Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý giáo dục: Phần 1

Tú SÁCH<br /> KHOA HỌC<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI<br /> GS.TS. NGUYỀN THỊ MỸ LỘC (Chủ biên)<br /> PGS.TS. ĐẶNG QUỐC BẢO - TS. NGUYỄN TRỌNC HẬU<br /> Ịts . n g u yễn q u ò c c h í Ị- ts . ng uyễn sĩ t h ư<br /> <br /> QUẢN LÝ GIÁO DỤC<br /> Hldisd ¥ÍN BÉLí LUÍH »À THỰCTIỀN<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> T R Ư Ờ N G ĐẠI H Ọ C G IẢ O D Ụ C<br /> <br /> G S T Ís7NGŨỸENTHfMY LỘC"(Chu bĩcnỴ<br /> PGS. TS. ĐẶNG QUỐC BẢO - TS. NGUYỄN TRỌNG HẬU<br /> TS. NGUYỄN QUỐC CHÍ I - TS. NGUYỄN s ĩ THƯ<br /> <br /> QUAN LY GIAO DỤC<br /> MỘT SỐ VẮN ĐÈ LÝ LỦẬN<br /> VA THỰC TIẺN<br /> <br /> NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUÓC GIA HÀ NỘI<br /> <br /> LỜI GIỚI T H I Ệ U<br /> Những thập niên cuối thế kỷ XX và thập kỷ đầu cùa thiên niên kỷ mới,<br /> khoa học quản lý có sự phát triển mạnh mẽ, trong đó đã xuất hiện những<br /> kiến giải mới, những trào lưu mới mà tác giả tiêu biểu là Peter Drucker.<br /> Cũng thời gian này nhân tố “giáo dục” trong đời sống của mỗi quốc<br /> gia và trên quy mô toàn cầu được coi là đồng nghĩa với sự phát triển.<br /> Ra đời một khoa học mới nằm trong đại gia đình các khoa học xã<br /> hội \à nhân văn: Khoa học Quản lý Giáo dục.<br /> Đây là những lý luận liên ngành tích lũy các kiến thức thành tựu<br /> từ nhiều khoa học khác như triết học, giáo dục học, kinh tế học, chính<br /> trị học, xã hội học,...<br /> Lý luận quản lý giáo dục ở Việt Nam được phổ biến từ thập kỷ 80<br /> của thế kỷ trước với những người có công đầu truyền bá là các giáo<br /> sư: Hà Thế Ngữ, Nguyễn Ngọc Quang, nhà nghiên cứu giáo dục Hà<br /> Sỹ Hồ... Họ biết tiếp thu lý luận quản lý giáo dục từ Xô Viết và cập<br /> nhật với các kiến giải của UNESCO, soi sáng vào thực tiễn Việt Nam<br /> với việc tổng kết các điển hình giáo dục tiên tiến: Trường cấp II Bắc<br /> Lý, Trường Thanh niên Lao động Xã hội Chủ nghĩa Hòa Bình, Giáo<br /> dục xã Cẩm Bình.<br /> Chính họ đã đào tạo được một lớp cán bộ trẻ say mê với lĩnh vực<br /> này công tác tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Trường Cán bộ<br /> Quản lý Giáo dục đào tạo (nay là Học viện Quản lý Giáo dục), các<br /> trường đại học khác trong hệ thống giáo dục quốc dân.<br /> Tập chuyên khảo này là một sự tổng họp lý luận quản lý giáo dục<br /> mà các tác giả đã thừa kế từ những người thầy, sự cọ xát với thực tiễn<br /> quàn lý giáo dục đất nước, qua học tập, trao đổi với các đồng nghiệp<br /> nước ngoài trong thời kỳ hội nhập.<br /> 3<br /> <br /> Chuyên khảo giới thiệu các vấn đề chung về quản lý giáo cục,<br /> quá trình hình thành lý luận quản lý giáo dục, các mô hình quár lý<br /> giáo dục, các cách tiếp cận lý luận quàn lý giáo dục, chi ra những khác<br /> biệt giữa lý luận quản lý giáo dục với các lĩnh vực khác cũng như các<br /> đặc trưng quản lý giáo dục trong thế kỷ XXI; kiến giải về chức nin g<br /> trong quản lý nhà trường và sự điều hành một số công việc thực tế cùa<br /> nhà trường về nhân sự, về quản lý tài chính, cơ sở vật chất và thiết bị<br /> giáo dục, hệ thống thông tin trong quản lý giáo d ụ c...<br /> Đặc biệt, chuyên khảo có phần đề cập đến vận dụng và phát triển<br /> tư tưởng Hồ Chí Minh và các nhà lý luận khác về giáo dục, về phát<br /> triển con người cũng như nền tảng phương pháp luận cho việc mận<br /> thức vấn đề giáo dục và quản lý giáo dục của đất nước.<br /> Các tác giả dù đã có nhiều cố găng song không tránh khỏi các bất<br /> cập trong kiến giải vì lĩnh vực được đề cập rất phong phú, về phuTng<br /> pháp luận lại luôn luôn có động thái mạnh mẽ trong đời sống thực tiền.<br /> Chuyên khảo này cần thiết cho học viên các lớp cao học Quải lý<br /> Giáo dục, cho nghiên cứu sinh thực hiện các đề tài nghiên cún về<br /> Quản lý Giáo dục. Nó cũng là tài liệu tham khảo có ích cho cán bộ chi<br /> đạo phát triển giáo dục, cán bộ quản lý trường học và các cơ sở giáo<br /> dục khác trong hệ thống giáo dục quốc dân.<br /> Trường Đại học Giáo dục, cơ quan chi đạo cho việc hình thành và<br /> xuất bản chuyên khảo này hoan nghênh mọi ý kiến đóng góp cho /iệc<br /> hoàn thiện nội dung để những lần tái bản đạt chất lượng tốt hơn.<br /> <br /> T/M nhóm tác giả<br /> <br /> GS. TS. Nguyễn Thị Mỹ Lộc<br /> <br /> ChưoTỉg I<br /> N H Ũ N G VÁN ĐÊ C H U N G<br /> V È LÝ L U Ậ N Q U Ả N LÝ G IÁ O D Ụ C<br /> 1.1. Lịch sử phát triển của lý luận quản !ý giáo dục<br /> <br /> 1.1.1. Thực tiễn quản lý giáo dục và sự ra đời của các tư tưởng<br /> quản lý giáo dục<br /> Giáo dục là một chức năng cùa xã hội loài người được thực hiện<br /> một cách tự giác, vượt qua cái ngưỡng "tập tính" của các giống loài<br /> động vật bậc thấp khác.<br /> Cũng như mọi hoạt động khác của xà hội loài người, giáo dục<br /> cũng được quản lý trên bình diện thực tiễn ngay từ khi hoạt động giáo<br /> dục có tổ chức mới hình thành.<br /> Bản thân sự giáo dục được tổ chức và có mục đích đã là một thực<br /> tiễn quản lý giáo dục sống động.<br /> Sự ra đời của các cơ sở giáo dục trong các thành bang Hy Lạp cổ<br /> - ngày nay có thể gọi là "nhà trường"- là một bước tiến lớn trong giáo<br /> dục nói chung cũng như quản lý giáo dục nói riêng.<br /> Những tài liệu mô tả hoạt động của những “người quản lý nhà<br /> trường” có thể được coi là tài liệu đầu tiên đã xuất hiện vào thời kỳ<br /> Phục hưng trong cuốn sách của nhà giáo dục người Đức Johann Sturm<br /> (1507-1589). Vào năm 1537, “Hội Thẩm đoàn” Strasburg, nước Đức,<br /> cần một “Hiệu trưởng” để tổ chức một trường trung học (Gynasium)<br /> địa phương cho trẻ em trai. Họ đã “thuê” Johann Sturm, một học giả<br /> Phục hung được đào tạo theo lối cổ điển, với nhiệm vụ tổ chức nhà<br /> trường, xây dựng chương trình, hình thành các phương pháp dạy học,<br /> thuê mướn và giám sát (quản lý) giáo viên cho một trường trung học<br /> 5<br /> <br />