Mối tương quan giữa tỉ số SpO2/FiO2 và PaO2/FiO2 ở bệnh nhi suy hô hấp cấp

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA TỈ SỐ SpO2/FiO2 VÀ PaO2/FiO2<br /> Ở BỆNH NHI SUY HÔ HẤP CẤP<br /> Bạch Văn Cam*, Lê Vũ Phượng Thy**, Nguyễn Minh Tiến**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tỉ lệđộ bão hòa oxy đo qua nhịp mạch/FiO2 có thể là phương pháp thay thế tỉ lệ phân áp<br /> oxy trong máu động mạch/FiO2 đáng tin cậy để xác định trẻ bị tổn thương phổi.<br /> Phương pháp: nghiên cứu quan sát tiến cứu.<br /> Kết quả: 674 cặp dữ liệu S/F và P/F có được từ 102 bệnh nhi được đưa vào phân tích để sát định ngưỡng<br /> giá trị S/F tương ứng với tiêu chuẩn P/F về tổn thương phổi cấp tính (≤ 300) và hội chứng nguy kịch hô hấp cấp<br /> (≤ 200). S/F được dựđoán qua phương trình hồi qui S/F = 37,832 + 0,863 x P/F. Tỉ lệ S/F 296,7 và 210,4 tương<br /> ứng với tỉ lệ P/F 300 và 200. Điểm cắt S/F 296,7 chẩn đoán tổn thương phổi cấp có độ nhạy cảm 99,2% và<br /> độđặc hiệu 81,8%. Điểm cắt S/F 210,4 chẩn đoán hội chứng nguy kịch hô hấp cấp có độ nhạy 95,6% và độđặc<br /> hiệu 93,2%.<br /> Kết luận: Tỉ lệ S/F là thông số không xâm lấn, đáng tin cậy thay thế tỉ lệ P/F để xác định trẻ có tổn thương<br /> phổi cấp hay hội chứng nguy kịch hô hấp cấp.<br /> Từ khóa: suy hô hấp cấp, tỉ số SpO2/FiO2 VÀ PaO2/FiO2<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CORRELATION BETWEEN THE PULSE OXIMETRIC SATURATION/FRACTION<br /> OF INSPIRED OXYGEN RATIO AND THE PAO2/FRACTION OF INSPIRED OXYGEN RATIO<br /> IN CHILDREN WITH ACUTE LUNG INJURY OR ACUTE RESPIRATORY DISTRESS SYNDROME<br /> Bach Van Cam, Le Vu Phuong Thy, Nguyen Minh Tien<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 2 - 2012: 88 - 95<br /> Objective: To determine the pulse oximetric saturation (SpO2)/FIO2 (SF) ratio may be a reliable<br /> noninvasivealternative to the PF ratio for identifying children with lung injury.<br /> Methods: Prospective observational study<br /> Results: 674 data pairs of S/F and P/F from 102 children patients were included in the analysis to identify<br /> threshold values for SF ratios that correspond to PF criteria for ALI (≤ 300) and ARDS (≤ 200). SF ratio could be<br /> predicted by the regression equation S/F = 37.832 + 0.863 x P/F SF ratios of 296.7 and 210.4 corresponded to PF<br /> ratios of 300 and 200, respectively. The ALI SF cutoff of 296,7 had 99.2% sensitivity and 81.8% specificity, and<br /> the ARDS SF cutoff of 210,4 had 95.6% sensitivity and 93.2% specificity.<br /> Conclusion: SF ratio is a reliable noninvasive marker for PF ratio to identify children with ALI orARDS.<br /> Key words: acute lung injury, acute respiratory distress syndrome, S/F pulse oximetric saturation/fraction<br /> of inspired oxygen, PF: Pao2/fraction of inspired oxygen<br /> máu nặng, khởi phát cấp tính với sự thâm nhiễm<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> 2 phế trường trên xquang ngực mà không có<br /> Tổn thương phổi cấp tính (ALI) và hội chứng<br /> bằng chứng tăng áp lực nhĩ trái; được định nghĩa<br /> suy hô hấp cấp (ARDS) là tình trạng giảm oxy<br /> * Hội hồi sức cấp cứu TP. HCM<br /> <br /> ** Khoa hồi sức tích cực chống độc bệnh viện Nhi đồng 1<br /> <br /> Tác giả liên lạc: BSCKII Nguyễn Minh Tiến,<br /> <br /> 88<br /> <br /> ĐT: 0903 391 798, Email: tiennd1@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> là ALI khi PaO2/FiO2 từ 200 đến dưới 300, và<br /> ARDS khi PaO2/FiO2 từ 200 trở xuống(1).<br /> Để chẩn đoán ALI/ARDS theo định nghĩa<br /> của Hội nghịđồng thuận Âu Mỹ 1994(1), khí<br /> máu động mạch (KMĐM) là một xét nghiệm<br /> không thể thiếu. Tuy nhiên, việc lấy khí máu<br /> động mạch là một thủ thuật xâm lấn và khó<br /> thực hiện được ở trẻ nhỏ.<br /> Trong khi đó, máy đo độ bão hòa oxy (pulse<br /> oxymetry) hiện nay đãđược sử dụng rộng rãi<br /> trong các khoa Hồi sức tích cực để theo dõi bệnh<br /> nhân suy hô hấp. Đây là một phương tiện theo<br /> dõi hữu ích, đơn giản, không xâm lấn(4). Độ bão<br /> hòa oxy trong máu đo bằng máy (SpO2) phản<br /> ánh tương đối chính xác độ bão hòa oxy máu<br /> động mạch đo bằng khí máu (SaO2) (4), qua đó<br /> phản ánh áp suất riêng phần oxy trong máu động<br /> mạch (PaO2). Dựa trên mối tương quan giữa SpO2<br /> và PaO2, tác giả Rice(4 )đã tiến hành một nghiên<br /> cứu ở người lớn và nhận thấy tỉ số SpO2/FiO2 (S/F)<br /> có tương quan với PaO2/FiO2 (P/F), và S/F có thể<br /> được dùng để xác định ALI/ARDS.<br /> Chúng tôi đặt ra giả thuyết là ở trẻ em, tỉ số<br /> S/F có tương quan tuyến tính với tỉ số P/F, và có<br /> thể được dùng để chẩn đoán sớm ALI/ARDS với<br /> độ nhạy và độ đặc hiệu tốt. Đó là lý do chúng tôi<br /> tiến hành nghiên cứu đề tài này.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu quan sát tiến cứu<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tất cả bệnh nhi có hỗ trợ hô hấp và thử khí<br /> máu động mạch được điều trị tại khoa HSTC<br /> trong thời gian từ 20/11/2009 đến 20/07/2010.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> Kết quả nghiên cứu của tác giả Khemani:<br /> - Tỉ số SF ở ngưỡng 263 tương ứng với PF 300,<br /> có độ nhạy là 93% và độđặc hiệu là 43%<br /> - Tỉ số SF ở ngưỡng 201 tương ứng với PF 200,<br /> độ nhạy là 84% và độđặc hiệu là 78%.<br /> Nghiên cứu thử của chúng tôi trong 2 tháng<br /> (từ 20/11/2009 đến 19/01/2010) trên các bệnh nhi<br /> có hỗ trợ hô hấp điều trị tại khoa HSTC-CĐ cho<br /> thấy tỉ lệđủ tiêu chuẩn chẩn đoán ALI/ARDS<br /> trong nhóm đối tượng này là 20,8% và ước tính độ<br /> nhạy trung bình 90%, độđặc hiệu 60% từ nghiên<br /> cứu trên.<br /> <br /> Cỡ mẫu cần thiết đểước tính độ nhạy(7)<br /> Ước tính số dương tính thật (TP) và âm tính<br /> giả (FN):<br /> <br /> TP + FN =<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> Khảo sát mối tương quan giữa tỉ số SpO2/FiO2<br /> và PaO2/FiO2 ở bệnh nhi suy hô hấp cấp.<br /> Mục tiêu chuyên biệt<br /> 1. Xác định mối tương quan giữa tỉ số S/F và<br /> P/F.<br /> 2. Xác định giá trị tỉ số S/F tương ứng với giá<br /> trị P/F từ 201 đến 300.<br /> 3. Xác định giá trị tỉ số S/F tương ứng với giá<br /> trị P/F dưới 200.<br /> 4. Xác định độ nhạy và độđặc hiệu của tỉ số S/F<br /> trong chẩn đoán sớm ALI/ARDS.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Z 2 × p × (1p)<br /> d2<br /> <br /> Với: Z = 1,96; d = 0,05; p = 90% (p là độ nhạy, lấy trị<br /> số trung bình của nghiên cứu trên)<br /> <br /> (1,96) 2 × 0,9 × (1 - 0,9)<br /> TP + FN =<br /> <br /> (0,05)<br /> 2<br /> <br /> = 138<br /> Với tỉ lệ ALI/ARDS là 20,8%,cỡ mẫu cần thiết<br /> đểước tính độ nhạy là:<br /> n se= 138/0,208≈663<br /> <br /> Cỡ mẫu cần thiết đểước tính độđặc hiệu<br /> Ước tính số âm tính thật (TN) và dương tính<br /> giả (FP):<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> 89<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TN + FP =<br /> <br /> Z 2 × p × (1p)<br /> d2<br /> <br /> Với: Z = 1,96; d = 0,05; p = 60% (p là độđặc hiệu, lấy<br /> trị số trung bình của nghiên cứu trên)<br /> 2<br /> <br /> (1,96) × 0,6 × (1 - 0,6)<br /> TN + FP =<br /> <br /> (0,05)<br /> <br /> * Các yếu tố làm giảm độ chính xác của SpO2<br /> (4)<br /> <br /> -Đang sốc sâu (M = 0, HA = 0)<br /> - Hạ thân nhiệt<br /> -Đang dùng thuốc co mạch<br /> - Phù, vàng da<br /> * SpO2 < 80% hoặc SpO2 > 97% [12]<br /> <br /> Cách tiến hành<br /> BN có: - Hỗ trợ<br /> HH<br /> - Catheter ĐM<br /> <br /> 2<br /> <br /> = 368<br /> Với tỉ lệ ALI/ARDS là 20,8%, cỡ mẫu cần thiết<br /> đểước tính độđặc hiệu là:<br /> n sp= 368 / (1 - 0,208)≈465<br /> Mục tiêu của chúng tôi là chứng minh tỉ số<br /> S/F có thể dùng để phát hiện sớm ALI/ARDS ở<br /> các bệnh nhi suy hô hấp với độ nhạy cao nên cỡ<br /> mẫu chúng tôi chọn là 663 cặp.<br /> <br /> Đo SpO2 / 1<br /> phút<br /> <br /> Trong<br /> vòng 10<br /> phút<br /> <br /> Lấy KMĐM<br /> <br /> Chọn mẫu<br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Bệnh nhi được chọn vào lô nghiên cứu khi có<br /> đủ tiêu chuẩn sau:<br /> * Có hỗ trợ hô hấp bằng 1 trong các biện pháp<br /> sau:<br /> - Áp lực dương liên tục qua mũi hay qua nội<br /> khí quản<br /> - Thở máy<br /> Vì đây là các trường hợp có FiO2 được cài đặt<br /> chính xác, trong khi những bệnh nhân thở oxy<br /> qua cannula FiO2 dao động từ 24-40%.<br /> * Có đặt catheter động mạch<br /> * Có thử khí máu động mạch<br /> * SpO2 80% - 97%<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> * Bệnh lý tim mạch:<br /> - Tim bẩm sinh có cao áp phổi hoặc suy tim<br /> - Suy tim do nguyên nhân khác<br /> - Tim bẩm sinh tím<br /> * Bất thường Hemoglobin: MetHb, HbCO (4)<br /> * Thiếu máu nặng (Hb < 5g/dL)<br /> <br /> 90<br /> <br /> SpO2 = 80 –<br /> 97%<br /> <br /> Lấy vào lô<br /> nghiên cứu<br /> * Cách đo SpO2 đạt độ chính xác cao nhất (4<br /> - Bệnh nhân nằm yên hoàn toàn<br /> - Sensor sạch, được che sáng<br /> - Trong vòng 10 phút trước đo:<br /> Không thay đổi tư thế bệnh nhân<br /> Không hút đàm<br /> - Trong vòng 30 phút trước đo:<br /> Không thay đổi thông số máy thở, kiểu hỗ trợ<br /> hô hấp<br /> Không thủ thuật xâm lấn<br /> - Quan sát SpO2 ít nhất 1 phút mới ghi nhận<br /> kết quả<br /> <br /> Phân tích và xử lý số liệu<br /> - Số liệu được xử lý bằng phần mềm thống kê<br /> SPSS 18.0<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> - Các test thống kê: tương quan hồi qui tuyến<br /> tính, hệ số tương quan Pearson<br /> - Ngưỡng ý nghĩa thống kê được chọn là<br /> p296,7<br /> SF ≤297,7<br /> Tổng số<br /> <br /> Không<br /> 9<br /> 2<br /> 11<br /> <br /> có<br /> 5<br /> 658<br /> 663<br /> <br /> Tổng số<br /> 14<br /> 660<br /> 674<br /> <br /> Độ nhạy cảm, độđặc hiệu của S/F trong chẩn<br /> đoán tổn thương phổi cấp ALI lần lượt là 99,2%<br /> (658/663), 81,8% (9/11).<br /> Đường cong ROC biểu diễn mối liên hệ giữa<br /> độ nhạy cảm, đặc hiệu chẩn đoán ALI với diện<br /> tích dưới đường cong (AUC: area under curve)<br /> 0,981, ngưỡng ý nghĩa < 0,01.<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br />