Nghiên cứu Y học<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br />
<br />
KHẢO SÁT MỐI TƯƠNG QUAN<br />
GIỮA LIPOPROTEIN MÁU VÀ ĐỘ LỌC CẦU THẬN<br />
Nguyễn Thị Lệ*, Trần Thái Thanh Tâm**<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
Giới thiệu: Rối loạn lipid là yếu tố nguy cơ chính gây xơ vữa động mạch và làm gia tăng tỉ lệ mắc các bệnh<br />
mạch máu lớn như tăng huyết áp, bệnh mạch vành, bệnh mạch máu não và mạch máu ngoại biên đã được nhiều<br />
tác giả trong và ngoài nước tiến hành nghiên cứu và có kết luận rõ ràng. Trong nghiên cứu này chúng tôi muốn<br />
đánh giá sự tương quan giữa lipoprotein máu và độ lọc cầu thận.<br />
Mục tiêu: xác định mối tương quan giữa cholesterol toàn phần (TP), Triglyceride, HDL-C, LDL-C với độ<br />
thanh lọc creatinin ước đoán từ công thức Cockcroft – Gault (ĐTLcreƯĐ) ở nhóm người trưởng thành bình<br />
thường, xác định mối tương quan giữa cholesterol TP, Triglyceride, HDL-C, LDL-C với ĐTLcreƯĐ ở nhóm có<br />
rối loạn lipoprotein.<br />
Phương pháp: Nghiên cứu tiền cứu, mô tả, cắt ngang trên 136 người đến khám sức khỏe tại Bệnh Viện Đại<br />
Học Y Dược TP Hồ Chí Minh từ 2007-2008.<br />
Kết quả: trên nhóm người trưởng thành bình thường, giữa cholesterol TP, triglyceride, HDL-C, LDL-C<br />
với ĐTLcreƯĐ không có mối tương quan với nhau. Trên nhóm người có các chỉ số lipoprotein máu rối loạn,<br />
giữa cholesterol TP, triglyceride với ĐTLcreƯĐ có mối tương quan nghịch mức độ yếu (r=-0,25; p0,05<br />
<br />
Nhóm nam trưởng thành bình thường, giữa<br />
ĐTLcreƯĐ và Cholesterol TP, triglyceride,<br />
HDL-C, LDL-C không có mối tương quan với<br />
nhau.<br />
Bảng 2. HSTQ giữa ĐTLcreƯĐ và lipoprotein máu<br />
ở nhóm nữ trưởng thành bình thường<br />
Thông số<br />
Cholesterol TP<br />
Triglyceride<br />
HDL-C<br />
LDL-C<br />
<br />
HSTQ<br />
r1 = -0,14<br />
r2 = -0,07<br />
r3 = 0,12<br />
r4 = -0,2<br />
<br />
P<br />
>0,05<br />
>0,05<br />
>0,05<br />
>0,05<br />
<br />
- Nhóm nữ trưởng thành bình thường, giữa<br />
ĐTLcreƯĐ và Cholesterol TP, triglyceride,<br />
HDL-C, LDL-C không có mối tương quan với<br />
nhau.<br />
<br />
480<br />
<br />
140<br />
<br />
150<br />
<br />
160<br />
<br />
170<br />
<br />
180<br />
<br />
190<br />
<br />
200<br />
<br />
Cholesterol_TP<br />
<br />
Biểu đồ 1: Tương quan giữa Cholesterol-TP và<br />
ĐTLcre ƯĐ ở người trưởng thành bình thường<br />
130<br />
<br />
120<br />
<br />
110<br />
<br />
GFR<br />
<br />
Thông số<br />
Cholesterol TP<br />
Triglyceride<br />
HDL-C<br />
LDL-C<br />
<br />
130<br />
<br />
100<br />
<br />
90<br />
<br />
80<br />
60<br />
<br />
80<br />
<br />
100<br />
<br />
120<br />
<br />
140<br />
<br />
160<br />
<br />
Triglyceride<br />
<br />
Biểu đồ 2: Tương quan giữa Triglyceride và ĐTLcre<br />
ƯĐ ở người trưởng thành bình thường<br />
<br />
Chuyên Đề Nội Khoa<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br />
<br />
Nghiên cứu Y học<br />
<br />
- Ở nhóm nữ có rối loạn lipoprotein máu,<br />
giữa ĐTLcreƯĐ và Cholesterol TP có mối tương<br />
quan tuyến tính nghịch ở mức độ vừa có ý nghĩa<br />
thống kê. Giữa ĐTLcreƯĐ với triglyceride, LDLC và LDL-C không có mối tương quan với nhau.<br />
<br />
130<br />
<br />
120<br />
<br />
GFR<br />
<br />
110<br />
<br />
100<br />
<br />
90<br />
<br />
80<br />
30<br />
<br />
40<br />
<br />
50<br />
<br />
60<br />
<br />
70<br />
<br />
80<br />
<br />
HDL_c<br />
<br />
Biểu đồ 3: Tương quan giữa HDL-C và ĐTLcre ƯĐ<br />
ở người trưởng thành bình thường<br />
<br />
Dùng phép kiểm Kurtosis và Skewness cho<br />
kết quả các biến số của Cholesterol TP,<br />
triglyceride, HDL-C, LDL-C huyết tương trong<br />
nhóm chung có rối loạn lipoprotein máu, phân<br />
phối đều nên hệ số tương quan Pearson được<br />
dùng để khảo sát mối tương quan.<br />
Bảng 5: HSTQ giữa ĐTLcre ƯĐ và lipoprotein máu<br />
ở nhóm chung có rối loạn lipoprotein máu<br />
<br />
130<br />
<br />
120<br />
<br />
Thông số<br />
Cholesterol TP<br />
Triglyceride<br />
HDL-C<br />
LDL<br />
<br />
GFR<br />
<br />
110<br />
<br />
100<br />
<br />
HSTQ<br />
r1 = -0,25<br />
r2 = -0,32<br />
r3 = 0,18<br />
r4 = -0,14<br />
<br />
90<br />
<br />
p<br />
< 0,05<br />
< 0,01<br />
> 0,05<br />
> 0,05<br />
<br />
- Ở nhóm chung rối loạn lipoprotein máu,<br />
80<br />
80<br />
<br />
100<br />
<br />
120<br />
<br />
140<br />
<br />
160<br />
<br />
LDL_C<br />
<br />
Biểu đồ 4: Tương quan giữa LDL-C và ĐTLcre ƯĐ<br />
ở người trưởng thành bình thường<br />
Bảng 3: HSTQ giữa ĐTLcreƯĐ và lipoprotein máu<br />
ở nhóm nam có rối loạn lipoprotein máu<br />
Thông số<br />
Cholesterol TP<br />
Triglyceride<br />
HDL-C<br />
LDL-C<br />
<br />
HSTQ<br />
r1 = -0,64<br />
r2 = -0,32<br />
r3 = -0,11<br />
r4 = -0,15<br />
<br />
p<br />
0,05<br />
<br />
- Ở nhóm nam, giữa ĐTLcreƯĐ với<br />
Cholesterol TP có mối tương quan tuyến tính<br />
nghịch ở mức độ vừa và có ý nghĩa thống kê.<br />
Giữa ĐTLcreƯĐ với triglyceride có mối tương<br />
quan tuyến tính nghịch ở mức độ yếu và có ý<br />
nghĩa thống kê. Còn lại HDL-C và LDL-C với<br />
ĐTLcreƯĐ không có mối tương quan với nhau.<br />
Bảng 4: HSTQ giữa ĐTLcre ƯĐ và lipoprotein máu<br />
ở nhóm nữ có rối loạn lipoprotein máu<br />
Thông số<br />
Cholesterol TP<br />
Triglyceride<br />
HDL-c<br />
LDL<br />
<br />
Hệ số tương quan<br />
r1 = -0,53<br />
r2 = -0,21<br />
r3 = 0,23<br />
r4 = -0,22<br />
<br />
Chuyên Đề Nội Khoa<br />
<br />
p<br />
< 0,01<br />
> 0,05<br />
> 0,05<br />
> 0,05<br />
<br />
giữa<br />
<br />
ĐTLcreƯĐ<br />
<br />
với<br />
<br />
Cholesterol<br />
<br />
TP<br />
<br />
và<br />
<br />
Triglyceride có mối tương quan tuyến tính<br />
nghịch ở mức độ yếu và có ý nghĩa thống kê.<br />
ĐTLcreƯĐ và HDL-C, LDL-C không có mối<br />
tương quan với nhau. Do đó, mặc dù ở nhóm nữ<br />
có rối loạn lipoprotein máu, ĐTLcreƯĐ và<br />
Triglyceride không có mối tương quan với nhau,<br />
nhưng đó vẫn là một chỉ số đáng quan tâm để<br />
theo dõi độ lọc cầu thận.<br />
120<br />
<br />
100<br />
<br />
GFR<br />
<br />
60<br />
<br />
80<br />
<br />
60<br />
<br />
40<br />
150<br />
<br />
200<br />
<br />
250<br />
<br />
300<br />
<br />
350<br />
<br />
400<br />
<br />
Cholesterol_TP<br />
<br />
Biểu đồ 5: Tương quan giữa cholesterol-TP và<br />
ĐTLcre ƯĐ ở nhóm người rối loạn lipoprotein máu<br />
<br />
481<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br />
<br />
Nghiên cứu Y học<br />
<br />
với nhau. Nhưng khi các thông số bị rối loạn,<br />
nhất là cholesterol và triglyceride tăng lên, thì<br />
mối tương quan giữa ĐTLcreƯĐ và<br />
Cholesterol, triglyceride là nghịch có mức độ<br />
từ vừa đến yếu.<br />
<br />
120<br />
<br />
GFR<br />
<br />
100<br />
<br />
80<br />
<br />
BÀN LUẬN<br />
60<br />
<br />
40<br />
0<br />
<br />
200<br />
<br />
400<br />
<br />
600<br />
<br />
800<br />
<br />
Triglyceride<br />
<br />
Biểu đồ 6: Tương quan giữa Triglyceride và ĐTLcre<br />
ƯĐ ở nhóm người rối loạn lipoprotein máu<br />
120<br />
<br />
GFR<br />
<br />
100<br />
<br />
80<br />
<br />
60<br />
<br />
40<br />
30<br />
<br />
40<br />
<br />
50<br />
<br />
60<br />
<br />
70<br />
<br />
80<br />
<br />
90<br />
<br />
HDL_C<br />
<br />
Biểu đồ 7: Tương quan giữa HDL-C và ĐTLcre ƯĐ<br />
ở nhóm người rối loạn lipoprotein máu<br />
120<br />
<br />
GFR<br />
<br />
100<br />
<br />
80<br />
<br />
60<br />
<br />
40<br />
0<br />
<br />
50<br />
<br />
100<br />
<br />
150<br />
<br />
200<br />
<br />
250<br />
<br />
300<br />
<br />
LDL_C<br />
<br />
Biểu đồ 8: Tương quan giữa LDL-C và ĐTLcreƯĐ<br />
ở nhóm người rối loạn lipoprotein máu<br />
Như vậy, khi các thông số lipoprotein máu<br />
ở giới hạn bình thường, giữa độ lọc cầu thận<br />
và lipoprotein máu không có mối tương quan<br />
<br />
482<br />
<br />
Trong thế kỷ qua người ta đã bắt đầu quan<br />
tâm đến mối liên hệ giữa rối loạn lipid máu và<br />
bệnh thận mạn. Trong suy thận mạn, nếu không<br />
chú ý đến nguyên nhân gây bệnh, ta thường<br />
thấy có sự bất thường trong chuyển hóa lipid và<br />
lipopotein. Chuyển hóa lipoprotein là một hệ<br />
thống chức năng sẽ bị ngưng trệ do sự thay đổi<br />
của apolipoprotein, enzymes phân giải lipid và<br />
các receptor của lipoprotein. Trên những bệnh<br />
nhân suy giảm chức năng thận do viêm thận,<br />
nồng độ triglyceride tăng lên trong khi HDL-C<br />
giảm xuống và có sự tích tụ LDL-C làm xơ vữa<br />
động mạch. Bệnh nhân với hội chứng viêm thận<br />
độ lọc cầu thận được bảo tồn có mức độ xơ vữa<br />
động mạch cao với sự gia tăng nồng độ<br />
cholesterol và triglyceide huyết tương cũng như<br />
VLDL, LDL, IDL và Lp(a). Sự giảm nồng độ<br />
HDL- C cũng liên quan đến sự gia tăng nồng độ<br />
triglyceride.<br />
Đã từ lâu người ta cho rằng tăng lipid máu<br />
gây tổn thương thận và thúc đẩy tiến trình của<br />
bệnh thận. Có một số nghiên cứu quan sát thấy<br />
rằng những bất thường lipid máu có liên quan<br />
đến sự suy giảm chức năng thận trong dân số<br />
chung. Tuy nhiên chưa có cơ sở để kết luận rằng<br />
hoặc là bất thường lipid máu gây giảm chức<br />
năng thận hoặc là bản thân thận suy yếu và<br />
protein niệu gây ra vừa rối loạn lipid máu vừa<br />
giảm chức năng thận. Hầu hết các nghiên cứu là<br />
tiền cứu và nhỏ về ảnh hưởng của việc giảm<br />
lipid máu ảnh hưởng như thế nào đến tiến trình<br />
của bệnh thận mạn. Kết quả cho thấy việc giảm<br />
lipid máu sẽ giúp bảo tồn độ lọc cầu thận và<br />
giảm protein niệu. Những nghiên cứu gần đây<br />
cho thấy HMG-CoA reductase inhibitors<br />
(statins) làm giảm potein niệu và làm hạn chế sự<br />
suy giảm của độ lọc cầu thận và điều này rất có<br />
ý nghĩa trên bệnh nhân có protein niệu(2,3,5).<br />
<br />
Chuyên Đề Nội Khoa<br />
<br />