Đối chiếu chẩn đoán nội soi và giải phẫu bệnh 436 trường hợp nội soi đại trực tràng

Chia sẻ: Trần Thị Hạnh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

55
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu xác định mối liên hệ giữa đặc điểm nội soi và đặc điểm giải phẫu bệnh các tổn thương đại trực tràng được phát hiện qua nội soi đại tràng. Nghiên cứu thực hiện tại BV Thống Nhất TP. HCM trên 436 bệnh nhân có bệnh lý đại trực tràng được nội soi sinh thiết từ ngày 01/01/2006 đến 01/4/2007.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đối chiếu chẩn đoán nội soi và giải phẫu bệnh 436 trường hợp nội soi đại trực tràng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011 Nghiên cứu Y học ĐỐI CHIẾU CHẨN ĐOÁN NỘI SOI VÀ GIẢI PHẪU BỆNH 436 TRƯỜNG HỢP NỘI SOI ĐẠI TRỰC TRÀNG Nguyễn Văn Sung* TÓM TẮT Mục tiêu: Xác định mối liên hệ giữa đặc điểm nội soi và đặc điểm giải phẫu bệnh các tổn thương đại trực tràng được phát hiện qua nội soi đại tràng. Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang thực hiện tại BV Thống Nhất TP. HCM trên 436 bệnh nhân có bệnh lý đại trực tràng được nội soi sinh thiết từ ngày 01/01/2006 đến 01/4/2007. Kết quả: Chúng tôi ghi nhận tỷ lệ tương hợp như sau: Viêm: 94,7%; Polyp: 89,37%; Ung thư: 91,38%. Kết luận: Qua 436 trường hợp, tổn thương gặp nhiều nhất l polyp, kế đó là u tuyến ống, đây là tổn thương tiền ung thư thường gặp ở bệnh nhân > 50 tuổi. Do có ít thay đổi về hình ảnh đại thể khi u tuyến bắt đầu có nghịch sản cho nên chẩn đoán nội soi có phần khó khăn. Chúng tôi đề nghị cần lấy sinh thiết nhiều mẫu ở các tổn thương polyp nghi ngờ ác tính để tránh bỏ sót các trường hợp ung thư. Từ khóa: U tuyến ống; nghịch sản, đại thế. ABSTRACT COMPARE DIAGNOSIS OF ENDOSCOPY AND ANATOMOPATHOLOGY IN 436 CASES OF COLORECTUM ENDOSCOPY Nguyen Van Sung * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 2 - 2011: 297 - 303 Objecttives: Compare diagnosis of endoscopy and anatomopathology in colorectum lesions. Methods: Cross-sectional descriptive study on 436 cases of colorectum endoscopy compare with anatomopathological at Thong Nhat hospital. Results: The same diagnosis occur in: Inflamation: 94,7%; Polyp: 89,37%; Cancer: 91,38% Conclusion: With 436 cases, the most lesion is polyp and tubular adenoma is second, it is also a precancer lesion in patient over 50.There are not many clear changes in macroscopy when it begins dysplasia so the diagnosis of cancer by endoscopy may be difficult. We propose that all of polyps must be taken as much as samples are necessary. Key words: Tubular adenoma, Dysplasia, macroscopy. nhân có bệnh lý đại trực tràng được nội soi sinh ĐẶT VẤN ĐỀ thiết từ ngày 01/01/2006 đến 01/04/2007. Mục tiêu: Xác định mối liên hệ giữa đặc KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU điểm nội soi và đặc điểm giải phẫu bệnh của các bệnh nhân có tổn thương đại trực tràng được Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu phát hiện qua nội soi đại tràng. Phân bố giới tính 436 bệnh nhân PHƯƠNG PHÁP Nam 314 người, nữ 122 Nghiên cứu cắt ngang đã được thực hiện tại BV Thống Nhất Tp. Hồ Chí Minh trên 436 bệnh Tỷ lệ nam: nữ = 2,57: 1 * Bệnh viện Thống Nhất Tp Hồ Chí Minh Tác giả liên lạc: Bs.Nguyễn Văn Sung, ĐT 01285696703 Tuổi mắc bệnh nhỏ nhất là 21, lớn nhất là 93. Email: sungbs03@yahoo.com Chuyên Đề Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2011 297 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011 Bệnh lý đại – trực tràng xuất hiện nhiều nhất ở nhóm tuổi 60 – 79 với tỉ lệ là 61,5%. Theo giới bệnh nhân Bảng 2: Kết quả chẩn đoán 499 mẫu vi thể theo giới Tuổi mắc bệnh trung bình của hai giới là 64,76 + 12,709. Giới Vi thể Kết quả chẩn đoán vi thể các tổn thương đại – trực tràng Theo tuổi bệnh nhân Bảng 1: Kết quả chẩn đoán của 499 mẫu vi thể theo tuổi trung bình bệnh nhân Viêm Polyp U tuyến Ung thư 63,67 64,7 64,41 68,84 Nam Nữ Tổng Viêm 30 8,06% 16 12,6% 46 9,22% Polyp 195 52,42% 62 48,81% 257 51,51% U tuyến 100 26,89% 26 20,48% 126 25,25% Ung thư 47 12,63% 23 18,11% 70 14,02% Tổng 372 100% 127 100% 499 100% Theo vị trí Bảng 3: Kết quả chẩn đoán 499 mẫu vi thể theo vị trí GPB Viêm Vị trí Manh tràng Đại tràng lên Đại tràng góc gan Đại tràng ngang Đại tràng góc lách Đại tràng xuống Đại tràng sigma Trực tràng Hậu môn Tổng 5 4 2 4 0 3 8 19 1 46 10,9% 8,7% 4,3% 8,7% 0% 6,53% 17,4% 41,3% 2,17% 100% Polyp 12 29 14 23 2 22 69 77 9 257 4,67% 11,31% 5,45% 8,96% 0,78% 8,56% 26,81% 29,96% 3,5% 100% Phân bố các loại polyp theo chẩn đoán vi thể Polyp tăng sản: 137 trường hợp Polyp viêm: 120 trường hợp U tuyến: 126 trường hợp Carcinom tuyến: 69 trường hợp Melanom: 01 trường hợp Chúng ta nghiên cứu tách riêng nhóm 353 bệnh nhân có nội soi chẩn đoán là polyp đại trực tràng với tổng số polyp được sinh thiết là 400. Đặc điểm chung của đối tượng có polyp đại trực tràng trên nội soi Phân bố giới tính 353 bệnh nhân: nam/nữ: 260/93 tỷ lệ 2,8. 298 U tuyến 3 17 7 12 5 16 34 31 1 126 2,38% 13,5% 5,56% 9,5% 3,98% 12,7% 26,99% 24,6% 0,79% 100% U ác 1 4 1 1 0 2 18 43 0 70 1,43% 5,71% 1,43% 1,43% 0% 2,86% 25,71% 61,43% 0% 100% Tổng 21 54 24 40 7 43 129 170 11 499 4,21% 10,82% 4,81% 8,02% 1,40% 8,62% 25,85% 34,07% 2,2% 100% Phân bố tuổi 353 bệnh nhân Tuổi mắc bệnh nhỏ nhất là 21, lớn nhất là 93. Polyp xuất hiện nhiều nhất ở nhóm tuổi 60-69 với tỷ lệ là 31,4%. Tuổi mắc bệnh trung bình của 2 giới là 64,73 + 12,502. Tuổi mắc bệnh trung bình ở nam là 65,58 + 12,504. Tuổi mắc bệnh trung bình ở nữ là 62,344 + 13,460. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa tuổi mắc bệnh trung bình của hai giới nam và nữ (p = 0,032, T-test). Phân bố polyp theo các đặc điểm nội soi Số lượng Polyp đơn độc có 250 trường hợp chiếm tỷ lệ cao nhất 72,5%. Có từ 2 polyp trở lên có 97 trường hợp chiếm tỷ lệ 27,5 Chuyên Đề Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2011 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011 Nghiên cứu Y học Vị trí 119 120 106 100 80 60 46 40 20 37 38 23 16 6 9 0 Manh traø ng n ĐT goù c ĐT le â ĐT gan ngang c ĐT goù ĐT laù ch xuống ĐT sigma Tröïc traø ng Haä u moâ n Biểu đồ 1: Phân bố 400 polyp theo vị trí khung đại tràng Nhận xét: Đa số polyp nằm ở đại tràng trái, trong đó trực tràng và đại tràng sigma chiếm hơn ½ trường hợp ((106+119)/400 = 56,25). Kích thước Polyp có kích thước < 1 cm chiếm hơn 4/5 các trường hợp. là viêm và 392 trường hợp còn lại được chẩn đoán là polyp. Bảng 4: Phân bố mô bệnh học 392 trường hợp được chẩn đoán GPB là polyp Loại mô bệnh học Tần số Tỷ lệ % Polyp 245 62,5 Polyp có kích thước từ 1 - < 2 cm chiếm gần 1/5 trường hợp còn lại. Polyp tăng sản 134 Polyp viêm 111 Loại Polyp có kích thước > 2 cm chiếm rất ít (3,5%). U tuyến 120 U tuyến ống 92 U tuyến ống – nhánh 17 U tuyến nhánh 11 Carcinôm tuyến 26 6,64 Melanôm 1 0,25 Tổng 392 100 Tính chất bề mặt 83,5% polyp có tính chất bề mặt trơn láng, chỉ có một số ít là polyp chồi sùi và không có trường hợp nào ghi nhận là có bề mặt loét. Tính chất cuống Tỷ lệ polyp có cuống: không cuống = 1,92:1 Phân bố polyp theo kết quả mô bệnh học Trong 400 kết quả vi thể mà chúng tôi thu nhập được thì có 8 trường hợp được chẩn đoán 30,6 Nhận xét: Polyp chiếm tỷ lệ cao hơn với u tuyến (6,25% so với 30,6%). Trong các loại u tuyến thì u tuyến ống chiếm đa số (92/120 = 76,6%). 64 70 60 Khoâ ng nghòch saû n 50 Nghòch saû n nheï 40 Nghòch saû n trung bình 30 20 Nghòch saû n naë ng 15 9 4 10 0 4 8 8 5 0 1 2 0 U tuyeá n oá ng U tuyeá n oá ng - nhaù nh U tuyeá n nhaù nh Biểu đồ 2: Phân bố mức độ nghịch sản giữa các cấu trúc mô học của 120 u tuyến Chuyên Đề Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2011 299 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011 Nhận xét: Chỉ có u tuyến ống là không có nghịch sản (15/92 = 16,3%), còn tuyến nhánh hoặc tuyến ống nhánh chưa có nghịch sản. Nghịch sản mức độ nhẹ là 69,6% (64/92) ở u tuyến ống và 23,5% (4/17) ở u tuyến ống – nhánh và 9,1% (1/11) ở u tuyến nhánh. Nghịch sản mức độ trung bình là 9,8% (9/92) ở u tuyến ống: 47,1% (8/17) ở u tuyến ống – nhánh là 18,2% (2/11) ở u tuyến nhánh. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p < 0.001 ; phép kiểm 2 ). Bảng 5: Phân bố cấu trúc mô học của 120 u tuyến theo tính chất cuống U tuyến U tuyến ống U tuyến ống - nhánh nhánh Tổng Không cuống 22 Có cuống 70 5 3 78 Tổng 92 17 11 120 12 8 42 Nghịch sản mức độ nặng là 4,3% (4/92) ở u tuyến ống; 29,4% (5/17) ở u tuyến ống – nhánh và 72,7% (8/11) ở u tuyến nhánh. Nhận xét: Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa tính chất cuống và cấu trúc mô học u tuyến (p < 0,001; phép kiểm 2). Mối liên hệ giữa đặc điểm nội soi và kết quả mô bệnh học u tuyến Mối liên hệ giữa đặc điểm nội soi và kết quả mô bệnh học u tuyến nghịch sản nặng Trong số 353 bệnh nhân có nội soi chẩn đoán là polyp đại trực tràng thì có 111 bệnh nhân có u tuyến với tổng số 120 u tuyến, còn lại 242 trường hợp hoàn toàn không có u tuyến. Cho nên chúng tôi chỉ khảo sát 111 bệnh nhân và 120 u tuyến trong mối quan hệ giữa tuổi, giới và đặc điểm nội soi với tính chất nghịch sản nặng của u tuyến vì khả năng hoá ác của u tuyến là cao nhất so với các loại nghịch sản khác. Bảng 6: Phân bố tính chất nghịch sản nặng trên 111 bệnh nhân theo giới Phân bố cấu trúc mô học của 120 u tuyến theo kích thước U có kích thước < 1cm đa số là u tuyến ống (83/91 = 91,2%). Phân bố tính chất nghịch sản nặng trên 111 bệnh nhân theo tuổi U có kích thước > 1cm đa số là u tuyến ống – nhánh và u tuyến nhánh. Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa kích thước và cấu trúc mô học u tuyến (p = 0,04; phép kiểm X2 ). Phân bố cấu trúc mô học của 120 u tuyến theo tính chất bề mặt Polyp trơn láng có tỷ lệ u tuyến ống là 88,4% (84/95) so với u tuyến ống – nhánh là 8,4% (8/95) và cuối cùng là u tuyến nhánh 3,2% (3/95). Polyp chồi sùi có tỷ lệ u tuyến nhánh là 32% (8/25) so với 36% (9/25) của u tuyến ống – nhánh và cuối cùng là u tuyến ống là 32% (8/25). 300 BN có u tuyến BN có u tuyến không nghịch có nghịch sản sản nặng nặng Nam 71 75,53% 15 88,23% Nữ 23 24,47% 2 11,77% Tổng 94 100% 17 100% Tổng 86 25 111 77,48% 25,52% 100% Nhận xét: Tỷ lệ nam có u tuyến có nghịch sản nặng cao hơn nữ (88,23% so với 11,77%). Sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p = 0,249; phép kiểm X2). Tỷ lệ người từ 50 tuổi trở lên có u tuyến nghịch sản nặng là 19,3% (16/83). Tỷ lệ này ở người dưới 50 tuổi là 3,6% (1/28). Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p = 0,046; RR = 6,5). Mối liên hệ giữa kích thước, số lượng, tính chất bề mặt, tính chất cuống, cấu trúc mô học với mức độ nghịch sản nặng của u tuyến Bảng 7: Phân bố mức độ nghịch sản nặng của 120 u tuyến theo kích thước Không nghịch Có nghịch sản Tổng sản nặng nặng < 1 cm 83 91,21% 8 8,79% 91 100% 1- < 2 cm 15 78,95% 4 21,05% 19 100% > 2 cm 5 50% 5 50% 10 100% Tổng 103 85,83% 17 14,17% 120 100% U tuyến Chuyên Đề Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2011 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011 Nhận xét: U tuyến < 1 cm có tỷ lệ nghịch sản nặng là 8,79%. U tuyến 1 - < 2 cm có tỷ lệ nghịch sản nặng là 21,05%. U tuyến > 2 cm có tỷ lệ nghịch sản nặng là 50%. Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa kích thước u tuyến và mức độ nghịch sản nặng của u tuyến (p < 0.001; phép kiểm 2). Phân bố mức độ nghịch sản nặng của 111 bệnh nhân theo số lựơng polyp BN có > 2 polyp thì nguy cơ u tuyến có nghịch sản nặng là 25,7% (9/35) so với khi chỉ có 1 polyp là 9,5% (8/85). Sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p < 0,71 ; phép kiểm 2). Bảng 8: Phân bố mức độ nghịch sản nặng của 120 u tuyến theo tính chất bề mặt Không có nghịch Có nghịch sản U tuyến Tổng sản nặng nặng Trơn láng 91 95,79% 4 4,21% 95 100% Chồi sùi 12 48% 13 52% 25 100% Tổng 103 85,83% 17 14,17% 120 100% Nhận xét: U tuyến có bề mặt chồi sùi có tỷ lệ nghịch sản nặng là 52 % so với u tuyến có bề mặt trơn láng là 4,21% Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê ( p < 0,001; phép kiểm 2). Bảng 9: Phân bố mức độ nghịch sản nặng của 120 u tuyến theo tính chất cuống U tuyến Không cuống Có cuống Tổng Không có nghịch sản nặng Có nghịch sản nặng 29 69% 13 74 103 94,9% 85,8% 4 17 31% Tổng 42 100% 5,1% 78 100% 14,2% 120 100% Nhận xét: U tuyến có cuống có tỷ lệ nghịch sản nặng là 5,1 % so với u tuyến không cuống là 31%. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê ( p < 0,001; phép kiểm 2). Phân bố mức độ nghịch sản nặng của 120 u tuyến theo cấu trúc mô học. Nghiên cứu Y học Tỷ lệ có nghịch sản nặng là 4,3 % (4/92) ở u tuyến ống lên 29,4% (5/17) ở u tuyến ống – nhánh và đến 72,7% (8/11) ở u tuyến nhánh. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p < 0,001; phép kiểm 2). Độ nhạy và độ đặc hiệu của chẩn đoán nội soi trong các bệnh lý đại – trực tràng Chúng tôi khảo sát độ nhạy và độ đặc hiệu của chẩn đoán nội soi dựa trên 499 mẩu sinh thiết. Bảng 10: Độ nhạy và độ đặc hiệu của chẩn đoán nội soi trong các bệnh lý đại -trực tràng GPB Nội soi Viêm Polyp Viêm Ung thư Polyp Tổng 30 (65,22 10 (2,61%) 0 (0%) 40 (8,02%) %) 365 8 (17,39%) 27 (38,58%) 400 (80,2%) (95,3%) Ung thư 8 (17,39%) 8 (2,09%) 43 (61,42%) 59 (11,78%) Tổng 46 (100%) 383 (100%) 70 (100%) 499 (100%) Bảng 11: GPB Viêm Nội soi Viêm 30 62,22% Không phải 16 34,78% viêm Tổng 46 100% Không phải viêm Tổng 10 2,3% 40 8% 443 97,7% 459 92% 453 100% 499 100% Nhận xét: Tỷ lệ bệnh lý viêm: 46/499 = 9,21%. Độ nhạy của nội soi trong chẩn đoán bệnh lý viêm: 30/46 = 65,22%. Độ đặc hiệu của nội soi trong chẩn đoán bệnh lý viêm: 443/453 = 97,7%. Giá trị dự báo dương: 30/40 = 75%. Giá trị dự báo âm: 443/459 = 96,51%. Tỷ lệ chẩn đoán nội soi tương hợp với kết quả mô bệnh học trong bệnh lý viêm: (30+443)/499 = 94,7%. Bảng 12: GPB Polyp Không phải Tổng Polyp Nội soi Polyp 365 95,3% 35 30,2% 400 80,2% Không phải Polyp 18 4,7% 81 69,8% 99 19,8% Tổng 383 Chuyên Đề Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2011 100% 116 100% 499 100% 301