Kết quả điều trị can thiệp mạch qua 151 bệnh nhân vỡ phình động mạch não tại Bệnh viện Quân y 103

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2016<br /> <br /> KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ CAN THIỆP MẠCH QUA 151 BỆNH NHÂN<br /> VỠ PHÌNH ĐỘNG MẠCH NÃO TẠI BỆNH VIỆN QUÂN Y 103<br /> Phạm Đình Đài*; Đỗ Đức Thuần*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: khảo sát lâm sàng, hình ảnh học, kết quả điều trị can thiệp nội mạch vỡ phình<br /> động mạch (PĐM) não. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu tiến cứu kết hợp hồi cứu, mô tả<br /> cắt ngang 151 bệnh nhân (BN) vỡ PĐM não được điều trị can thiệp nội mạch tại Bệnh viện<br /> Quân y 103. Kết quả và kết luận: lâm sàng đau đầu dữ dội 88,1%; hội chứng màng não 74,2%;<br /> cắt lớp vi tính (CLVT) sọ não có máu trong khoang dưới nhện 80,0%, máu tụ nội sọ 47,0%;<br /> chụp mạch số hoá xoá nền (DSA) phình mạch dạng túi 100%; đa phình mạch 13,2%; điều trị<br /> can thiệp nội mạch nút kín 69,2%; di sót tại cổ túi 17,3%; nút bán phần 8,7%; lâm sàng ra viện:<br /> tốt 76,9%; xấu 16,3%; tử vong 7,1%.<br /> * Từ khóa: Chảy máu dưới nhện; Chảy máu não; Phình động mạch; Can thiệp mạch.<br /> <br /> Results of Endovascular Treatment on 151 Patients with Ruptured<br /> Cerebral Aneurysm at 103 Hospital<br /> Summary<br /> Objectives: To examine the clinical, imaging, outcomes of patients who had endovascular<br /> treatment. Subjects and methods: Restropective combined with prospective, cross-sectional<br /> descriptive study on 151 patients with ruptured cerebral aneurysms, were treated by endovascular<br /> intervention at 103 Hospital. Results and conclusion: 88.1% severe headache, signal meningitis<br /> 74.2%; subarachnoid hemorrhage on the image of brain computed tomography: 80.0%; hematoma<br /> 47.0%; succular aneurysms 100%; multipe aneurysms 13.2%; coiling completely 69.2%; residual<br /> neck 17.3%; residual sac 8.7%; outcome: 76.9% good; bad: 16.3%; 7.1% mortality.<br /> * Key words: Subarachnoid hemorrhage; Cerebral hemorrhage; Aneurysm; Endovascular<br /> intervention.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Phình động mạch não là bệnh khá phổ<br /> biến chiếm 0,2 - 9% (trung bình 4,5%)<br /> dân số ở các nước trên thế giới [6]. Tỷ lệ<br /> vỡ hàng năm 1 - 2% [6]. Biến chứng nặng<br /> hay gặp của vỡ phình mạch não là vỡ tái<br /> phát. > 15% BN vỡ tái phát trong 24 giờ<br /> đầu, 20% trong hai tuần đầu và 50%<br /> trong vòng 6 tháng nếu không được điều<br /> <br /> trị can thiệp. Khi phình mạch não vỡ tái<br /> phát, tình trạng lâm sàng rất nặng, tỷ lệ tử<br /> vong và tàn phế cao [4].<br /> Có 2 phương pháp cơ bản ngăn chặn<br /> PĐM não vỡ tái phát: phẫu thuật kẹp cổ<br /> túi phình bằng clip (cliping) và can thiệp<br /> nội mạch làm đông máu trong lòng túi<br /> phình bằng vòng xoắn kim loại (coil). Với<br /> sự tiến bộ của y học, phương pháp<br /> <br /> * Bệnh viện Quân y 103<br /> Người phản hồi (Corresponding): Phạm Đình Đài (pdinhdai@yahoo.com)<br /> Ngày nhận bài: 30/10/2015; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 11/01/2016<br /> Ngày bài báo được đăng: 21/01/2016<br /> <br /> 102<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2016<br /> <br /> can thiệp nội mạch đang được ứng dụng<br /> điều trị nhiều hơn. Bệnh viện Quân y 103<br /> đã thực hiện thành công kỹ thuật này từ<br /> năm 2009. Việc nghiên cứu lâm sàng,<br /> hình ảnh, điều trị bằng phương pháp can<br /> thiệp nội mạch giúp cho việc chẩn đoán<br /> và nâng cao hiệu quả điều trị vỡ PĐM não.<br /> Chúng tôi nghiên cứu đề tài này nhằm:<br /> - Nhận xét đặc điểm lâm sàng, hình<br /> ảnh não và mạch máu não trên phim<br /> CLVT và DSA ở BN vỡ PĐM não.<br /> - Đánh giá kết quả điều trị can thiệp<br /> nội mạch vỡ PĐM não tại Bệnh viện Quân<br /> y 103.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> 151 BN vỡ PĐM não được điều trị can<br /> thiệp nội mạch tại Khoa Đột quỵ, Bệnh<br /> viện Quân y 103 từ tháng 01 - 2009 đến<br /> 10 - 2015.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> Nghiên cứu hồi cứu kết hợp tiến cứu,<br /> cắt ngang, không đối chứng.<br /> * Nghiên cứu lâm sàng:<br /> - Đánh giá tình trạng lâm sàng bằng<br /> thang điểm Hunt Hess, độ I-III tốt, độ IV-V<br /> xấu [6].<br /> - Đánh giá tình trạng BN khi xuất viện<br /> bằng thang điểm GOS (Glasgow outcome<br /> scale): độ IV, V tốt; độ II, III xấu; độ I tử vong.<br /> - Đánh giá tương quan giữa tình trạng<br /> lâm sàng khi nhập viện với tình trạng BN<br /> khi ra viện bằng hệ số tương quan r:<br /> <br /> + ‫׀‬r‫ ≥ ׀‬0,7: tương quan rất chặt chẽ.<br /> + r (+): tương quan thuận.<br /> + r (-): tương quan nghịch.<br /> * Nghiên cứu cận lâm sàng:<br /> - Chụp CLVT bằng máy Phillips (Hà Lan).<br /> - Chụp DSA bằng máy Phillips Intergris<br /> 9 (Hà Lan).<br /> Các BN chảy máu dưới nhện được<br /> cấp cứu điều trị theo hướng dẫn của AHA<br /> năm 2009 tham khảo bổ sung năm 2013<br /> đang được áp dụng tại Khoa Đột quỵ,<br /> Bệnh viện Quân y 103.<br /> - Xử lý số liệu: bằng phần mềm SPSS<br /> 20.0.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br /> BÀN LUẬN<br /> 1. Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh não<br /> và mạch máu não ở BN vỡ PĐM não.<br /> - Tuổi và giới tính: trung bình 54,1 tuổi;<br /> thấp nhất 27 tuổi, cao nhất 86 tuổi, độ tuổi<br /> từ 40 - 60 chiếm 56,3%; nữ: 52,9%.<br /> - Tiền sử: tăng huyết áp 52,9%; hút<br /> thuốc lá 39,7%; lạm dụng rượu 15,9%.<br /> Đây là những yếu tố nguy cơ hình thành<br /> và gây vỡ PĐM não [5]. Tiền sử chảy<br /> máu dưới nhện 8,6%; Ishibashi và CS<br /> thấy tỷ lệ vỡ phình mạch tăng lên ở BN<br /> có tiền sử chảy máu dưới nhện gấp 7,3<br /> lần so với BN không có tiền sử chảy máu<br /> dưới nhện [5].<br /> * Triệu chứng lâm sàng:<br /> <br /> + IrI 0,3 ≤ ‫׀‬r‫