Nghiên cứu xây dựng quy hoạch môi trường khu vực ven biển vùng Đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2001- 2010

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:177

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chính dòng chảy mới, thay đổi lớn về chế độ, lưu lượng, chất lượng đã biến sông Hồng không còn là sông tự nhiên nữa. Sự biến đổi đã tạo ra một môi trường mới làm biến đổi các dòng chảy mà cả ngành thủy lợi và môi trường cũng chưa xác định được nó ảnh hưởng đến mức nào. Bên cạnh đó, lưu vực sông Hồng có đến 50% diện tích nằm trên đất Trung Quốc, trên đó đã xây dựng 21 công trình thủy điện. Các tài liệu nghiên cứu về các công trình này ở Việt Nam...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu xây dựng quy hoạch môi trường khu vực ven biển vùng Đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2001- 2010

Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ M«i tr−êng vµ Phßng tr¸nh thiªn tai - KC.08. *********************** §Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng §ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001- 2010 - KC.08.02. b¸o c¸o tæNG KÕT §Ò TµI NH¸Nh Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng khU VùC VEN BIÓN vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001 - 2010 Hµ Néi Th¸ng 12 n¨m 2003.
Më ®Çu D¶i ven biÓn ®ång b»ng s«ng Hång tõ H¶i phßng ®Õn Kim s¬n (Ninh B×nh) bao gåm c¸c huyÖn Thuû Nguyªn, An L·o, Tiªn L·ng, VÜnh B¶o, C¸t H¶i (H¶i Phßng), Th¸i Thuþ, TiÒn H¶i (Th¸i B×nh), Giao Thuû, H¶i HËu, NghÜa H−ng (Nam §Þnh), Kim S¥n (Ninh B×nh). Víi chiÒu dµi bê biÓn 175 km tÝnh tõ ®¶o C¸t Bµ ®Õn bê biÓn Kim S¬n (Ninh B×nh). Chóng ta biÕt r»ng, d¶i ven biÓn lµ n¬i giao l−u gi÷a biÓn vµ lôc ®Þa, c¸c qu¸ tr×nh ®−îc t¹o nªn bëi ®éng lùc biÓn vµ ®éng lùc s«ng, lµ qu¸ tr×nh t−¬ng t¸c gi÷a biÓn vµ lôc ®Þa, gi÷a n−íc mÆn vµ n−íc ngät, gi÷a c¸c hÖ sinh th¸i víi nhau trong ph¹m vi ®íi bê. Quy m« thêi gian cña c¸c biÕn ®æi trong ®íi bê biÓn rÊt kh¸c nhau, theo chu kú dµi, theo mïa, theo th¸ng, theo ngµy, hay nãi kh¸c ®i, ®íi bê lµ mét ®íi ®éng lùc, th−êng xuyªn biÕn ®æi, rÊt giµu tiÒm n¨ng. Hai hÖ thèng s«ng chÝnh cña vïng ®ång b»ng s«ng Hång lµ hÖ thèng s«ng Hång vµ s«ng Th¸i b×nh, còng lµ nguån n−íc quan träng ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp , n«ng nghiÖp cña vïng. Do vËy, vïng ven biÓn ®ång b»ng s«ng Hång cã tiÒm n¨ng vÒ n«ng nghiÖp, ®· ph¸t huy tèt trong nh÷ng n¨m qua. Tuy nhiªn, d¶i ven biÓn ®ång b»ng s«ng Hång cßn nhiÒu d¹ng tµi nguyªn phong phó kh¸c nh− tµi nguyªn thuû s¶n, du lÞch, tµi nguyªn sinh vËt vµ dÞch vô ven biÓn... cßn ch−a ph¸t huy triÖt ®Ó, kh«ng t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng tµi nguyªn phong phó còng nh− vÞ trÝ thuËn lîi cña vïng. ViÖc ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i triÓn vïng ven biÓn ®ång b»ng s«ng Hång vµ x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng cho vïng nµy lµ c¬ së cho viÖc b¶o vÖ, ph¸t huy tèi ®a tiÒm n¨ng cña vïng. 1
PhÇn I: C¸c yÕu tè t¸c ®éng vµ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng khu vùc ven biÓn vïng §BSH. I. §¸nh gi¸ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn thiªn nhiªn, kinh tÕ x· héi. 1.1. §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn vïng ven biÓn §BSH. 1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý. Vïng ven biÓn §BSH (H¶i Phßng - Ninh B×nh) bao gåm c¸c huyÖn ven biÓn kÐo dµi kho¶ng 175 km. Bê biÓn ®−îc h×nh thµnh do sù båi ®¾p phï sa cña s«ng Hång vµ s«ng Th¸i B×nh. DVB n»m ë phÝa §«ng cña ®ång b»ng giíi h¹n bëi c¸c to¹ ®é 19058' - 21008' vÜ B¾c vµ 106003' - 107015' kinh ®«ng. Hµng n¨m, hÖ thèng s«ng Hång vµ s«ng Th¸i B×nh båi ®¾p thªm cho vïng 600-700 ha ®Êt míi lÊn ra biÓn. VÒ mÆt hµnh chÝnh, vïng ven biÓn §BSH n»m trong ph¹m vi huyÖn Thuû Nguyªn, An L·o, KiÕn Thuþ, Tiªn L·ng, VÜnh B¶o, C¸t H¶i, An H¶i, ThÞ x· §å S¬n, Thµnh phè H¶i Phßng, huyÖn Th¸i Thuþ, TiÒn H¶i, Giao Thuû, H¶i HËu, NghÜa H−ng, Kim S¬n thuéc 4 tØnh: H¶i Phßng, Th¸i B×nh, Nam §Þnh, Ninh B×nh vµ hÖ thèng ®¶o dµy ®Æc, chñ yÕu tËp trung ë khu vùc H¶i Phßng. 1.1.2. §Þa h×nh. * §Þa h×nh. §Þa h×nh vïng ven biÓn ®ång b»ng s«ng hång, kÐo tõ Thuû nguyªn (H¶i Phßng) ®Õn Kim S¬n (Ninh B×nh) gåm cã 3 ®¬n vÞ chÝnh: ®Þa h×nh lôc ®Þa, ®Þa h×nh b·i triÒu vµ ®Þa h×nh ngÇm ven bê. * §Þa h×nh lôc ®Þa ven bê: Chñ yÕu lµ ®Þa h×nh ®ång b»ng thÊp cã ®é cao tuyÖt ®èi 0,5-3m, phÇn lín bÒ mÆt khu vùc bÞ chia c¾t m¹nh bëi c¸c hÖ thèng s«ng ngßi...víi mËt ®é chia c¾t lín h¬n 2 km/km2, cã n¬i ®¹t tíi 3 km/km2. Ngoµi ®Þa h×nh ®ång b»ng, khu vùc nghiªn cøu cßn xuÊt hiÖn ®Þa h×nh ®åi, nói thÊp d¹ng sãt ®−îc ph©n bè ë khu vùc KiÕn An, §å S¬n... §é cao tuyÖt ®èi cña d¹ng ®Þa h×nh nµy lµ kh«ng v−ît qu¸ 200 m vµ ®Þa h×nh thÊp tròng d¹ng ®Çm lÇy ph©n bè chñ yÕu ë khu vùc cöa s«ng, cã ®é cao tuyÖt ®èi tõ 0 ®Õn - 0,5 m. * §Þa h×nh b·i triÒu: §−îc tÝnh tõ "0 m" h¶i ®å cho tíi ®ª biÓn, ®©y lµ ®Þa h×nh n»m ngoµi c¸c tuyÕn ®ª cã ®é cao thay ®æi tõ 0 ®Õn 3 m. Chóng chØ bÞ ngËp n−íc hoµn toµn vµo lóc triÒu c−êng, phÇn kh«ng bÞ ngËp trë thµnh ®¶o, cån c¸t ven bê. §Þa h×nh b·i triÒu lµ nh÷ng bÒ mÆt nghiªng thÊp ra phÝa biÓn cã ®é dèc tõ 3-70, n»m xen gi÷a chóng lµ c¸c d¶i c¸t kÐo dµi ch¹y song song hoÆc th¼ng gãc víi ®−êng bê lµm cho bÒ mÆt b·i cã d¹ng l−în sãng hoÆc d¹ng luèng kÐo dµi víi ®é chªnh cao t−¬ng ®èi gi÷a ch©n vµ ®Ønh cån c¸t xÊp xØ tõ 0,5 - 1m, ®«i chç ®¹t tíi 2m. * §Þa h×nh ngÇm ven bê: 2
Cã ®é cao tuyÖt ®èi n»m trong kho¶ng d−íi "0 m" h¶i ®å tíi ®é s©u 15 m, ®é dèc s−ên bê tho¶i kh«ng qu¸ 30. Riªng khu vùc H¶i Phßng, ®Þa h×nh ngÇm ven bê bÞ chia c¾t bëi c¸c hÖ thèng ®¶o ®¸ v«i sãt cña C¸t Bµ. 1.1.3. Tµi nguyªn khÝ hËu. N»m trong miÒn khÝ hËu B¾c ViÖt Nam, vïng ven biÓn cã chÕ ®é khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa cã mïa ®«ng l¹nh. ë ®©y, chÕ ®é khÝ hËu ph©n ho¸ thµnh 2 mïa râ rÖt: mïa nãng trïng víi mïa m−a, mïa l¹nh kh« hanh vµo ®Çu mïa vµ Èm −ít vµo cuèi mïa. Do kh«ng cã sù ph©n ho¸ lín vÒ ®Þa h×nh nªn khÝ hËu vïng ven biÓn §BSH cã tÝnh ®ång nhÊt cao, nÒn nhiÖt kh¸ ®ång ®Òu vµ cao h¬n 20C - 30C so víi vïng nói trung b×nh (400-500 m) vµ 50C - 60C so víi vïng nói cao (1000-1200 m). VÞ trÝ gi¸p biÓn còng t¹o nªn nÐt kh¸c biÖt trong chÕ ®é khÝ hËu cña d¶i so víi vïng nói cao. §ã lµ t×nh tr¹ng Èm −ít cuèi mïa ®«ng ë ®©y ®−îc t¨ng c−êng h¬n, tÇn suÊt xuÊt hiÖn thêi tiÕt “ nåm” vµ m−a phïn vµo nöa cuèi mïa ®«ng kh¸ lín. Ngay trong thêi kú kh« hanh ng¾n ngñi ®Çu mïa ®«ng, ®é Èm kh«ng khÝ trung b×nh th¸ng còng kh«ng d−íi 80%. Mïa hÌ, biÓn lµm dÞu bít nãng vµ t¨ng thªm Èm cho luång giã mïa h¹, v× vËy mïa hÌ ë ®©y kh«ng kh¾c nghiÖt nh− ë Trung Bé. Mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña chÕ ®é khÝ hËu vïng ven biÓn lµ ¶nh h−ëng cña b·o, ®©y lµ l·nh thæ chÞu ¶nh h−ëng trùc tiÕp cña b·o. Thêi kú m−a nhiÒu trong n¨m lµ nh÷ng th¸ng ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña b·o (th¸ng 6 ®Õn th¸ng 9), ®Æc biÖt nh÷ng khi b·o cã c−êng ®é rÊt m¹nh, giã ven biÓn cã thÓ ®¹t trªn 50m/s, g©y hÖ qu¶ nghiªm träng. Nh×n chung, khÝ hËu ë vïng ven biÓn phÇn nµo ®iÒu hoµ h¬n trong ®Êt liÒn. Do ¶nh h−ëng cña giã ®Êt - biÓn, dao ®éng nhiÒu ngµy nhá h¬n trong ®Êt liÒn tíi 10C. Mïa nãng nhiÖt ®é cao nhÊt ë vïng ven biÓn th−êng thÊp h¬n 1-20C, mïa l¹nh nhiÖt ®é thÊp nhÊt l¹i cao h¬n chõng 10C so víi ®ång b»ng. D−íi ®©y lµ mét sè ®Æc tr−ng khÝ hËu cña vïng ven biÓn §BSH. + C¸c hiÖn t−îng thêi tiÕt ®Æc biÖt. Mét trong c¸c hiÖn t−îng thêi tiÕt ®Æc biÖt ¶nh h−ëng nhiÒu tíi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ë vïng ven biÓn lµ b·o. Thêi kú nhiÒu b·o ë vïng bê biÓn nµy tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 9, trong ®ã th¸ng 8 nhiÒu b·o nhÊt trong n¨m. Trong 3 th¸ng mïa hÌ (th¸ng 7 ®Õn th¸ng 9) b·o ho¹t ®éng m¹nh vµ chiÕm tÇn suÊt gÇn 80 % sè c¬n b·o c¶ n¨m, riªng th¸ng 8 chiÕm 1/3 sè c¬n b·o trong n¨m. ë vïng ven biÓn, tèc ®é giã b·o m¹nh nhÊt cã thÓ ®¹t tíi 40-50 m/s (ë trong ®Êt liÒn 30-40 m/s). §iÓm ®¸ng chó ý lµ h−íng giã trong c¬n b·o thay ®æi liªn tôc, ¶nh h−ëng nhiÒu tíi n«ng, l©m, ng− nghiÖp. B·o th−êng g©y ra giã m¹nh vµ m−a lín. M−a b·o th−êng kÐo dµi 2- 4 ngµy, víi l−îng m−a tËp trung nhÊt lµ 1-2 ngµy. L−îng m−a lín nhÊt kho¶ng 500-700 mm, phæ biÕn vµo kho¶ng 100-200 mm. L−îng m−a trong mét c¬n b·o trung b×nh 200- 400 mm, c¸ biÖt lªn ®Õn 600-900 mm. TÝnh trung b×nh, riªng m−a b·o ®ãng gãp 20- 30% l−îng m−a mïa m−a (th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10). Nh÷ng trËn m−a b·o lín, kÐo dµi, tËp trung th−êng dÉn ®Õn h×nh thµnh lò víi søc c«ng ph¸ lín cuèn tr«i mäi thø trªn 3
®−êng ®i cña nã g©y nh÷ng tæn thÊt v« cïng nÆng nÒ vµ kh«ng l−êng tr−íc ®−îc ®èi víi ng−êi vµ cña. Ngoµi kh¬i, b·o g©y sãng lín, lµm lËt tµu bÌ träng t¶i d−íi 1000 tÊn. T¸c ®éng cña b·o lµ mét nguyªn nh©n quan träng th−êng dÉn ®Õn xãi lë bê biÓn Giao Thuû - H¶i HËu - NghÜa H−ng (Nam §Þnh), ®ång muèi H¶i HËu lín nhÊt miÒn B¾c ViÖt Nam ®ang dÇn bÞ thu hÑp l¹i lµ 1 thùc tr¹ng ®¸ng lo ng¹i cÇn ph¶i xem xÐt t×m c¸ch gi¶i quyÕt, kh¾c phôc. Mét hiÖn t−îng thêi tiÕt quan träng n÷a còng g©y h¹i lín tíi khu vùc ®Æc biÖt tõ Th¸i B×nh ®Õn Ninh B×nh lµ lèc vµ vßi rång. Lèc vµ vßi rång th−êng xuÊt hiÖn trong c¸c c¬n d«ng m¹nh, kÌm theo m−a ®¸ hoÆc m−a rµo m·nh liÖt trong ph¹m vi hÑp, thêi gian ng¾n, tèc ®é giã rÊt lín t−¬ng ®−¬ng giã b·o, g©y h− h¹i lín tíi hoa mµu, nhµ cöa, ng−êi vµ vËt. M−a phïn còng lµ hiÖn t−îng thêi tiÕt ®Æc biÖt cã tÇn suÊt lín ë vïng ven biÓn . So víi vïng ®ång b»ng, sè ngµy m−a phïn ë ®©y Ýt h¬n, trung b×nh hµng n¨m cã kho¶ng 20-30 ngµy. M−a phïn nhiÒu nhÊt vµo th¸ng 3, kho¶ng 6-12 ngµy/th¸ng, th¸ng 2 cã kho¶ng 5-10 ngµy/th¸ng. Cµng gÇn biÓn s−¬ng mï cµng xuÊt hiÖn nhiÒu. Trung b×nh hµng n¨m cã kho¶ng 10-20 ngµy cã s−¬ng mï ë vïng ven biÓn, ë khu vùc gi¸p biÓn, sè ngµy cã s−¬ng mï nhiÒu nhÊt quan s¸t ®−îc vµo th¸ng 3, kho¶ng 5-6 ngµy/ th¸ng, ë khu vùc xa biÓn h¬n, th¸ng cã sè ngµy s−¬ng mï lín nhÊt lµ th¸ng 12 hoÆc th¸ng 1, kho¶ng 2-4 ngµy/th¸ng. Thêi tiÕt kh« nãng còng xuÊt hiÖn ë vïng ven biÓn song Ýt vµ møc ®é nhÑ. Trung b×nh hµng n¨m cã kho¶ng 2-12 ngµy cã thêi tiÕt kh« nãng, tËp trung vµo ®Çu mïa h¹. D«ng kh¸ phæ biÕn ë vïng l·nh thæ nµy, tuy so víi ®ång b»ng vµ trung du th× Ýt h¬n râ rÖt. Hµng n¨m trung b×nh cã kho¶ng 35-45 ngµy d«ng. D«ng tËp trung chñ yÕu vµo mïa hÌ (th¸ng 6 ®Õn th¸ng 8) trung b×nh cã kho¶ng 5-10 ngµy/th¸ng. Mïa ®«ng hÇu nh− kh«ng cã d«ng, d«ng ®«i khi cã kÌm theo m−a ®¸, g©y ¶nh h−ëng lín ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. 1.2. §Æc ®iÓm tµi nguyªn thiªn nhiªn. 1.2.1. Tµi nguyªn ®Êt. Tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña toµn d¶i lµ 291.081 ha, theo kÕt qu¶ ph©n tÝch thæ nh−ìng, ®Êt ®ai cña d¶i ®−îc chia thµnh 5 nhãm chÝnh nh− sau: *§Êt c¸t biÓn VÒ lý tÝnh: cã kÕt cÊu th«, c¸t chiÕm 80- 85%, mïn 10-15%, sÐt 1,5-6%, tû träng ®Êt 2,6-2,7, ®é xèp 50%, l−îng n−íc gi÷ l¹i thÊp tõ 18-26%. §iÓm hÐo 2-3%, ®Êt cã tèc ®é thÊm n−íc cao 40-96 mm/giê. * §Êt mÆn Ph©n bè ë c¸c huyÖn Thuû Nguyªn, H¶i Phßng, An H¶i, Tiªn L·ng, Th¸i Thuþ, H¶i HËu, Kim S¬n, NghÜa H−ng, C¸t Bµ. 4
Lµ lo¹i ®Êt trung tÝnh, Ýt chua pHKCl = 6,5-7,0, giµu chÊt h÷u c¬, ®¹m, l©n, kali (c¶ tæng sè vµ dÔ tiªu), cã ®é ph× nhiªu cao. Tuy nhiªn, do hµm l−îng muèi cao nªn ®· h¹n chÕ ®Õn n¨ng suÊt c©y trång. §Êt mÆn tËp trung chñ yÕu ë H¶i HËu vµ TiÒn H¶i, song nhiÒu n¨m qua do quai ®ª lÊn biÓn, hoµn chØnh hÖ thèng thuû n«ng röa mÆn vµ t¨ng c−êng bãn v«i nªn hÇu hÕt diÖn tÝch ®Êt mÆn chØ cßn mÆn Ýt d−íi møc h¹n chÕ ®èi víi c©y lóa, v× vËy n¨ng suÊt lóa vÉn ®¹t tõ 8-9 tÊn/ha. ë khu vùc ngoµi ®ª thuéc TiÒn H¶i, Th¸i Thuþ, H¶i Phßng, ®Êt ®ai chñ yÕu lµ ®Êt mÆn nhiÒu vµ rÊt mÆn. §©y lµ vïng ®Êt quan träng cã thÓ ph¸t triÓn ngµnh nu«i trång thuû s¶n (t«m, cua, c¸ lµ nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao, cã thÞ tr−êng réng r·i, ngoµi ra cßn cã thÓ ph¸t triÓn trång cãi). * §Êt phÌn Ph©n bè ë c¸c huyÖn Th¸i Thuþ, Tiªn L·ng, An H¶i, KiÕn Thuþ, An L·o, Thuû Nguyªn. *§Êt phï sa §−îc h×nh thµnh do phï sa cña 2 hÖ thèng s«ng Hång vµ s«ng Th¸i B×nh. §Êt phï sa cña hÖ thèng s«ng Hång ph©n bè ë phÝa Nam cña vïng ven biÓn tõ huyÖn TiÒn H¶i ®Õn Kim S¬n, cßn ®Êt cña hÖ thèng s«ng Th¸i B×nh ph©n bè ë phÇn phÝa B¾c. Do ch¶y qua 2 khu vùc ®¸ mÑ kh¸c nhau nªn tÝnh chÊt phï sa 2 hÖ thèng s«ng kh¸c nhau. *§Êt feralit ®á vµng Ph©n bè lÎ tÎ ë §å S¬n, Thuû Nguyªn. §Êt cã ®Þa h×nh dèc tho¶i kho¶ng 8- 0 15 trªn ®é cao 15-100 m, ®−îc h×nh thµnh trªn ®¸ biÕn chÊt vµ sa th¹ch. §Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi thÞt trung b×nh, cã tÇng dµy 70-100 m, ®Êt chua pH= 4-4,5, c¸c chÊt h÷u c¬ trung b×nh, nghÌo l©n vµ kali, cation trao ®æi thÊp. Nh×n chung ®Êt cã ®é ph× nhiªu thÊp, cã thÓ trång chÌ, c©y ¨n qu¶, trång rõng ®Ó b¶o vÖ vµ phôc håi ®Êt. 1.2.2. Tµi nguyªn n−íc ngät. * Nguån n−íc m−a. Vïng ven biÓn §BSH hµng n¨m høng mét l−îng n−íc m−a lín 8,102 x 109 m3, víi ®Æc ®iÓm m−a tËp trung vµo mïa hÌ, nhÊt lµ nh÷ng ngµy m−a lín do b·o hay c¸c nhiÔu ®éng thêi tiÕt kÕt hîp (b·o, ¸p thÊp nhiÖt ®íi, gi¶i héi tô nhiÖt ®íi...). Nguån n−íc m−a tuy kh¸ phong phó nh−ng ph©n bè kh«ng ®Òu theo kh«ng gian vµ thêi gian g©y khã kh¨n cho viÖc khai th¸c sö dông. Do vïng ven biÓn chñ yÕu cã ®Þa h×nh thÊp vµ cã ®ª bao bäc nªn m−a th−êng g©y ngËp óng ¶nh h−ëng ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ giao th«ng vËn t¶i. §Æc biÖt vïng ven biÓn §BSH kh¸c víi c¸c vïng kh¸c ë phÝa nam n−íc ta lµ trong mïa kh« l¹nh cã giã mïa ®«ng b¾c kÌm theo m−a phïn ®· lµm gi¶m gi¸ trÞ cùc ®¹i cña h¹n kiÖt. N−íc m−a cña vïng ven biÓn cã ®é kho¸ng ho¸ dao ®éng trong kho¶ng 20-160 mg/l, vµo mïa kh« ®é kho¸ng ho¸ cña 5
n−íc m−a lín h¬n nhiÒu so víi mïa m−a. Tuy nhiªn nh×n chung, nguån n−íc m−a cña vïng ven biÓn vÉn ch−a bÞ nhiÔm bÈn, lµ nguån n−íc s¹ch cã thÓ sö dông cho ¨n uèng, sinh ho¹t. Riªng thµnh phè H¶i Phßng kh«ng nªn sö dông n−íc m−a vµo ®Çu mïa m−a. * Nguån n−íc mÆt. Vïng nghiªn cøu lµ vïng h¹ l−u cña ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång - s«ng Th¸i B×nh. C¸c s«ng thuéc vïng ven biÓn lµ ®o¹n h¹ l−u cuèi cïng (cöa s«ng) cña hÖ thèng s«ng Hång - s«ng Th¸i B×nh. Hµng n¨m trung b×nh ®−a ra biÓn 122.109 m3 n−íc vµ 120 triÖu tÊn phï sa. Do ¶nh h−ëng cña chÕ ®é thuû v¨n lôc ®Þa vµ thuû v¨n biÓn, lµ n¬i gÆp gì, giao tranh gi÷a 2 chÕ ®é thuû v¨n nªn ®Æc ®iÓm thuû v¨n ë ®©y thay ®æi rÊt phøc t¹p. Sù phøc t¹p nµy ngµy cµng ®−îc gia t¨ng trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y do t¸c ®éng m¹nh mÏ cña ho¹t ®éng con ng−êi. Vïng h¹ du s«ng cã hÖ thèng ®ª bao bäc, vµo mïa lò c¸c « tròng trong ®ª th−êng bÞ ngËp rÊt nghiªm träng v× thêi gian nµy ë ®ång b»ng cã m−a lín, n−íc s«ng l¹i cao nªn n−íc kh«ng thÓ tiªu ra ®−îc g©y ngËp óng thiÖt h¹i rÊt nÆng nÒ cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Mïa kiÖt n−íc trong s«ng rÊt Ýt, ®−îc duy tr× chñ yÕu do n−íc ngÇm, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh truyÒn triÒu vµ x©m nhËp mÆn vµo s©u trong vïng cöa s«ng. V× vËy vïng cöa s«ng vµo mïa c¹n ¶nh h−ëng cña chÕ ®é thuû v¨n biÓn m¹nh mÏ h¬n chÕ ®é thuû v¨n s«ng. C¸c cöa s«ng vïng ven biÓn lµ n¬i gÆp gì gi÷a n−íc s«ng vµ n−íc biÓn, sù t−¬ng t¸c ®éng lùc gi÷a dßng ch¶y s«ng tõ lôc ®Þa ®æ ra vµ dßng triÒu tõ biÓn truyÒn vµo diÔn ra liªn tôc theo chu kú triÒu. Tuy l−u l−îng dßng triÒu kh«ng trùc tiÕp sö dông ®−îc cho n«ng nghiÖp, d©n sinh vµ c«ng nghiÖp nh−ng dßng triÒu ®· t¹o ra thÕ n−íc ®Ó c¸c c«ng tr×nh thuû lîi cã thÓ hít phÇn n−íc ngät trªn trong dßng triÒu ®Ó ®−a vµo sö dông (khi triÒu lªn) vµ tiªu n−íc (khi triÒu rót). §ång thêi, thÕ n−íc thuû triÒu còng lµ mét yÕu tè quan träng trong giao th«ng thuû ë vïng cöa s«ng ven biÓn. V× vËy cã thÓ xem thuû triÒu lµ tµi nguyªn n−íc mÆt. Tuú theo l−îng n−íc s«ng ngßi vµ ®é lín cña thuû triÒu trong tõng thêi kú mµ chóng cã ¶nh h−ëng kh¸c nhau ®èi víi n−íc vïng cöa s«ng. Mïa lò, khi n−íc nguån ®æ vÒ rÊt lín ®Èy lïi dßng triÒu ra biÓn th× ¶nh h−ëng cña thuû triÒu bÞ lu mê, nhÞp ®iÖu dao ®éng mùc n−íc lªn xuèng theo thuû triÒu kh«ng râ rÖt. N−íc bÞ dån ø m¹nh ë pha triÒu rót g©y khã kh¨n cho viÖc tho¸t lò vµ cã tèc ®é dßng ch¶y rÊt cao khi triÒu rót g©y xãi lë, biÕn d¹ng lßng dÉn. Mïa c¹n, n−íc nguån ®æ vÒ Ýt, dßng triÒu lÊn ¸t dßng n−íc nguån tiÕn s©u vµo trong s«ng, trªn s«ng Hång ¶nh h−ëng cña sãng triÒu cã thÓ lªn tíi Hµ Néi, trªn s«ng Th¸i B×nh cã thÓ lªn tíi Phñ L¹ng Th−¬ng. Dßng ch¶y vïng nghiªn cøu bao gåm hÇu hÕt c¸c lo¹i dßng ch¶y thµnh phÇn: Dßng ch¶y s«ng, dßng triÒu, dßng tr«i do giã... Sù t−¬ng t¸c gi÷a chóng biÕn ®éng m¹nh theo c¶ kh«ng gian vµ thêi gian, ®· g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn n−íc trong khu vùc nghiªn cøu. 6
Tãm l¹i: Nguån n−íc mÆt vïng ven biÓn diÔn biÕn rÊt phøc t¹p do chÞu ¶nh h−ëng m¹nh mÏ cña chÕ ®é thuû v¨n s«ng Hång - Th¸i B×nh, chÕ ®é thuû v¨n biÓn vÞnh B¾c Bé vµ ®Þa h×nh khu vùc. Tµi nguyªn n−íc mÆt vïng ven biÓn §BSH rÊt phong phó song chñ yÕu lµ n−íc mÆn vµ n−íc lî. Nguån n−íc nh¹t rÊt h¹n chÕ l¹i bÞ nhiÔm mÆn nªn nguån n−íc cung cÊp cho sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt gÆp nhiÒu khã kh¨n. Nguån n−íc mÆt ë ®©y rÊt thÝch hîp cho nu«i trång thñy - h¶i s¶n vµ ph¸t triÓn giao th«ng thuû. vïng ven biÓn lµ n¬i tiÕp nhËn c¸c nguån th¶i tõ trong lôc ®Þa theo s«ng ®−a ra nh−ng møc ®é « nhiÔm vÉn ch−a tíi møc b¸o ®éng ( trõ khu vùc H¶i Phßng ) Së dÜ nh− vËy lµ do kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña dßng n−íc, tøc lµ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn n−íc ®· diÔn ra c¸c ph¶n øng ho¸ häc, c¸c qu¸ tr×nh tù ph©n huû vµ l¾ng ®äng cña trÇm tÝch. MÆt kh¸c vïng ven biÓn lµ n¬i t−¬ng t¸c gi÷a n−íc mÆn vµ ngät nªn ®· x¶y ra c¸c ph¶n øng ho¸ häc g©y hiÖn t−îng ng−ng keo kÕt b«ng lµm l¾ng ®äng chÊt bÈn. Do vËy vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ cao nguån n−íc nµy lµ:H¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô... lµm « nhiÔm nguån n−íc, c¸c chÊt th¶i sau khi qua xö lý ®¹t tiªu chuÈn quy ®Þnh míi ®−îc th¶i ra s«ng, biÓn. ViÖc sö dông n−íc cho ®êi sèng sinh ho¹t ph¶i ®Æc biÖt tiÕt kiÖm ®ång thêi còng b¶o vÖ nguån n−íc b»ng c¸ch kh«ng ®æ c¸c chÊt th¶i bÈn vµo nguån n−íc * Nguån n−íc ngÇm. Vïng ven biÓn §BSH tån t¹i c¸c ®¬n vÞ chøa n−íc víi møc ®é giµu nghÌo n−íc kh¸c nhau nh− sau: 1. TÇng chøa n−íc lç hæng trÇm tÝch hçn hîp s«ng - biÓn vµ ®Çm lÇy thèng Holoxen hÖ tÇng Th¸i B×nh (Q3IVtb). 2. TÇng chøa n−íc lç hæng trÇm tÝch hçn hîp biÓn, ®Çm lÇy hÖ tÇng H¶i H−ng (amQ1-2IVhn). 3. TÇng c¸ch n−íc trÇm tÝch biÓn thèng Pleixtoxen hÖ tÇng VÜnh Phóc (aQIIIvp). 4. TÇng chøa n−íc lç hæng trong trÇm tÝch Pleixtoxen gi÷a trªn, hÖ tÇng Hµ Néi (aQII - IIIhn). 5. TÇng chøa n−íc lç hæng, vØa - lç hæng trÇm tÝch Pleixtoxen d−íi - Neogen thèng trªn. 6. TÇng chøa n−íc khe nøt - cast¬ trÇm tÝch cacbonat thèng gi÷a ®iÖp §ång Giao (T2®g). 7. TÇng chøa n−íc khe nøt trÇm tÝch Jura (J). 8. TÇng chøa n−íc khe nøt trÇm tÝch Silua (S). Ngoµi nh÷ng ®¬n vÞ chøa n−íc ®· ®−îc m« t¶, trong vïng nghiªn cøu cßn mét sè c¸c hÖ thèng ®øt g·y lín c¾t qua nh÷ng thµnh t¹o Mezozoi, nh−ng cho ®Õn nay ch−a cã tµi liÖu nghiªn cøu vÒ ®Þa chÊt thuû v¨n c¸c hÖ thèng ®øt g·y nµy. 7
B¶ng 1: Tr÷ l−îng n−íc ngät cña c¸c tØnh ven biÓn §BSH Tr÷ l−îng cã thÓ khai th¸c ®−îc ë c¸c Tr÷ l−îng n−íc TT TØnh cÊp (m3/ngµy) ngät d−íi ®Êt (m3/ngµy) A B C1 C2 1 H¶i Phßng 24.727 4633 29.360 2 Nam §Þnh 2.100 10.396 9.184 67.600 89.280 3 Th¸i B×nh 21.000 157.976 178.976 4 Ninh B×nh 5.270 17.355 67.007 98.632 Nguån: §Ò ¸n khai th¸c tæng hîp vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn vïng ven biÓn B¾c Bé Cô thÓ vÒ chÊt l−îng nguån n−íc ngÇm cña c¸c TØnh vïng ven biÓn ®−îc thÓ hiÖn nh− sau: + Thµnh phè H¶i Phßng: Nh×n chung tr÷ l−îng n−íc nh¹t ®¹t tiªu chuÈn cho ¨n uèng vµ sinh ho¹t rÊt h¹n chÕ - Vïng B¾c Thuû Nguyªn • Phøc hÖ chøa n−íc VÜnh Phó - Hµ Néi vµ trÇm tÝch ®Ö tø nãi chung bÞ mÆn cã n¬i ®é kho¸ng ho¸ cña n−íc ®¹t 9,06 g/l, hµm l−îng clo 227,43-5735 mg/l • Phøc hÖ chøa n−íc khe nøt trÇm tÝch Jura chøa n−íc nh¹t, n−íc cã ®é kho¸ng hãa 0,06-0,11 g/l, hµm l−îng clo 11-35,5 mg/l, tæng ®é cøng 0,3- 0,96 mg/l - Vïng H¶i Phßng - KiÕn An: • TÇng chøa n−íc VÜnh Phó - Hµ Néi: ChÊt l−îng n−íc biÕn ®æi phøc t¹p mÆn, nh¹t xen kÏ rÊt khã khai th¸c. • Phøc hÖ chøa n−íc khe nøt trÇm tÝch Silua: nh×n chung chÊt l−îng tèt, n−íc nh¹t, ®é kho¸ng ho¸ cña n−íc th−êng nhá h¬n 15 mg/l, ®é pH thay ®æi tõ 6,5-8,4, tæng ®é cøng dao ®éng tõ 5-10 ml®/l, kiÓu thµnh phÇn ho¸ häc lµ Bicacbonat - Clorua manhª - Canxi hoÆc Clorua - Bicacbonat Natri - Canxi. - Vïng §å S¬n: cã 2 ph©n vÞ chøa n−íc d−íi ®Êt cã ý nghÜa trong viÖc cung cÊp n−íc ë quy m« nhá v× nh×n chung tr÷ l−îng n−íc d−íi ®Êt nh¹t ë khu vùc §å S¬n rÊt h¹n chÕ. • TÇng chøa n−íc Th¸i B×nh: ChÊt l−îng n−íc thay ®æi theo h−íng tõ miÒn cung cÊp ra ®Õn phÝa biÓn, ®ång thêi thay ®æi theo chiÒu th¼ng ®øng. KiÓu thµnh phÇn ho¸ häc cña n−íc d−íi ®Êt còng biÕn ®æi theo h−íng ra phÝa biÓn vµ theo chiÒu th¼ng ®øng. Nh×n chung chÊt l−îng biÕn ®æi phøc t¹p vµ trong nhiÒu tr−êng hîp kh«ng ®¶m b¶o chÊt l−îng n−íc dïng cho ¨n uèng vµ sinh ho¹t. 8
• Phøc hÖ chøa n−íc khe nøt trÇm tÝch Silua: l−îng n−íc t−¬ng ®èi h¹n chÕ, tæng ®é cøng thay ®æi 0,17-0,74 ml®/l, ®é kho¸ng ho¸ thay ®æi 0,038-0,138 g/l, kiÓu n−íc Bicacbonat - Clorua Natri - Canxi hoÆc Clorua - Bicacbonat Natri- Canxi, n−íc ë khu vùc nµy cã chÊt l−îng tèt, ®¶m b¶o chÊt l−îng dïng cho ¨n uèng vµ sinh ho¹t. - Vïng An H¶i: • TÇng chøa n−íc Th¸i B×nh: n−íc cã ®é kho¸ng ho¸ thay ®æi 0,61-7,79 g/l, pH 6,4 - 8... nh×n chung chÊt l−îng n−íc d−íi ®Êt tÇng chøa n−íc nµy ë khu vùc HuyÖn An H¶i kh«ng ®¶m b¶o cung cÊp n−íc cho sinh ho¹t, kÓ c¶ t−íi ruéng v× hÇu nh− tÊt c¶ c¸c nguyªn tè ®Òu cã hµm l−îng v−ît tiªu chuÈn cho phÐp. • TÇng chøa n−íc VÜnh Phó - Hµ Néi: n−íc d−íi ®Êt cña tÇng nµy nh×n chung cã chÊt l−îng phøc t¹p, hµm l−îng Fe3+ h¬i cao (2,79-9,77 mg/l) v−ît tiªu chuÈn cho phÐp n−íc uèng, ®é kho¸ng ho¸ thay ®æi 0,55-1,41 g/l. Phøc hÖ chøa n−íc khe nøt trÇm tÝch Silua ë khu vùc Phè Qu¸n Trõ lµ n−íc nh¹t víi ®é kho¸ng ho¸ 0,28 g/l, n−íc cã chÊt l−îng tèt, cã thÓ sö dông cho sinh ho¹t. + TØnh Nam §Þnh: T¹i ®©y còng quan s¸t thÊy hiÖn t−îng n−íc nh¹t vµ mÆn n»m xen kÑp nhau. T¹i c¸c HuyÖn NghÜa H−ng, H¶i HËu, Giao Thuû: chÊt l−îng n−íc d−íi ®Êt biÕn ®æi kh¸ phøc t¹p, t¹i c¶ 3 huyÖn trªn cã tÇng chøa n−íc H¶i H−ng bÞ mÆn lî, cßn tÇng chøa n−íc VÜnh Phó- Hµ Néi nh¹t. + TØnh Th¸i B×nh: Sù ph©n bè n−íc mÆn vµ nh¹t d−íi ®Êt ë ®Þa phËn tØnh Th¸i B×nh kh¸ phøc t¹p, cã hiÖn t−îng n−íc mÆn vµ nh¹t n»m xen kÑp nhau, phÇn lín c¸c huyÖn, n−íc ë tÇng chøa n−íc VÜnh Phó- Hµ Néi ®Òu bÞ mÆn. MÆt kh¸c sù ph©n bè n−íc mÆn, nh¹t ë 2 HuyÖn TiÒn H¶i vµ Th¸i Thuþ tr¸i ng−îc nhau. NÕu nh− ë Th¸i Thuþ, chÊt l−îng n−íc tÇng chøa n−íc VÜnh Phó - Hµ Néi tèt, n−íc nh¹t th× tÇng chøa n−íc VÜnh Phó - Hµ Néi ë huyÖn TiÒn H¶i lµ bÞ mÆn. B¶ng 2: TiÒm n¨ng n−íc kho¸ng vïng ven biÓn §é NhiÖt §Þa Lo¹i h×nh kho¸ng Sè lç TT §Þa danh ®é pH khoan tÇng ho¸ ho¸ häc (0C) (mg/l) N2 1 1 103 Vò L¨ng, TiÒn H¶i 135 20,4 Cl - Na N2 1 2 65 T©y Ninh, TiÒn H¶i 24,6 8,0 Cl - Na N1 1 3 65 T©y Ninh, TiÒn H¶i 23,5 8,0 Cl - Na N3 1 4 61 §«ng C¬, TiÒn H¶i 28,7 8,0 Cl - Na N2 1 5 61 §«ng C¬, TiÒn H¶i 112 19,4 Cl - Na N2 1 Nam Th¾ng , TiÒn H¶i 6 67 127 19,2 Cl- Na N2 1 7 82 TiÒn H¶i 34 1,01 8,3 HCO3 -Na 9
9 14 C-P Th¸i Thuþ 54 13,13 Br Cl -Na 10 Tiªn L·ng 39 Cl - Na Nguån: §Ò ¸n khai th¸c tæng hîp vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn vïng ven biÓn B¾c Bé + TØnh Ninh B×nh: HuyÖn Kim S¬n chØ nªn chñ yÕu tËp trung vµo khai th¸c n−íc d−íi ®Êt tÇng chøa n−íc Th¸i B×nh - H¶i H−ng ë ®é s©u kh«ng qu¸ 15 m. NÕu khoan s©u h¬n sÏ gÆp n−íc mÆn x©m nhËp. Tãm l¹i: Tr÷ l−îng n−íc nh¹t d−íi ®Êt cña hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ chøa n−íc ë c¸c huyÖn vïng ven biÓn kh«ng lín nh−ng chóng cã ý nghÜa quan träng trong viÖc cÊp n−íc s¹ch cho n«ng th«n. Do sù ph©n bè n−íc d−íi ®Êt cã sù xen kÑp gi÷a mÆn vµ nh¹t nªn trong qu¸ tr×nh khai th¸c n−íc ë c¸c huyÖn vïng ven biÓn cÇn hÕt søc chó ý ®Õn chÕ ®é khai th¸c hîp lý, ®ång thêi ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu ®iÒu tra tû mØ h¬n. Cã thÓ chØ ra c¸c tÇng, vµ phøc hÖ chøa n−íc cã thÓ khai th¸c n−íc d−íi ®Êt nh¹t víi quy m« nhá ë tõng ®Þa ph−¬ng nh− sau: 1.2.3. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n. a.Kho¸ng s¶n nhiªn liÖu: + Than n©u: ë vïng Kho¸i Ch©u - TiÒn h¶i cã má than n©u tr¶i dµi trªn 100 km, réng trung b×nh 10 km. Má than nµy cã tõ 7-46 líp d¹ng vØa ho¹t thÊu kÝnh hÑp, bÒ dµy biÕn ®æi tõ 0,2 ®Õn h¬n 5 m, trung b×nh 1m. §é Èm 13,71%, ®é tro 15,74% tèi ®a kh«ng v−ît qu¸ 40%, chÊt bèc 48,61%, nhiÖt n¨ng cña than Èm tù nhiªn 5814,3 Kcal/kg, nhiÖt n¨ng ch¸y trung b×nh 6956 Kcal/kg, hµm l−îng S 0,11-1,85%, hµm l−îng cac bon 60-70%, hµm l−îng nit¬ 0,84-2,83%, hµm l−îng oxy 14,8- 31,7%, tr÷ l−îng than ®¹t 22 tØ tÊn. Nh×n chung than cã chÊt l−îng tèt, nghÌo tro, rÊt nghÌo S, nhiÖt l−îng t−¬ng ®èi cao song ph©n bè ë ®é s©u qu¸ lín. + Than bïn: ë vïng ven biÓn cã mét sè má cã gi¸ trÞ: Má than bïn KiÕn Quèc ph©n bè t¹i x· KiÕn Quèc huyÖn KiÕn Thuþ. Má n»m trªn ®ång b»ng thÊp, ®é cao chØ 1-2 m, trong trÇm tÝch rÊt trÎ thuéc tÇng Th¸i B×nh. §é Èm 13,45%, ®é tro 43,79%, S 0,84%, phot pho 0,01-0,025%, nhiÖt l−îng 3964 Kcal/kg, tr÷ l−îng 1.323.000 tÊn. Má than bïn An Th¾ng ph©n bè t¹i x· An Th¾ng, huyÖn An L·o. Má n»m trªn ®ång b»ng chØ cao 1-2 m vµ trÊm tÝch than thuéc tÇng Th¸i B×nh, n»m n«ng gÇn mÆt ®Êt, chØ s©u 0,5-1,5 m. §é Èm 15,82%, ®é tro 28,63%, chÊt bèc 39,34%, nhiÖt l−îng 1611 Kcal/kg, tr÷ l−îng 240.000 tÊn. Ngoµi hai má than bïn kÓ trªn cßn nhiÒu ®iÓm than bïn kh¸c ë H¶i Phßng, Thuû Nguyªn nh−ng tr÷ l−îng kh«ng ®¸ng kÓ. + §¸ phiÕn ch¸y vµ khÝ ®èt: Má khÝ ®èt TiÒn H¶i ph©n bè t¹i HuyÖn TiÒn H¶i. Má cã 13 vØa khÝ cã gi¸ trÞ c«ng nghiÖp n»m trong c¸c ®¸ trÇm tÝch Mioxen ë ®é s©u 790-1200 m. §ã lµ c¸c vØa khÝ ch¸y cac bua hy®ro kh«ng cã heli vµ kh«ng cã thµnh phÇn H2S cã h¹i. Tr÷ l−îng th¨m dß ®−îc tÝnh l¹i n¨m 1991 lµ 1.263 triÖu m3 khÝ. 10
GÇn ®©y c«ng ty TNHH ANZOIL cña óc ®· t×m ra má khÝ míi ë Th¸i Thä, dù b¸o tr÷ l−îng gÊp 30 lÇn tr÷ l−îng má khÝ TiÒn H¶i. Ngoµi ra, t¹i giÕng khoan B.10 Thuþ Tr−êng (Th¸i Thuþ) ®· b¾t gÆp mét vØa dÇu, c¶ hai má nµy hiÖn nay ®−îc Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam cïng nhµ thÇu më réng th¨m dß pha 2. KhÝ ®èt chñ yÕu ®−îc sù dông trong tuèc bin khÝ vµ cho c«ng nghiÖp ®Þa ph−¬ng nh− xÝ nghiÖp xi m¨ng tr¾ng, sø c¸ch ®iÖn, sø men, sø thuû tinh... b. C¸c kho¸ng s¶n kim lo¹i. ë vïng ven biÓn t−¬ng ®èi nghÌo, chØ míi ph¸t hiÖn ®−îc titan sa kho¸ng ë ven biÓn. - Má titan - ziricon Hoµng Ch©u thuéc huyÖn C¸t H¶i n»m ë ven biÓn trong trÇm tÝch biÓn ë ®é cao 1,5-2 m d−íi d¹ng sa kho¸ng. - Má Titan Th¸i Ninh - §ång Chïa ph©n bè ë Th¸i Ninh thuéc huyÖn Th¸i Thuþ, trÇm tÝch sa kho¸ng ven biÓn, quÆng imenit lµ chñ yÕu vµ ®−îc ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng cÊp P2 ®¹t 6.083 tÊn quÆng Titan, thuéc lo¹i má nhá. Ngoµi 2 má nhá ë trªn quÆng sa kho¸ng Titan (imenit) cßn biÓu hiÖn ë Cån §en thuéc huyÖn Th¸i Thuþ. c. Kho¸ng s¶n kh«ng kim lo¹i. + Dolomit: cã hai má ë H¶i Phßng ®ã lµ má Suèi Ba vµ C«ng §Êt víi tr÷ l−îng 1762800 tÊn. Dolomit n»m xen trong ®¸ v«i tuæi §ªvon trung cã thµnh phÇn ho¸ häc CaO 32-34%, MgO 18,14-19,86%, SiO2 0,14-0,16%, Al2O3 0,5%. + Photphorit: cã 5 má ë H¶i Phßng (Phè Míi, Hang D¬i, phè Hµn, Khoan §Êt, Nam ®−êng 18 A) víi tæng tr÷ l−îng ®¹t 6905000 tÊn trong ®ã cÊp C12660 tÊn, cÊp C2 500 tÊn, cÊp P lµ 3700 tÊn. Nh×n chung tr÷ l−îng photphorit trong vïng qu¸ Ýt, hµm l−îng P2O3 thÊp 6-10,75%, kh«ng cã triÓn väng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. + Silic ho¹t tÝnh: cã 2 má ë H¶i Phßng. - Má silic ho¹t tÝnh Ph¸p cæ ë x· Ph¸p Cæ huyÖn Thuû Nguyªn, ë ®é cao tõ 5- 50 m trong ®åi sãt. Má cã nguån gèc phong ho¸ tõ c¸c ®¸ trÇm tÝch, má lé thiªn, tr÷ l−îng ®¹t 71569331 tÊn, thuéc lo¹i má lín. - Má silic ho¹t tÝnh C¸t Bµ ph©n bè ë thÞ trÊn C¸t Bµ, má ë ®é cao bªn s−ên ®åi tõ 10-160 m. Thuéc lo¹i má phong ho¸ tõ c¸c ®¸ trÇm tÝch, lé thiªn, tr÷ l−îng 10.000.000 tÊn, thuéc lo¹i má lín. 1.2.4. Tµi nguyªn sinh vËt vµ ®a d¹ng sinh häc. a. Thuû s¶n néi ®ång. Thµnh phÇn c¸c loµi thuû s¶n n−íc ngät t−¬ng ®èi phong phó, cã thÓ kÓ ®Õn mét sè loµi ®iÓn h×nh nh− sau: c¸ mÌ tr¾ng, c¸ mÌ hoa, c¸ tr«i, c¸ tr¾m cá, c¸ r« phi, c¸ chÐp. Ngoµi ra cßn cã thªm nhiÒu loµi c¸ d÷ nh− c¸ qu¶, c¸ ng·o, c¸ l¨ng, c¸ nheo, c¸ chµy, c¸ trÝch, c¸ bèng, c¸ nÐ. ë ao ruéng cßn cã thªm mét sè loµi c¸ phæ 11
biÕn nh− c¸ r«, c¸ diÕc, c¸ m¹i, c¸ trª, l−¬n, cua, èc, ba ba vµ kÓ c¶ Õch. Trong sè ®ã cã nhiÒu loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh− c¸ chÐp, c¸ qu¶, l−¬n, Õch, ba ba, t«m n−íc ngät, trai, èc...däc theo s«ng ngßi cã rÊt nhiÒu loµi c¸ biÓn ®· x©m nhËp s©u vµo phÇn th−îng nguån vµ c¸c thuû vùc n−íc ngät. Trong sè ®ã bé c¸ V−îc lµ bé thèng trÞ cña c¸c khu hÖ c¸c biÓn vµ sè ®«ng ®· x©m nhËp vµo c¸c thuû vùc n−íc ngät (16,5%). Sau bé c¸ V−îc lµ c¸ TrÝch (7,5%), bé c¸ B¬n (5,6%)... nh÷ng hä cã nhiÒu loµi x©m nhËp vµo n−íc ngät lµ c¸ bèng, c¸ óc, c¸ b¬n. Kho¶ng c¸ch x©m nhËp cña chóng cã khi vµo s©u tíi 300-600m, tÝnh tõ h¹ l−u. Trong sè ®ã cã nhiÒu loµi sèng chung ®−îc vµ thËm chÝ c¹nh tranh ®−îc víi mét sè loµi c¸ n−íc ngät Nh− vËy, víi hÖ sinh th¸i n−íc ngät (®é mÆn nhá h¬n 5%o) nhiÒu loµi thuû s¶n cã thÓ thÝch hîp vµ ph¸t triÓn tèt, ®©y lµ mét tiÒm n¨ng lín cña vïng ven biÓn §BSH. b. Sinh vËt ven biÓn cöa s«ng + Tµi nguyªn thùc vËt b·i båi cöa s«ng ven biÓn. Thµnh phÇn loµi vïng trªn triÒu vµ vïng triÒu: tæng sè loµi thùc vËt bËc cao ph¸t hiÖn 197 loµi thuéc 62 hä. Thùc vËt bao gåm c¶ c©y tù nhiªn vµ c©y trång, trong ®ã c©y mäc tù nhiªn chiÕm −u thÕ víi 95% sè loµi, c©y lî diÖn tÝch ph©n bè lín lµ só, vÑt rÔ låi, ®−íc vßi, m¾m qu¨n, cá ng¹n, bÇn chua. Cßn l¹i 5% lµ c©y trång trong ®ã cã diÖn tÝch ®¸ng kÓ lµ cãi b«ng tr¾ng, lóa chÞu mÆn, phi lao, khoai lang, d©u t»m, b¹ch ®µn, trang... C¸c loµi c©y ngËp mÆn quan träng nhÊt lµ trang, vÑt, bÇn chua, trong sè ®ã trang lµ c©y chiÕm −u thÕ do cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn tèt trªn ®Êt phï sa míi båi, bé rÔ chïm ph¸t triÓn khoÎ, chÞu mÆn, tuy nhiªn chiÒu cao chØ ®¹t trung b×nh 2-3 m vµ mËt ®é trång t−¬ng ®èi dµy 4400-6400 c©y/ha. MÆc dï rõng ngËp mÆn ë vïng ven biÓn kh«ng lín nh−ng diÖn tÝch còng ®¸ng kÓ. Riªng huyÖn Kim S¬n diÖn tÝch rõng ngËp mÆn chiÕm trªn 800 ha, huyÖn TiÒn H¶i (Th¸i B×nh) kho¶ng 2000 ha.... + TiÒm n¨ng c©y trång n«ng nghiÖp: §Æc ®iÓm lín cña vïng b·i båi ven biÓn ®ång b»ng s«ng Hång lµ cã tiÒm n¨ng lín vÒ c©y trång n«ng nghiÖp do tèc ®é quai ®ª lÊn biÓn lín. Ngoµi ra ®Êt ven biÓn cßn trång ®−îc khoai lang tuy s¶n l−îng kh«ng cao, mét sè rau qu¶ nh−: b¾p c¶i, cµ chua, rau muèng... Cïng víi lóa, khoai lang, ng«, l¹c lµ nh÷ng gièng c©y l−¬ng thùc ®· ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ lµ c¸c tËp ®oµn c©y ¨n qu¶ ®ang tõng b−íc h×nh thµnh do sù tuyÓn chän tù ph¸t cña nh©n d©n ®Þa ph−¬ng. Trong sè c¸c c©y ¨n qu¶ ®−îc trång t¹i ®©y cã mét sè gièng cam, chanh, chuèi... ®ang tá ra cã nhiÒu triÓn väng lín. + TiÒm n¨ng c¸c c©y c«ng nghiÖp: Trong sè c¸c loµi c©y c«ng nghiÖp næi bËt h¬n c¶ lµ cãi. C©y cho nguyªn liÖu dÖt chiÕu: cãi b«ng tr¾ng trång tõ Tiªn L·ng - Thanh Ho¸, kh«ng kÓ cãi ®ång, cãi b·i cã n¨ng suÊt 3-6 tÊn/ha/vô. Mét vµi n¬i cã ®iÒu kiÖn lµm hµng xuÊt khÈu, vÒ gi¸ trÞ thu nhËp gÊp 4-5 (thËm chÝ 10 lÇn) lÇn so víi diÖn tÝch trång lóa t−¬ng ®−¬ng. HiÖn nay cãi chñ yÕu ®−îc trång ë Kim S¬n, Ninh B×nh, t¹i ®©y chiÕm trªn 50% diÖn tÝch trång cãi cña toµn d¶i. Ngoµi cãi, c¸c c©y cã kh¶ n¨ng phôc vô cho nhu cÇu c«ng nghiÖp kh¸c ph¶i kÓ lµ l¹c, ®Ëu t−¬ng (phôc vô cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu thùc phÈm), sËy, phi lao (c«ng nghiÖp chÕ 12
biÕn gç), só vÑt, trang (c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÊt thuéc da). §Æc biÖt cÇn quan t©m trong thêi gian tíi lµ nhãm c©y cho tanin (thuéc da). §©y lµ nhãm cã diÖn tÝch lín vµ cã kh¶ n¨ng sö dông cao, trong khi hiÖn nay chóng ta hÇu nh− ch−a khai th¸c... + Nhãm c¸c c©y lµm thuèc vµ cho tinh dÇu: C¸c loµi cã gi¸ trÞ lµm thuèc cã kho¶ng 80 loµi chiÕm 50% tæng sè loµi ®· ph¸t hiÖn cã t¸c dông ®iÒu trÞ t¹i chç c¸c bÖnh: ®au bông, gi¶i ®éc, r¾n ®éc c¾n, lþ, t¶, c«n trïng c¾n, cÇm m¸u, báng, sèt...loµi tuy nhiÒu nh−ng tr÷ l−îng tù nhiªn kh«ng ®¸ng kÓ. Thuéc nhãm nµy hiÖn nay míi chØ khai th¸c cñ gÊu biÓn sö dông trong ®«ng y víi d−îc liÖu kh« mang tªn h−¬ng phô. Thùc ra h−¬ng phô lµ cñ kh« cña c©y cñ gÊu ®−îc sö dông réng r·i ë c¸c n−íc kh¸c (Trung Quèc). Vïng b·i båi ven biÓn, cñ gÊu mäc r¶i r¸c vµ n¨ng suÊt kh«ng ®¸ng kÓ. Ngoµi ra c¸c loµi c©y thuèc kh¸c nh− cµ ®éc d−îc, mµn kinh tö, cµ tr¸i vµng, rau xam... hÇu nh− ch−a ®−îc khai th¸c hoÆc míi chØ sö dông rÊt h¹n chÕ. + Thùc vËt næi. Thµnh phÇn loµi thùc vËt næi khu ven bê cöa s«ng B¾c Bé rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, ®Õn nay ®· x¸c ®Þnh 217 loµi thùc vËt næi vµ chñ yÕu lµ t¶o lôc, t¶o lam, t¶o gi¸p, t¶o silic. C¸c loµi thùc vËt næi ®−îc chia thµnh c¸c nhãm sinh th¸i kh¸c nhau: Sù ph¸t triÓn vÒ sè l−îng vµ sinh vËt l−îng cña thùc vËt næi phô thuéc vµo nång ®é muèi, dßng ch¶y, ¸nh s¸ng, nhiÖt ®é... vµ th−êng ®¹t gi¸ trÞ cao vµo mïa kh« vµ lóc triÒu c−êng, gi¶m trong mïa n−íc lò vµ khi n−íc rßng. Thêi kú mËt ®é thùc vËt næi cao lµ th¸ng 10, 11 vµ 4, 5 vµ liªn quan ®Õn khèi n−íc biÓn x©m nhËp vµo c¸c cöa s«ng réng vµ vµo n¬i cã ®é s©u lín, mËt ®é thùc vËt næi t¨ng dÇn tõ cöa V¨n óc, Th¸i B×nh ®Õn cöa Ba L¹t vµ h×nh thµnh nh÷ng ®iÓm cã mËt ®é vµ sinh khèi cao t¹i c¸c cöa s«ng Ýt n−íc ngät nh−ng l¹i bÞ khèng chÕ m¹nh bëi thuû triÒu nh− cöa Diªm §iÒn, cöa L©n vµ cöa Ninh C¬ ( t¹i cöa s«ng Ninh C¬, mËt ®é thùc vËt næi nhiÒu h¬n khu vùc cöa Ba L¹t trªn 3 lÇn vµ nhiÒu h¬n khu vùc Cöa §¸y ®Õn 29 lÇn). KÕt qu¶ nghiªn cøu thùc vËt næi vïng cöa s«ng Ba L¹t trong th¸ng 10/1993 cho thÊy mËt ®é thùc vËt næi cao tõ 16-60 triÖu tb/m3, cao h¬n thêi kú th¸ng 1 còng trong khu vùc nµy ®Õn hµng chôc lÇn. c. §éng vËt næi khu vùc b·i båi cöa s«ng. §éng vËt næi lµ kh©u quan träng nhÊt trong m¾t xÝch thøc ¨n cña thuû vùc, chÝnh lµ ®èi t−îng tiªu thô thùc vËt næi, ®ång thêi còng lµ nguån thøc ¨n cña thuûvùc. Thµnh phÇn loµi ®éng vËt næi vïng ven biÓn B¾c Bé rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, cho ®Õn nay ®· x¸c ®Þnh ®−îc 123 loµi ®éng vËt næi vµ ph©n chia theo c¸c nhãm sinh th¸i nh− sau: - Nhãm sinh th¸i n−íc ngät. - Nhãm sinh th¸i n−íc lî. - Nhãm sinh th¸i n−íc nh¹t. Còng nh− thùc vËt næi, ®Æc ®iÓm ph©n bè ®éng vËt næi phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè m«i tr−êng tù nhiªn ®ång thêi l¹i cã mèi liªn quan chÆt chÏ víi sù ph¸t triÓn cña thùc vËt næi. T¹i c¸c khu vùc cöa s«ng, mËt ®é ®éng vËt næi th−êng thÊp nhÊt, 13
dao ®éng trong kho¶ng trªn 200 ®Õn 1000 con/m3, cßn t¹i c¸c khu vùc n»m ngoµi cöa s«ng vµ vïng n−íc ven bê cao h¬n, dao ®éng tõ 1000-15000 con/m3. Trong cÊu tróc sè l−îng ®éng vËt næi thÊy r»ng t¹i c¸c khu vùc n»m s©u trong cöa s«ng, nhãm gi¸p x¸c ch©n chÌo chiÕm −u thÕ vÒ mËt ®é (53-84%) sau ®ã lµ nhãm gi¸p x¸c r©u ngµnh (15-45%). T¹i khu vùc bªn ngoµi cöa s«ng vµ vïng n−íc ven bê, nhãm gi¸p x¸c ch©n chÌo chiÕm −u thÕ cao h¬n (78-90%). T¹i c¸c cöa Th¸i B×nh, Trµ Lý, Ba L¹t tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 5, mËt ®é ®éng vËt næi dao ®éng trong kho¶ng 104 - 105 con/m3, cßn mïa lò 102 - 103 con/m3. Riªng cöa Diªm §iÒn vµ cöa L©n, quanh n¨m l−îng n−íc ngät Ýt, do bÞ chÆn bëi hÖ thèng cèng Trµ Linh vµ cèng L©n, ®é muèi cao nªn mËt ®é lu«n cao vµ Ýt chªnh lÖch gi÷a c¸c th¸ng trong n¨m. Mïa kh« mËt ®é th−êng ®¹t 105-106 con/m3 d. §éng vËt ®¸y. Trong vïng ven biÓn tõ Tiªn L·ng ®Õn cöa Cµn cã 1880 loµi. TÝnh ®a d¹ng cña ®éng vËt ®¸y liªn quan chÆt víi tÝnh ®a d¹ng sinh c¶nh. B¶ng 3: CÊu tróc thµnh phÇn loµi ®éng vËt ®¸y ph©n bè trªn c¸c b·i triÒu tõ Tiªn L·ng ®Õn cöa Cµn. Nhãm loµi Sè loµi ChiÕm tû lÖ Giun nhiÒu t¬ 36 19.1 - Errantia 25 13.3 - Sedentaria 11 5.8 Gi¸p x¸c 75 39.9 - Cua 57 30.3 - T«m 11 5.8 - Nhãm kh¸c 7 3.8 §éng vËt th©n mÒm 73 38.8 - Ch©n bông 40 21.3 - Hai m¶nh vá 33 17.5 Sipunculida vµ Brachipoda 4 2.2 Nguån: §Ò ¸n khai th¸c tæng hîp vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn vïng ven biÓn B¾c Bé Trong thµnh phÇn loµi ®éng vËt ®¸y ph©n bè ë khu vùc nµy cã nhiÒu loµi thuéc nhãm réng muèi, réng nhiÖt chÞu ®−îc sù thay ®æi lín vÒ ®é muèi nh− Lumbriconereis latreilii, Laeponitana ; Metapenaeus joyneri.... §èi víi vïng n−íc n«ng ven biÓn tõ cöa Trµ Lý ®Õn Ninh C¬ ®· ph¸t hiÖn 50 loµi ®éng vËt ®¸y thuéc 5 nhãm, trong ®ã ®éng vËt th©n mÒm chiÕm −u thÕ .nhÊt. 14
HÇu hÕt lµ c¸c loµi réng muèi tuy nhiªn còng gÆp mét sè loµi n−íc mÆn ®iÓn h×nh nh− Turris indica, Turritella sp. Do liªn quan ®Õn biÕn ®æi ®é muèi vµ nhiÖt ®é n−íc mµ mËt ®é sinh vËt l−îng ®éng vËt ®¸y biÕn ®éng theo mïa vµ theo vïng chÞu ¶nh h−ëng n−íc s«ng. Mïa kh«, sè l−îng vµ sinh vËt l−îng ®éng vËt ®¸y gi¶m tõ 148 tb/m3 xuèng 13 tb/m3 vµ 17,13 g/m2 xuèng 5,67 g/m2. Sù ph©n bè ®éng vËt ®¸y t¹i khu vùc b·i triÒu thuéc c¸c cöa s«ng Ba L¹t, Ninh C¬, §¸y vµ cöa Cµn cao h¬n so víi t¹i khu vùc cöa s«ng Trµ Lý. Ngoµi ra khu vùc H¶i Phßng - Ninh B×nh l−îng muèi thÊp, tèc ®é l¾ng ®äng trÇm tÝch dÉn ®Õn tho¸i ®Çm nªn l−îng ®éng vËt ®¸y trong c¸c ®Çm nu«i h¶i s¶n th−êng thÊp h¬n ngoµi b·i. Vïng n−íc mÆn ven biÓn, sinh vËt ®¸y ®−îc ph©n bè nh− sau: - Vïng ngay tr−íc cöa s«ng cã sinh vËt l−îng ®éng vËt ®¸y thÊp nhÊt, trong thµnh phÇn chñ yÕu lµ c¸c loµi cã kÝch th−íc nhá nh− t«m con, vµ giun nhiÒu t¬. - Vïng xa bê phÝa Nam cöa Ba L¹t cã mËt ®é ®éng vËt ®¸y cao nhÊt chñ yÕu lµ ®éng vËt th©n mÒm (trai, èc). e. Khu hÖ c¸ cöa s«ng ven biÓn Thµnh phÇn cña c¸c loµi c¸, dï cã mÆt mét sè ®¹i diÖn c¸ n−íc ngät hoÆc c¸ biÓn «n ®íi, song khu hÖ c¸ vïng cöa s«ng n−íc ta nãi chung vµ ven biÓn B¾c Bé nãi riªng vÉn lµ khu hÖ c¸ biÓn nhiÖt ®íi bao gåm nh÷ng loµi thuéc biÓn kÕ cËn. Dùa trªn mèi quan hÖ víi ®é muèi, khu hÖ c¸ cöa s«ng cã thÓ chia thµnh bèn nhãm sinh th¸i chÝnh sau ®©y - Nhãm c¸ n−íc ngät x©m nhËp xuèng vïng cöa s«ng ®Õn ®é muèi trªn d−íi 10%o ®Ó kiÕm ¨n. Chóng ®«ng ®óc vµo thêi kú n−íc lò vµ vµo lóc n−íc rßng. - Nhãm c¸ biÓn kh¸ ®a d¹ng, gåm c¶ nh÷ng loµi réng muèi vµ hÑp muèi, trong chóng cã mét sè loµi gÆp ë ®é muèi ®Õn 5%o, cßn mét sè ®«ng loµi ë 18- 25%o. - Nhãm c¸ cöa s«ng, gåm nh÷ng loµi n−íc lî ven biÓn thÝch øng víi nhÞp ®iÖu biÓn ®æi nhanh cña ®é muèi vïng cöa s«ng vµ trë thµnh c¸c loµi c− tró chÝnh thøc cña vïng. - Nhãm c¸ di c− cã chu kú hµng n¨m gåm c¸c lo¹i c¸ n−íc ngät. Khu hÖ c¸ cöa s«ng ven biÓn §BSH chñ yÕu lµ bé c¸ v−îc, tiÕp ®Õn lµ bé c¸c trÝch, c¸ b¬n... Tuy nhiªn, vïng biÓn H¶i Phßng ®Õn Ninh B×nh lµ n¬i cã nhiÒu cöa s«ng ®æ ra biÓn, ®é muèi kÐm æn ®Þnh, nhÊt lµ ®i s©u vµo phÇn th−îng nguån cña vïng cöa s«ng, thµnh phÇn loµi cña khu hÖ c¸ gi¶m ®i do sù v¾ng mÆt cña nhiÒu nhãm loµi c¸c biÓn ®iÓn h×nh, mÆc dï cã bæ sung nh÷ng loµi c¸ n−íc lî nh− c¸ mßi cê, c¸ ch¸y, c¸ ngÇn, c¸ lµnh canh, c¸ khoai... 15
HiÖn nay, viÖc khai th¸c c¸ ven bê, cöa s«ng vµ trªn c¸c b·i båi ven biÓn còng nh− trong rõng ngËp mÆn b»ng ®ñ c¸c ph−¬ng tiÖn th« s¬ cho ®Õn hiÖn ®¹i ®· trë nªn qu¸ møc g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn phôc håi, t¸i t¹o l¹i ®µn c¸ ven bê. 1.3. §Æc ®iÓm kinh tÕ, x· héi. 1.3.1. T×nh h×nh kinh tÕ chung. Trong thêi gian võa qua nÒn kinh tÕ cña d¶i ®· cã sù ph¸t triÓn ®óng h−íng, tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n giai ®o¹n 1997-2000 ®¹t 9%/n¨m. Kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh¸ vµ bÒn v÷ng, kinh tÕ biÓn cã chuyÓn biÕn tÝch cùc vµ më ra nhiÒu triÓn väng lín. C¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn theo chiÒu h−íng tÝch cùc, t¨ng dÇn gi¸ trÞ qua c¸c n¨m. Bªn c¹nh n«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt chñ yÕu, d¶i ®· quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn ngµnh dÞch vô, c«ng nghiÖp gãp phÇn n©ng cao tæng gi¸ trÞ thu nhËp cña c¸c ngµnh kinh tÕ trong toµn d¶i. B¶ng 4: Tæng gi¸ trÞ GDP cña c¸c tØnh ven biÓn §¬n vÞ: Tû ®ång ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 Tæng gi¸ trÞ GDP 18079 20624 21721,3 23175,9 GDP n«ng nghiÖp 6448,4 7879,2 8001,7 8510,3 GDP c«ng nghiÖp 2847,2 3356,3 3675,5 3936,6 GDP x©y dùng 1250,7 1258,1 1248,3 1327,6 GDP dÞch vô 7532,3 8130,4 8795,8 9401,4 GDP/ng−êi (®ång) 3329942 3480029 3689431 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¶ n−íc 2001 NÒn kinh tÕ cña d¶i ®· cã sù t¨ng tr−ëng liªn tôc kÓ tõ n¨m 1997 cho ®Õn nay. Tæng gi¸ trÞ GDP n¨m 2000 ®¹t 23175,9 tû ®ång, gÊp 1,28 lÇn so víi n¨m 1997. GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi t¨ng tõ 3.329.942 ®ång/ng−êi n¨m 1997 lªn 3.689.431 ®ång/ng−êi n¨m 2000. B¶ng 5: C¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c tØnh ven biÓn §¬n vÞ: % 1997 1998 1999 2000 Tæng c¸c ngµnh kinh tÕ 100 100 100 100 N«ng nghiÖp 35,7 38,2 36,8 36,7 C«ng nghiÖp 15,7 16,3 16,9 16,7 16
X©y dùng 6,9 6,1 5,7 5,7 DÞch vô 41,7 39,4 40,5 40,6 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¶ n−íc 2001 NÕu so víi c¬ cÊu kinh tÕ cña toµn vïng §BSH th× vïng ven biÓn (4 tØnh) cßn kh¸ l¹c hËu, tû lÖ ngµnh n«ng nghiÖp cßn chiÕm kh¸ cao (trªn 35%, trong khi toµn vïng §BSH chØ cã kho¶ng 26%), tû trong c«ng nghiÖp cßn chiÕm tû lÖ thÊp (chñ yÕu lµ do ®ãng gãp tõ GDP c«ng nghiÖp cña thµnh phè H¶i Phßng) 15,7-16,9% trong khi toµn vïng §BSH ®· ®¹t tíi 21,19 -23,42%. B¶ng 6: C¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ vïng §ång b»ng s«ng Hång §¬n vÞ tÝnh: % Ngµnh kinh tÕ 1997 1998 1999 2000 + Ngµnh n«ng l©m thuû s¶n 26,74 27,17 26,08 25,87 + Ngµnh c«ng nghiÖp 21,19 21,82 22,96 23,43 + Ngµnh x©y dùng 7,72 7,42 7,74 7,92 + Ngµnh dÞch vô 44,35 43,58 43,22 42,78 Nguån: T− liÖu ®ång b»ng s«ng Hång 2000 §êi sèng nh©n d©n trong nh÷ng n¨m qua kh«ng ngõng ®−îc c¶i thiÖn, n©ng cao. 100% sè x· cã ®iÖn tho¹i, víi tæng sè m¸y ®iÖn tho¹i trong toµn huyÖn lµ 98257 chiÕc, nh− vËy lµ b×nh qu©n cø 100 d©n cã 3,22 m¸y ®iÖn tho¹i, 100% sè x· ph−êng ®−îc phñ sãng ph¸t thanh, truyÒn h×nh . B¶ng 7: Mét sè chØ tiªu b×nh qu©n ®Çu ng−êi ChØ tiªu 2001 S¶n l−îng l−¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng−êi (kg) 521,29 S¶n l−îng thÞt h¬i xuÊt chuång b×nh qu©n (kg/ng−êi) 29 Häc sinh phæ th«ng/v¹n d©n (häc sinh) 2174 Sè c¸n bé y, d−îc/1 v¹n d©n (y, b¸c sÜ) 21,04 Sè m¸y ®iÖn tho¹i/v¹n d©n (m¸y ®iÖn tho¹i) 322 (check) Nguån: T− liÖu 61 tØnh thµnh trong c¶ n−íc 1.3.2. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng l©m ng− nghiÖp. 17
N»m trong vïng träng ®iÓm s¶n xuÊt l−¬ng thùc cña miÒn B¾c vµ c¶ n−íc víi tiÒm n¨ng ®Êt ®ai vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi, vïng ven biÓn cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp - l©m nghiÖp - thuû s¶n ®a d¹ng. Trong nh÷ng n¨m qua, s¶n xuÊt n«ng - l©m - thuû s¶n trªn ®Þa bµn d¶i cã chiÒu h−íng ph¸t triÓn tèt. T¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸, chuyÓn dÞch c¬ cÊu gi÷a vËt nu«i - c©y trång theo h−íng tÝch cùc, tiÒm n¨ng ®Êt ®ai ®−îc khai th¸c triÖt ®Ó do ®ã t¨ng søc s¶n xuÊt cña nh©n d©n vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho ngµnh, ®ãng gãp lín vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña vïng vµ cña c¶ n−íc. Tæng gi¸ trÞ GDP n«ng l©m thuû s¶n n¨m 2000 cña 4 tØnh t¨ng h¬n 2.061,9 tû ®ång so víi n¨m 1997 vµ ®¹t 8510,3 tû ®ång vµo n¨m 2000, chiÕm 7% so víi c¶ n−íc. B¶ng 8: Møc ®ãng gãp GDP n«ng l©m thuû s¶n vµo tæng GDP §¬n vÞ tÝnh: % TØnh 1997 1998 1999 2000 1. H¶i Phßng 19,47 18,76 18,65 18,62 2. Th¸i B×nh 51,68 58,43 56,41 56,40 3. Ninh B×nh 48,60 53,10 51,41 51,85 4. Nam §Þnh 41,55 43,72 42,89 42,89 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¶ n−íc 2001 Tuy ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu kÓ trªn nh−ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña d¶i vÉn cßn thÓ hiÖn sù bÊt hîp lý (ngµnh trång trät cßn chiÕm tû träng lín, tíi gÇn 75%, trong khi ngµnh ch¨n nu«i, dÞch vô chØ chiÕm 25%). §©y lµ mét chØ tiªu ®¸nh dÊu yÕu kÐm trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cña d¶i. Muèn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, m¹nh trong thêi gian tíi ®ßi hái sù cè g¾ng lín trong sù chØ ®¹o cña c¸c cÊp l·nh ®¹o vµ cña b¶n th©n ng−êi d©n ®Ó cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp mét c¸ch hîp lý h¬n. B¶ng 9: DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng c¸c lo¹i c©y trång n¨m 2000 C©y trång DiÖn tÝch (ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n l−îng (tÊn) Lóa 223946 56.53 1266045 Ng« 2376 33.8 8022 Khoai lang 5591 73.9 41314 S¾n 235 75.3 1770 §ay 96 23.9 229 Cãi 1316 71.8 9453 Rau, ®Ëu 21521 162.1 348814 MÝa 207 393.6 8147 L¹c 1757 21.7 3804 §Ëu t−¬ng 1504 14.3 2156 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª H¶i Phßng, Th¸i B×nh, Nam §Þnh, Ninh B×nh n¨m 2001 18
+ Nu«i trång thuû s¶n: Víi lîi thÕ cã 175 km bê biÓn, víi nhiÒu s«ng ngßi kªnh r¹ch, ao vông vÞnh vïng ven biÓn cã tiÒm n¨ng rÊt lín trong viÖc nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thuû h¶i s¶n. Thêi gian qua, c¸c ®Þa ph−¬ng trong d¶i ®· ra søc khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng s½n cã cña m×nh vµo viÖc ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n. DiÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n cña d¶i n¨m 2000 t¨ng cao h¬n so víi n¨m 1999 lµ 258 ha vµ ®¹t tíi 27.663 ha. ViÖc nu«i trång ®· chuyÓn dÇn tõ qu¶ng canh tù nhiªn sang qu¶ng canh c¶i tiÕn, b¸n th©m canh vµ thËm chÝ c¶ th©m canh, nªn s¶n l−îng thuû s¶n t¨ng kh¸ m¹nh, n¨m 1999 thÊp h¬n so víi n¨m 2000 lµ 4264 tÊn vµ n¨m 2001 tíi 8358 tÊn (s¶n l−îng thuû s¶n H¶i Phßng n¨m 2000 gÊp tíi 4,4 lÇn so víi n¨m 1990, Nam §Þnh ®· ®−a trªn 1000 ha ®Êt mÆt n−íc ven biÓn vµo nu«i t«m só vµ b−íc ®Çu quy ho¹ch ®−îc vïng nu«i t«m, c¸ n−íc lî ®¹t kÕt qu¶ tèt. Th¸i B×nh: MÊy n¨m gÇn ®©y, ®· cã h¬n 200 ha ®−îc nu«i c¶i tiÕn vµ b¸n th©m canh t«m só vµ kh¼ng ®Þnh t«m só lµ ®èi t−îng nu«i rÊt hiÖu qu¶ ë vïng biÓn Th¸i B×nh. N¨m 1999 ®· x©y dùng ®−îc m« h×nh −¬m t«m gièng vµ nu«i t«m th−¬ng phÈm. S¶n l−îng nu«i t«m, cua, c¸ nu«i ®¹t ®−îc 1400 tÊn n¨m 1995 vµ ®Õn 1999 ®· ®¹t 1800 tÊn) Tuy nhiªn viÖc nu«i trång thñy s¶n vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ g©y « nhiÔm m«i tr−êng. Víi diÖn tÝch lín nh−ng mçi ®Çm chØ th«ng víi cöa s«ng hoÆc víi biÓn qua 1-2 cèng. Do vËy sù trao ®æi n−íc víi bªn ngoµi rÊt h¹n chÕ (chØ kho¶ng 10-12%), mïn b· h÷u c¬ tÝch l©u ngµy, Ýt ®−îc lu©n chuyÓn lµm cho trÇm tÝch ®¸y bÞ yÕm khÝ. Quy c¸ch x©y dùng ®Çm nu«i kh«ng cã kü thuËt, cèng th−êng cao h¬n ®¸y ®Çm, nªn n−íc tÇng ®¸y trong ®Çm bÞ tï ®äng, thèi bÈn lµm chÕt t«m c¸. Sù trao ®æi n−íc kÐm lµm ®Çm bÞ c¹n dÇn, cã n¬i ®é s©u trung b×nh chØ cßn 0,5-0,7m, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c loµi rong t¹p, cá n−íc mäc dµy ®Æc, g©y ¶nh h−ëng xÊu nghiªm träng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña ®Çm. Rõng ngËp mÆn trong vµ ngoµi ®Çm bÞ chÆt ph¸ do ®µo ®Êt, ®¾p bê, lµm cñi... thËm chÝ cã ®Çm ph¸ hÕt, hoÆc ph¸ 70-80% diÖn tÝch ®Ó t¹o mÆt tho¸ng vµ t¨ng diÖn tÝch mÆt n−íc lµm mÊt n¬i ë, cung cÊp thøc ¨n cho t«m c¸. Gèc rÔ cña c¸c c©y cèi g©y thèi r÷a, bèc phÌn, ®¸y ®Çm h×nh thµnh mét l−îng lín H2S, NH4 vµ hµm l−îng BOD t¨ng gÊp 6-10 lÇn. KÕt qu¶ lµ sau 3-4 n¨m, t«m cua c¸ chÕt hµng lo¹t, g©y « nhiÔm ®Çm nu«i, gi¶m n¨ng suÊt ®Õn møc thÊp nhÊt, nguån lîi bÞ huû ho¹i nghiªm träng. ViÖc ph¸ rõng ®¾p ®Ëp nu«i t«m, di d©n lÊn biÓn thiÕu nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thiÕu quy ho¹ch ®· lµm cho diÖn tÝch rõng ngËp mÆn gi¶m sót nhanh chãng. NghÒ khai th¸c h¶i s¶n: cña d¶i ®· t¹o ra ®−îc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu, c¸c c¬ së ®ãng tµu thuyÒn vµ dÞch vô nghÒ c¸ ngµy cµng ph¸t triÓn. §Õn n¨m 2000, n¨ng lùc tµu thuyÒn nghÒ kh¬i cña H¶i Phßng ®¹t: 89.440 CV, gÊp 4,2 lÇn n¨m 1990. S¶n l−îng khai th¸c ®¹t 24.000 tÊn gÊp 2,2 lÇn n¨m 1990. §· xuÊt hiÖn nh÷ng m« h×nh hîp lý g¾n víi dÞch vô hËu cÇn vµ thu mua s¶n phÈm trªn biÓn t¹o ®éng lùc trong ph¸t triÓn nghÒ c¸. Th¸i B×nh: Tæng c«ng suÊt tµu thuyÒn c¬ giíi n¨m 1999 ®¹t tíi 23100 CV, trong ®ã tµu c«ng suÊt lín lµ 10960 CV. Do vËy, s¶n l−îng ®¸nh b¾t b»ng tµu xa bê ®· t¨ng tõ 1600 tÊn n¨m 1997 lªn kho¶ng 4.000 tÊn n¨m 1999. 19