Nghiên cứu xây dựng quy hoạch môi trường nước vùng đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2001-2010

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:160

Thêm vào BST

Báo xấu

92
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 1 : Những vấn đề tổng quan - Chương 2 : Diễn biến rừng và đa dạng sinh học vùng đống bằng sông Hồng - Chương 3 : Hiện trạng đa dạng sinh học vùng đồng bằng sông Hồng - Chương 4 : Đánh giá đa dạng sinh

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu xây dựng quy hoạch môi trường nước vùng đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2001-2010

Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ M«i tr−êng vµ Phßng tr¸nh thiªn tai - KC.08. *********************** §Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng §ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001- 2010 - KC.08.02. b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nh¸nh Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng N¦íC vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001 - 2010 Chñ tr×: PGS. TS. NG¤ NGäC C¸T Hµ Néi Th¸ng 12 n¨m 2003.
Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ M«i tr−êng vµ Phßng tr¸nh thiªn tai - KC.08. *********************** §Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng §ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001- 2010 - KC.08.02. b¸o c¸o tæng hîp Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001 - 2010 Hµ Néi Th¸ng 12 n¨m 2003.
b¸o c¸o tæng hîp Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001 - 2010 §¬n vÞ thùc hiÖn: Trung t©m Kü thuËt m«i tr−êng ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp – §¹i häc X©y dùng Chñ tr× ®Ò môc: GS. TS. TrÇn HiÕu NhuÖ Th− ký ®Ò môc: ThS. NguyÔn Quèc C«ng Tham gia thùc hiÖn: TS. NguyÔn ViÖt Anh ThS. TrÇn HiÒn H¹nh ThS. §ç Quang Hoµ ThS. TrÇn HiÒn Hoa KS. §ç H¶i KS. L−¬ng Ngäc Kh¸nh CN. NguyÔn ThÞ Lan KS. TrÇn HiÕu §µ CN. D−¬ng D×nh Dù KS. TrÇn HiÕu HiÖp Vµ nhiÒu ng−êi kh¸c hµ néi Th¸ng 12 n¨m 2003 ii
Môc lôc Trang iii Môc lôc Vi PhÇn më ®Çu ch−¬ng 1: HiÖn tr¹ng vµ dù b¸o c¸c nguån g©y « nhiÔm 1 m«i tr−êng n−íc vïng ®ång b»ng s«ng hång ®Õn 2010 1.1. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng vµ ®Þnh h−íng quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ vµ 1 c«ng nghiÖp ®ång b»ng s«ng Hång (§BSH) ®Õn 2010 1.1.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi 1 1.1.2. H−íng c¶i t¹o c¸c côm, khu c«ng nghiÖp cò vµ ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ, 3 khu c«ng nghiÖp míi ë vïng §BSH 1.1.3. C¸c khu vùc ®« thÞ – c«ng nghiÖp l©n cËn §BSH 6 1.1.4. NhËn ®Þnh chung: 6 1.2. C¸c nguån th¶i g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt vïng §BSH 7 1.2.1. C¸c nguån th¶i tõ c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp 7 1.2.2. T×nh h×nh « nhiÔm m«i tr−êng do c¸c doanh nghiÖp nhá vµ lµng nghÒ 10 1.2.3. Nguån « nhiÔm tõ khu vùc n«ng th«n vµ n«ng nghiÖp: 12 1.3. Dù b¸o t¶i l−îng « nhiÔm n−íc do ®« thÞ – c«ng nghiÖp §BSH 14 1.3.1. C¬ së ®Ó −íc tÝnh t¶i l−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc : 14 1.3.2. KÕt qu¶ tÝnh t¶i l−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc vïng §BSH 14 Ch−¬ng 2: hiÖn tr¹ng vµ DiÔn biÕn chÊt l−îng 17 m«i tr−êng n−íc mÆt vïng §BSH 2.1. HÖ thèng s«ng ngßi vµ chÕ ®é thuû v¨n §BSH 17 2.1.1. S¬ l−îc vÒ hÖ thèng s«ng ngßi ViÖt Nam 17 2.1.2. HÖ thèng s«ng ngßi vïng ®ång b»ng s«ng hång 19 2.1.3. Ph©n cÊp c¸c s«ng vïng §BSH theo l−u l−îng 21 2.2. HiÖn tr¹ng vµ diÔn biÕn chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc mÆt vïng §BSH 29 2.2.1. C¸c chÊt g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc 29 2.2.2. C¸c chØ tiªu hay th«ng sè sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é, diÔn biÕn vµ dù b¸o chÊt l−îng n−íc vïng §BSH 31 2.2.3. C¸c chØ thÞ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc 32 2.2.4. DiÔn biÕn chÊt l−îng n−íc c¸c s«ng thuéc vïng §BSH 34 2.2.5. NhËn ®Þnh ®¸nh gi¸ chung vÒ hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc s«ng §BSH 57 iii
Ch−¬ng 3: M« h×nh dù b¸o chÊt l−îng n−íc mÆt 59 vïng ®ång b»ng s«ng hång 3.1. Ph−¬ng ph¸p tÝnh theo m« h×nh to¸n 59 3.1.1. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu x©y dùng vµ lùa chän m« h×nh dù b¸o 59 3.1.2. Mét sè m« h×nh c¬ b¶n ®Ó tÝnh to¸n dù b¸o diÔn biÕn chÊt l−îng n−íc 60 3.2. C¸c chØ thÞ ®−îc sö dông 63 3.3. C¸c c¬ së d÷ liÖu vµo th«ng tin cÇn cã ®Ó ®¸nh gi¸ diÔn biÕn vµ dù b¸o 63 chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc 3. 4. KÕt qu¶ tÝnh to¸n m« pháng hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc mét sè s«ng 63 ®−îc lùa chän 3.4.1. C¸c sè liÖu ®Çu vµo 64 3.4.2. NhËn xÐt kÕt qu¶ tÝnh to¸n m« pháng hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc 66 3. 5. Sö dông m« h×nh to¸n ®Ó dù b¸o diÔn biÕn chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc 80 mÆt ë c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp §BSH ®Õn 2010 3.5.1. C¸c kÞch b¶n tÝnh to¸n dù b¸o chÊt l−îng n−íc s«ng ®Õn n¨m 2010 80 3.5.2. KÕt qu¶ m« pháng chÊt l−îng n−íc trªn m« h×nh to¸n ®Õn 2010 80 Ch−¬ng 4. quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc vïng ®bsh 85 4.1. Kh¸i niÖm quy ho¹ch m«i tr−êng 85 4.2. C¬ së khoa häc x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc §BSH 85 4.2.1. C¬ së khoa häc chung 85 4.2.2. C¬ së quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc vïng §BSH 86 4.3. Quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc §BSH 88 4.3.1. C¬ së ph©n h¹ng nguån n−íc mÆt theo møc ®é « nhiÔm ®Ó phôc vô quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc 88 4.3.2. §¸nh gi¸ chung vÒ hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc vïng §BSH theo møc ®é « nhiÔm vµ môc ®Ých sö dông ®Ó ph©n h¹ng nguån n−íc 93 4.3.3. Ph©n h¹ng nguån n−íc mÆt vïng §BSH 98 4.3.4. Quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc §BSH 99 ch−¬ng 5: khuyÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p qu¶n lý chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc vïng ®bsh ®Õn n¨m 2010 106 5.1. C¸c gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch, thÓ chÕ vµ tæ chøc qu¶n lý chÊt l−îng m«i 106 tr−êng n−íc vïng §BSH ®Õn n¨m 2010 5.1.1. C¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý m«i tr−êng 106 5.1.2. Tæ chøc vµ qu¶n lý thèng nhÊt theo l−u vùc 106 5.1.3. Vai trß cña c¸c bªn cã liªn quan trong hÖ thèng tæ chøc QLTHTNN 108 5.1.4. C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vÒ m«i tr−êng 109 iv
5.1.5. Cñng cè vµ hoµn thiÖn hÖ thèng quan tr¾c m«i tr−êng 109 5.1.6. Sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ 109 5.1.7. X· héi ho¸ c«ng t¸c qu¶n lý vµ b¶o vÖ nguån n−íc- N©ng cao nhËn 110 thøc sù tham gia cña céng ®éng, sù gi¸o dôc céng ®ång 5.1.8. C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c−êng n¨ng lùc vµ c¸c gi¶i ph¸p hç trî kh¸c 110 5.2. C¸c gi¶i ph¸p ng¨n ngõa, gi¶m thiÓu « nhiÔm t¹i nguån 110 5.2.1.Gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu « nhiÔm t¹i nguån (gi¶i ph¸p tr−íc ®−êng èng) 110 5.2.2. C¸c gi¶i ph¸p phi c«ng tr×nh - §iÒu hµnh vËn hµnh 110 5.3. Mét sè gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu vµ kiÓm so¸t « nhiÔm m«i tr−êng n−íc 111 §BSH ®Õn n¨m 2010 5.3.1. C¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch vµ qu¶n lý m«i tr−êng n−íc 111 5.3.2. C¸c gi¶i ph¸p c«ng tr×nh sinh th¸i vµ xö lý n−íc th¶i 111 5.3.3. Cñng cè hÖ thèng tµi chÝnh cho c¸c dù ¸n m«i tr−êng n−íc 113 5.4. TÝnh to¸n s¬ bé c¸c chi phÝ kinh tÕ cho tho¸t n−íc vµ xö lý n−íc th¶i ®« 113 thÞ nh»m b¶o vÖ chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc vïng §BSH 5.5. Dù b¸o thiÖt h¹i khi kh«ng thùc hiÖn xö lý n−íc th¶i g©y « nhiÔm m«i 114 tr−êng n−íc §BSH 5.6. Mét sè dù ¸n −u tiªn nh»m gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ®« thÞ 114 vµ khu c«ng nghiÖp ®Ò nghÞ cho vïng §BSH 5.6.1. X©y dùng ch−¬ng tr×nh monitoring m«i tr−êng n−íc ®« thÞ khu C«ng 114 nghiÖp vïng §BSH 5.6.2. X©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng −u tiªn vÒ b¶o vÖ 116 m«i tr−êng n−íc ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp vïng §BSH kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 117 Tµi liÖu tham kh¶o 123 Phô lôc v
PhÇn më ®Çu 1. Tæng quan: §ång b»ng s«ng Hång (§BSH) ®ang trong thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®ang vµ sÏ tiÕp tôc diÔn ra m¹nh mÏ. Qu¸ tr×nh nµy mét mÆt dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn më réng quy m« cña c¸c ®« thÞ cò, h×nh thµnh nhiÒu trung t©m d©n c− ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp míi, mÆt kh¸c còng g©y nhiÒu ¶nh h−ëng tiªu cùc ®èi víi m«i tr−êng. §èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, viÖc ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng ®Ó x©y dùng chiÕn l−îc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch phßng ngõa « nhiÔm ®· ®−îc hÕt søc chó träng. NhiÒu n−íc ®· b¾t ®Çu x©y dùng chiÕn l−îc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng (BVMT) quèc gia vµ ®Þa ph−¬ng tõ c¸ch ®©y h¬n 20 n¨m. Ng−êi ta ®· nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng cho c¸c vïng. Mét sè dù ¸n ®iÓn h×nh nh− quy ho¹ch m«i tr−êng vïng hay l−u vùc s«ng Tenessa (Mü), c¸c vïng hay tõng bang thuéc Canada, c¸c vïng ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm nh− ThÈm QuyÕn (Trung quèc), mét sè vïng thuéc Th¸i Lan,... ë n−íc ta, chØ thÞ 36/CT-TW cña Bé ChÝnh trÞ ®· chØ râ: "B¶o vÖ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, ®« thÞ ho¸ lµ mét nhiÖm vô cã tÝnh cÊp b¸ch vµ chiÕn l−îc ë n−íc ta hiÖn nay". ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cÇn ph¶i cã chiÕn l−îc vµ quy ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng kÌm theo. Khi x©y dùng quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cÇn ph¶i song song x©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i tr−êng nh»m ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. MÆt kh¸c, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng, dù b¸o xu thÕ biÕn ®æi chÊt l−îng m«i tr−êng vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p cã tÝnh chÊt chiÕn l−îc vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng l¹i lµ luËn cø khoa häc phôc vô cho viÖc x©y dùng quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi bÒn v÷ng ë ViÖt nam, n¨m 1986 lÇn ®Çu tiªn Nhµ n−íc ta ®· x©y dùng ChiÕn l−îc B¶o tån Thiªn nhiªn Quèc gia vµ sau 5 n¨m ChÝnh phñ ®· chÝnh thøc th«ng qua kÕ ho¹ch B¶o vÖ M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng giai ®o¹n 1991-2000. HiÖn nay ChÝnh phñ ®· phª duyÖt ChiÕn l−îc BVMT quèc gia giai ®o¹n 2001-2010 cña n−íc ta. NhiÒu tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng ®·, ®ang x©y dùng ChiÕn l−îc B¶o vÖ M«i tr−êng giai ®o¹n 2001-2010 cïng víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph−¬ng m×nh. C¸c ngµnh còng ®ang x©y dùng ChiÕn l−îc vµ KÕ ho¹ch Ph¸t triÓn ngµnh cïng víi ChiÕn l−îc vµ KÕ ho¹ch B¶o vÖ m«i tr−êng cña ngµnh. Bªn c¹nh ®ã, n¨m 1996 quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §BSH thêi kú 1996-2010 ®· ®−îc hoµn thµnh. Giai ®o¹n 1996 -2000, ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc (NCKH): " Nghiªn cøu biÕn ®éng m«i tr−êng do thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng §BSH" còng ®· ®−îc thùc hiÖn. Trªn ®©y lµ mét sè c¬ së ph¸p lý vµ c¬ së khoa häc cho c«ng t¸c quy ho¹ch m«i tr−êng vïng §BSH, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cu¶ vïng còng nh− cña ®Êt n−íc trong c¸c thËp kû ®Çu cña thÕ kû 21. Trong khu«n khæ ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc KC-08-02 do Trung t©m Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn vïng cña Bé KH & CN chñ tr× vi
mµ ®¹i diÖn lµ GS. Lª Quý An, nhãm chuyªn gia, ®¹i diÖn lµ GS.TS. TrÇn HiÕu NhuÖ - Trung T©m Kü thuËt M«i tr−êng §« thÞ vµ Khu C«ng nghiÖp (CEETIA) ®· ®−îc giao nhiÖm vô thùc hiÖn ®Ò môc: "Nghiªn cøu X©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001-2010". Môc tiªu, néi dung, ph¹m vi nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn cña ®Ò môc nh− sau: 2. Môc tiªu: Nghiªn cøu x©y dùng Quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc nh»m phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®ång thêi ®¶m b¶o chÊt l−îng m«i tr−êng vµ søc khoÎ céng ®ång, nãi c¸ch kh¸c, ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®Õn n¨m 2010. 3. Néi dung thùc hiÖn: a/ Nghiªn cøu, thu thËp , cËp nhËt, ®iÒu tra kh¶o s¸t bæ sung, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc vïng §BSH - Thu thËp vµ kÕ thõa tèi ®a c¸c kÕt qu¶ ®· cã, tæng hîp th«ng tin vµ ®iÒu tra kh¶o s¸t bæ sung, cËp nhËt sè liÖu vÒ m¹ng l−íi s«ng, hå vµ ®iÒu kiÖn thuû v¨n còng nh− sù ph¸t triÓn c¸c nguån tµi nguyªn n−íc mÆt; c¸c nguån th¶i sinh ho¹t ë ®« thÞ, n«ng th«n g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc, t×nh h×nh ph¸t triÓn KT-XH cã liªn quan. - TiÕn hµnh kh¶o s¸t m«i tr−êng bæ sung t¹i thùc ®Þa ®Ó lµm c¨n cø ®¸nh gi¸ toµn diÖn, kh¸ch quan, cËp nhËt vÒ hiÖn tr¹ng « nhiÔm t¹i c¸c ®o¹n s«ng, hå chñ yÕu trong vïng. b/ Dù b¸o xu thÕ biÕn ®æi c¸c nguån g©y « nhiÔm m«i tr−êng, x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò th¸ch thøc vµ t¸c ®éng do sù ph¸t triÓn cña ngµnh ®èi víi m«i tr−êng n−íc tíi n¨m 2010. c/ TÝnh to¸n "søc chÞu t¶i" cña m«i tr−êng n−íc vïng ®ång b»ng s«ng Hång. d/ Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p, dù ¸n −u tiªn thùc hiÖn g/ LËp b¸o c¸o tæng hîp kÕt thóc ®Ò môc, nghiÖm thu s¶n phÈm nghiªn cøu - Tõng néi dung sÏ ®−îc lËp thµnh nh÷ng b¸o c¸o tõng phÇn, tõ ®ã x©y dùng b¸o c¸o tæng hîp. - Tæ chøc héi th¶o lÊy ý kiÕn chuyªn gia - Tr×nh bµy kÕt qu¶ nghiªn cøu tr−íc héi ®ång nghiÖm thu ®Ò tµi. - ChØnh lý, söa ch÷a, bæ sung hoµn thiÖn b¸o c¸o cuèi cïng 4. Ph¹m vi nghiªn cøu Nghiªn cøu ®−îc giíi h¹n trong ph¹m vi 11 tØnh cña vïng §BSH vµ mét sè khu vùc phô cËn cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp vµ râ rÖt ®Õn m«i tr−êng n−íc vïng §BSH nh− thµnh phè c«ng nghiÖp ViÖt Tr×, khu c«ng nghiÖp B·i B»ng, Th¸i Nguyªn... 5. Ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn: - Ph−¬ng ph¸p kÕ thõa, thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin, tæng hîp c¸c tµi liÖu hiÖn cã liªn quan ®Õn hiÖn tr¹ng quy ho¹ch vïng, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tíi n¨m 2020, hiÖn tr¹ng « nhiÔm còng nh− t×nh h×nh kiÓm so¸t « nhiÔm m«i tr−êng n−íc toµn vïng §BSH - §iÒu tra thùc tÕ: §o ®¹c kh¶o s¸t c¸c nguån g©y « nhiÔm m«i tr−êng t¹i thùc ®Þa theo c¸c ph−¬ng ph¸p chuÈn TCVN hoÆc ISO ®Ó bæ sung sè liÖu vÒ « nhiÔm m«i tr−êng vii
n−íc t¹i mét sè ®o¹n s«ng chÝnh bao gåm s«ng Hång, s«ng Th¸i B×nh, s«ng CÊm, s«ng Trµ Lý, s«ng §µo (Nam §Þnh). - Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ dù b¸o chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc ®« thÞ, c«ng nghiÖp theo c¸c ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng theo quy m« tõng ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp. Trªn c¬ së c¸c tiªu chuÈn t¶i l−îng ®¬n vÞ ®èi víi c¸c chÊt « nhiÔm do sinh ho¹t vµ c«ng nghiÖp g©y ra, ®¸nh gi¸ tæng t¶i l−îng « nhiÔm do sinh ho¹t ë ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp trong vïng. - ¸p dông kü thuËt tin häc, sö dông hÖ thèng d÷ liÖu th«ng tin ®Þa lý (GIS) vµ phÇn mÒm b¶n ®å “MapInfo” trong c«ng t¸c x©y dùng b¶n ®å quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc. - Ph−¬ng ph¸p m« h×nh ho¸ : Sö dông m« h×nh to¸n m« pháng qu¸ tr×nh lan truyÒn chÊt « nhiÔm vµ qu¸ tr×nh tù lµm s¹ch trong nguån n−íc ®Ó dù b¸o xu h−íng biÕn ®æi chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc vïng §BSH ®Õn 2010. - Tham kh¶o kinh nghiÖm x©y dùng quy ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng ë c¸c vïng kh¸c trong n−íc, ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng quèc gia BVMT, kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ x©y dùng quy ho¹ch BVMT. - Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia. 6. S¶n phÈm giao nép cña ®Ò môc: C¸c s¶n phÈm cña ®Ò môc nh− sau: - N¨m 2002: b¸o c¸o n¨m 2002: Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vµ diÔn biÕn « nhiÔm m«i tr−êng n−íc c¸c ®« thÞ – khu c«ng nghiÖp vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®Õn n¨m 2010. - N¨m 2003: B¸o c¸o n¨m 2003: Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng, diÔn biÕn « nhiÔm vµ ®Ò xuÊt quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc mÆt vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®Õn n¨m 2010”. Néi dung b¸o c¸o bao gåm c¸c néi dung c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong n¨m 2003, cô thÓ nh− sau: • hÖ thèng s«ng ngßi vµ chÕ ®é thuû v¨n cña §BSH (Hång, Thao, L«, …) • ph©n cÊp s«ng §BSH (theo l−u l−îng) • bæ sung phÇn hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc s«ng hå §BSH • x¸c ®Þnh vµ lùa chän c¸c bé chØ thÞ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc • diÔn biÕn chÊt l−îng n−íc theo c¸c cÊp s«ng • lùa chän, ch¹y thö, hiÖu chØnh vµ hoµn chØnh m« h×nh dù b¸o chÊt l−îng n−íc s«ng theo c¸c chØ thÞ « nhiÔm nh− BOD5, DO, PO4, NH3, coliform…, ¸p dông m« h×nh vµ thÓ hiÖn kÕt qu¶ dù b¸o ®èi víi c¸c ®o¹n s«ng ch¶y qua c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp nh− s«ng Hång (B·i B»ng), s«ng Th¸i B×nh, s«ng CÊm, s«ng §¸y, s«ng §µo, s«ng NhuÖ vµ s«ng T« LÞch. • Ph©n h¹ng nguån n−íc s«ng §BSH theo møc « nhiÔm: lý thuyÕt vµ thùc tiÔn mét sè nghiªn cøu ®· ¸p dông vËn dông vµo §BSH, tiªu chÝ ®¸nh gi¸, ph©n h¹ng. • §Ò xuÊt vµ kiÕn nghÞ quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc ®Ó qu¶n lý vµ b¶o vÖ nguån n−íc, phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vïng §BSH tõ nay ®Õn n¨m 2010. • §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p vµ dù ¸n −u tiªn cho §BSH ®Õn n¨m 2010 ®Ó b¶o vÖ m«i tr−êng n−íc. viii
- B¸o c¸o tæng hîp ®Ò môc: tæng hîp toµn bé c¸c néi dung nghiªn cøu vµ c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong hai n¨m 2002-2003 vµ B¶n ®å quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc. - B¸o c¸o tãm t¾t cña b¸o c¸o tæng hîp. 7. Tæ chøc thùc hiÖn: §Ò môc ®· ®−îc thùc hiÖn bëi mét ®éi ngò c¸c c¸n bé nghiªn cøu khoa häc vµ c¸c chuyªn gia nhiÒu kinh nghiÖm bao gåm: GS.TS. TrÇn HiÕu NhuÖ - Phã Gi¸m ®èc Trung t©m KTMT§TKCN Chñ tr× ®Ò môc ThS. NguyÔn Quèc C«ng - Trung t©m KTMT§TKCN, Th− ký ®Ò môc TS. NguyÔn ViÖt Anh Trung t©m KTMT§TKCN ThS. TrÇn HiÒn h¹nh nt ThS. §ç Quang Hoµ nt KS. §ç H¶i nt CN. D−¬ng D×nh Dù nt KS. L−¬ng Ngäc Kh¸nh nt CN. NguyÔn ThÞ Lan nt ThS. TrÇn HiÒn Hoa nt KS. TrÇn HiÕu §µ Phßng TN M«i tr−êng n−íc, CEETIA KS. TrÇn HiÕu HiÖp nt cïng tËp thÓ c¸c chuyªn gia, kü thuËt viªn, c¸n bé qu¶n lý vµ mét sè sinh viªn nghiªn cøu tham gia thùc hiÖn. lêi c¶m ¬n TËp thÓ t¸c gi¶ cña b¸o c¸o ®Ò môc xin bÇy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi - Trung t©m Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn Vïng (NC&PTV) vµ GS Lª Quý An - Chñ nhiÖm ®Ò tµi KC.08.02 ®· cã nh÷ng chØ dÉn vµ gióp ®ì quý b¸u cho chóng t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò môc. Chóng t«i còng xin c¶m ¬n tÊt c¶ nh÷ng c¸n bé nghiªn cøu cña Trung t©m NC&PTV cã liªn quan ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nhãm nghiªn cøu ®Ò môc hoµn thµnh tèt ®Ñp nhiÖm vô ®−îc giao. Chóng t«i còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n chñ tr× cña nhiÒu ®Ò tµi vµ ®Ò môc nghiªn cøu cã liªn quan ®· cho phÐp chóng t«i ®−îc tham kh¶o, tæng hîp tµi liÖu gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng cña b¸o c¸o. ix
ch−¬ng 1 HiÖn tr¹ng vµ dù b¸o c¸c nguån g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc vïng ®bsh ®Õn n¨m 2010 1.1. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng vµ ®Þnh h−íng quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp §BSH ®Õn 2010 1.1.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi §ång b»ng s«ng Hång (§BSH) n»m ë phÝa ®«ng nam cña b¾c ViÖt nam gåm 11 tØnh vµ thµnh phè: Hµ Néi, H¶i Phßng, VÜnh Phóc, Hµ t©y, B¾c Ninh, H¶i D−¬ng, H−ng Yªn, Hµ Nam, Nam §Þnh, Th¸i B×nh, Ninh B×nh, 4 huyÖn cña tØnh Qu¶ng ninh, (theo ph¹m vi hµnh chÝnh tõ sau 01-10-1997). Tæng diÖn tÝch khu vùc nghiªn cøu cña ®Ò tµi nh¸nh lµ 16654 km2 bao gåm tæng diÖn tÝch toµn bé 11 tØnh vµ mét sè huyÖn cña 2 tØnh B¾c Giang, Qu¶ng Ninh lµ 27831 km2. Trªn h×nh 1.1 lµ b¶n ®å hµnh chÝnh vïng §BSH – khu vùc nghiªn cøu cña ®Ò tµi. Cao tr×nh mÆt ®Êt cña §BSH so víi mÆt n−íc biÓn phÇn lín thÊp: 55,5% diÖn tÝch cã cao tr×nh tõ 0 ®Õn 2m, 27% diÖn tÝch cã cao tr×nh tõ 2 ®Õn 4 m, 8% diÖn tÝch cã cao tr×nh tõ 4 ®Õn 6 m, phÇn cßn l¹i (8,5%) cã cao tr×nh trªn 6 m. H−íng dèc ®Þa h×nh nh×n chung lµ h−íng T©y B¾c - §«ng Nam. §Æc ®iÓm khÝ hËu lµ nhiÖt ®íi Èm, giã mïa víi 2 mïa râ rÖt: mïa ®«ng kh« vµ l¹nh, mïa hÌ nãng vµ Èm. Vïng §BSH cã 4 thµnh phè (Hµ Néi, H¶i Phßng, H¶i D−¬ng, Nam §Þnh), 13 quËn, 85 huyÖn, 10 thÞ x·, 91 thÞ trÊn, 224 ph−êng, 1921 x· ( xem b¶ng 1.1). NÕu kÓ c¶ vïng phô cËn cã liªn quan trùc tiÕp th× tÊt c¶ cã 20 thµnh phè, thÞ x·, gÇn 100 thÞ trÊn, tæng céng kho¶ng h¬n 100 ®« thÞ lín nhá. Trong ®ã cã : - 5 thµnh phè lµ : Hµ Néi, H¶i Phßng, Nam §Þnh, H¶i D−¬ng, ViÖt Tr×. - 15 thÞ x·, bao gåm thÞ x· lµ tØnh lþ vµ thÞ x· thuéc tØnh : §å S¬n, KiÕn An (nay lµ quËn thuéc H¶i Phßng), Hµ §«ng, S¬n T©y, VÜnh Yªn, Phóc Yªn, H−ng Yªn, Th¸i B×nh, Ninh B×nh, Tam §iÖp, Phñ Lý, B¾c Ninh, B¾c Giang, U«ng BÝ, CÈm Ph¶ (n»m kÒ ph¹m vi khu vùc nghiªn cøu vµ cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn khu vùc nµy). - gÇn 100 thÞ trÊn, bao gåm thÞ trÊn lµ huyÖn lþ vµ thÞ trÊn thuéc huyÖn (kÓ c¶ mét sè thÞ trÊn thuéc c¸c tØnh l©n cËn nh− Phó Thä, B¾c Giang, Th¸i Nguyªn, Qu¶ng Ninh). C¸c vïng l©n cËn ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi m«i tr−êng vïng §BSH lµ : - TØnh Phó Thä mµ trùc tiÕp lµ khu c«ng nghiÖp thµnh phè ViÖt Tr×, GiÊy B·i B»ng, Superph«tphat L©m Thao. - Khu c«ng nghiÖp vµ thÞ x· B¾c Giang trªn l−u vùc s«ng Th−¬ng; - Khu c«ng nghiÖp (KCN) gang thÐp, c«ng nghiÖp giÊy ë thµnh phè Th¸i Nguyªn trªn l−u vùc s«ng CÇu. Møc ®é ®« thÞ ho¸ thÓ hiÖn ë tû lÖ d©n c− ®« thÞ cña vïng kh«ng cao. Tèc ®é ®« thÞ ho¸ ë vïng §BSH tõ n¨m 1995 trë ®i cã nhanh h¬n. N¨m 1996 tû lÖ nµy lµ 17,5%, ®Õn 2002 lµ 21,2 % trong khi ®ã c¶ n−íc lµ 25,1%. NÕu kÓ c¶ khu vùc hµnh lang ®−êng 18 cña tØnh Qu¶ng Ninh, B¾c Giang, ViÖt Tr× - Phó Thä th× tû lÖ nµy cã cao h¬n mét chót. D©n sè trung b×nh toµn vïng n¨m 2002 lµ 17,456 triÖu ng−êi. Trong ®ã cã 3,699 triÖu d©n sèng ë c¸c vïng ®« thÞ (xem b¶ng 1.2). 1
H×nh 1.1. B¶n ®å hµnh chÝnh vïng ®ång b»ng s«ng Hång 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 105 3 0' 105 1 5' 105 4 5' 107 1 5' 105 0 0' 106 0 0' 106 1 5' 106 3 0' 107 0 0' 106 4 5' ss ss« ss«n ss« s sn «nngg gC gC L« L« « « « ph ó thä ph hä Çu Çu 21 3 0' 21 30' 0 0 S .. L SL s« n g s«n g ôc ôc C «n C «n Na Na LËp T h ¹ch L Ëp ss« m m «n g g n gg n n n n Th Th ao ao 2B Ta m § ¶ o v Ün h v Ün h ph ó c phóc . B ¾ c G ia n g B ¾ c G ia n g V iÖ t T r × TX . V Ü nh Yªn n h Y ªn SS.. Th Th −¬ −¬ ng ng Sã c S ¬ n 2 Υ 21 1 5' 21 1 5' 0 0 3 V Ü nh T − êng VÜ n h S.. S CÇ CÇ u u Yª n L ¹ c Yª n P h o n g 18 Mª L in h ; 23 Ba V × TX . B ¾ c N i n h S .. H å n g S H ång Chi L i nh Phóc T h ä P hóc TX . S ¬ n T © y ¬n Qu Õ V â Ti ª n S ¬ n 18 § «ng A n h §a n P h − îng 1A B ¾ c N in h B ¾ c N in h Q u ¶ n g N in h Q u ¶ n g N in h . Υ 32 g ng u èn uè S§ S .. § Υ Tõ L i ª m ThÇy T h Çy Gi a L − ¬ng T huË n T h µ n h Th u Ë huËn Gi a L © m h in h Th ¹ c h T h Ê t T h ¹ch Êt Ho µ i § ø c n Ki K SS.. 183 Ki m M « n Na m S ¸ c h 21 S.. S Ki Ki nh nh Hµ néi Hµ néi . ; 21 0 0 ' 21 0 0' M« M 0 0 «n Kim T h µ n h n Q uèc O ah µ T X . H µ § « n g hµ S.. R a R an g S.. G iia ng S Ga i CÈ m G i µ n g T h a nh T r × Th n h Mü V ¨ n T huû N guyª n V Þn 5 h 6 .Υ H S .. T ST h¸ h¸ ; ¹ 5 ii Lo T h anh H µ nh Th a n h h¶i d−¬ng h¶i d−¬ng 10 ng B ×× B× ××n h t© y t©y nh Gia L é c Gi Ch − ¬ng M ü B× n h G i a n g An H ¶ i B ×nh h¶i phßng h ¶ i ph ß n g Th − êng T Ýn 1A C h ©u G i an g Ch © u a n Ch©u ang T h a nh O a i C¸ t B µ ©n T h i C An L · o T X . K iÕ n A n öa TX H o µ B ×n h H o µ B ×n h SH Tø K ú S .. H å Υ å ng T h a nh M i Ö n Ön ng C h−ng y ªn h −n g yªn Êm C öa SS.. a a a a a V¨ V¨ a a a n n N ó ó cc am a a a a a a 20 40 ' 5' 5 20 40 N i nh G i a n g Ni n h ang Tr K i m § éng Ki é ng K i Õ n T hôy Õn Phï Cõ iÖ Phó X uyª n u yªn u øng H o µ T X. § å S ¬ n ¬n TX Mü § ø c SS.. 21 Th T h¸ Ti ª n L ÷ ¸ii TiBBªnhhn L · n g ; ××n éc éc C ö a V ¨ n óc TX . H − ng Y ª n Yªn Lu Lu S .. S Q uúnh Phô Ph ô 10 V Ü nh B ¶ o VÜ n h D uy T i ª n ªn C ö a T h ¸ i B×n h H − ng H µ ; Lý N h © n Ki m B ¶ n g hµ hµ T h ¸ i T hôy § «ng H − ng SS« VÞnh b¾c bé «n n gg T h ¸ i B ×n h T h ¸ i B ×n h nam nam H ång Hå n g TX . P h ñ L ý ån g ån g ån g ng n n n ; ; S .. T r µ L ý S T rµ L ý 2 0 3 0' 20 3 0' 0 0 B1× nh L ô c B× n h .; 2 C ö a T rµ L ý T h a nh Li ª m L iªm S .. § Mü L é c S§ § ¸y § ¸y § T X . T h¸i B × nh TX h ¸ i n h Vò T h − N a m § Þn h N a m § Þn h Ki Õ n X − ¬ng Ti Ò n H ¶ i Vô B ¶ n SS« 1A «n n gg G i a V i Ôn Ôn Gi 10 N a m T rùc ý Y ªn H H ån ån Xu © n T r − êng g g o o §µ §µ Nh o Q u a nn i n h n in h ng ng S« S« C h ó t h Ýc h ; C ña Ba L¹t TX . N i nh B× nh B× TX 20 1 5' 20 1 5' 0 . 0 G i a o T huû hu û Gi Ho a L − T h µ nh p h è b ×n h b ×n h ¬ C¬ Yª n K h ¸ n h C nhnh N ii N TSSrnnù c N i nh rùcg g « ùc « T T Th Þ x · T X. T a m § iÖp TX. am h h Ha i H a u a a n n ; Sã c S ¬ n T ª n huyÖ n h h Yª n M « H H H H H H H H H o o C¶ n g Υ ¸ ¸ ¸y ¸y Ki m S ¬ n S§ S .. § S © n ba y Qu è c lé N ghÜ a H − ng § − êng s¾ t 0 20 0 0' 0 20 0 0' 0 12 . 5 25 S «ng Kilo m e t e r s C ñ a L ¹ ch G ia n g 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 105 3 0' 105 1 5' 105 4 5' 107 1 5' 105 0 0' 106 0 0' 106 1 5' 106 3 0' 107 0 0' 106 4 5' 1a
B¶ng 1.1. Tæng hîp sè ®¬n vÞ hµnh chÝnh c¸c tØnh §BSH TT TØnh, TP QuËn ThÞ x· HuyÖn Sè ph−êng ThÞ trÊn Sè X· 1 Hµ Néi 9 5 102 8 118 2 H¶i Phßng 4 1 8 50 9 157 3 VÜnh Phóc 1 6 6 7 137 4 Hµ T©y 2 12 11 14 300 5 B¾c Ninh 1 7 5 5 113 6 H¶i D−¬ng 11 6 14 243 7 H−ng Yªn 1 9 6 7 147 8 Hµ Nam 1 5 6 6 104 9 Nam §Þnh 9 15 9 202 10 Th¸i B×nh 1 7 6 7 272 11 Ninh B×nh 2 6 11 5 128 Tæng céng 13 10 85 224 91 1921 Nguån: tæng hîp tµi liÖu cña Tæng côc thèng kª “T− liÖu kinh tÕ x·- héi 61 tØnh vµ thµnh phè”. NXB Thèng kª, Hµ Néi , 2001(tr17) vµ T− liÖu vïng §BSH 2000-2002 cña TTNC&PTV, Bé KHCN, NXB KHKT (2003) B¶ng 1.2. D©n sè trung b×nh c¸c tØnh vïng ®ång b»ng s«ng Hång D©n sè (ngh×n ng−êi) DiÖn 1997 2000 2001 2002 TT TØnh/Thµnhphè tÝch §« thÞ Tæng §« thÞ Tæng §« thÞ Tæng §« thÞ Tæng (km2) sè sè sè sè 1 Hµ Néi 921 1.456 2.556 1.581 2.736 1.644 2.842 1721 2931 2 H¶i Phßng 1.519 550 1.642 576 1.691 615 1.711 630 1727 3 VÜnh Phóc 1.371 102 1.076 118 1.103 123 1.116 126 1127 4 Hµ T©y 2.192 179 2.353 197 2.411 200 2.432 205 2453 5 B¾c Ninh 804 59 932 90 949 94 958 100 971 6 H¶i D−¬ng 1.648 183 1.631 230 1.658 243 1.671 245 1684 7 H−ng Yªn 923 79 1.052 101 1.082 105 1.091 111 991 8 Hµ Nam 849 61 779 63 798 66 800 67 806 9 Nam §Þnh 1.637 230 1.856 246 1.905 250 1.916 256 1932 10 Th¸i B×nh 1.542 100 1.770 104 1.797 108 1.815 111 1828 11 Ninh B×nh 1.382 111 874 120 888 121 892 123 894 Céng 14.788 3.426 17.017 3.569 17.244 3.699 17.456 Nguån: Tæng côc thèng kª. Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1997, 2000, 2001 vµ 2002. §BSH lµ ®Þa bµn tËp trung nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp cña miÒn B¾c vµ c¶ n−íc, cã c¬ cÊu c«ng nghiÖp t−¬ng ®èi ph¸t triÓn, ®ãng gãp 27,2% vµo GDP cña vïng. Tèc ®é c«ng nghiÖp ho¸ cña vïng hiÖn nay vµ c¸c n¨m tíi sÏ ë møc ®é cao. C¸c khu chÕ xuÊt (KCX) Néi Bµi - Hµ Néi, KCX ë H¶i Phßng vµ c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung nh− Nomura, §×nh Vò (H¶i Phßng), Nam Th¨ng Long, B¾c Th¨ng Long, Th−îng §×nh, VÜnh Tuy-Minh Khai, V¨n §iÓn- CÇu B−¬u, Sµi §ång, Gia L©m, Yªn Viªn, Néi Bµi- Sãc S¬n, §«ng Anh (Hµ Néi), cïng hµng lo¹t c¬ së c«ng nghiÖp liªn doanh nh− Toyota, Hon®a ë Phóc Yªn, Yamaha ë Sãc S¬n, , S÷a Vina-Milk ë Sµi §ång Hµ Néi; C¸n thÐp èng ë VËt C¸ch H¶i Phßng ; KÝnh næi - B¾c Ninh; Xi m¨ng Bót S¬n Hµ Nam, Xi m¨ng Ninh B×nh, ... ë H¶i D−¬ng cã c¸c xÝ nghiÖp, nhµ m¸y: vá can hép thiÕc, bao b×, « t« Ford... 2
1.1.2. H−íng c¶i t¹o c¸c côm, khu c«ng nghiÖp cò vµ ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp míi ë vïng §BSH a) H−íng c¶i t¹o c¸c côm, khu c«ng nghiÖp cò C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng côm c«ng nghiÖp trªn c¬ së xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ vïng, kinh tÕ c¶ n−íc vµ ®èi víi tõng xÝ nghiÖp, sÏ tiÕn hµnh c¶i t¹o hoÆc më réng thªm khu c«ng nghiÖp. §Þnh h−íng chung lµ: - §èi víi c¸c côm c«ng nghiÖp n»m trong néi thµnh c¸c thµnh phè, gÇn s¸t c¸c khu d©n c− ®«ng ®óc (®Æc biÖt ë Hµ Néi, H¶i Phßng..), chñ yÕu ®Çu t− chiÒu s©u, tõng b−íc thay ®æi trang thiÕt bÞ, tõng b−íc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ, x©y dùng bæ sung c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt cÇn thiÕt cã t¸c dông ®ång bé ho¸ vµ chØ më réng mÆt b»ng khi cßn kh«ng gian x©y dùng réng r·i. Kiªn quyÕt chuyÓn hoÆc dì bá c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp (XNCN) cò g©y « nhiÔm, ®éc h¹i nÆng. C¶i t¹o dÇn c¸c côm c«ng nghiÖp nµy thµnh hiÖn ®¹i, cã tr×nh ®é cao vµ m«i tr−êng s¹ch sÏ. - §èi víi c¸c khu, côm c«ng nghiÖp ë xa trung t©m thµnh phè, cßn nhiÒu ®Êt x©y dùng, bªn c¹nh ®Çu t− chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ c¸c XNCN ®· cã, cÇn ®ång bé hãa c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt, tiÕp tôc x©y thªm mét sè XNCN cïng tÝnh chÊt s¶n xuÊt hoÆc c¸c XN cã quan hÖ s¶n xuÊt h÷u c¬ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Môc ®Ých lµ tËn dông c¸c phÕ liÖu, phÕ th¶i, ®Ó tiÕt kiÖm vµ thuËn lîi cho xö lý « nhiÔm m«i tr−êng. §ång thêi sö dông vÞ trÝ thuËn lîi cña tõng khu - côm CN thùc hiÖn liªn doanh, liªn kÕt thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµ trong n−íc, më réng s¶n xuÊt phôc vô nhu cÇu trong n−íc vµ xuÊt khÈu. b) H−íng ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ - khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt míi ë vïng §BSH: Nh÷ng môc tiªu chñ yÕu : - §iÒu chØnh tÝnh chÊt cña c¸c côm, khu c«ng nghiÖp hiÖn cã, tõng b−íc ®æi míi c«ng nghÖ vµ h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt míi thÝch hîp víi c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Ó chóng thùc sù cã vai trß ph¸t triÓn kinh tÕ vïng. - H×nh thµnh c¸c khu CN míi, khu CX víi c«ng nghÖ phï hîp, tiÕn dÇn tíi hiÖn ®¹i lµm h¹t nh©n thóc ®Èy c¸c biÕn ®æi KTXH vïng, gãp phÇn thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, hç trî vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n nh»m thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. - H×nh thµnh c¸c côm, khu CN víi mét vµi ngµnh c«ng nghiÖp chñ ®¹o, mòi nhän, cã hiÖu qu¶ cao vµ tèc ®é t¨ng tr−ëng nhanh h¬n møc b×nh qu©n cña c¶ n−íc, ®ñ kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ míi, phï hîp víi nh÷ng ®Æc thï cña ViÖt nam. - §¶m b¶o trong c¸c côm, khu c«ng nghiÖp cã m«i tr−êng, sinh th¸i bÒn v÷ng. - T¨ng c−êng c«ng t¸c ®µo t¹o chuyÓn giao c«ng nghÖ ë c¸c côm, khu CN ®Ó cã ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt, qu¶n lý cã chÊt l−îng ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt vµ nh©n ra trªn ®Þa bµn c¶ n−íc. C¸c néi dung cô thÓ : Vïng §BSH h×nh thµnh ba côm ®« thÞ ®« thÞ-c«ng nghiÖp trung t©m: Hµ Néi, côm phÝa §«ng víi H¶i Phßng lµm trung t©m, côm phÝa Nam víi Ninh B×nh - Tam §iÖp lµ trung t©m. 3
* Khu vùc Hµ Néi cã c¸c KCN ph¸t triÓn lµ: - Thµnh phè Néi Bµi lµ vÖ tinh cña thµnh phè Hµ Néi ë phÝa B¾c. Néi Bµi ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së s©n bay Néi Bµi vµ c¸c KCNTT Sãc S¬n- §«ng Anh. DiÖn tÝch ®Êt thµnh phè kho¶ng 3000 ha. D©n sè ®Õn n¨m 2010 vµo kho¶ng 150 ngµn ng−êi. VÒ sau cã thÓ tíi 250 ngµn ng−êi. - Hoµ L¹c lµ TP vÖ tinh ë phÝa T©y B¾c Hµ Néi. Thµnh phè nµy sÏ ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së lµng khoa häc (LKH), c¸c KCNTT S¬n T©y- Xu©n Mai, c¸c khu du lÞch §ång M«, Ng¶i S¬n, Suèi Hai, Ao Vua. §Êt thµnh phè kho¶ng 3500-4000 ha. D©n sè sÏ trªn 300 ngµn ®Õn 500 ngµn ng−êi. Bªn c¹nh c¸c thµnh phè kÓ trªn, nhiÒu thÞ x· trong côm sÏ ®−îc n©ng cÊp hoÆc x©y dùng míi. Trong ®ã cã thÞ x· S¬n T©y: 70-100 ngµn d©n. ThÞ x· Xu©n Mai100 ngµn ng−êi, MiÕu M«n 10 ngµn ng−êi, thÞ x· VÜnh Yªn: 120 ngµn d©n. C¸c thÞ x· nµy n»m trªn trôc ®−êng 21A. ThÞ x· B¾c Ninh: 150 - 200 ngµn d©n, n»m trªn quèc lé 1A. ThÞ trÊn §«ng Anh sÏ trë thµnh ®« thÞ víi 150 ngµn d©n. ThÞ trÊn Sµi §ång 80-90 ngµn d©n. C¸c thÞ x· thÞ trÊn trªn ®©y ®¶m b¶o cung cÊp lao ®éng cho c¸c khu c«ng nghiÖp ®ang ®−îc x©y dùng víi nhu cÇu 50-60 ngµn lao ®éng. * Côm ®« thÞ phÝa §«ng víi H¶i Phßng lµ trung t©m: - TP H¶i Phßng vÉn gi÷ vai trß lµ mét trong nh÷ng ®Çu mèi giao l−u liªn vïng vµ lµ mét cöa ngâ më ra quèc tÕ cña vïng §BSH vµ cña c¸c tØnh phÝa B¾c. Thµnh phè H¶i Phßng sÏ më réng ra 2 h−íng: phÝa Nam vµ §«ng nam däc theo ®−êng 14 ra §å S¬n. Më ra phÝa B¾c thµnh khu phè míi phÝa B¾c S«ng CÊm (khu vùc T©n D−¬ng, Vò Yªn- H. Thuû Nguyªn). Theo QL5 vÒ phÝa T©y thµnh c¸c ®« thÞ vÖ tinh VËt C¸ch, An H¶i. Néi thµnh H¶i Phßng lan réng ra KiÕn An, §×nh Vò. D©n sè ®Õn 2010 sÏ kho¶ng 750 ngµn ng−êi sau ®ã cã thÓ lªn ®Õn 1 triÖu d©n. - Thµnh phè H¶i D−¬ng ®· ®−îc n©ng cÊp cã d©n sè kho¶ng 200 ngµn ng−êi vµ gi÷ vai trß nßng cèt khu vùc. Qui ho¹ch x©y dùng thµnh phè d−îc ®Æt ra trong mèi quan hÖ víi viÖc n©ng cÊp ®−êng quèc lé 5. - TuyÕn hµnh lang quèc lé 18 sÏ ®−îc ®« thÞ ho¸ nhanh. Khu c«ng nghiÖp vµ chïm ®« thÞ Ph¶ L¹i- Sao §á - ChÝ Linh sÏ sím h×nh thµnh víi d©n sè trªn 300 ngµn ng−êi. Chïm ®« thÞ U«ng BÝ- M¹o Khª còng sÏ ph¸t triÓn nhanh víi d©n sè tíi 200 ngµn ng−êi. - Thµnh phè H¹ Long trong t−¬ng lai sÏ cã d©n sè tíi 350-500 ngµn ng−êi. §©y sÏ lµ thµnh phè c¶ng-du lÞch thø hai ven biÓn B¾c Bé. Tõ H¹ Long ®i Mãng C¸i sÏ ph¸t triÓn theo nhÞp ®é ph¸t triÓn cña ®−êng 18. ThÞ x· Mãng C¸i sÏ ph¸t triÓn thµnh thµnh phè th−¬ng m¹i - du lÞch tÇm cì quèc gia. NhiÒu thµnh phè, ®« thÞ däc tuyÕn H¹ Long- Mãng C¸i sÏ ®−îc n©ng cÊp. * Côm thµnh phè vµ ®« thÞ phÝa Nam §BSH: - ThÞ x· Tam §iÖp sÏ ph¸t triÓn lªn cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp xi m¨ng vµ vËt liÖu x©y dùng. Qui ho¹ch x©y dùng víi diÖn tÝch 1000 ha vµ d©n sè 100 ngµn ng−êi. - ThÞ x· Ninh B×nh ph¸t triÓn thµnh ®« thÞ du lÞch vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n. ThÞ x· sÏ x©y dùng trªn diÖn tÝch 1000ha víi 100 ngµn ng−êi. - ThÞ x· Phñ Lý ph¸t triÓn thµnh ®« thÞ vÖ tinh cña côm phÝa Nam: t−¬ng lai Phñ Lý lµ ®iÓm nèi ®−êng 21A víi quèc lé 1A. Phñ Lý sÏ ph¸t triÓn thµnh ®−êng ra biÓn cña vïng T©y B¾c n−íc ta vµ vïng §«ng B¾c Lµo. Phñ Lý sÏ ®−îc x©y dùng trªn diÖn tÝch 1000 ha víi 200 ngµn d©n. 4
HiÖn tr¹ng vµ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn ®« thÞ, c«ng nghiÖp vïng §BSH ®−îc tãm t¾t ë b¶ng 1.3 vµ 1.4. B¶ng 1.3. C¸c khu c«ng nghiÖp hiÖn t¹i vµ dù kiÕn triÓn khai ë vïng §BSH N¨m 1999-2000 N¨m 2001-2010 Khu CN tËp trung Qui Vèn ®Çu Lao ®éng Qui Vèn ®Çu Lao ®éng m« t− trong KCN m« t− trong KCN (ha) (tr.USD) (ng−êi) (ha) (tr.USD) (ng−êi) 1 595 765,8 208.800 3 762 2 236 600.800 Tæng sè Hµ Néi vµ phô cËn 1. Khu Gia L©m 515 228,4 60.000 2. Khu Nam Th¨ng Long 220 80,0 16.000 3. Khu B¾c Th¨ng Long 280 90,4 40.000 4. KCX Sãc S¬n 100 55,0 16.000 300 150 48.000 5. Khu §«ng Anh (HN) 92 34 13.600 6. Khu Hoµ L¹c (HT) 700 520 112.000 7. Khu Xu©n Mai (HT) 300 220 48.000 8. Khu Mª Linh (VP) 100 48 16.000 H¶i Phßng vµ phô cËn 9. VËt C¸ch-Qu¸n Toan 80 47,0 12.800 500 42 11.200 (Nomura - H¶i Phßng) 10. Khu §×nh Vò 300 200,0 47.000 500 332 80.000 11. KCX §å S¬n 100 65,0 16.000 400 260 64.000 12. Khu KiÕn An-An L·o 300 150 48.000 13. Khu Minh §øc 400 180 64.000 14. Khu ChÝ Linh (HD) 300 150 48.000 15. Khu C¸i L©n (QN) 300 150 48.000 B¶ng 1.4. DiÖn tÝch, d©n sè c¸c thµnh phè, thÞ x· thuéc vïng §BSH ®Õn 2010 TT Thµnh phè, thÞ x· N¨m 2001 N¨m 2010 D. tÝch (ha) D©n (1000ng−êi) D.tÝch (ha) D©n (1000ng−êi) 1 Hµ Néi 9000/92740 1.500/2.500 12500/92740 2.000/2.500 2 H¶i Phßng 16005/ 730/1.770 28125/ 1100/2.065 3 H¶i D−¬ng 117/180 175/250 4 H−ng Yªn /2005 / /2005 24/ 5 VÜnh Yªn 1323/2891 /76,32 2251/2891 80/114,8 6 B¾c Ninh 300/500 40/80 400/500 47/85/150 7 Phñ Lý-Hµ Nam 150/ 50/70 752/1000 125/140/200 8 Nam §Þnh 1170/3888 1300/3888 250/350 9 Ninh B×nh 1000/1260 100/150 10 Th¸i B×nh 580/4140 81/145 650/4140 85/160 11 Hµ §«ng 90/120 12 S¬n T©y 70/90 HoµL¹c-XM 350/400 400/500 13 Tam §iÖp 1000/1900 100/140 14 Phóc Yªn /587 /35,07 /1173 120/180 15 ViÖt Tr× 90,5/145,5 2308/6345 110/177 16 ChÝ Linh, Sao §á /170 200/300 17 H¹ Long /5078 /230 /5078 300/460 18 U«ng BÝ 200/226,1 19 B¾c Giang 65/110 20 Th¸i Nguyªn /4800 357/520 Tæng céng 5898/8762,9 (Nguån: QH c¸c KCN vïng §BSH ®Õn n¨m 2010) 5
1.1.3. C¸c khu vùc ®« thÞ – c«ng nghiÖp l©n cËn §BSH a) Côm c«ng nghiÖp cña tØnh Phó Thä - Khu c«ng nghiÖp vµ thµnh phè ViÖt Tr× gåm nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau nh−: ho¸ chÊt c¬ b¶n, dÖt, giÊy, chÕ biÕn thùc phÈm, ®iÖn., ¾c quy, ph©n bãn. N¨m 1989 thµnh phè ViÖt Tr× cã d©n sè 120.000 ng−êi, trong ®ã néi thÞ 84.000 ng−êi vµ ngo¹i thÞ 36.000 ng−êi. DiÖn tÝch néi thÞ 500 ha.N¨m 1997 tæng diÖn tÝch 6512 ha, trong ®ã néi thÞ 1800 ha víi tæng sè d©n 133.665 ng−êi. T¹i ViÖt Tr× cã 30 nhµ m¸y xÝ nghiÖp lín nhá gåm xót, axit, bét giÆt, dÖt nhuém, giÊy. - Côm C«ng nghiÖp B·i B»ng- L©m Thao n»m trong huyÖn Phong Ch©u, c¸ch TP ViÖt Tr× 12 km. Côm cã 3 nhµ m¸y lín : GiÊy B·i B»ng, Supeph«tph¸t L©m Thao, ¡cquy L©m Thao. Ngoµi ra cßn h¬n 10 xÝ nghiÖp quy m« võa vµ nhá. S¶n phÈm chÝnh lµ bét giÊy, giÊy, bét giÆt, ph©n l©n, ho¸ chÊt. - Côm c«ng nghiÖp ë huyÖn Thanh Hoµ : gåm c¸c liªn hiÖp chÌ, nhµ m¸y xi m¨ng, nhµ m¸y n−íc gi¶i kh¸t, c¸c x−ëng söa ch÷a c¬ khÝ nhá. * Khu c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ däc ®−êng quèc lé 18: nhiÖt ®iÖn ë Ph¶ L¹i, ChÝ Linh- Sao §á, §«ng TriÒu, M¹o Khª, U«ng BÝ, C«ng nghiÖp thÐp tËp trung, khai th¸c than ë Qu¶ng Ninh ( l−u vùc s«ng Th¸i B×nh). * ThÞ x· B¾c Giang cã c¸c ngµnh ho¸ chÊt c¬ b¶n, ph©n ®¹m NH3, Urª (l−u vùc s«ng Th−¬ng). DiÖn tÝch, d©n sè c¸c thµnh phè thÞ x· vïng phô cËn §BSH tãm t¾t ë b¶ng 1.5. B¶ng 1.5. DiÖn tÝch, d©n sè c¸c thµnh phè thÞ x· vïng phô cËn §BSH F (ha) P (1000 ng) Tªn 1996 1997 2010 P khu vùc F F P F P Tæng 1207/1577 trong ®ã : -TP ViÖt Tr× 1864/ 6512 76,3/ 122,6 1800/6512 /133,7 1864/6535 92/ 147 -TX B¾c Giang 806/ 3049 50,8/84,1 66/110 -TP Th¸i Nguyªn 5700/15300 170/ 235 816/ 3049 200/520 - Ph¶ L¹i-ChÝ Linh /300 - U«ng BÝ. 200/226 - TP H¹ Long 350/500 Ghi chó : Gi¸ trÞ ë tö sè chØ néi thµnh, mÉu sè chØ tæng kÓ c¶ ngo¹i thµnh. 1.1.4. NhËn ®Þnh chung: + Vïng §BSH lµ c¸i n«i ph¸t triÓn nÒn v¨n minh cña ViÖt Nam. §Êt chËt ng−êi ®«ng, nh−ng lµ vïng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp lóa n−íc lµ chÝnh. NhiÒu tØnh cã nÒn ph¸t triÓn kinh tÕ thuÇn n«ng lµ chÝnh. + Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ tr−íc n¨m 1990 diÔn ra cßn chËm. Tõ sau n¨m 1995 diÔn ra m¹nh h¬n vµ t¨ng nhanh h¬n. + Theo ®Þa bµn, Hµ Néi-H¶i Phßng-Qu¶ng Ninh lµ vïng träng ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ n−íc, n»m chñ yÕu trªn vïng §BSH. Tõ ®ã suy ra ¸p lùc ®èi víi m«i tr−êng vïng §BSH còng xuÊt ph¸t chñ yÕu tõ vïng tam gi¸c ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm nµy. C«ng nghiÖp ho¸ vµ ®« thÞ ho¸ tËp trung ë vïng träng ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ßi hái lùc l−îng lao ®éng v−ît qu¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng cña ®Þa ph−¬ng, dÉn ®Õn di d©n tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ, lµm t¨ng søc Ðp vÒ nhµ ë vµ vÖ sinh m«i tr−êng ë ®« thÞ 6
vµ KCN. C«ng nghiÖp ho¸ vµ ®« thÞ ho¸ víi tèc ®é nhanh sÏ g©y ¸p lùc m¹nh mÏ ®èi víi tµi nguyªn ®Êt, tµi nguyªn n−«c, tµi nguyªn kho¸ng s¶n vµ tµi nguyªn rõng, ®ång thêi g©y ¸p lùc ®èi víi « nhiÔm m«i tr−êng ë c¸c ®« thÞ vµ KCN. ¤ nhiÔm m«i tr−êng ®Õn l−ît m×nh l¹i t¸c ®éng xÊu ®èi víi søc khoÎ céng ®ång, ®èi víi tµi nguyªn sinh th¸i, ®èi víi vui ch¬i, gi¶i trÝ vµ c¶nh quan cña vïng. Vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa B¾c ®·, ®ang ®−îc ®Çu t− nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nh− c«ng nghiÖp n¨ng l−îng ë Ph¶ L¹i - ChÝ Linh H¶i D−¬ng, Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh, vËt liÖu x©y dùng - xi m¨ng ë khu vùc Minh §øc - Phµ Rõng - H¶i Phßng, Bót S¬n-Hµ Nam, ngµnh c¬ khÝ, ®iÖn tö ë c¸c thµnh phè Hµ Néi, H¶i Phßng, B¾c Ninh, ngµnh chÕ biÕn thùc phÈm, s÷a, bét dinh d−êng ë Hµ Néi, Nam §Þnh, H¶i Phßng .v.v. + C¸c tØnh vïng §BSH cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ du lÞch lín, cã nhiÒu di tÝch lÞch sö, danh lam th¾ng c¶nh, cã nhiÒu ®iÓm nghØ m¸t trªn nói, b·i biÓn. + Vïng §BSH còng nh− ë nhiÒu vïng kh¸c trªn ®Êt n−íc, nghÒ thñ c«ng ®· cã tõ l©u ®êi. Nã võa lµ mét nghÒ truyÒn thèng, võa ®¸p øng nhu cÇu t¹i chç, giao l−u gi−· c¸c vïng, ®ång thêi gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm t¹i c¸c vïng n«ng th«n hoÆc tËn dông nh©n c«ng nhµn rçi sau vô mïa n«ng nghiÖp bËn rén. Tuy nhiªn, ngµy nay do sù ph¸t triÓn chung vÒ kinh tÕ x· héi, c¸c ngµnh, nghÒ thñ c«ng ®· ph©n ho¸ râ rÖt. ë §BSH mét sè lo¹i s¶n phÈm do c¸c nghÖ nh©n t¹o ra (ch¹m b¹c, kh¾c gç, ®óc ®ång, thªu ren, gèm sø ...) vÉn ®−îc duy tr×. Mét sè lo¹i s¶n phÈm kh¸c (m©y, tre, ®an ...) ®ang chÞu sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ c«ng nghiÖp. C¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ®iÓn h×nh nh− gèm sø B¸t Trµng Hµ Néi, ®óc ®ång ë Nam §Þnh, chiÕu cãi Nga S¬n Ninh B×nh, g¹ch ngãi H−¬ng Canh - VÜnh Phóc, r−îu lµng V©n - t¸i chÕ s¾t thÐp ë §a Héi - t¸i chÕ giÊy ë D−¬ng æ -tØnh B¾c Ninh, trång ®ay-dÖt th¶m ®ay, t¸i chÕ nhùa ë Nh− Quúnh- H−ng Yªn, c¸c lµng nghÒ s¶n xuÊt thùc phÈm nh− nha, b¸nh kÑo, bón, ®Ëu phô .v.v. Trong xu thÕ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë c¸c ®« thÞ, mét sè ngµnh chÕ biÕn n«ng - l©m - thuû s¶n cã xu h−íng bÞ ®Èy ra khái c¸c khu vùc ®« thÞ lín (nh− Hµ Néi .v.v.) nh−ng trong lóc ®ã nhiÒu ®Þa bµn n«ng th«n thuéc vïng §BSH ch−a cã ®ñ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt ®Ó tiÕp nhËn c¸c ho¹t ®éng nµy. 1.2. C¸c nguån th¶i g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt vïng §BSH 1.2.1. C¸c nguån th¶i tõ c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp Vïng §BSH tËp trung nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp cña miÒn B¾c vµ c¶ n−íc. LÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®ãng gãp 27,22% vµo GDP cña vïng (2002). Tèc ®é c«ng nghiÖp ho¸ cña vïng hiÖn nay vµ c¸c n¨m tíi sÏ ë møc ®é cao. C¸c khu chÕ xuÊt Néi Bµi-Hµ Néi, KCX ë H¶i Phßng vµ c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung nh− Nomura, §×nh Vò (H¶i Phßng), Nam Th¨ng Long, B¾c Th¨ng Long, Th−îng §×nh, VÜnh Tuy - Minh Khai, V¨n §iÓn- CÇu B−¬u, Sµi §ång, Gia L©m, Yªn Viªn, Néi Bµi- Sãc S¬n, §«ng Anh (Hµ Néi), cïng hµng lo¹t c¬ së c«ng nghiÖp liªn doanh nh− Toyota, Hon®a ë Phóc Yªn, Yamaha ë Sãc S¬n, S÷a Vina-Milk ë Sµi §ång Hµ Néi; C¸n thÐp èng ë VËt C¸ch H¶i Phßng ; KÝnh næi - B¾c Ninh; Xi m¨ng Bót S¬n Hµ Nam, Xi m¨ng Ninh B×nh, ... ë H¶i D−¬ng cã c¸c xÝ nghiÖp, nhµ m¸y: vá can hép thiÕc, bao b×, Ford... §©y chÝnh lµ nh÷ng nguån th¶i c«ng nghiÖp gãp phÇn quan träng vµo sù « nhiÔm m«i tr−êng §BSH. C¸c nguån g©y « nhiÔm c«ng nghiÖp trong vïng §BSH ®· ®−îc kh¶o s¸t vµ ph©n theo tõng nhãm ngµnh nh− sau: 1. C«ng nghiÖp Thùc phÈm; 2. C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt; 3. C«ng nghiÖp vËt liÖu x©y dùng; 4. CN c¬ khÝ 7
Theo kÕt qu¶ tæng hîp c¸c nghiªn cøu, kh¶o s¸t cña CEETIA vµ nhiÒu c¬ quan, ®¬n vÞ Ban Kü thuËt vµ §Çu t− thuéc Tæng C«ng ty DÖt May vµ ViÖn Khoa häc-C«ng nghÖ M«i tr−êng §HBK (kh¶o s¸t c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp ngµnh DÖt May trong 3 th¸ng cuèi n¨m 2001), Côc M«i tr−êng (kh¶o s¸t c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp ngµnh DÖt Nhuém vµ Thùc phÈm t¹i Hµ néi 2001-2002, trong dù ¸n "T¨ng c−êng n¨ng lùc thÓ chÕ qu¶n lý th«ng tin m«i tr−êng" )... cho thÊy: - Trong sè c¸c doanh nghiÖp ®· kh¶o s¸t, tíi 90% sè doanh nghiÖp kh«ng ®¹t yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn chÊt l−îng dßng x¶ n−íc th¶i x¶ ra m«i tr−êng. 73% sè doanh nghiÖp x¶ n−íc th¶i kh«ng ®¹t tiªu chuÈn do kh«ng cã c¸c c«ng tr×nh vµ thiÕt bÞ xö lý n−íc th¶i. 60% sè c«ng tr×nh xö lý n−íc th¶i ho¹t ®éng vËn hµnh kh«ng ®¹t yªu cÇu. - Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Çu t− ®Ó l¾p ®Æt hÖ thèng xö lý n−íc th¶i. MÆt kh¸c do hÖ thèng tho¸t n−íc ch−a hîp lý nªn kh«ng thÓ t¸ch n−íc m−a khái n−íc bÈn vµ do ®ã sÏ ®ßi hái chi phÝ ®Çu t− vµ vËn hµnh lín h¬n. - Khu vùc Hµ Néi: + Trong sè 31 xÝ nghiÖp thùc phÈm chØ cã 4 c¬ së cã tr¹m xö lý n−íc th¶i (13%); Trong sè 4 c¬ së nµy chØ cã 2 cë së vËn hµnh vµ ®¹t chÊt l−îng theo yªu cÇu. + Trong sè 17 xÝ nghiÖp dÖt nhuém, cã 4 c¬ së cã tr¹m xö lý n−íc th¶i (24%). Trong sè 4 c¬ së nµy còng chØ cã 2 c¬ së vËn hµnh ®¹t chÊt l−îng yªu cÇu. KÕt qu¶ ®iÒu tra Côc M«i tr−êng (nay lµ Côc B¶o vÖ M«i tr−êng) (2001), cho thÊy sè dù ¸n thùc hiÖn cam kÕt vÒ xö lý n−íc th¶i chiÕm tû lÖ rÊt thÊp, chØ kho¶ng 10- 20%. Tr−íc t×nh h×nh trªn, chóng ta cÇn t×m nguyªn nh©n còng nh− c¸c biÖn ph¸p t¨ng c−êng x©y dùng c¸c c«ng tr×nh xö lý n−íc th¶i vµ c¶i thiÖn m«i tr−êng. ChÊt l−îng n−íc rh¶i tõ mét sè c¬ së c«ng nghiÖp ngµnh s¶n xuÊt giÊy, ho¸ chÊt, dÖt may, c¬ khÝ ®· kh¶o s¸t ®−îc biÓu thÞ trªn c¸c biÓu ®å ë c¸c h×nh 1.2, 1.3, 1.4, 1.5 vµ 1.6 (theo mét sè chØ tiªu pH, dÇu, Xianua- CN vµ COD). 10 00 0 XK G i Ê y B ¾ c G i a n g 900 0 Hµm l−îng COD (mg/l) 800 0 700 0 600 0 500 0 400 0 300 0 T ©n M ai 200 0 H î p t ¸ c c æ p hÇ n H P B·i B»ng T h uËn T h µ n h 100 0 H oµ B ×n h Vi Ö t T r × TC V N ( B ) 0 H×nh 1.2. Hµm l−îng COD trong n−íc th¶i s¶n xuÊt giÊy vµ bét giÊy 8
600 C ao su sao vµng 500 Hµm l−îng COD (mg/l) P in t ia s ¸ n g H P 400 P in H µ N é i 300 H . c h Ê t & C a n x iC a c b u a T rµ n g K ª n h P .b ã n & H .c h Ê t 200 H µ B ¾c P in LE V E R H A S O H o ¸ c h Ê t V iÖ t T r × T h u è c tr õ T C V N (B ) V P hó H .c h Ê t& S u p e P h o tp s©u VN 100 h a t V § iÓ n PB&HC LThao 0 H×nh 1.3. So s¸nh nång ®é COD n−íc th¶i SX ho¸ chÊt víi TCVN 5945 (B) KÕt qu¶ kh¶o s¸t ngµnh dÖt - may - nhuém cho thÊy: - L−îng n−íc trung b×nh trong tõng Nhµ m¸y lµ kho¶ng 2000 m3/ng®. - PhÇn lín c¸c Nhµ m¸y cã c¸c chØ tiªu n−íc th¶i v−ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp - ChØ cã 1/6 Nhµ m¸y ®· kh¶o s¸t ®−îc trang bÞ hÖ thèng xö lý n−íc th¶i. Nh÷ng Nhµ m¸y kh¸c th¶i n−íc th¶i ra ngoµi mµ kh«ng cã bÊt kú c«ng ®o¹n xö lý nµo. L ô a N a m § Þn h 400 Hµm l−îng COD (mg/l) 350 300 D N a m § Þn h 250 200 V Ün h P h ó 150 T C V N (B ) Th¨ng Long 100 § ø c G ia n g § «ng Xu©n 50 0 H×nh 1.4. Nång ®é COD cña n−íc th¶i ngµnh dÖt may so víi TCVN 5945 (B) 9