Mối liên hệ giữa hình ảnh siêu âm nhân giáp và kết quả tế bào học qua chọc hút tuyến giáp bằng kim nhỏ (FNA)

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> MỐI LIÊN HỆ GIỮA HÌNH ẢNH SIÊU ÂM NHÂN GIÁP VÀ KẾT QUẢ<br /> TẾ BÀO HỌC QUA CHỌC HÚT TUYẾN GIÁP BẰNG KIM NHỎ (FNA)<br /> Nguyễn Tiến Lĩnh*, Nguyễn Thị Lan Hương*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát mối tương quan giữa đặc điểm hình ảnh siêu âm của nhân giáp và kết quả tế bào học<br /> qua chọc hút nhân giáp bằng kim nhỏ (FNA) dưới hướng dẫn của siêu âm.<br /> Đối tượng và phương pháp: Từ tháng 08 năm 2009 đến tháng 08 năm 2010, chúng tôi khảo sát 110 bệnh<br /> nhân đến khám siêu âm tuyến giáp tại Khoa TDCN, Bệnh viện Thống Nhất. Các thông số khảo sát gồm: Số<br /> lượng, kích thước, độ hồi âm, cấu trúc, bờ, vôi hóa và sự hiện diện của vòng echo của nhân giáp. Siêu âm hướng<br /> dẫn chọc hút bằng kim nhỏ với những nhân giáp có kích thước từ 5mm.<br /> Kết quả: Kết quả FNA bao gồm: 104 (94,55%) nhân lành tính (gồm phình giáp và bướu tuyến) và 06<br /> (5,45%) nhân ung thư. Trong số 50 nhân đặc, có 03 là carcinomas và 47 là nhân lành tính (p < 0,01). Kích thước<br /> trung bình của nhân giáp carcinomas là 28 ± 12 mm so với 18 ± 10 mm của nhân lành tính (p < 0,01). Những<br /> triệu chứng siêu âm gợi ý ác tính bao gồm: Nhân echo kém, bờ không đều, vi vôi hóa và không có vòng echo kém<br /> quanh nhân.<br /> Kết luận: Siêu âm hướng dẫn chọc hút nhân giáp bằng kim nhỏ được thực hiện ở những nhân giáp có kích<br /> thước từ 5mm. Dấu hiệu siêu âm gợi ý ác tính: Nhân echo kém, bờ không đều, vi vôi hóa và không có vòng echo<br /> kém quanh nhân.<br /> Từ khóa: Nhân giáp, phình giáp, bướu lành, ung thư, siêu âm, chọc hút bằng kim nhỏ.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SONOGRAPHIC DIAGNOSIS OF THYROID NODULES: CORRELATION WITH THE RESULTS OF<br /> SONOGRAPHICALLY GUIDED FINE-NEEDLE ASPIRATION BIOPSY<br /> Nguyen Tien Linh, Nguyen Thi Lan Huong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 2 - 2011: 310 - 313<br /> Objective: Investigate the relationship between characteristics of ultrasound images of thyroid nodules and<br /> the results cytology of fine needle aspiration (FNA) under ultrasound guidance.<br /> Subjects and Methods: From August 2009 to August 2010 years, we studied 110 patients who required<br /> thyroid ultrasound examination in the Functional Diagnosticity Department, Thong Nhat Hospital. The study<br /> parameters are: size, number, echogenicity, echotexure, margin regularity, presence of calcifications, and presence<br /> of a hypoechoic rim. Sonographically guided FNA was performed on thyroid nodules 5 mm in diameter.<br /> Results: FNA diagnoses included 104 (94.55%) benign and 06 (5.45%) malignant nodules. Among 50<br /> solitary nodules, 3 were carcinomas and 47 were benign (p < 0.01). The mean size of the carcinomas was 28 ± 12<br /> mm versus 18 ± 10 mm for benign nodules (p < 0.01). The following sonographic features were significantly<br /> associated with malignancy: hypoechogenicity, irregular margins, calcifications, and absence of a hypoechoic rim.<br /> Differences in echotexure between malignant and benign nodules were not statistically significant.<br /> Conclusion: Fine needle aspiration under ultrasound guidance was performed in patients who had thyroid<br /> nodules with sizes from 5 mm. Ultrasound signs suggesting malignant were: hypoechogenicity, irregular<br /> * Bệnh viện Thống Nhất Tp Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ThS. BS. Nguyễn Tiến Lĩnh ĐT: 0913819214<br /> <br /> 310<br /> <br /> Email: linhnguyentien@yahoo.com.vn.<br /> <br /> Chuyên Đề Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> margins, micro-calcifications, and absence of a hypoechoic rim.<br /> Key words: thyroid nodules, benign diseases, cancer, ultrasonography, fine-needle aspiration.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Các bước thực hiện nghiên cứu<br /> <br /> “Bướu giáp nhân” là một tình trạng bệnh lý<br /> khá thường gặp trên lâm sàng. Người ta ước<br /> tính có khoảng 4-7% dân số có nhân giáp sờ<br /> thấy trên lâm sàng và 10-41% trên siêu âm, trong<br /> đó nhân giáp ác tính chiếm khoảng 9-12%.<br /> <br /> Bệnh nhân được khám siêu âm tuyến giáp,<br /> ghi nhận đặc điểm hình ảnh siêu âm của nhân<br /> giáp, nếu có.<br /> <br /> Siêu âm là phương tiện khảo sát được lựa<br /> chọn đầu tiên trong chẩn đoán nhân giáp và qua<br /> siêu âm, có thể chọn lọc chọc hút nhân giáp<br /> bằng kim nhỏ (fine-needle aspiration-FNA).<br /> <br /> Tiến hành FNA mỗi sang thương dưới<br /> hướng dẫn của siêu âm.<br /> <br /> Mục tiêu của nghiên cứu là khảo sát mối<br /> tương quan giữa đặc điểm hình ảnh siêu âm<br /> của nhân giáp và kết quả tế bào học qua chọc<br /> hút nhân giáp bằng kim nhỏ (FNA) dưới<br /> hướng dẫn của siêu âm, qua đó sẽ chọn lọc<br /> sang thương đề xuất làm FNA cho việc siêu<br /> âm tuyến giáp sau này.<br /> <br /> Giải thích cho bệnh nhân và đề nghị làm<br /> FNA, nếu bệnh nhân đồng ý.<br /> <br /> Các biến số nghiên cứu<br /> Tuổi, giới, triệu chứng chủ quan khi đi khám.<br /> Các triệu chứng siêu âm của nhân giáp: Số<br /> lượng, kích thước, độ hồi âm, tăng âm sau, giới<br /> hạn, bờ, dạng vôi hóa, sự hiện diện của vòng<br /> echo kém quanh nhân.<br /> Kết quả tế bào học của từng nhân giáp qua<br /> FNA dưới hướng dẫn của siêu âm.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Phương pháp xử lý và phân tích số liệu<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> Nhập, xử lý và phân tích số liệu bằng phần<br /> mềm SPSS for Window 13.5.<br /> <br /> Nghiên cứu tiền cứu, phân tích.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Biến số định lượng được trình bày bằng số<br /> trung bình  độ lệch chuẩn.<br /> <br /> Nghiên cứu được thực hiện trên số bệnh<br /> nhân đến khám siêu âm tại khoa TDCN và sau<br /> đó có thực hiện FNA dưới hướng dẫn của siêu<br /> âm.<br /> <br /> Biến số định tính được trình bày bằng tỷ lệ%<br /> và khoảng tin cậy 95%.<br /> <br /> Tiêu chuẩn nhận bệnh<br /> <br /> Mối liên quan giữa hai biến định lượng<br /> được kiểm định bằng t-test. Các test có ý nghĩa<br /> thống kê khi p < 0,05.<br /> <br /> Dân số chọn mẫu<br /> Bệnh nhân đến siêu âm tuyến giáp tại khoa<br /> TDCN, bệnh viện Thống Nhất từ tháng 08 năm<br /> 2009 đến tháng 08 năm 2010.<br /> Tiêu chuẩn nhận bệnh<br /> Bệnh nhân được khám siêu âm tuyến giáp<br /> và đồng ý làm FNA dưới hướng dẫn siêu âm<br /> nếu siêu âm phát hiện nhân giáp.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Không muốn tham gia nghiên cứu<br /> <br /> Mối liên quan giữa hai biến định tính được<br /> kiểm định bằng test chi bình phương.<br /> <br /> Nơi thực hiện<br /> Khoa Thăm dò chức năng - Bệnh viện Thống<br /> Nhất TP. HCM.<br /> <br /> Thời gian tiến hành<br /> Từ tháng 10/2009 – tháng 10/2010.<br /> <br /> Phương tiện nghiên cứu<br /> Máy siêu âm SONOLINE G20 của hãng<br /> Siemens, đầu dò linear 7,5 - 10Mhz.<br /> <br /> Phình giáp lan tỏa.<br /> <br /> Chuyên Đề Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2011<br /> <br /> 311<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> Tuổi và giới<br /> <br /> Để đạt hiệu quả trong việc chẩn đoán và<br /> điều trị bướu giáp nhân và để tránh việc chọc<br /> hút tuyến giáp bằng kim nhỏ cũng như phẫu<br /> thuật không cần thiết, nhiều nghiên cứu đã<br /> được thực hiện nhằm mục đích đề ra những tiêu<br /> chuẩn về hình ảnh siêu âm trong việc phân biệt<br /> nhân giáp lành tính và ác tính. Mặc dù bướu<br /> giáp nhân là một bệnh phổ biến, những nghiên<br /> cứu tử thiết đã chỉ ra khoảng 5% nhân giáp là ác<br /> tính, hầu hết là ung thư giáp dạng nhú<br /> (papillary carcinoma), thông thường có tiên<br /> lượng tốt, đặc biệt khi kích thước < 1cm. Tuy<br /> nhiên, nghiên cứu của Sabel MS và cộng sự cho<br /> thấy đối với những nhân giáp không sờ thấy<br /> trên lâm sàng, tỉ lệ ác tính là 12%(6). Nghiên cứu<br /> của Frates và cộng sự cho thấy tỉ lệ nhân giáp ác<br /> tính khi làm FNA là 13%(2). Nghiên cứu của Đỗ<br /> Bình Minh và cộng sự trên 100 trường hợp bướu<br /> đơn hạt tuyến giáp có đối chiếu với kết quả giải<br /> phẫu bệnh sau phẫu thuật tại Trung Tâm Ung<br /> Bướu TPHCM cho thấy tỉ lệ nhân giáp ác tính là<br /> 13,6%(1). Trong nghiên cứu này, tỉ lệ nhân giáp<br /> ác tính của chúng tôi là 5,45%. Sự khác biệt này<br /> có lẽ do các nghiên cứu trên thực hiện tại các<br /> Bệnh viện chuyên khoa Ung bướu.<br /> <br /> 110 bệnh nhân 10 nam và 100 nữ; tuổi từ<br /> 28 -72 tuổi.<br /> <br /> Phân bố theo kết quả tế bào học<br /> Bảng 1: Tần suất nhân giáp theo kết quả tế bào học<br /> Giải phẫu bệnh<br /> Số ca Tỷ lệ %<br /> Dạng keo (Colloid goiter)<br /> 78 70,91<br /> Dạng tuyến (Adenomatous goiter) 16 14,55<br /> Tổn Bướu tuyến<br /> Bướu tuyến túi<br /> 08<br /> 7,27<br /> thương (Adenoma) (Follicular adenoma)<br /> bướu<br /> Bướu tuyến tế bào<br /> 02<br /> 1,82<br /> Hurthle<br /> Ung thư<br /> Dạng nhú (Papillary 04<br /> 3,64<br /> (Carcinoma)<br /> carcinoma)<br /> Dạng túi tuyến<br /> 02<br /> 1,82<br /> (Follicular carcinoma)<br /> Tổng cộng<br /> 110 100<br /> Phình<br /> giáp<br /> <br /> Nhận xét: Tổng cộng có 110 kết quả giải<br /> phẫu bệnh, không có trường hợp nào có 2 bệnh<br /> lý phối hợp.<br /> <br /> Đối chiếu hình ảnh siêu âm – tế bào học<br /> Bảng 2: Đối chiếu đặc điểm siêu âm và kết quả tế<br /> bào học<br /> Đặc<br /> Hỗnhợp<br /> Nang<br /> Độ hồi Kém<br /> âm<br /> Dày<br /> Trống<br /> Hỗnhợp<br /> Vôi<br /> Vi thể<br /> hóa Đại thể<br /> Cấu<br /> trúc<br /> <br /> Phình giáp Bướu tuyến<br /> 41<br /> 06<br /> 38<br /> 03<br /> 15<br /> 01<br /> 31<br /> 05<br /> 39<br /> 03<br /> 15<br /> 02<br /> 09<br /> 0<br /> 02<br /> 02<br /> 16<br /> 0<br /> <br /> Carcinôm<br /> 03<br /> 02<br /> 01<br /> 03<br /> 01<br /> 01<br /> 01<br /> 05<br /> 0<br /> <br /> Mối liên hệ giữa đặc điểm siêu âm và kết<br /> quả tế bào học của 110 nhân giáp<br /> Bảng 3: Mối liên hệ giữa đặc điểm siêu âm và kết quả<br /> tế bào học<br /> Đặc tính siêu Tế bào học lành Tế bào học ác<br /> âm<br /> tính (n=104)<br /> tính (n=6)<br /> Cấu trúc không<br /> 75(72,11%)<br /> 4(66,67%)<br /> đồng nhất<br /> Bờ không đều<br /> 22(21,15%)<br /> 4(66,67%)<br /> Không có vòng<br /> 67(64,42%)<br /> 6(100%)<br /> echo kém<br /> Vi vôi hóa<br /> 17(16,35)%<br /> 5(83,33%)<br /> <br /> 312<br /> <br /> P<br /> NS<br />