Luận văn: Quản lý tài chính các đơn vị Sự nghiệp có thu tại tỉnh bình thuận

Chia sẻ: Nguyen Bao Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

184
lượt xem 68
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo dục đào tạo, y tế, khoa học công nghệ, văn hoá thể thao... là những hoạt động có vị trí quan trọng đặc biệt trong nền kinh tế quốc dân, đóng góp cho sự ổn định và phát triển lâu dài của đất nớc. Các lĩnh vực này không tạo ra hàng hoá thông thờng cho nền kinh tế mà sản phẩm của chúng là hàng hoá đặc biệt: hàng hoá công. Để đo lờng mức độ tăng trởng, mức độ văn minh của một nền kinh tế, đa số các nớc xem xét cách thức cung cấp hàng hoá công, trình độ, số...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Quản lý tài chính các đơn vị Sự nghiệp có thu tại tỉnh bình thuận

Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O TR-êng ®¹i häc kinh tÕ tp. Hå chÝ minh ---------------------------------- TrÇn hång hµ Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ Sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh b×nh thuËn Chuyªn ngµnh : kinh tÕ tµi chÝnh ng©n hµng 60.31.12 M· sè : LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: TS. TRÇM THÞ XU¢N H¦¥N THµNH PHè Hå CHÝ MINH - 2006 ]Môc Lôc -1-
Trang Lêi më ®Çu.. .01 Ch-¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ Qu¶n lý tµi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.........................03 1.1 Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ dÞch vô c«ng....................................................................03 1.1.1 Kh¸i nhiÖm dÞch vô c«ng....................................................................................03 1.1.2 Ph©n lo¹i dÞch vô c«ng........................................................................................03 1.1.3 Vai trß cña Nhµ n-íc trong viÖc ph¸t triÓn c¸c dÞch vô c«ng.............................0 4 1.2 §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu .........................................................................................06 1.2.1 Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu...................................................06 1.2.2 Vai trß cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu......................................................................08 1.2.3 Nguån tµi chÝnh cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu........................................................09 1.2.4 NhiÖm vô chi cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.................... ........................................13 1.3 Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.........................................................14 1.3.1 Nguyªn t¾c qu¶n lý tµi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu..........................................14 1.3.2 Ph-¬ng ph¸p qu¶n lý tµi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.......................................14 13.3 Nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn viÖc qu¶n lý tµi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.....15 1.4 Kinh nghiÖm qu¶n lý tµi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu cña Trung Q uèc...............17 1.5 Bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam...................................................................19 Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn............................................................................................................................. 2 2 2.1 Thùc tr¹ng Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu.......................................22 2.1.1 Giai ®o¹n tr-íc ®æi míi (Tr-íc 2002)...................... ...........................................22 2.1.2 Giai ®o¹n sau ®æi míi ®Õn nay (tõ th¸ng 10/2002)..............................................23 2.1.2.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi......................................................................... ..........23 2.1.2.2 Môc ®Ých............................................................................................................2 3 2.1.2.3 C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt h-íng dÉn......................................................................24 2.1.2.4 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu...................26 KÕt qu¶ ®¹t ®-îc -2-
Tån t¹i 2.1.2.5 Tæng quan t×nh h×nh tù chñ tµi chÝnh ................................................................42 2.2 Thùc tr¹ng Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn.......................................................................................................................45 2.2.1 T×nh h×nh kinh tÕ – x· héi B×nh ThuËn.............................................................45 2.2.2 Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i B×nh ThuËn..............47 2.2.2.1 Yªu cÇu..............................................................................................................47 2.2.2.2 KÕt qu¶ ®¹t ®-îc................................................................................................48 2.2.2.3 Tån t¹i vµ nguyªn nh©n ....................................................................................57 Ch-¬ng 3: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i B×nh ThuËn..............................................................................................................6 0 3.1 §Þnh h-íng............................................................................................ ..................60 3.2 Môc tiªu vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp.....................................61 3.3 Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i B×nh ThuËn............................................................................................................................62 3.3.1 §èi víi nguån NSNN............................................................................................63 3.3.2 §èi víi nguån thu sù nghiÖp cña ®¬n vÞ......... ......................................................65 3.3.3 Gi¶i ph¸p kh¸c......................................................................................................68 3.4 §iÒu kiÖn thùc hiÖn................................................... ...............................................75 KÕt luËn..................................................................................................................... ....76 Phô lôc................................................................... ........................................................77 Tµi liÖu tham kh¶o -3-
C¸c ch÷ viÕt t¾t trong luËn v¨n BHYT B¶o hiÓm y tÕ CNH-H§H C«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa §TPT §Çu t- ph¸t triÓn GD§T Gi¸o dôc ®µo t¹o HCSN Hµnh chÝnh sù nghiÖp HCNN Hµnh chÝnh nhµ n-íc KBNN Kho b¹c Nhµ n-íc KHCN Khoa häc c«ng nghÖ NSNN Ng©n s¸ch nhµ n-íc TSC§ Tµi s¶n cè ®Þnh TW Trung -¬ng ñy ban nh©n d©n UBND VHTT V¨n hãa thÓ thao XHCN X· héi chñ nghÜa -4-
Tµi liÖu tham kh¶o 1. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu, NXB Tµi chÝnh 2003; B¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 10, Dù th¶o söa ®æi NghÞ ®Þnh 10. 2. Kû yÕu Héi th¶o quèc tÕ ViÖt Nam - Trung Quèc: N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý tµi chÝnh c«ng ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam, Häc ViÖn Tµi chÝnh vµ Häc viÖn tµi chÝnh - tiÒn tÖ, §H nh©n d©n Trung Hoa tæ chøc, n¨m 2004. 3. PGS. TS. Lª Chi Mai: ‚C°i c¸ch dÞch vô c«ng ë ViÖt Nam‛, NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2003. 4. Ng©n hµng thÕ giíi: B¸o c¸o ph¸t triÓn ViÖt Nam 2005: Qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. 5. Quü TiÒn tÒ quèc tÕ: ‚CÈm nang thèng kª T¯i chÝnh ChÝnh phñ 2001‛. 6. UNDP - Bé Tµi chÝnh - ViÖn Khoa häc T¯i chÝnh, ‘§æi míi qu°n lý chi tiªu c«ng ë ViÖt Nam’, H¯ Néi - 2003. 7. Kû yÕu Dù ¸n VIE/96/028 ‘§¸nh gi¸ chi tiªu c«ng’: §¸nh gi¸ v¯ qu°n lý chi tiªu c«ng ë ViÖt Nam: Nh÷ng kÕt qu¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn, Hµ Néi – 2003. 8. T¹p chÝ tµi chÝnh 2003, 2004, 2005, 2006 9. T¹p chÝ Qu¶n lý ng©n quü quèc gia 2003, 2004, 2005, 2006 10. B¸o c¸o s¬ kÕt t×nh h×nh thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 10/2002/N§-CP TØnh B×nh ThuËn, n¨m 2003,2004,2005. 11. NghÞ ®Þnh sè 43/2006/N§-CP ngµy 24/5/2006 cña ChÝnh phñ. 12. Th«ng t- sè 71/2006/TT -5-
Lêi më ®Çu 1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Gi¸o dôc ®µo t¹o, y tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸ thÓ thao... lµ nh÷ng ho¹t ®éng cã vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®ãng gãp cho sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn l©u dµi cña ®Êt n-íc. C¸c lÜnh vùc nµy kh«ng t¹o ra hµng ho¸ th«ng th-êng cho nÒn kinh tÕ mµ s¶n phÈm cña chóng lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt: hµng ho¸ c«ng. §Ó ®o l-êng møc ®é t¨ng tr-ëng, møc ®é v¨n minh cña mét nÒn kinh tÕ, ®a sè c¸c n-íc xem xÐt c¸ch thøc cung cÊp hµng ho¸ c«ng, tr×nh ®é, sè l-îng, chÊt l-îng hµng ho¸ c«ng. ChÝnh v× thÕ nhµ n-íc rÊt quan t©m t¹o c¬ chÕ, ®Çu t-, cung cÊp nguån vèn cho c¸c lÜnh vùc sù nghiÖp (gi¸o dôc, y tÕ...). §Çu t- cho ph¸t triÓn con ng-êi ®-îc nhiÒu n-íc coi lµ ®Çu t- cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mét c¸ch l©u dµi. VÊn ®Ò ®Æt ra ®ã lµ ph¶i xem xÐt ®Õn tÝnh hîp lý, hiÖu qu¶ khi huy ®éng vµ sö dông c¸c nguån tµi chÝnh ®Çu t- cho c¸c ho¹t ®éng nµy. ChuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng th× viÖc t×m ra mét c¬ chÕ míi cho phÐp n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi khu vùc sù nghiÖp lµ hÕt søc cÇn thiÕt. C¶i c¸ch c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh theo h-íng giao quyÒn tù chñ tµi chÝnh cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®· gãp phÇn qu¶n lý thèng nhÊt c¸c nguån thu, thóc ®Èy c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n. Do vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi : “Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn“ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu, gãp phÇn vµo c«ng cuéc c¶i c¸ch tµi chÝnh c«ng, phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc. 2.Môc tiªu cña ®Ò tµi NhËn thøc ®-îc yªu cÇu trªn, ng-êi thùc hiÖn ®Ò tµi mong muèn ®¹t ®-îc nh÷ng môc tiªu sau: HÖ thèng hãa mét phÇn c¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghi Öp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn. -6-
3.§èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu bao gåm: ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu c«ng lËp, ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ngoµi c«ng lËp, trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy chØ nghiªn cøu vÒ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu c«ng lËp. §èi t-îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn. 4.Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ng-êi viÕt chñ yÕu dùa vµo ph-¬ng ph¸p c¬ b¶n lµ duy vËt biÖn chøng, quan ®iÓm ®-êng lèi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam trong thùc tiÔn cña c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ. §ång thêi sö dông ph-¬ng ph¸p hÖ thèng, thèng kª ®Ó xö lý vµ ph©n tÝch sè liÖu nh»m thÊy ®-îc nguyªn nh©n ®Ó ®-a ra c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc h¹n chÕ vµ h-íng hoµn thiÖn mµ ®Ò tµi ®Ò ra. 5.KÕt cÊu cña ®Ò tµi Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc, phô lôc, tµi liÖu tham kh¶o, ®Ò tµi ®-îc kÕt cÊu lµm 3 ch-¬ng nh- sau: Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu. Ch-¬ng II - Thùc tr¹ng qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn. Ch-¬ng III: Gi¶i ph¸p qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu t¹i tØnh B×nh ThuËn. §Ò tµi ®-îc thùc hiÖn víi sù nç lùc cña b¶n th©n, cã sö dông nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu vµ häc tËp cña nhiÒu t¸c gi¶ trong tham kh¶o vµ ®Æc biÖt lµ sù h-íng dÉn rÊt tËn t×nh cña TS. TrÇm ThÞ Xu©n H-¬ng trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi. Ch¾c ch¾n néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong nhËn ®-îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp. Xin ch©n thµnh c¸m ¬n TS. TrÇm ThÞ Xu©n H-¬ng, c¸m ¬n c¸c t¸c gi¶ cña c¸c tµi liÖu mµ ng-êi viÕt ®· sö dông ®Ó tham kh¶o khi thùc hiÖn ®Ò tµi, c¸m ¬n Së Tµi chÝnh B×nh ThuËn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi tro ng suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu ®Ò tµi. -7-
Ch-¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu 1.1. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ dÞch vô c«ng 1.1.1. Kh¸i niÖm dÞch vô c«ng DÞch vô c«ng lµ c¸c ho¹t ®éng phôc vô c¸c lîi Ých chung cÇn t hiÕt cña c¶ céng ®ång, nh»m tháa m·n c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu vµ quyÒn c¬ b¶n cña ng-êi d©n trong viÖc h-ëng thô cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn cña x· héi. DÞch vô c«ng cã thÓ do Nhµ n-íc trùc tiÕp ®¶m nhËn hay do c¸c c¬ së ngoµi Nhµ n-íc thùc hiÖn, nh»m ®¶m b¶o trËt tù, c«ng b»ng x· héi vµ c¸c lîi Ých c«ng céng cña x· héi. Theo CÈm nang Tµi chÝnh ChÝnh phñ cña Quü tiÒn tÖ quèc tÕ, hµng hãa vµ dÞch vô tiªu dïng tËp thÓ cung cÊp cho céng ®ång bao gåm c¸c dÞch vô nh- dÞch vô hµnh chÝnh c«ng, quèc phßng, b¶o vÖ ph¸p luËt. C¸c dÞch vô tiªu biÓu phôc vô tiªu dïng c¸ nh©n bao gåm: gi¸o dôc, y tÕ, nhµ ë, gi¶i trÝ vµ c¸c dÞch vô v¨n hãa. C¸c dÞch vô nµy ®-îc cung cÊp miÔn phÝ hoÆc ChÝnh phñ cã thÓ thu mét møc phÝ. Hµng hãa vµ dÞch vô ®-îc cung cÊp cho toµn céng ®ång hay c¸c c¸ nh©n cã thÓ do tù ChÝnh phñ s¶n xuÊt hoÆc do ChÝnh phñ mua l¹i cña mét bªn thø ba. 1.1.2. Ph©n lo¹i dÞch vô c«ng DÞch vô c«ng thuÇn tóy: lµ c¸c dÞch vô mµ viÖc tiªu dïng cña ng-êi nµy kh«ng lµm gi¶m l-îng tiªu dïng hay kh¶ n¨ng tiªu dïng cña ng-êi kh¸c. VÝ dô nh- hÖ thèng chiÕu s¸ng c«ng céng hay th«ng tin ph¸t thanh truyÒn h×nh...C¸c lo¹i dÞch vô nµy cßn ®-îc gäi lµ dÞch vô c«ng v« h×nh: c¸c ho¹t ®éng ®¶m b¶o chñ quyÒn quèc gia vµ cuéc sèng thanh b×nh cho mäi ng-êi, b¶o vÖ m«i tr-êng, ®ª ®iÒu... Qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n-íc cung cÊp dÞch vô hµnh chÝnh c«ng lµ mét lo¹i dÞch vô c«ng thuÇn tóy ®iÓn h×nh. DÞch vô hµnh chÝnh c«ng g¾n liÒn víi c¸c c¬ quan hµnh chÝnh c«ng cung cÊp trùc tiÕp cho ng-êi d©n, g¾n víi viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n-íc. C¸c dÞch vô nµy cã t¸c dông b¶o ®¶m vµ duy tr× trËt tù, an ninh x· héi, c¸c quyÒn vµ nghÜa vô c¬ b¶n cña ng-êi d©n (duy tr× trËt tù trÞ an, hé khÈu, cÊp giÊy phÐp kinh doanh, c«ng chøng...). DÞch vô c«ng kh«ng thuÇn tóy: lµ nh÷ng hµng hãa mµ viÖc lo¹i trõ ai ®ã ra khái viÖc sö dông nµy lµ cã thÓ, chóng cßn ®-îc gäi lµ c¸c dÞch vô c«ng h÷u h×nh, cã rÊt nhiÒu trong ®êi sèng hµng ngµy nh- dÞch vô vÒ gi¸o dôc, y tÕ, v¨n hãa nghÖ thuËt, giao th«ng, thñy lîi... -8-
1.1.3. Vai trß cña nhµ n-íc trong viÖc ph¸t triÓn dÞch vô c«ng 1.1.3.1. Ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, v¨n b¶n ph¸p luËt - ChØ cã nhµ n-íc (th«ng qua thu, chi ng©n s¸ch) lµ cã ®ñ c¬ së kinh tÕ vµ toµn quyÒn vÒ ph¸p lý ®ãng vai nhµ cung cÊp c¸c hµng hãa, dÞch vô c«ng thuÇn tuý cho x· héi. Tuy nhiªn, trong giíi h¹n nguån thu NSNN, nhµ n-íc còng kh«ng thÓ ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm cung cÊp toµn bé hµng hãa, dÞch vô c«ng cho x· héi. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n nh÷ng hµng hãa, dÞch vô c«ng nµo do nhµ n-íc cung cÊp, cung cÊp nh- thÕ nµo, cã thu phÝ hay kh«ng thu phÝ... vµ nh÷ng hµng hãa, dÞch vô nµo nhµ n-íc cÇn cã c¬ chÕ më réng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cung cÊp lµ rÊt cÇn thiÕt, quan träng. - Mçi quyÕt ®Þnh nh- vËy, kh«ng nh÷ng liªn quan ®Õn chÊt l-îng cuéc sèng céng ®ång vµ sù ph¸t triÓn cña x· héi mµ cßn ph¸t huy tÝch cùc vai trß ®iÒu tiÕt cña ng©n s¸ch, kh¾c phôc nh÷ng thiÕu hôt, khiÕm khuyÕt cña thÞ tr-êng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn quyÒn vµ lîi Ých cña céng ®ång d©n c-. Bªn c¹nh cung cÊp dÞch vô c«ng, khi më réng cho c¸c thµnh phÇn kh¸c tham gia, nhµ n-íc cÇn ph¶i ®Þnh h-íng th«ng qua viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, t¹o c«ng b»ng cho ng-êi d©n khi sö dông dÞch vô c«ng. V× vËy, Nhµ n-íc cã vai trß h-íng dÉn, khuyÕn khÝch, ®iÒu tiÕt vµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn ph¸t triÓn c¸c dÞch vô c«ng nh- quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ ho¹t ®éng ®èi víi c¸c ®¬n vÞ tham gia cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng cho x· héi, hay c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch x· héi ho¸ ®èi víi c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸, thÓ thao... 1.1.3.2 Nhµ n-íc lµ chñ thÓ trùc tiÕp cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng §èi víi c¸c dÞch vô c«ng thuÇn tuý, nh÷ng dÞch vô mµ liªn quan ®Õn lîi Ých cña toµn x· héi nh-ng khu vùc t- nh©n kh«ng tham gia cung cÊp c¸c dÞch vô nµy th× nhµ n-íc chÝnh lµ chñ thÓ trùc tiÕp cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng, nh- : qu¶n lý hµnh chÝnh, y tÕ dù phßng, ... ë hÇu hÕt c¸c n-íc trªn thÕ giíi, Nhµ n-íc vÉn cã tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m cung øng nh÷ng dÞch vô c«ng phôc vô c¸c nhu cÇu chung, thiÕt yÕu cña x· héi khi mµ c¸c thµnh phÇn kh¸c kh«ng tham gia vµo viÖc cung øng. Ch¼ng h¹n ®èi víi dÞch vô c«ng nh- phßng bÖnh, tiªm chñng..., nÕu t- nh©n ®øng ra ®Ó cung cÊp lo¹i dÞch vô nµy th× hä sÏ ph¶i thu tiÒn dÞch vô cña mäi ng-êi nh»m t- lîi c¸ nh©n. Song sÏ cã nh÷ng ng-êi cho r»ng hä kh«ng cÇn sö dông lo¹i dÞch vô nµy, hoÆc kh«ng thÓ tr¶ tiÒn cho dÞch vô -9-
®ã. §iÒu ®ã sÏ kh«ng khuyÕn khÝch c¸c c¸ nh©n sö dông lµm ¶nh h-ëng tíi x· héi, thËm chÝ g©y tæn h¹i to lín h¬n nhiÒu so víi phÇn ng-êi d©n ®ãng gãp. Nhµ n-íc cã vai trß cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng ®Æc biÖt lµ ®èi víi hµng hãa c«ng thuÇn tóy lµ do tÝnh chÊt cña hµng hãa c«ng khi ®-îc cung cÊp sÏ ph¸t huy t¸c dông ®èi víi toµn x· héi, nã kh«ng h¹n chÕ sè l-îng ng-êi ®-îc h-ëng thô vµ sù t¨ng thªm ng-êi h-ëng thô còng kh«ng lµm t¨ng thªm chi phÝ cung cÊp s¶n phÈm dÞch vô. Tõ ®ã ®¶m b¶o ®-îc c¸c quyÒn lîi b×nh ®¼ng cho ng-êi d©n. Bªn c¹nh ®ã, nhµ n-íc còng cÇn ph¶i tham gia vµo viÖc cung øng dÞch vô c«ng ®Ó ®¶m b¶o sù ph©n phèi c«ng b»ng vÒ c¸c dÞch vô x· héi c¬ b¶n cña thÞ tr-êng. Nhµ n-íc cÇn thiÕt tham gia vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng sù nghiÖp xuÊt ph¸t tõ vai trß cña nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ kh¾c phôc nh÷ng khiÕm khuyÕt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng, n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng x· héi. 1.1.3.3.Nhµ n-íc ®ãng vai trß ng-êi kiÓm so¸t chÊt l-îng dÞch vô, b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng-êi d©n ViÖc thô h-ëng dÞch vô c«ng lµ quyÒn cña mäi c«ng d©n, Nhµ n-íc ph¶i ®¶m b¶o ®Ó mäi c«ng d©n ®-îc h-ëng quyÒn lîi ®ã. Tuy nhiªn, kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng-êi d©n cho c¸c dÞch vô kh«ng gièng nhau, chi phÝ cho viÖc cung cÊp dÞch vô còng kh«ng gièng nhau ë c¸c ®Þa bµn kh¸c nhau. §Ó ng-êi d©n ®-îc thô h-ëng quyÒn lîi vµ ng-êi cung øng dÞch vô kh«ng bÞ thua thiÖt th× cÇn cã sù can thiÖp cña nhµ n-íc. ChÝnh b»ng c¸ch nµy, nhµ n-íc ®· h¹n chÕ ®-îc nh÷ng khiÕm khuyÕt cña c¬ chÕ thÞ tr-êng. Theo quan ®iÓm cña Quü TiÒn tÖ quèc tÕ, ChÝnh phñ cña mét quèc gia bao gåm c¬ quan c«ng quyÒn vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc, thùc hiÖn chøc n¨ng kinh tÕ chñ ®¹o lµ (1) cung cÊp hµng hãa vµ dÞch vô cho céng ®ång ®Ó tiªu dïng tËp thÓ hoÆc c¸ nh©n, trªn c¬ së phi thÞ tr-êng, (2) t¸i ph©n phèi thu nhËp vµ cña c¶i b»ng c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n, chuyÓn giao. C¸c ho¹t ®éng trªn chñ yÕu ®-îc tµi trî th«ng qua thuÕ hoÆc c¸c kho¶n chuyÓn giao b¾t buéc kh¸c. ChÊt l-îng cña c¸c dÞch vô c«ng ®Æc biÖt lµ dÞch vô gi¸o dôc vµ y tÕ ®èi víi ng-êi d©n nãi chung vµ ng-êi nghÌo nãi riªng sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ vµ nh÷ng tiÕn bé trong c«ng cuéc gi¶m nghÌo cña ®Êt n-íc. ViÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng më ra mét kh¶ n¨ng ®a d¹ng ho¸ nh÷ng nhµ cung cÊp c¸c dÞch vô nµy, ®-a khu vùc t- nh©n tham gia vµ t¨ng c-êng kh¶ n¨ng lùa chän cho ng-êi d©n. Song ChÝnh phñ vÉn gi÷ tr¸ch nhiÖm kiÓm ®Þnh chÊt l-îng c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô, ®iÒu tiÕt c¸c dÞch vô - 10 -
vµ ®Þnh gi¸ trong mét sè tr-êng hîp. ChÝnh phñ còng chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp dÞch vô y tÕ vµ gi¸o dôc c¬ b¶n cho ng-êi d©n nãi chung. Tr¸ch nhiÖm cung cÊp dÞch vô còng bao gåm viÖc b¶o ®¶m cho ng-êi nghÌo tiÕp cËn ®-îc víi dÞch vô y tÕ víi chi phÝ hîp lý. Cã thÓ thÊy, ChÝnh phñ võa lµ ng-êi cung cÊp dÞch vô chñ yÕu, cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng, ®ång thêi còng võa lµ ng-êi cã vai trß qu¶n lý nhµ n-íc ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt t- nh©n cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng. Nh- vËy, Nhµ n-íc cã tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m c¸c dÞch vô nµy cho x· héi, ngay c¶ khi c¸c dÞch vô nµy ®-îc chuyÓn giao cho khu vùc t- nh©n cung cÊp th× nhµ n-íc vÉn cã vai trß ®iÒu tiÕt ®Æc biÖt, b¶o ®¶m sù c«ng b»ng trong ph©n phèi c¸c dÞch vô nµy tíi ng-êi d©n. 1.2. §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu 1.2.1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu 1.2.1.1. Kh¸i niÖm §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu lµ nh÷ng ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô c«ng ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, khoa häc c«ng nghÖ, m«i tr-êng, y tÕ, v¨n hãa thÓ thao, ph¸t thanh truyÒn h×nh, sù nghiÖp kinh tÕ, dÞch vô viÖc lµm... Trªn gi¸c ®é ®iÒu hµnh qu¶n lý, c¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô c«ng bao gåm cã nh÷ng dÞch vô x· héi (tr-êng häc, bÖnh viÖn, viÖn nghiªn cøu khoa häc… vµ dÞch vô ) c«ng Ých (s¶n xuÊt vµ cung cÊp ®iÖn, n-íc sinh ho¹t, gas, vÖ sinh m«i tr-êng,… ®-îc ) gäi chung lµ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. D¹y häc, kh¸m ch÷a bÖnh, biÓu diÔn nghÖ thuËt, thÓ thao… nh÷ng ho¹t ®éng t¹o lµ ra vµ cung øng c¸c hµng ho¸ c«ng. §èi t-îng phôc vô cña c¸c ho¹t ®éng nµy chÝnh lµ c«ng chóng. Vµ c¸c ho¹t ®éng nµy ®-îc gäi lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ cung øng dÞch vô c«ng, ®ã chÝnh lµ nhiÖm vô c¬ b¶n cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. 1.2.1.2. Ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ph©n theo ngµnh lµ nh÷ng ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc: o Gi¸o dôc ®µo t¹o o ThÓ dôc thÓ thao o Y tÕ o Sù nghiÖp kinh tÕ o V¨n ho¸ th«ng tin o Ph¸t thanh truyÒn h×nh o Khoa häc c«ng nghÖ o DÞch vô viÖc lµm - 11 -
§¬n vÞ sù nghiÖp cã thu gi÷ mét vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp dÞch vô c«ng vÒ gi¸o dôc, ®µo t¹o, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao, khoa häc c«ng nghÖ, sù nghiÖp kinh tÕ tr¹m tr¹i, n«ng l©m thñy lîi... ®¸p øng nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn ngu ån nh©n lùc, ch¨m sãc søc kháe, n©ng cao thÓ lùc cho nh©n d©n, ®¸p øng yªu cÇu vÒ ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n-íc. §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu cã vai trß tù chñ trong ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vµ qu¶n lý tµi chÝnh vµ x· héi hãa nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn c¸c sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao... Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cã thÓ ®-îc nhµ n-íc cho phÐp thu mét sè kho¶n phÝ hoÆc thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cung øng dÞch vô ®Ó bï ®¾p mét phÇn hoÆc toµn bé chi phÝ ho¹t ®éng, t¨ng thu nhËp cho c¸n bé, viªn chøc vµ bæ sung t¸i t¹o chi phÝ ho¹t ®éng th-êng xuyªn cña ®¬n vÞ. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®-îc phÐp thu mét sè kho¶n phÝ, lÖ phÝ theo quy ®Þnh cña Nhµ n-íc, thu th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô ®a d¹ng ë hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc (häc phÝ, viÖn phÝ, lÖ phÝ, tiÒn vÐ xem biÓu diÔn,...). Møc tù ®¶m b¶o Tæng sè nguån thu sù nghiÖp chi ho¹t ®éng th-êng Tæng sè chi ho¹t ®éng th-êng = x 100% xuyªn xuyªn cña ®¬n vÞ sù nghiÖp (%) C¨n cø vµo c«ng thøc trªn ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu c«ng lËp ®-îc xÕp vµo 2 m« h×nh sau : + §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu tù ®¶m b¶o toµn bé chi phÝ ho¹t ®éng th-êng xuyªn lµ ®¬n vÞ cã møc tù ®¶m b¶o chi ho¹t ®éng th-êng xuyªn b»ng hoÆc lín h¬n 100%, NSNN kh«ng cÊp kinh phÝ chi th-êng xuyªn; + §¬n vÞ sù nghiÖp cã thu tù ®¶m b¶o mét phÇn chi ho¹t ®éng th-êng xuyªn NSNN cÊp mét phÇn, lµ ®¬n vÞ cã møc tù ®¶m b¶o chi ho¹t ®éng th-êng xuyªn nhá h¬n 100%. 1.2.2. Vai trß cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu - T¸c ®éng m¹nh mÏ vµ l©u dµi tíi lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng x· héi: Ho¹t ®éng sù nghiÖp lµ nh÷ng ho¹t - 12 -
®éng kh«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt, nh-ng nã t¸c ®éng m¹nh mÏ vµ l©u dµi tíi lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. §iÒu ®ã thÓ hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp lµ cung øng c¸c dÞch vô c«ng cho x· héi, ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu cho ng-êi d©n vÒ c¸c dÞch vô x· héi c¬ b¶n. §iÓn h×nh nh- lÜnh vùc gi¸o dôc - trang bÞ kiÕn thøc vµ kü n¨ng cho c«ng d©n, lÜnh vùc y tÕ - ®¶m b¶o cho ng-êi d©n cã søc kháe tèt... - Gãp phÇn quan träng trong viÖc ph¸t triÓn toµn diÖn ®êi sèng kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n-íc : Ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp gãp phÇn quan träng trong viÖc ph¸t triÓn toµn diÖn ®êi sèng kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n-íc. C¸c ®¬n vÞ cã ho¹t ®éng sù nghiÖp sÏ ®¸p øng ngµy cµng cao nhu cÇu cña ng-êi d©n lµ ®-îc cung øng c¸c dÞch vô c«ng c¶ vÒ sè l-îng, chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶. Ch¼ng h¹n nh- c¸c nhu cÇu vÒ häc tËp ®Ó n©ng cao kiÕn thøc, tr×nh ®é, nhu cÇu ®-îc ch¨m sãc søc kháe, ®-êng s¸ ®i l¹i, b-u chÝnh viÔn th«ng, th¨m quan, du lÞch, danh lam th¾ng c¶nh... - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n : C¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô c«ng cßn cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, lµm cho ®êi sèng nh©n d©n ngµy cµng ®-îc c¶i thiÖn. L-îng hµng ho¸ c«ng mµ ng-êi d©n ®-îc h-ëng chÝnh lµ tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Do vËy, víi hÖ thèng c¸c dÞch vô c«ng do c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cung cÊp ngµy cµng ®-îc n©ng cao vÒ chÊt l-îng vµ sè l-îng sÏ gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, t¸c ®éng tÝch cùc tíi qu¸ tr×nh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. - N©ng cao ý thøc céng ®ång x· héi cña c¸c tÇng líp nh©n d©n : Gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi, n©ng cao ý thøc céng ®ång x· héi cña c¸c tÇng líp nh©n d©n. Th«ng qua chi NSNN cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp, ChÝnh phñ ®· ®¶m b¶o kinh phÝ cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc nµy cã kh¶ n¨ng cung øng hµng ho¸, dÞch vô c«ng ®¸p øng cho nhu cÇu x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mäi thµnh viªn trong x· héi, ®Æt biÖt lµ c¸c ®èi t-îng chÝnh s¸ch ®-îc thô h-ëng lîi Ých cña c¸c hµng ho¸, dÞch vô c«ng ®-îc cung øng. 1.2.3. Nguån tµi chÝnh cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu Nguån tµi chÝnh cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp nãi chung gåm cã 3 nguån chÝnh lµ tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc; nguån thu sù nghiÖp cña ®¬n vÞ hay lµ thu tõ c¸c ho¹t ®éng cung øng dÞch vô c«ng vµ nguån kh¸c nh- viÖn trî, vay nî, quµ biÕu, tÆng... - 13 -
1.2.3.1. Nguån tõ Ng©n s¸ch nhµ n-íc Nguån Ng©n s¸ch nhµ n-íc cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp gi÷ vai trß quan träng trong viÖc h×nh thµnh, më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c dÞch vô c«ng ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu thiÕt yÕu cña ng-êi d©n. §Çu t- tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc ë hÇu hÕt c¸c n-íc ®Òu -u tiªn cho gi¸o dôc, y tÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ, v¨n hãa, thÓ thao... Nguån tµi chÝnh tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp th-êng c¨n cø vµo ®Þnh møc ph©n bæ ng©n s¸ch cho c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng sù nghiÖp nh- gi¸o dôc, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao, ph¸t thanh truyÒn h×nh... C¸c ®Þnh møc nµy ®-îc x©y dùng theo c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau nh- d©n sè, c¬ cÊu d©n sè, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi, tû lÖ häc sinh nhËp häc, d©n sè trong ®é tuæi ®Õn tr-êng, sè gi-êng bÖnh, biªn chÕ... ë n-íc ta, hÖ thèng c¸c tr-êng häc, bÖnh viÖn c«ng lËp chiÕm tû lÖ lín, viÖc ph¸t triÓn c¸c tr-êng b¸n c«ng, d©n lËp, c¸c bÖnh viÖn t- ch-a nhiÒu. Trong lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ th× phÇn lín lµ c¸c trung t©m, viÖn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, c¸c phßng thÝ nghiÖm, c¸c tæ chøc dÞch vô khoa häc vµ c«ng nghÖ... ®Òu lµ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp. VÒ v¨n hãa, thÓ thao, ph¸t thanh truyÒn h×nh... còng t-¬ng tù nh- vËy. Bªn c¹nh ®ã, qu¸ tr×nh x· héi hãa nh»m thu hót c¸c nguån lùc kh¸c cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp ch-a ®-îc hoµn thiÖn vµ cßn nh÷ng bÊt cËp n¶y sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, nªn ®Çu t- tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc vÉn chiÕm tû träng lín trong c¸c ®¬n vÞ c¸c sù nghiÖp cña c¶ n-íc. Cô thÓ, ®Çu t- tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc cho c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸ th«ng tin...bao gåm: kinh phÝ ho¹t ®éng th-êng xuyªn, kinh phÝ thùc hiÖn c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc, hay thùc hiÖn c¸c ch-¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia, thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña Nhµ n-íc ®Æt hµng. NSNN cßn cÊp vèn cho ®Çu t- x©y dùng c¬ së vËt chÊt, mua s¾m trang thiÕt bÞ phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp. Nh- vËy, nguån tõ NSNN t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó khuyÕn khÝch sù ®ãng gãp tõ nh©n d©n, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ... t¹o c¬ së vËt chÊt cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp, thùc hiÖn ph-¬ng ch©m Nhµ n-íc vµ nh©n d©n cïng ch¨m lo ®Õn ®êi sèng cña ng-êi d©n. Nguån tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc cßn ®¶m b¶o tõng b-íc æn ®Þnh ®êi sèng cña ®éi ngò lao ®éng nh»m ®¶m b¶o ho¹t ®éng sù nghiÖp ®-îc th-êng xuyªn, liªn tôc vµ chÊt l-îng phôc vô ngµy cµng tèt h¬n. Bªn c¹nh ®ã, nguån tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc cßn cã vai trß ®iÒu phèi c¬ cÊu lao ®éng trong ngµnh. Th«ng qua ®Þnh møc chi ng©n s¸ch cho c¸c lÜnh vùc ho¹t - 14 -
®éng hµng n¨m gãp phÇn ®Þnh h-íng s¾p xÕp c¬ cÊu m¹ng l-íi c¸c cÊp c¬ së trong c¸c lÜnh vùc nh- c¬ cÊu c¸c cÊp häc, m¹ng l-íi c¸c tr-êng phæ th«ng trong ngµnh gi¸o dôc. Hay tËp trung ng©n s¸ch cho nh÷ng môc tiªu ch-¬ng tr×nh quèc gia trong lÜnh vùc y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸... Mçi ho¹t ®éng sù nghiÖp ®Òu ®· ®-îc x¸c ®Þnh râ môc tiªu ph¸t triÓn vµ ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu nµy th× nguån tµi chÝnh tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn trªn nguyªn t¾c ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp ngµy cµng cã chÊt l-îng, ®¶m b¶o quyÒn lîi c¬ b¶n cña ng-êi d©n gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. 1.2.3.2. Nguån thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp cña ®¬n vÞ Nguån thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp cña ®¬n vÞ thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a ng-êi h-ëng dÞch vô ph¶i tr¶ tiÒn vµ ng-êi cung øng dÞch vô. Víi mçi ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau th× sÏ cã c¸c nguån thu sù nghiÖp ®-îc quy ®Þnh cô thÓ. C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®-îc tæ chøc khai th¸c c¸c nguån thu hîp ph¸p bao gåm: phÝ, lÖ phÝ, thu tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô. §èi víi nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c nhau cã nh÷ng néi dung thu, møc thu vµ chi phÝ ®Ó thu kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n nh- lµ häc phÝ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o, viÖn phÝ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp y tÕ... nh-ng ph¶i n»m trong khung quy ®Þnh cña nhµ n-íc. Sè thu vÒ phÝ tõ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp th-êng ®-îc sö dông ®Ó bï ®¾p chi phÝ, chi cho c¸c ho¹t ®éng th-êng xuyªn, chi cho viÖc më réng vµ n©ng cao chÊt l-îng cung cÊp c¸c dÞch vô do ®¬n vÞ cung cÊp. Thu phÝ tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp lµ m ét kho¶n thu t-¬ng ®èi "nh¹y c¶m" ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi nªn viÖc qu¶n lý, ban hµnh thèng nhÊt ®-îc c¸c lo¹i phÝ nµy lµ rÊt khã kh¨n. Nguån thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp phô thuéc vµo gi¸ dÞch vô ®-îc cung cÊp, sè l-îng ng-êi tham gia dÞch vô vµ kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng-êi d©n. NÕu gi¸ dÞch vô thÊp sÏ kh«ng ®ñ t¸i t¹o l¹i chi phÝ cÇn thiÕt cho c¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô, ng-îc l¹i, nÕu gi¸ dÞch vô cao sÏ h¹n chÕ sè l-îng ng-êi tham gia vµo c¸c dÞch vô do ®¬n vÞ cung cÊp. Do vËy, cÇn ph¶i tÝnh to¸ n møc thu phï hîp ®Ó ®¶m b¶o hµi hßa môc tiªu bï ®¾p chi phÝ vµ phôc vô ®«ng ®¶o c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cña quÇn chóng. Do ho¹t ®éng sù nghiÖp cã nhiÒu lo¹i h×nh ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau nªn c¸c lo¹i phÝ còng rÊt ®a d¹ng, phong phó, t¶n m¹n, r¶i r¸c ë nhiÒ u n¬i. §Ó cã thÓ qu¶n lý thu vµ sö dông c¸c kho¶n phÝ nµy mét c¸ch hîp lý, chÆt chÏ vµ hiÖu qu¶, qu¶n lý thu phÝ ph¶i ®¸p øng ®-îc nh÷ng yªu cÇu nhÊt ®Þnh. Yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi qu¶n lý thu phÝ lµ: - 15 -
- TÊt c¶ c¸c kho¶n phÝ ph¶i ®-îc c¬ quan Nhµ n-íc cã thÈ m quyÒn quy ®Þnh míi ®-îc phÐp thu vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng ®Þa ph-¬ng, thu nhËp cña ng-êi d©n. C¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng trùc tiÕp kh«ng ®-îc tù ®éng quy ®Þnh c¸c kho¶n thu phÝ. - Nhµ n-íc quy ®Þnh "gi¸ phÝ", tøc lµ møc thu phÝ cho tÊt c¶ c¸c kho¶n thu phÝ. Tïy theo tõng lo¹i ho¹t ®éng dÞch vô mµ gi¸ phÝ cã thÓ ®-îc quy ®Þnh cô thÓ trong khung gi¸ ®Ó ®¬n vÞ vËn dông. 1.2.3.3. Nguån kh¸c C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cßn cã thÓ huy ®éng ®-îc nguån lùc ®Ó n©ng cao sè l-îng, chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng cña sù nghiÖp gi¸o dôc, ®µo t¹o, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao...th«ng qua liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n-íc nh- liªn kÕt ®µo t¹o, d¹y nghÒ, liªn kÕt tæ chøc c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa, thÓ thao.... H¬n n÷a, viÖc hîp t¸c víi n-íc ngoµi ®Ó n©ng cao chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp ®ang lµ xu thÕ tÊt yÕu t¹o thªm nguån lùc tµi chÝnh ®Ó ®Çu t- cho ph¸t triÓn, nhÊt lµ trong gi¸o dôc, y tÕ... Ngoµi ra, ®¬n vÞ sù nghiÖp cßn cã nguån tµi chÝnh huy ®éng ®-îc tõ sù ®ãng g ãp tù nguyÖn cña ng-êi d©n, c¸c kho¶n viÖn trî trong vµ ngoµi n-íc, quµ biÕu, tÆng... C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®-îc vay tÝn dông ng©n hµng hoÆc quü hç trî ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t- më réng s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng sù nghiÖp, tæ chøc s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ nî vay theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ch¼ng h¹n trong ngµnh y tÕ, cã thÓ ®i vay ®Ó ®Çu t- thªm m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó më réng c¸c lo¹i h×nh kh¸m ch÷a bÖnh t¨ng thªm nguån thu cho ®¬n vÞ... 1.2.3.4. Mèi quan hÖ gi÷a nguån NSNN, nguån thu sù nghiÖp vµ nguån kh¸c trong ®Çu t- cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp Ng©n s¸ch nhµ n-íc, nguån thu sù nghiÖp vµ nguån kh¸c cã cïng mét môc ®Ých sö dông lµ ®Çu t- cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp, ba nguån nµy cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i, bæ sung cho nhau. Trong ba nguån nµy, nguån tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc gi÷ vai trß quan träng, chiÕm tû träng cao, thùc hiÖn ®-îc sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm trong chi tiªu cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp, ®Þnh h-íng cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp ph¸t triÓn phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n-íc, ®¶m b¶o quyÒn lîi b×nh ®¼ng cho mäi ng-êi d©n. Nguån thu sù nghiÖp vµ nguån thu kh¸c còng ®ãng vai trß ®Ó hç trî, gi¶m nhÑ g¸nh nÆng chi cho NSNN vµ ®ång thêi còng thÓ hiÖn ®-îc tÝnh n¨ng ®éng, - 16 -
hiÖu qu¶ cña mçi ®¬n vÞ sù nghiÖp trong viÖc huy ®éng ®-îc tæng c¸c nguån lùc cña x· héi ®Ó ®Çu t- cho ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô c«ng. Ngoµi ra, c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cßn ®-îc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh»m khai th¸c ®a d¹ng c¸c nguån vèn cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ cho ph¸t triÓn c¸c sù nghiÖp khoa häc c«ng nghÖ, gi¸o dôc ®µo t¹o, y tÕ, v¨n hãa, thÓ thao th«ng qu¸ h×nh thøc x· héi ho¸. X· héi hãa lµ qu¸ tr×nh huy ®éng, tæ chøc sù tham gia réng r·i, chñ ®éng cña nh©n d©n vµ c¸c tæ chøc vµo ho¹t ®éng cung øng dÞch vô c«ng trªn c¬ së ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o vµ kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña mçi ng-êi, d-íi h×nh thøc: huy ®éng kinh phÝ ®ãng gãp cña d©n vµo viÖc cung øng c¸c dÞch cô c«ng céng cña Nhµ n-íc; ®éng viªn, tæ chøc sù tham gia réng r·i, chñ ®éng vµ tÝch cùc cña c¸c tæ chøc vµ c«ng d©n vµo qu¸ tr×nh cung øng dÞch vô c«ng c«ng, ®a d¹ng hãa c¸c ho¹t ®éng cung øng dÞch vô c«ng trªn c¬ së ph¸t huy c«ng søc vµ trÝ tuÖ cña d©n. 1.2.4. NhiÖm vô chi cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu - Chi ho¹t ®éng th-êng xuyªn theo chøc n¨ng nhiÖm vô ®-îc cÊp cã thÈm quyÒn giao tõ nguån NSNN vµ chi tõ nguån thu sù nghiÖp cña ®¬n vÞ cho c¸c néi dung: Chi cho con ng-êi ; Chi vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh ; Chi nghiÖp vô ; Chi mua s¾m, söa ch÷a th-êng xuyªn ; Chi tæ chøc thu phÝ, lÖ phÝ ; Chi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô ; Chi th-êng xuyªn kh¸c... - Chi ho¹t ®éng kh«ng th-êng xuyªn chi thùc hiÖn c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Nhµ n-íc, cÊp Bé, ngµnh ; ch-¬ng tr×nh, môc tiªu quèc gia ; chi thùc hiÖn ®¬n ®Æt hµng (®iÒu tra, quy ho¹ch, kh¶o s¸t...) cña Nhµ n-íc ; chi vèn ®èi øng thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã vèn n-íc ngoµi theo quy ®Þnh ; chi thùc hiÖn c¸c nhiÖn vô ®ét xuÊt ®-îc cÊp cã thÈn quyÒn giao ; chi thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ theo chÕ ®é Nhµ n-íc quy ®Þnh ; chi ®µo t¹o l¹i c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n-íc ; chi ®Çu t- ph¸t triÓn, gåm : chi ®Çu t- c¬ së vËt chÊt, mua s¾m trang thiÕt bÞ, chi thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t- theo quy ®Þnh ; c¸c kho¶n chi kh«ng th-êng xuyªn kh¸c. C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®-îc tù chñ tµi chÝnh, ®-îc chñ ®éng bè trÝ kinh phÝ ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô, ®-îc æn ®Þnh kinh phÝ ho¹t ®éng th-êng xuyªn do NSNN cÊp ®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù ®¶m b¶o mét phÇn chi phÝ theo ®Þnh kú 3 n¨m vµ hµng n¨m ®-îc t¨ng thªm theo tû lÖ do cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. 1.3. Qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu 1.3.1. Nguyªn t¾c qu¶n lý tµi chÝnh ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu - 17 -
- Ph¶i ®¶m b¶o kinh phÝ th-êng xuyªn theo chÕ ®é, ®Þnh møc, tiªu chuÈn cña Nhµ n-íc ®Ó c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng liªn tôc ®ång thêi ph¶i triÖt ®Ó tiÕt kiÖm chi ; - Qu¶n lý kinh phÝ thuéc c¬ quan, ®¬n vÞ nµo lµ tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ mµ tr-íc hÕt lµ tr¸ch nhiÖm cña thñ tr-ëng c¬ quan, ®¬n vÞ ; - T«n träng dù to¸n n¨m ®-îc duyÖt : Trong qu¸ tr×nh chÊp hµnh dù to¸n c¸c ®¬n vÞ ph¶i tu©n thñ dù to¸n n¨m ®· ®-îc duyÖt. Trong tr-êng hîp cÇn ®iÒu chØnh dù to¸n chi th× ph¶i ®-îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp nh-ng kh«ng ®-îc lµm thay ®æi tæng møc dù to¸n do cÊp thÈm quyÒn phª duyÖt. Trong tr-êng hîp cã biÕn ®éng kh¸ch quan lµm thay ®æi dù to¸n sÏ ®-îc NSNN bæ sung theo thñ tôc quy ®Þnh cñ a LuËt NSNN ®Ó ®¶m b¶o cho cã ®¬n vÞ hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®-îc giao. 1.3.2. Ph-¬ng ph¸p qu¶n lý tµi chÝnh * Ph-¬ng ph¸p thu ®ñ, chi ®ñ : ¸p dông cho nh÷ng ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp cã nguån thu kh«ng lín theo ®ã mäi nhu cÇu chi tiªu cña ®¬n vÞ ®-îc NSNN cÊp ph¸t theo dù to¸n ®· ®-îc duyÖt. §ång thêi mäi kho¶n thu ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®¬n vÞ ph¶i nép vµo NSNN theo quy ®Þnh. Ph-¬ng ph¸p nµy hiÖn nay kh«ng phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh míi, h¹n chÕ quyÒn tù chñ, s¸ng t¹o cña ®¬n vÞ v µ t¹o t©m lý û l¹i tr«ng chê vµo NSNN. * Ph-¬ng ph¸p thu, chi chªnh lÖch : ¸p dông cho nh÷ng ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp cã nguån thu kh¸ lín, ph¸t sinh th-êng xuyªn vµ æn ®Þnh, theo ®ã ®¬n vÞ ®-îc quyÒn gi÷ l¹i c¸c kho¶n thu cña m×nh ®Ó chi tiªu theo dù to¸n vµ chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh Nhµ n-íc quy ®Þnh, NSNN chØ ®¶m b¶o phÇn chªnh lÖch thiÕu, c¸c ®¬n vÞ ph¶i lµm nghÜa vô ®èi víi NSNN (nÕu cã). Ph-¬ng ph¸p nµy phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý tµi chÝnh ë n-íc ta hiÖn nay, ph¸t huy ®-îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng c ña c¸c ®¬n vÞ trong qu¸ tr×nh khai th¸c nguån thu, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu chi tiªu cña ®¬n vÞ. * Ph-¬ng ph¸p qu¶n lý theo ®Þnh møc : ®Ó t¨ng c-êng qu¶n lý chi tiªu ng©n s¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý theo ®Þnh møc cho tõng nhãm chi, môc chi hoÆc cho mçi ®èi t-îng cô thÓ, theo ®ã cã c¸c ®Þnh møc tæng hîp vµ ®Þnh møc chi tiÕt cho tõng lÜnh vùc chi tiªu hµnh chÝnh sù nghiÖp. * Ph-¬ng ph¸p kho¸n biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh ®èi víi c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n-íc vµ c¬ chÕ tù chñ tµi chÝnh ®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu : lµ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh t¨ng c-êng tÝnh tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ. Sö dông tiÕt kiÖm kinh phÝ hµnh chÝnh, nghiÖp vô, t¨ng c-êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng dÞch - 18 -
vô c«ng, khuyÕn khÝch c¸c ®¬n vÞ s¾p xÕp biªn chÕ theo h-íng tinh gi¶n bé m¸y, ph¸t triÓn ho¹t ®éng cã nguån thu ®Ó n©ng cao chÊt l-îng c«ng viÖc, t¨ng thu nhËp chã ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n. 1.3.3. Nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn qu¶n lý c¸c nguån tµi chÝnh 1.3.3.1. ChÝnh s¸ch cña nhµ n-íc ®èi víi khu vùc sù nghiÖp Tr-íc thêi kú ®æi míi, nhµ n-íc ta cã chñ tr-¬ng bao cÊp cho toµn bé c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸ th«ng tin… Trong thêi gian gÇn ®©y chñ tr-¬ng cña nhµ n-íc thay ®æi theo h-íng t¨ng c-êng x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo viÖc cung cÊp dÞch vô c«ng. Mét trong nh÷ng yÕu tè chñ chèt trong cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh hiÖn t¹i cña ViÖt Nam lµ t¨ng tÝnh tù chñ cho c¸c ®¬n vÞ thô h-ëng ng©n s¸ch ®Ó hä cã thÓ tù x©y dùng ®Þnh møc thu, chi nh-ng ph¶i phï hîp víi quy ®Þnh cña Nhµ n-íc. Môc tiªu ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh lµ nh»m trao quyÒn tù chñ thËt sù cho ®¬n vÞ sù nghiÖp trong viÖc tæ chøc c«ng viÖc, sö dông biªn chÕ lao ®éng, t¨ng c-êng huy ®éng vµ qu¶n lý thèng nhÊt c¸c nguån thu, ®ång thêi sö dông tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi chÝnh nh»m më réng vµ n©ng cao chÊt l-îng vµ c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh, ho¹t ®éng sù nghiÖp, khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®¶m b¶o trang tr¶i kinh phÝ ho¹t ®éng, n©ng cao thu nhËp vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c cña ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc, viªn chøc. §èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô c«ng, viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý míi nµy cã ý nghÜa vÒ nhiÒu mÆt: ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®· ®-îc quy ®Þnh râ rµng, ph©n biÖt râ rµng ho¹t ®éng sù nghiÖp víi ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh; T¹o thªm nguån tµi chÝnh phôc vô ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ, thùc hiÖn x· héi hãa c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp; Thóc ®Èy thùc hµnh tiÕt kiÖm, c«ng khai tµi chÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thu nhËp hîp ph¸p cho c¸n bé, viªn chøc, thùc hiÖn ph©n phèi c«ng b»ng trong néi bé ®¬n vÞ... Tõ ®ã ¶nh h-ëng tÝch cùc ®Õn hiÖu qu¶ huy ®éng vµ sö dông c¸c nguån tµi chÝnh trong c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. C¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô trong c¸c ngµnh gi¸o dôc, y tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸… c¬ chÕ trao quyÒn míi cho phÐp më réng ph¹m vi dÞch vô ®-îc cung cÊp, vµ thu phÝ ®èi víi ng-êi sö dông ®èi víi c¸c dÞch vô n»m ngoµi nghÜa vô cung cÊp c¬ b¶n cña ®¬n vÞ. Nh÷ng ®¬n vÞ nµy còng cã quyÒn tù quyÕt ®¸ng kÓ trong viÖc t¨n g l-¬ng - 19 -
cho nh©n viªn vµ ¸p dông nh÷ng møc tr¶ l-¬ng ph©n biÖt réng h¬n ®èi víi nh©n viªn. C¸c ®¬n vÞ chi cã ®-îc sù linh ho¹t ®¸ng kÓ so víi c¬ chÕ cøng nh¾c tr-íc ®©y. Trong c¸c bÖnh viÖn, mét sè kho¶n thu cã tÝnh chÊt kh«ng th-êng xuyªn ®· ®-îc chuyÓn thµnh c¸c lo¹i phÝ kh«ng chÝnh thøc. C¬ chÕ míi t¹o ®éng c¬ tiÕt kiÖm cung cÊp dÞch vô vµ t¨ng l-¬ng cho nh©n viªn. T«n träng quyÒn tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp: tù chñ vÒ tµi chÝnh, lao ®éng... 1.3.3.2. Ph-¬ng thøc qu¶n lý chi NSNN: - Qu¶n lý chi NSNN theo ph-¬ng thøc dùa vµo kh¶ n¨ng nguån lùc ®Çu vµo ViÖt Nam qu¶n lý NSNN theo ph-¬ng ph¸p truyÒn thèng, Ng©n s¸ch ®-îc lËp vµ ph©n phèi sö dông dùa vµo kh¶ n¨ng nguån lùc ®Çu vµo (cã h¹n); Qu¶n lý chi tiªu sö dông chñ yÕu dùa theo hÖ thèng tiªu chuÈn, chÕ ®é, ®Þnh møc lËp s½n; Kh«ng vµ kh«ng thÓ chó träng ®Õn kÕt qu¶ thùc sù ®¹t ®-îc ë ®Çu ra cña chu tr×nh ng©n s¸ch. C¸ch thøc qu¶n lý dùa chñ yÕu vµo c¸c ®Þnh møc, tiªu chuÈn ®Ó th¾t chÆt qu¶n lý, ch-a chó träng ®Õn kÕt qu¶ kinh tÕ - x· héi cña c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch; NÕu nhu cÇu chi ®Ò nghÞ nhiÒu nh-ng nguån vèn cã h¹n th× c¾t, hoÆc dµn tr¶i cho c¸c h¹ng môc. Ngoµi ra, nh÷ng nh©n tè vÒ tr×nh ®é d©n trÝ, møc sèng vµ søc mua cña ng-êi d©n, c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cho viÖc cung cÊp hµng ho¸ c«ng céng, ®é nh¹y bÐn cña c¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô c«ng còng t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ huy ®éng vµ sö dông c¸c nguån tµi chÝnh trong c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. Ch¼ng h¹n khi møc sèng vµ søc mua cña ng-êi ®-îc c¶i thiÖn h¬n th× hä sÏ cã ®iÒu kiÖn thô h-ëng c¸c dÞch vô c«ng nhiÒu h¬n. Ngoµi c¸c nhu cÇu c¬ b¶n vÒ häc tËp, ch¨m sãc søc khoÎ ng-êi d©n cßn muèn ®-îc h-ëng c¸c dÞch vô vÒ vui ch¬i, gi¶i trÝ hay muèn tr×nh ®é, kiÕn thøc cña m×nh ngµy cµng cao h¬n, ®-îc ch¨m sãc søc khoÎ toµn diÖn h¬n. Qua ®ã sÏ gãp phÇn thóc ® Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c dÞch vô c«ng ngµy cµng ®a d¹ng, t¹o ®-îc nhiÒu nguån tµi chÝnh cho ®Çu t- cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp. - Qu¶n lý chi NSNN theo ph-¬ng thøc dùa vµo kh¶ n¨ng nguån lùc ®Çu ra CÊp ph¸t NSNN theo kÕt qu¶ ®Çu ra lµ viÖc nhµ n-íc bá ra mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó mua c¸c dÞch vô c«ng do mét Bé, ngµnh hoÆc mét ®¬n vÞ nµo ®ã cung øng cho x· héi. C¨n cø vµo dù to¸n n¨m ®-îc duyÖt, Thñ tr-ëng ®¬n vÞ ®-îc quyÒn chñ ®éng vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc sö dônh kinh phÝ ®-îc cÊp, thùc hiÖn c«ng viÖc theo ®óng nh÷ng cam kÕt ban ®Çu. §Þnh kú c¬ quan tµi chÝnh phèi hîp víi c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn cña ®¬n vÞ theo dâi, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô cña ®¬n vÞ. Tr-êng hîp ph¸t - 20 -