc) hoặc tình huống bất ngờ (cũng là tình huống ngạc
nhiên).
Có thể alogrit hóa quá trình tạo tình huống có vấn đề theo cách
này thành ba bước như sau:
- Bước 1: Tái hiện kiến thức cũ có liên quan bằng cách cho học sinh
nêu lại một kết luận, một quy tắc… đã học.
Bước 2: Đưa ra hiện tượng (có thể làm thí nghiệm, hoặc nêu ra
một hiện tượng, một kinh nghiệm) mâu thuẫn hoặc trái hẳn với kết luận
vừa được nhắc lại, điều đó sẽ gây ra sự ngạc nhiên.
Bước 3: Phát biểu vấn đề: đi tìm nguyên nhân của mâu thuẫn
hoặc giải thích hiện tượng lạ đó.
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
ERROR:connection to 10.20.1.100:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
ERROR:connection to 10.20.1.100:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
Đang xử lý...
Thêm vào BST
Báo xấu
