Nghiên cứu sử dụng lá sắn km 94 trong khẩu phần lợn thịt nuôi ở nông hộ tỉnh Thừa Thiên Huế

TAP CHI KHOA HOC, Đai hoc Huê, Sô 46, 2008<br /> ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ́<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG LÁ SẮN KM 94 TRONG KHẨU PHẦN <br /> LỢN THỊT NUÔI Ở NÔNG HỘ TỈNH THỪA THIÊN HUẾ<br />  Nguyễn Thị Hoa Lý <br /> Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế<br /> <br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Lá sắn KM 94 có hàm lượng protein thô cao từ 25­ 34,7 % trong VCK là nguồn thức ăn  <br /> giàu protein trong chăn nuôi nhưng  hàm lượng HCN cao đã hạn chế việc sử dụng nó làm thức  <br /> ăn gia súc.Mục đích nghiên cứu của chúng tôi là xác định phương pháp chế biến và sử dụng lá  <br /> sắn KM 94 và đánh giá hiệu quả  kinh tế   của việc sử  dụng lá sắn KM 94 trong khẩu phần  <br /> nuôi lợn thịt  ở nông hộ   ở  Thừa Thiên Huế. Kết quả  nghiên cứu cho thấy lá sắn KM94  tươi  <br /> chứa 1745mg HCN/kg đã giảm 51 % sau khi phơi héo sau 24 giờ. Lá sắn KM 94 sau khi phơi  <br /> héo được ủ chua với các chất phụ gia như cám gạo  hoặc bột sắn với mức 5 và 10 % có thể  <br /> dự  trữ trong 3 tháng vẫn bảo quản tốt chất lượng tốt để  nuôi lợn. Quá trình ủ  chua đã giảm  <br /> nhanh hàm lượng HCN trong lá sắn, sau 90 ngày  ủ  hàm lượng HCN chỉ  còn 10,4­ 13,2 % so  <br /> với hàm lượng HCN ở lá sắn tươi. <br /> Trong khẩu phần nuôi lợn thịt sử dụng lá sắn KM94 ủ chua ở mức 10 đến 20 % (theo  <br /> DM) đã không ảnh hưởng đến khả năng sản xuất của lợn thịt  và làm giảm 8­ 13,82 % chi phí  <br /> thức ăn/kg tăng trọng của lợn. Sử  dụng lá sắn KM 94  ủ  đã mang lại hiệu quả  kinh tế  trong  <br /> chăn nuôi lợn ở nông hộ.<br /> I. Đặt vấn đề <br /> Ở nước ta, cây sắn (Manihot esculenta Crantz) đã thay đổi vai trò từ cây lương <br /> thực trở  thành cây công nghiệp. Nhiều giống sắn mới có năng suất cao như  KM60, <br /> KM94, KM98­1, KM98­5, KM140 đã đem lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân đang  <br /> được trồng  phổ biến ở nước ta. Năm 2004, tỉnh Thừa Thiên Huế đã trồng được 5948 <br /> ha sắn với năng suất củ đạt trung bình 115 tạ/ha trong đó giống sắn KM94 được trồng  <br /> 2112,7 ha  chiếm 36 % diện tích trồng sắn của cả tỉnh (Niên giám thống kê, 2005). <br /> Vào thời điểm thu hoạch, năng suất lá sắn tươi của giống sắn KM94 đạt 5­ 7  <br /> tấn/ha (Hoa Lý và cs, số  liệu điều tra 2004). Lá sắn KM94 có hàm lượng protein thô  <br /> cao từ 25­ 34,7 % trong VCK (Bùi Huy Như Phúc và cs 2001; Nguyễn Thị Hoa Lý và cs  <br /> 2005), là nguồn thức ăn giàu protein trong chăn nuôi. Tuy vậy, lá sắn tươi có hàm <br /> lượng HCN cao đã hạn chế việc sử dụng nó làm thức ăn gia súc.<br /> Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước đã kết luận: Phương pháp có hiệu quả <br /> nhất để  giảm hàm lượng HCN trong lá sắn là phơi khô và ủ  yếm khí (Dương Thanh  <br /> Liêm và cs 2000; Nguyễn Thi Hoa Lý và cs 1999, 2000, 2001; Nguyễn Thị  Lộc và cs <br /> 2001;   Bùi   Huy   Như   Phúc   và   cs   2001;   Wanapat,   2001;   2005;   Mận   and   Hans <br /> Wiktordsson, 2001,2005; Khieu Borin, Chhay Ty, Preston T.R. and Ogle R.B., 2005...).<br /> Ở tỉnh Thừa Thiên Huế thu hoạch sắn thường vào mùa mưa vì vậy ủ yếm khí <br /> là phương pháp hiệu quả  nhất để  chế  biến, bảo quản và giảm HCN trong lá sắn. Lá  <br /> sắn tươi KM 94 có hàm lượng HCN rất cao (1.745 mg/kg DM). Vì vậy việc nghiên <br /> cứu sử dụng lá sắn KM 94 để  sử dụng nguồn thức ăn giàu protein sẵn có ở  các nông <br /> hộ để nuôi lợn rất cần thiết.<br /> Mục đích nghiên cứu của chúng tôi là xác định phương pháp chế  biến và sử <br /> dụng lá sắn KM94 và đánh giá hiệu quả kinh tế của việc sử dụng lá sắn KM94 trong  <br /> khẩu phần nuôi lợn thịt ở nông hộ ở Thừa Thiên Huế.<br /> II. Nội dung và phương pháp nghiên cứu<br /> Thí nghiệm 1:  Ảnh hưởng của thời gian phơi héo và chất phụ  gia đến chất <br /> lượng của lá sắn KM94 ủ yếm khí<br /> Phương pháp chế biến lá sắn KM94 <br /> Phơi héo: Lá sắn tươi KM 94 được hái lúc thu hoạch củ được rải thành lớp  <br /> mỏng   ở  sân hay hiên để  phơi héo. Lá sắn KM 94 được phân tích DM, CP and HCN  <br /> vào thời điểm lá tươi, phơi héo sau 12 giờ và 24 giờ. <br /> Ủ yếm khí: Lá sắn KM 94 sau khi phơi héo 24 giờ được thái nhỏ (2 ­ 3 cm),  <br /> trộn với 0,5 % muối và các chất phụ gia: cám gạo hoặc bột sắn với mức 5 và 10 % và <br /> nén chặt trong bao nylon. Các công thức thí nghiệm:<br /> 5 % bột sắn:  Lá sắn (KM 94 )+ 0,5 % NaCl + 5 % Bột sắn<br /> 10 % bột sắn: Lá sắn (KM 94 )+ 0,5 % NaCl + 10 % Bột sắn<br /> 5% cám gạo: Lá sắn (KM 94) + 0,5 % NaCl + 5 % Cám<br /> 10 % cám gạo: Lá sắn (KM 94) + 0,5 % NaCl + 10 % Cám <br /> Ở  các công thức thí nghiệm, lá sắn được phân tích các chỉ  tiêu VCK, CP và  <br /> HCN ở thời điểm 0, 30, 60 and 90 ngày sau khi ủ tại phòng thí nghiệm phân tích thức  <br /> ăn Khoa Chăn nuôi Thú y từ 12/2003 ­ 4/2004. <br /> Thí nghiệm 2: Hiệu quả sử dụng lá sắn KM94 trong khẩu phần lợn thịt ở Thừa  <br /> Thiên Huế. <br /> Địa điểm và thời gian thí nghiệm<br /> Thí nghiệm được tiến hành tại xã Hương Vân, Hương Trà, ThừaThiên Huế từ <br /> 12/2004 ­5/2005.<br />  Bố  trí thí nghiệm: Thí nghiệm được tiến hành trên 24 lợn lai F1 ( ĐB x MC) <br /> với trọng lượng trung bình 23 kg nuôi  ở  3 hộ  gia đình  ở  Hương Vân. Mỗi hộ  nuôi 8  <br /> con được phân ngẫu nhiên vào 4 ô chuồng (mỗi ô 2 con). Tất cả lợn thí nghiệm được <br /> tiêm phòng và tẩy giun sán 2 tuần trước khi thí nghiệm. Lợn được nuôi theo 2 giai  <br /> đoạn: 20 ­50 kg (giai đoạn 1) và 50 ­90 kg (giai đoạn 2). Thức ăn được chia đều 3  <br /> lần /ngày. Lợn được nuôi theo phương thức ăn tự do.Thí nghiệm bố trí theo khối ngẫu  <br /> nhiên với 4 khẩu phần có 4 mức lá sắn KM94 khác nhau. Thời gian thí nghiệm 90  <br /> ngày. <br />  Các khẩu phần TN như sau:<br /> Lô Đối chứng (Khẩu phần cơ sở) : Thức ăn bao gồm cám, ngô, sắn củ  ủ, bột  <br /> cá và rau khoai lang.<br /> Lô10 KM94 : 90 % VCK của khẩu phần cơ sở + 10 % VCK lá sắn KM94 ủ.<br /> Lô 15 KM94 : 85 % VCK của khẩu phần cơ sở + 15 % VCK lá sắn KM94 ủ. <br /> Lô 20 KM94 : 80 % VCK của khẩu phần cơ sở + 20 % VCK lá sắn KM94 ủ.<br /> Thành phần hoá học của các nguyên liệu thức ăn sử  dụng trong thí nghiệm  <br /> được trình bày ở bảng 1.<br /> Ở  4 lô TN năng lượng đều trong khoảng 3000 kcal ME (trong VCK) và 14 % <br /> CP; 0,65 % Lysine and 0,25 % Methionine (giai đoạn 1) và 3000 kcal ME và 12 % CP;  <br /> 0,55 % Lysine and 0,23 % methionine (giai đoạn 2). Nguồn thức ăn giàu protein sử <br /> dụng trong thí nghiệm từ bột cá và lá sắn KM 94 ủ (bảng 2). <br /> Bảng 1: Thành phần hoá học của thức ăn trong TN ( %VCK )<br /> <br /> Thức ăn ME* CP CF Lys Met HCN <br /> ( Kcal/kg) (%) (%) (g/kg) (g/kg) (mg/kg)<br /> Cám gạo 2890 11.46 15.61 4.86 2.31<br /> Ngô  3596 9.56 2.74 3.13 1.94<br /> Củ sắn ủ 2963 3.09 3.98 1.11 0.42 55.06<br /> Bột cá 3161 58.47 0.00 33.33 10.45<br /> Dây lang 2247 17.75 17.98 7.12 2.25<br /> Lá   sắn   KM94  2462 21.04 11.66 9.17 3.24 195.34<br /> ủ<br /> Củ sắn ủ và lá sắn KM 94 ủ được phân tích ở thời điểm 60 ngày sau khi ủ<br /> Chỉ tiêu và phương pháp theo dõi: Ở 4 lô thí nghiệm, lợn được theo dõi các chỉ <br /> tiêu sau đây:<br /> ­ Lượng ăn vào (kg VCK/con/ngày)<br /> ­ Tăng trọng (g/ngày)<br /> ­ Tiêu tốn thức ăn (kg VCK /kg tăng trọng)<br /> ­ Chi phí thức ăn (đ/ kg tăng trọng)<br /> Bảng 2: Thành phần và giá trị dinh dưỡng của các khẩu phần TN (% VCK )<br />  của lợn ở giai đoạn 1 ( 20 ­50 kg)<br /> <br /> Lô Đối  Lô 10 Lô 15 Lô 20<br /> Loại thức ăn<br /> chứng KM94 KM94 KM94<br /> Cám gạo 32 32 30 30<br /> Ngô 18 18 21 24<br /> Củ sắn ủ 30 30 26 20<br /> Bột cá 10 10 8 6<br /> Dây lang 10 ­ ­ ­<br />  Lá sắn KM94 ủ ­ 10 15 20<br /> Thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng (%, kg /VCK)<br /> ME ( kcal/ kg ) 3002 3023 3015 3005<br /> CP (% ) 13.94 14.26 14.08 14.06<br /> CF ( % ) 8.48 7.85 8.04 8.45<br /> Lys (g/kg ) 6.50 6.60 6.45 6.27<br /> Met (g/kg ) 2.50 2.58 2.53 2.52<br /> HCN (mg/kg ) 16.52 36.05 43.62 50.08<br /> Tất cả các lô TN được bổ sung 0,5 % premix khoáng và VTM ( % VCK)<br /> Phương pháp xử lý thống kê<br />  Số liệu thu được xử lý theo phương pháp phân tích phương sai (ANOVA) qua  <br /> mô hình General Linear Model (GLM) trên phần mềm Minitab Version 13 (2000). <br /> III. Kết quả và thảo luận<br />             Thí nghiệm 1:  Ảnh hưởng của thời gian phơi héo và chất phụ  gia đến chất <br /> lượng của lá sắn KM94 ủ yếm khí<br /> Số liệu ở bảng 3 cho thấy: VCK của lá sắn tăng có ý nghĩa sau khi phơi héo 12  <br /> và 24 giờ (p= 0.001). <br /> Bảng 3: Ảnh hưởng của thời gian phơi héo đến hàm lượng VCK, CP ( % VCK) <br /> và HCN (mg/kg ) của lá sắn KM94<br /> <br /> HCN<br /> VCK CP HCN<br /> (mg/kg <br /> (%) (% VCK) (mg/kg tươi )<br /> VCK)<br /> Lá sắn tươi KM94 27.86a 28.26 486.a 1745a<br /> Sau khi phơi 12 giờ 32. 56b 27.31 428b 1313b<br /> Sau khi phơi 24 giờ 37.82c 27.04 335c 885c<br /> SE 0.274 0.403 6.294 19.5<br /> P 0.000 0.16 0.000 0.000<br /> a,b,c trong cùng cột sai khác với p