Nghiên cứu xây dựng quy hoạch môi trườngnước dưới đất đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2001-2010

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:201

Thêm vào BST

Báo xấu

122
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, đưa tỷ trọng chăn nuôi từ 20% hiện nay lên 37% vào năm 2010 phát triển chăn nuôi thành ngành sản xuất chính; xây dựng nền nông nghiệp sinh thái phát triển bền vững; tăng tỷ suất hàng hóa nông sản, mở rộng thị trường góp phần phục vụ xuất khẩu. Phát triển nông nghiệp nhằm tạo nguồn nguyên liệu cho công nghiệp chế biến. Chuyển đổi cây trồng, coi trọng thâm canh phát triển sản phẩm cây lúa, nghiên cứu chuyển đổi mùa vụ một số loại cây trồng để phòng tr...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu xây dựng quy hoạch môi trườngnước dưới đất đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2001-2010

Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ M«i tr−êng vµ Phßng tr¸nh thiªn tai - KC.08. *********************** §Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng §ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001- 2010 - KC.08.02. b¸o c¸o tæng hîp Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc d−íi ®Êt vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001 - 2010 Chñ tr×: PGS. TS. Ng« Ngäc C¸t. Tham gia: KS. Ng« ViÖt Dòng. ThS. TrÞnh Ngäc TuyÕn. ThS. NguyÔn S¬n. ThS. Tèng Ngäc Thanh. Hµ Néi Th¸ng 12 n¨m 2003.
Môc lôc Trang 1 I. §¸nh gi¸ chung vÒ ®iÒu kiÖn §Þa chÊt thñy v¨n vïng §BSH. I.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung 1 I.2. C¸c ph©n vÞ ®Þa chÊt thuû v¨n 3 23 I.3. §Æc ®iÓm thuû ®éng lùc n−íc d−íi ®Êt ë ®ång b»ng. 26 I.4. N−íc kho¸ng 29 II . §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng tiÒm n¨ng n−íc d−íi ®Êt vïng §BSH 29 II.1. Tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng n−íc d−íi ®Êt vïng §BSH 32 II.2. Tr÷ l−îng khai th¸c dù b¸o 37 III. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng khai th¸c sö dông n−íc d−íi ®Êt phôc vô c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau ë vïng §BSH. 40 IV. Dù b¸o nhu cÇu khai th¸c sö dông n−íc ngÇm phôc vô cho c¸c môc ®Ých sinh ho¹t, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë vïng §BSH ®Õn n¨m 2010 vµ 2015. 40 IV. 1. Dù b¸o nhu cÇu khai th¸c sö dông n−íc ngÇm cho c¸c môc dÝch kh¸c nhau cña c¸c tØnh vµ thµnh phè thuéc §BSH ®Õn n¨m 2010 - 2015. 41 IV.2. Dù b¸o h¹ thÊp mùc n−íc ngÇm do khai th¸c n−íc cña c¸c tØnh, thµnh phè vïng §BSH ®Õn n¨m 2015 42 IV.3. X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng, tiÒm n¨ng n−íc ngÇm ®¸p øng cho nhu cÇu sö dông trong t−¬ng lai cña vïng Hµ Néi lµ mét trong nh÷ng vïng träng ®iÓm cña §BSH ®Õn n¨m 2010 - 2015. 42 IV.3.1. Nhu cÇu cÊp n−íc toµn thµnh phè Hµ Néi. 44 IV.3.2. TiÒm n¨ng n−íc d−íi ®Êt khu vùc Hµ Néi. 47 V. §¸nh gi¸ vµ nhËn ®Þnh xu thÕ biÕn ®æi chÊt l−îng vµ kh¶ n¨ng khai th¸c sö dông hîp lý tµi nguyªn n−íc ngÇm vïng §BSH.
47 V.1. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc ngÇm vïng §BSH. 48 V.1.1. HiÖn tr¹ng nhiÔm bÈn tÇng chøa n−íc bªn trªn.(TÇng Holocen) 50 V.1.2. HiÖn tr¹ng nhiÔm bÈn tÇng chøa n−íc Pleistocen (qp). 55 V.2. NhËn ®Þnh xu thÕ biÕn ®æi chÊt l−îng n−íc ngÇm vïng §BSH do c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. 55 V.2.1. Xu thÕ biÕn ®éng thµnh phÇn hãa häc. 56 V.2.2. Xu thÕ biÕn ®éng mùc n−íc. 58 V.2.3. Dù b¸o xu thÕ dÞch chuyÓn biªn mÆn - nh¹t n−íc ngÇm b»ng m« h×nh 3 chiÒu vµ dù b¸o xu thÕ biÕn ®æi ®é tæng kho¸ng hãa n −íc d−íi ®Êt. 63 VI. Qui ho¹ch m«i tr−êng n−íc d−íi ®Êt vïng ®ång b»ng s«ng Hång. 63 VI.1. C¬ së khoa häc cña qui ho¹ch m«i tr−êng. 63 VI.2. Qui ho¹ch m«i tr−êng n−íc d−íi ®Êt vïng ®ång b»ng S«ng Hång. 66 VI.3. Néi dung b¶n ®å qui ho¹ch m«i tr−êng n−íc d−íi ®Êt. 68 VII. KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt c¸c ®Þnh h−íng chiÕn l−îc qu¶n lý sö dông tµi nguyªn n−íc d−íi ®Êt trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn l©u bÒn 68 VII.1. HiÖn tr¹ng qu¶n lý sö dông tµi nguyªn n−íc d−íi ®Êt vïng ®ång b»ng s«ng Hång. 69 VII.2. §Þnh h−íng chiÕn l−îc qu¶n lý sö dông tµi nguyªn n−íc vïng ®ång b»ng S«ng Hång trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn l©u bÒn. 71 KÕt LuËn. 75 Tµi liÖu tham kh¶o. 78 Phô Lôc 1 103 Phô Lôc 2 157 Phô lôc 3
Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ M«i tr−êng vµ Phßng tr¸nh thiªn tai - KC.08. *********************** §Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng §ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001- 2010 - KC.08.02. b¸o c¸o tãm t¾t Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc d−íi ®Êt vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001 - 2010 Chñ tr×: PGS. TS. Ng« Ngäc C¸t. Tham gia: KS. Ng« ViÖt Dòng. ThS. TrÞnh Ngäc TuyÕn. ThS. NguyÔn S¬n. ThS. Tèng Ngäc Thanh. Hµ Néi Th¸ng 12 n¨m 2003.
Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ M«i tr−êng vµ Phßng tr¸nh thiªn tai - KC.08. *********************** §Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng §ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001- 2010 - KC.08.02. b¸o c¸o tãm t¾t Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc d−íi ®Êt vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001 - 2010 Chñ tr×: PGS. TS. Ng« Ngäc C¸t. Tham gia: KS. Ng« ViÖt Dòng. ThS. TrÞnh Ngäc TuyÕn. ThS. NguyÔn S¬n. ThS. Tèng Ngäc Thanh. Hµ Néi Th¸ng 12 n¨m 2003.
Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ M«i tr−êng vµ Phßng tr¸nh thiªn tai - KC.08. *********************** §Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng §ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001- 2010 - KC.08.02. b¸o c¸o tãm t¾t Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc d−íi ®Êt vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001 - 2010 Chñ tr×: PGS. TS. Ng« Ngäc C¸t. Tham gia: KS. Ng« ViÖt Dòng. ThS. TrÞnh Ngäc TuyÕn. ThS. NguyÔn S¬n. ThS. Tèng Ngäc Thanh. Hµ Néi Th¸ng 12 n¨m 2003.
I. §¸nh gi¸ chung vÒ ®iÒu kiÖn §Þa chÊt thñy v¨n vïng §BSH. Trong ph¹m vi ®ång b»ng s«ng Hång cã c¸c ph©n vÞ ®Þa chÊt thñy v¨n chñ yÕu sau: A. C¸c tÇng chøa n−íc lç hæng 1. TÇng chøa n−íc lç hæng trong trÇm tÝch Holocen (qh) 2. TÇng chøa n−íc lç hæng trong trÇm tÝch Pleistocen (qp) B. C¸c tÇng chøa n−íc khe nøt. 1. TÇng chøa n−íc khe nøt trong trÇm tÝch hÖ tÇng Hßn Gai (T3hg2). 2. TÇng chøa n−íc khe nøt trong trÇm tÝch hÖ tÇng Nµ KhuÊt (T2nk) 3. TÇng chøa n−íc khe nøt trong trÇm tÝch hÖ tÇng NËm Th¼m (T2nt) 4. TÇng chøa n−íc khe nøt, khe nøt - karst trong ®¸ v«i hÖ tÇng §ång Giao T2®g 5. TÇng chøa n−íc khe nøt trong trÇm tÝch hÖ tÇng Yªn DuyÖt (P2yd) 6. TÇng chøa n−íc khe nøt, khe nøt karst trong trÇm tÝch hÖ tÇng Lç S¬n (D1®s) 7. TÇng chøa n−íc khe nøt trong trÇm tÝch hÖ tÇng D−ìng §éng (D1-2dd) 8. TÇng chøa n−íc khe nøt, khe nøt karst trong trÇm tÝch hÖ tÇng Xu©n S¬n (S2- D1xs) 9. C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt rÊt nghÌo n−íc hay c¸ch n−íc §ã lµ c¸c thµnh t¹o thuéc hÖ tÇng V©n L·ng (T3vl), S«ng B«i (T3sb), S«ng Ch¶y (PR2sc), C¸t Bµ (C1cb), L−ìng Kú (C-P lk), Cß Nßi (T1cn), S«ng HiÕn (T1sh), M−êng Trai (T2-3mt), S«ng ChÈy (PR2sc), §iÖp Cß (T1cn), §iÖp S«ng HiÕn (T2sh), §iÖp M−êng Trai(T2-3mt). TÊt c¶ c¸c hÖ tÇng nãi trªn ®Òu kh«ng cã ý nghÜa thùc tÕ vÒ mÆt cung cÊp n−íc cho môc ®Ých ¨n uèng - sinh ho¹t. §Æc ®iÓm thuû ®éng lùc n−íc d−íi ®Êt ë ®ång b»ng. §Æc ®iÓm thuû ®éng lùc n−íc d−íi ®Êt ®ång b»ng B¾c Bé ph¶n ¸nh ®é phøc t¹p vÒ cÊu tróc ®Þa chÊt vµ ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt thuû v¨n cña ®ång b»ng. Trªn b×nh ®å cÊu tróc ®Þa chÊt hiÖn ®¹i cã thÓ chia ra hai tÇng thuû ®éng lùc kh¸c nhau: TÇng trªn bao gåm ®íi trao ®æi n−íc tù do vµ ®íi cã kh¶ n¨ng trao ®æi n−íc vµ tÇng d−íi lµ ®íi rÊt khã trao ®æi n−íc. Hai tÇng chøa n−íc lç hæng trong trÇm tÝch §Ö tø vµ c¸c tÇng chøa n−íc cæ h¬n xuÊt lé trªn mÆt ®Êt cã thÓ xÕp vµo ®íi n−íc tù do. §íi cã kh¶ n¨ng trao ®æi n−íc bao gåm toµn bé ®Êt ®¸ chøa n−íc cña trÇm tÝch Jura, Trias, Pecmi vµ c¸c ®¸ cæ h¬n ë ven r×a ®ång b»ng, kÓ c¶ phÇn trªn cña trÇm tÝch Neogen, n¬i chóng n»m trùc tiÕp d−íi ®Êt ®¸ chøa n−íc cña trÇm tÝch §Ö tø. Vµ cuèi cïng lµ ®íi rÊt khã trao ®æi n−íc bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i ®Êt ®¸ Ýt bÞ nøt nÎ cña c¸c trÇm tÝch tr−íc §Ö tø. §Æc ®iÓm thuû ®éng lùc cña tÇng trªn trong sù h×nh thµnh tr÷ l−îng ®éng tù nhiªn vµ thµnh phÇn ho¸ häc n−íc d−íi ®Êt lµ c−êng ®é trao ®æi n−íc d−íi 1
®Êt víi n−íc m−a vµ sù tho¸t cña n−íc d−íi ®Êt n»m s©u ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh. §íi thuû ho¸ n−íc nh¹t cã diÖn tÝch kh¸ réng vµ kh¸ lín. NhiÒu tµi liÖu thùc tÕ cho thÊy chiÒu dµy ®íi n−íc nh¹t cña ®ång b»ng cã n¬i ®¹t ®Õn 285-500m, chiÒu dµy lín nhÊt gÇn trïng víi c¸c ®íi ph¸ huû cña ®øt g·y VÜnh Ninh vµ c¸c ®øt g·y nhá h¬n theo h−íng t©y b¾c - ®«ng nam. Cµng tiÕn gÇn biÓn chiÒu dµy ®íi n−íc nh¹t cµng gi¶m, th−êng cã d¹ng “da b¸o”. §ång b»ng B¾c Bé cã m¹ng s«ng suèi kh¸ dµy ®Æc, ®¸ng kÓ h¬n c¶ lµ s«ng Hång, s«ng §¸y, s«ng CÇu, Cµ Lå, Th¸i B×nh, Lôc Nam, Hoµng Long, Ninh C¬... Vai trß cung cÊp cña s«ng cho n−íc d−íi ®Êt rÊt kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi víi cïng mét con s«ng. Tµi liÖu nghiªn cøu cña §oµn ®Þa chÊt 64 ë má n−íc Hµ Néi ®· x¸c ®Þnh ®−îc ®¹i l−îng thÊm xuyªn trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch m¸i thÊm n−íc yÕu cña tÇng qp trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn lµ 0,74l/s km2, t¨ng lªn 6,91 l/skm2 trong ®iÒu kiÖn ®éng th¸i ph¸ huû do khai th¸c. N−íc d−íi ®Êt trong c¸c trÇm tÝch §Ö tø chñ yÕu tho¸t ra biÓn, s«ng hå, m−¬ng m¸ng, ®Çm lÇy, bay h¬i vµ thÊm xuyªn trªn toµn diÖn tÝch ®ång b»ng. Cßn n−íc d−íi ®Êt trong c¸c trÇm tÝch cæ ë phÇn lé còng cã d¹ng tho¸t t−¬ng tù nh−ng trong ph¹m vi ®ång b»ng th−êng tho¸t lªn theo c¸c ®øt g·y s©u. N−íc kho¸ng. Theo sè liÖu ®iÒu tra ®Õn n¨m 1998, trong ph¹m vi ®ång b»ng B¾c Bé ®· ph¸t hiÖn ®îc 17 nguån n−íc kho¸ng n−íc nãng. Trong ®ã ®a phÇn n−íc kho¸ng n−íc nãng ®−îc ph¸t hiÖn trong c¸c lç khoan, mét sè Ýt nguån ®−îc ph¸t hiÖn d−íi d¹ng m¹ch lé. Hµ T©y - 01 LK; H¶i D−¬ng - 03 LK; H¶i Phßng - 01 LK; Th¸i B×nh - 08 LK, Nam §Þnh - 02 LK; Ninh B×nh - 02 nguån. §Þa tÇng chøa NK-NN chñ yÕu lµ trÇm tÝch Neogen, mét sè Ýt trong Trias, Cacbon, Permi, Silur vµ Proterozoi. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ cña c¸c nhµ §Þa chÊt, c¸c nhµ n−íc kho¸ng ViÖt Nam, cã thÓ rót ra mét sè nhËn ®Þnh chung vÒ tiÒm n¨ng vµ gi¸ trÞ sö dông cña NK- NN ë ®ång b»ng B¾c Bé nh− sau: - Nguån tµi nguyªn NK - NN ë ®ång b»ng B¾c Bé kh¸ phong phó, ®a d¹ng nh−- ng do møc ®é nghiªn cøu cßn s¬ l−îc nªn sè l−îng vµ kiÓu lo¹i c¸c nguån NK- NN ch−a ®−îc ph¸t hiÖn ®Çy ®ñ còng nh− ch−a thÓ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tiÒm n¨ng vµ tr÷ l−îng khai th¸c. - PhÇn lín c¸c nguån NK-NN n»m trªn ph¹m vi ®ång b»ng B¾c Bé cã chÊt l−îng tèt, cã nh÷ng tÝnh chÊt vµ thµnh phÇn ®Æc hiÖu cã t¸c dông sinh häc ®èi víi c¬ thÓ con ng−êi, cã thÓ sö dông vµo ch÷a bÖnh ®iÒu d−ìng: - C¸c nguån n−íc kho¸ng clorua nãng (NK ra®i, NK sulfua hy®ro) cã thÓ dïng uèng, ng©m, t¾m vµ x«ng ch÷a bÖnh. Lo¹i cã ®é kho¸ng hãa cao (10-30 g/l) vµ nãng cã thÓ sö dông d−íi d¹ng bïn kho¸ng ®Ó ch÷a bÖnh ngoµi da. - C¸c nguån n−íc kho¸ng clorua nãng (NK brom, NK brom iod bor, NK brom sulfua hy®ro) cã thÓ dïng uèng ch÷a bÖnh theo ®¬n b¸c sü, ng©m t¾m ®iÒu d−ìng phôc håi søc kháe. 2
- C¸c nguån n−íc nãng vµ rÊt nãng cã thÓ lµ ®èi t−îng khai th¸c n¨ng l−îng ®Þa nhiÖt dïng ®Ó s−ëi Êm, sÊy kh« n«ng h¶i s¶n. Cã thÓ x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®Þa nhiÖt c«ng suÊt nhá t¹i c¸c nguån n−íc nãng cã nhiÖt ®é trªn 1000C. Mét sè nguån n−íc kho¸ng ë ®ång b»ng hiÖn ®ang ®−îc khai th¸c sö dông cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau, chñ yÕu lµ ®ãng chai gi¶i kh¸t. C¸c nguån mang nh·n hiÖu TiÒn H¶i, Vital, Ba V×, Th¹ch Kh«i ... ®ang ®−îc b¸n réng r·i trªn thÞ tr−êng víi s¶n l−îng th−¬ng phÈm gÇn 10 triÖu lÝt 1 n¨m, ngµy cµng trë thµnh d¹ng n−íc gi¶i kh¸t ®−îc ng−êi d©n −a dïng. C¸c nguån Vital, Tiªn L·ng cßn sö dông ®Ó ng©m t¾m ch÷a c¸c bÖnh ngoµi da, viªm m·n tÝnh ®−êng h« hÊp, rèi lo¹n chøc n¨ng néi tiÕt vµ bÖnh phô khoa. N−íc kho¸ng Tiªn L·ng cßn dïng ®Ó nu«i c¸, xö lý h¹t gièng. N−íc kho¸ng Ba V× ®−îc sö dông ®Ó nu«i thá vµ cho gia sóc uèng. 3
II . §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng tiÒm n¨ng n−íc d−íi ®Êt vïng §BSH II.1. Tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng n−íc d−íi ®Êt vïng §BSH Tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng lµ l−îng n−íc cã thÓ khai th¸c ®−îc (b»ng c¸c c«ng tr×nh khai th¸c n−íc gi¶ ®Þnh ph©n bè kh¾p trªn toµn bé diÖn tÝch chøa n−íc) cho ®Õn cuèi thêi kú khai th¸c tr÷ l−îng tÜnh tù nhiªn vµ tÜnh ®µn håi víi trÞ sè h¹ thÊp møc n−íc cho phÐp vµ toµn bé tr÷ l−îng ®éng tù nhiªn vµ tr÷ l−îng cuèn theo. §BSH lµ n¬i ®· cã kh¸ nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Þa chÊt thuû v¨n còng nh− ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng n−íc d−íi ®Êt, tuy nhiªn møc ®é vµ môc ®Ých cña c¸c c«ng tr×nh kh¸c nhau nªn kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng còng rÊt kh¸c nhau. Tõ nh÷ng n¨m 60 cho ®Õn nay ®· cã kho¶ng 40 b¸o c¸o t×m kiÕm, th¨m dß n−íc d−íi ®Êt vµ lËp b¶n ®å §CTV §BSH ®−îc thµnh lËp bëi c¸c §oµn §CTV, c¸c xÝ nghiÖp kh¶o s¸t thuéc Bé X©y dùng. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng ®éng tù nhiªn b»ng hai ph−¬ng ph¸p cña nhãm t¸c gi¶: Lª ThÕ H−ng, Vò Xu©n Doanh, NguyÔn Kim Ngäc - 1982 ®· cho thÊy: + B»ng ph−¬ng ph¸p thuû v¨n (®o hiÖu sè l−u l−îng gi÷a hai mÆt c¾t s«ng) ®· tÝnh ®−îc gi¸ trÞ trung b×nh cña tr÷ l−îng ®éng tù nhiªn cña toµn bé hÖ thèng c¸c tÇng chøa n−íc trong §Ö tø §BSH lµ 3.006.720 m3/ng. + Gi¸ trÞ trung b×nh cña tr÷ l−îng ®éng tù nhiªn cu¶ tÇng chøa n−íc Pleistocen ®−îc tÝnh b»ng ph−¬ng ph¸p thuû ®éng lùc (x¸c ®Þnh bëi l−u l−îng dßng ngÇm) ®¹t lµ 2.060.160 m3/ng. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng n−íc d−íi ®Êt §BSH cña NguyÔn Hång §øc - 1984 cho thÊy: + Tr÷ l−îng ®éng tù nhiªn ®¹t: 1.21 km3/n¨m + Tr÷ l−îng tÜnh tù nhiªn ®¹t: 18.20 km3/n¨m + Tr÷ l−îng tÜnh ®µn håi: 1.04 km3/n¨m Trong chuyªn kh¶o "N−íc d−íi ®Êt ®ång b»ng B¾c Bé" n¨m 2000 / 21 /, c¸c t¸c gi¶ Lª Huy Hoµng, TrÇn Minh, Bïi Häc, §Æng H÷u ¥n vv... ®· x¸c ®Þnh ®−îc tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng ®ång b»ng cho trÇm tÝch ®Ö tø toµn ®ång b»ng (tÇng chøa n−íc Holocen vµ Pleistocen) lµ: + Víi hÖ sè nh¶ n−íc trung b×nh theo kÕt qu¶ thÝ nghiÖm: µ = 0,079 vµ µ = 0,0305 th× QKT = 12.653.315 m3/ng. * + Víi hÖ sè nh¶ n−íc trung b×nh sau chØnh lý m« h×nh: µ = 0,01 vµ µ*= 0,0017 th× QKT = 11.298.630 m3/ng. KÕt qu¶ x¸c ®Þnh tr÷ l−îng khai th¸c n−íc d−íi ®Êt ®· ®−îc xÕp cÊp cña mét sè vïng trong §BSH: 4
B¶ng II .1: Tr÷ l−îng khai th¸c n−íc d−íi ®Êt (tÝnh ®Õn n¨m 1998) cña c¸c vïng trong §BSH. Vïng t×m kiÕm th¨m §èi DiÖn tÝch Tr÷ l−îng cÊp - 1000 m3/ng Ghi chó TT t−îng (km2) dß A B C1 1 Hµ Néi qp 800 440,86 302,89 173 Th¨m dß tØ mØ 2 Gia L©m - Sµi §ång qp 80 33,8 16.0 119 Th¨m dß khai th¸c 3 Tõ S¬n - Yªn Viªn qp 256 - - 30 T×m kiÕm 4 B¾c Ninh qp 255 1,3 13,8 9,6 TDTM 5 Kim Anh - ChÌm qp 250 - - 61,33 TK 6 §«ng Anh - §a Phóc qp 212 - 4,07 4,5 Th¨m dß s¬ bé 7 QuÊt L−u - §¹o Tó qp 367 - - 33,92 TK 8 Phóc Yªn qp 90 1,2 17,4 16,3 TDSB 9 S¬n T©y qp 111 - TDSB 10 V¨n L©m - V¨n Giang qp 910 - - 10,1 TK 11 CÈm Giµng - Mü V¨n qp 192 9,1 14,69 25,4 TDKT - - 9,19 12 ¢n Thi qp 1464 TK 13 TX. H−ng Yªn qp 160 - 5,5 2,1 TDKT 14 Kho¸i Ch©u qp 450 - - 7,97 TK 15 Nam TX.H¶i D−¬ng qh 7,5 - 0,42 0,99 TK 16 Phó Xuyªn qp 1300 - - 20,2 TK 17 Phó Lý - KiÖn Khª qh 124 10,36 15,27 27,35 TDTM T2 a 18 Ph¶ L¹i - §«ng TriÒu qp 163 5,69 4,79 - TDTM 19 §«ng TriÒu - Trµng qp 88 4,64 2,85 11,76 TDTM B¶ng m4 0,42 1,52 1,93 20 M¹o Khª - Trµng qp 60 - 2,47 3,61 TDSB B¹ch h-p - - 1,63 0,79 21 Nam S¸ch m4 260 - - 3,92 TK 22 KiÕn An s2 - d1 500 - - 22,0 TK 23 Th¸i B×nh qp 900 - - 21,0 TK m4 24 B¾cTh¨ng Long -V©n qp 20 15,86 32,8 - TDKT Tr× 25 §«ng S¬n T©y qp 250 - - 5,7 TK 26 VÜnh Yªn qp 10 9,256 7,0 4,0 TDKT Tæng 9279,5 535,06 450,6 629,67 Nguån: N−íc d−íi ®Êt ®ång b»ng B¾c Bé - 2000 [ 21 ] N¨m 2000, Ph¹m QuÝ Nh©n ®· ®−a ra ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng kh¸ míi vµ hiÖn ®¹i - ph−¬ng ph¸p m« h×nh (sö dông c¸c phÇn mÒm ®Ó dù b¸o tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng). Ph−¬ng ph¸p nµy kh¾c phôc ®−îc nh÷ng h¹n chÕ vµ nh÷ng khã kh¨n cña c¸c ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tr÷ 5
l−îng tr−íc ®©y. §Ó x¸c ®Þnh tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng, t¸c gi¶ ®· chia §BSH ra c¸c phÇn diÖn tÝch cã m« ®un khai th¸c tiÒm n¨ng kh¸c nhau. * KÕt qu¶ tÝnh to¸n tæng tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng cho toµn bé vïng §BSH b»ng ph−¬ng ph¸p m« h×nh (víi trÞ sè h¹ thÊp kh«ng v−ît qu¸ trÞ sè h¹ thÊp mùc n−íc cho phÐp) lµ: 8.115.600 m3/ng. II.2. Tr÷ l−îng khai th¸c dù b¸o: Khi ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng khai th¸c dù b¸o cÇn x¸c ®Þnh tr÷ l−îng khai th¸c vµ ph¶i luËn chøng ®−îc c«ng tr×nh khai th¸c hîp lý nhÊt, víi trÞ sè h¹ thÊp mùc n−íc trong c¸c c«ng tr×nh khai th¸c vµ vµ chÊt l−îng n−íc trong suèt thêi kú khai th¸c kh«ng ®−îc v−ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp. Trong ®ã tr÷ l−îng khai th¸c ®−îc hiÓu lµ l−îng n−íc d−íi ®Êt cã thÓ nhËn ®−îc hîp lý vÒ kinh tÕ - kü thuËt bëi c¸c c«ng tr×nh víi chÕ ®é khai th¸c nhÊt ®Þnh vµ chÊt l−îng tho¶ m·n nhu cÇu sö dông trong thêi gian tÝnh to¸n. + Tæng tr÷ l−îng khai th¸c dù b¸o theo ph−¬ng ¸n ®Ò xuÊt khai th¸c n−íc d−íi ®Êt tËp trung qui m« tõ trung b×nh ®Õn lín lµ 1.210.322 m3/ngµy. Nguån n−íc d−íi ®Êt §BSH hoµn toµn ®¸p øng ®−îc nhu cÇu nµy. + TrÞ sè h¹ thÊp mùc n−íc dù b¸o t¹i c¸c c«ng tr×nh khai th¸c n−íc ®Òu ®¹t yªu cÇu (nhá h¬n trÞ sè h¹ thÊp mùc n−íc cho phÐp). 6
III. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng khai th¸c sö dông n−íc d−íi ®Êt phôc vô c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau ë vïng §BSH. §ång b»ng S«ng Hång lµ n¬i tËp trung d©n c− ®«ng ®óc. Ngay tõ thêi Ph¸p thuéc ë mét sè thµnh phè, thÞ x· ®· x©y dùng c«ng tr×nh khai th¸c n−íc tËp trung víi quy m« võa vµ nhá. §iÓn h×nh nhÊt lµ Hµ néi, S¬n T©y, Hµ §«ng vµ VÜnh Yªn. Vïng n«ng th«n n−íc d−íi ®Êt ®−îc khai th¸c b»ng nh÷ng c«ng tr×nh thñ c«ng (giÕng kh¬i). Ngµy nay, do qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, ®« thÞ ho¸ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, nªn nhu cÇu sö dông n−íc ngµy mét t¨ng. N−íc d−íi ®Êt ®ang ®−îc khai th¸c rÊt m¹nh mÏ ®Ó cung cÊp cho ¨n uèng-sinh ho¹t, x©y dùng vµ c«ng nghiÖp. ViÖc khai th¸c ND§ ®−îc tæ chøc theo 3 h×nh thøc sau: - Khai th¸c n−íc tËp trung do c¸c ®¬n vÞ chuyªn ngµnh lµ c¸c C«ng ty kinh doanh n−íc s¹ch trùc thuéc c¸c tØnh thµnh phè qu¶n lý ®Ó phôc vô sinh ho¹t cña c− d©n vµ s¶n xuÊt ë khu vùc ®« thÞ, trong ®ã c¸c tØnh B¾c Ninh, VÜnh Phóc, Hµ T©y, Hµ Néi, H−ng Yªn lµ sö dông nguån ND§. Lo¹i h×nh nµy thuêng lµ c¸c lç khoan ®−êng kÝnh lín vµ khai th¸c víi l−u l−îng lín. - Khai th¸c n−íc ®¬n lÎ do c¸c c¬ quan, xÝ nghiÖp, nhµ m¸y, n«ng tr−êng, ®¬n vÞ qu©n ®éi... n»m r¶i r¸c trªn l·nh thæ ®ång b»ng tù khoan vµ x©y dùng hÖ thèng cÊp n−íc phôc vô nhu cÇu ¨n uèng, sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ. Lo¹i h×nh nµy th−êng lµ c¸c giÕng khai th¸c ®−êng kÝnh võa, mçi ®¬n vÞ cã thÓ cã tõ mét ®Õn vµi giÕng khoan, l−u l−îng khai th¸c th−êng kh«ng lín. - Khai th¸c n−íc cung cÊp cho vïng n«ng th«n. Tõ khi cã viÖn trî cña tæ chøc UNICEF, c«ng t¸c khai th¸c ND§ phôc vô vïng n«ng th«n ®−îc ®Èy m¹nh. §a phÇn lµ c¸c lç khoan ®−êng kÝnh nhá, dïng b¬m tay theo ph−¬ng thøc mçi nhµ 1 giÕng, l−u l−îng mçi giÕng dao ®éng trong kho¶ng 0.5-3m3/ng. HiÖn nay ch−¬ng tr×nh n−íc n«ng th«n cã sù c¶i tiÕn, mét vµi n¬i ®· x©y dùng hÖ cÊp n−íc tËp trung, khoan giÕng ®−êng kÝnh lín khai th¸c ®Ó phôc vô cho nhu cÇu ¨n uèng sinh ho¹t cña côm d©n c− nh− lµng, x·, thÞ tø... D−íi ®©y m« t¶ t×nh h×nh khai th¸c ND§ ë c¸c khu vùc kh¸c nhau trong ®ång b»ng theo tæng hîp tõ c¸c tµi liÖu kh¶o s¸t vµ thu thËp (xem h×nh: III.1. B¶n ®å hiÖn tr¹ng khai th¸c n−íc d−íi ®Êt vïng ®ång b»ng s«ng Hång vµ b¶ng III.1, trong phÇn phô lôc II). - Khu vùc Hµ Néi: C¸ch ®©y 100 n¨m ë Hµ Néi ng−êi Ph¸p ®· khoan c¸c lç khoan khai th¸c n−íc d−íi ®Êt ®Ó cung cÊp cho ¨n uèng vµ sinh ho¹t. HiÖn t¹i viÖc khai th¸c ND§ tËp trung chñ yÕu vµo 12 b·i giÕng lín vµ 13 tr¹m cÊp n−íc cã c«ng suÊt võa vµ nhá. C¸c b·i giÕng nµy do C«ng ty KDNS khai th¸c vµ qu¶n lý khai th¸c víi l−u l−îng kho¶ng 497.880m3/ng. Theo ®iÒu tra s¬ bé trªn ®Þa bµn Hµ Néi cã kho¶ng 404 giÕng khai th¸c ®¬n lÎ ho¹t ®éng (thuéc c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, kh¸ch s¹n...), l−îng khai th¸c trung b×nh n¨m 2000 kho¶ng 101.200m3/ng. Ngoµi phÇn néi thµnh cßn 5 huyÖn ngo¹i thµnh. PhÝa B¾c cã §«ng Anh, Gia L©m, Sãc S¬n. PhÝa Nam cã Tõ Liªm, 7
Thanh Tr×. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y®Ó b¶o ®¶m n−íc s¹ch cho n«ng d©n nhiÒu giÕng khai th¸c n−íc d−íi ®Êt víi ®−êng kÝnh nhá ®· ®−îc thi c«ng trong n¨m huyÖn trªn. Theo con sè thèng kª (2002) trong 5 huyÖn cã 109.903 giếng khoan lo¹i nµy khai th¸c víi l−u l−îng kho¶ng 109.903 m3/ng. - Khu vùc H¶i Phßng: N−íc nh¹t d−íi ®Êt ë H¶i Phßng rÊt hiÕm. §èi t−îng khai th¸c chñ yÕu lµ n−íc mÆt. N−íc d−íi ®Êt chØ ®−îc khai th¸c ë mét vµi n¬i ®Ó cung cÊp cho c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp vµ c¸c vïng n«ng th«n víi l−u l−îng kho¶ng 4.338m3/ng. Theo con sè thèng kª cña Trung t©m n−íc sinh ho¹t vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n H¶i Phßng toµn thµnh phè cã 61.151 giÕng ®−êng kÝnh nhá khai th¸c víi l−u l−îng kho¶ng 61.151 m3/ng. - Khu vùc Th¸i B×nh: Trong ph¹m vi tØnh Th¸i B×nh mét nöa diÖn tÝch cña TØnh cã n−íc d−íi ®Êt bÞ mÆn. N−íc s«ng Th¸i B×nh ®· ®−îc khai th¸c ®Ó cung cÊp cho thÞ x·, nh÷ng vïng ph©n bè n−íc nh¹t chóng còng ®−îc khai th¸c ®Ó cung cÊp n−íc s¹ch cho n«ng d©n. Theo con sè thèng kª gÇn ®©y sè lç khoan khai th¸c d¹ng nµy lµ 99.782 giÕng, l−u l−îng khai th¸c kho¶ng 99.782 m3/ng. - Khu vùc Nam §Þnh: HÇu hÕt n−íc d−íi ®Êt khu vùc nµy bÞ mÆn, trõ khu vùc H¶i HËu - NghÜa H−ng tån t¹i thÊu kÝnh n−íc nh¹t chóng ®· ®−îc khai th¸c ®Ó cung cÊp cho n«ng d©n. KÕt qu¶ ®iÒu tra gÇn ®©y cho thÊy sè lç khoan khai th¸c d¹ng nµy lµ 94.909, khai th¸c víi l−u l−îng kho¶ng 94.909 m3/ng. - Khu vùc Hµ Nam: Khu vùc Hµ Nam diÖn ph©n bè n−íc mÆn vµ n−íc nh¹t d−íi ®Êt cã d¹ng “da b¸o”. Nh÷ng vïng n−íc nh¹t thuéc c¸c huyÖn Duy Tiªn, Lý Nh©n, Thanh Liªm, Kim B¶ng hiÖn cã nhiÒu giÕng khai th¸c do Trung t©m n−íc sinh ho¹t vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n cña tØnh x©y l¾p vµ c¸c c¬ quan tù khoan sè l−îng kho¶ng 15 giÕng. GiÕng khoan ®−êng kÝnh nhá theo sè liÖu ®iÒu tra lµ 29.000 giÕng, khai th¸c l−u l−îng kho¶ng 29.000 m3/ng. - Khu vùc Ninh B×nh: Ninh B×nh lµ mét tØnh ë r×a ®«ng nam cña ®ång b»ng B¾c Bé. PhÇn lín diÖn tÝch cña tØnh trõ hai huyÖn Kim S¬n, Yªn Kh¸nh vµ mét phÇn Yªn M« n−íc d−íi ®Êt bÞ mÆn. ThÞ x· Tam §iÖp khai th¸c vµ sö dông n−íc karst, l−u l−îng khai th¸c kho¶ng 500m3/ng. Khai th¸c ®¬n lÎ theo sè liÖu ®iÒu tra cã 44 lç khoan khai th¸c l−u l−îng kho¶ng 2714m3/ng. C¸c huyÖn Kim S¬n, Yªn Kh¸nh mét phÇn huyÖn Yªn M« vµ vïng ven s«ng Hoµng Long thuéc c¸c huyÖn Hoa L−, Gia ViÔn, Nho Quan n−íc nh¹t ®· ®−îc khai th¸c ®Ó cung cÊp n−íc s¹ch cho d©n d−íi d¹ng lç khoan ®−êng kÝnh nhá. Theo con sè thèng kª cña trung t©m n−íc sinh ho¹t vµ vÖ sinh m«i tr−êng tØnh l−u l−îng khai th¸c hiÖn t¹i 29.000 m3/ng. - Khu vùc Hµ T©y: N¨m 1894, ng−êi Ph¸p ®· khoan giÕng ®Çu tiªn ®Ó khai th¸c n−íc d−íi ®Êt t¹i thÞ x· Hµ §«ng. HiÖn nay, tr¹m cÊp n−íc Hµ §«ng cã 6 giÕng ®ang ho¹t ®éng víi c«ng suÊt trung b×nh 13000 m3/ng. Nhµ m¸y n−íc S¬n T©y ®−îc x©y dùng vµo n¨m 1963. HiÖn nay cã 4 giÕng ®ang khai th¸c víi tæng l−u l−îng 3000 m3/ng. Trong khu vùc nµy theo sè liÖu ®iÒu tra cã kho¶ng 37 giÕng khai th¸c lÎ thuéc c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, c¬ quan... tù khoan. L−u l−îng khai th¸c kho¶ng 4.934 m3/ng. Ngoµi ra cßn 146.000 giÕng khoan ®−êng kÝnh nhá thuéc vïng tËp chung c− d©n khai th¸c l−u l−îng −íc chõng 146.000 m3/ng. 8
- Khu vùc VÜnh Phóc: Tõ ®êi Ph¸p thuéc ng−êi ta ®· khoan giÕng ë §Çm V¹c ®Ó khai th¸c n−íc d−íi ®Êt. Lóc ®Çu l−u l−îng khai th¸c chØ kho¶ng 1000 m3/ng. HiÖn nay ®· n©ng c«ng suÊt nhµ m¸y n−íc §Çm V¹c vµ x©y dùng míi b·i giÕng Héi ThÞnh n©ng tæng l−u l−îng khai th¸c 4.500 m3/ng. T¹i Phóc Yªn- Xu©n Hoµ ®· x©y dùng mét tr¹m cÊp n−íc sö dông n−íc d−íi ®Êt. T¹i Phóc Yªn cã 3 giÕng víi tæng l−u l−îng 3000 m3/ng vµ t¹i Xu©n Hoµ còng cã 2 giÕng víi c«ng suÊt khai th¸c 1000 m3/ng. Khai th¸c d¹ng ®¬n lÎ theo sè liÖu ®iÒu tra cã 37 giÕng l−u l−îng kho¶ng 4.424m3/ng. Bªn c¹nh c¸c khu ®« thÞ, ë c¸c huyÖn VÜnh L¹c, Tam §¶o, Mª Linh, LËp Th¹ch n−íc d−íi ®Êt còng ®· ®−îc khai th¸c ®Ó cung cÊp cho n«ng d©n. Sè l−îng giÕng lµ 34.529, l−u l−îng khai th¸c 34.529 m3/ng. - Khu vùc B¾c Ninh: Nh÷ng n¨m tr−íc trong khu vùc B¾c Ninh- §¸p CÇu chØ cã mét tr¹m cÊp n−íc nhá cña nhµ m¸y kÝnh §¸p CÇu. T¹i ®©y cã 3 giÕng khai th¸c víi tæng l−u l−îng 3408 m3/ng. Tõ 1996 c«ng ty cÊp n−íc B¾c Ninh khëi c«ng x©y dùng nhµ m¸y n−íc H÷u ChÊp víi c«ng suÊt 15.000 m3/ng. Theo con sè ®iÒu tra l−îng khai th¸c ®¬n lÎ cã kho¶ng 13 giÕng, l−− l−îng khai th¸c 7.270m3/ng. Cßn ®Ó cung cÊp cho c¸c vïng n«ng th«n theo sè liÖu ®iÒu tra cã 61.522 giÕng, l−u l−îng khai th¸c kho¶ng 61.522 m3/ng. - Khu vùc H−ng Yªn: Tõ ®êi Ph¸p thuéc H−ng Yªn ®· cã mét giÕng khai th¸c n−íc d−íi ®Êt. HiÖn nay nhµ m¸y n−íc ®−îc n©ng cÊp vµ x©y dùng míi víi tæng l−u l−îng 6000 m3/ng. Khai th¸c lÎ víi l−u l−îng kho¶ng 260m3/ng. §Ó cung cÊp n−íc cho n«ng d©n Trung t©m n−íc sinh ho¹t vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n tØnh H−ng Yªn ®· khoan 111.017 giÕng khai th¸c víi tæng l−u l−îng khai th¸c 111.017 m3/ng. - Khu vùc H¶i D−¬ng: N−íc s«ng Th¸i B×nh lµ nguån chñ yÕu ®−îc khai th¸c ®Ó cÊp cho thµnh phè H¶i D−¬ng. HiÖn cã Tr¹m cÊp n−íc H¶i D−¬ng vµ mét sè c¬ quan xÝ nghiÖp khai th¸c n−íc d−íi ®Êt víi l−u l−îng 2.000 m3/ng, b·i giÕng CÈm Giµng khai th¸c víi l−u l−îng 10.000m3/ng. Khai th¸c lÎ cã kho¶ng 31 giÕng víi l−u l−îng 12.559m3/ng. Trong ph¹m vi c¸c huyÖn CÈm B×nh, ChÝ Linh, Nam Thanh, Kinh M«n, Ninh Thanh, Tø Léc vµ ngo¹i « thµnh phè H¶i D−¬ng trung t©m n−íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr−êng tØnh ®· khoan 69.500 giÕng khai th¸c víi tæng l−u l−îng 69.500 m3/ng. 9
IV. Dù b¸o nhu cÇu khai th¸c sö dông n−íc ngÇm phôc vô cho c¸c môc ®Ých sinh ho¹t, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë vïng §BSH ®Õn n¨m 2010 vµ 2015. IV. 1. Dù b¸o nhu cÇu khai th¸c sö dông n−íc ngÇm cho c¸c môc dÝch kh¸c nhau cña c¸c tØnh vµ thµnh phè thuéc §BSH ®Õn n¨m 2010 - 2015. §Ó cã c¬ së tÝnh to¸n nhu cÇu sö dông n−íc t¹i c¸c tØnh, thµnh phè trong vïng nghiªn cøu, chóng t«i dùa vµo c¸c tµi liÖu sau: - Qui ho¹ch cÊp n−íc Hµ néi giai ®o¹n ®Õn n¨m 2010 do C«ng ty t− vÊn CÊp tho¸t n−íc vµ M«i tr−êng ViÖt Nam lËp vµ ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt. - Qui ho¹ch ph¸t triÓn ®« thÞ Hµ Néi. - C¸c b¸o c¸o liªn quan ®Õn ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña thñ ®« nãi chung vµ c¸c tØnh thµnh nãi riªng. - C¸c tµi liÖu ®iÒu tra, kh¶o s¸t nguån n−íc phôc vô qui ho¹ch m¹ng l−íi cung cÊp n−íc s¹ch n«ng th«n cña Trung t©m n−íc sinh ho¹t vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n Hµ Néi, C«ng ty T− vÊn ®Çu t− vµ X©y dùng Giao th«ng c«ng chÝnh, C«ng ty T− vÊn ®Çu t− x©y dùng, Trung t©m Qui ho¹ch x©y dùng khu d©n c−. - Nghiªn cøu c¸c hÖ thèng cÊp n−íc Hµ Néi, do c¬ quan hîp t¸c Quèc tÕ NhËt b¶n ( JICA ) thùc hiÖn n¨m 1997. - C¸c tµi liÖu cña Së khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng Hµ Néi, cña Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néivµ c¸c tØnh. - C¸c tµi liÖu Niªn gi¸m thèng kª cña c¸c tØnh thµnh phè trong vïng nghiªn cøu. - C¸c sè liÖu ®iÒu tra kh¶o s¸t bæ sung. Dùa vµo c¸c tµi liÖu trªn chóng t«i ®· tÝnh to¸n nhu cÇu sö dông n−íc cña nh©n d©n c¸c huyÖn, c¸c tØnh vµ c¸c thµnh phè trong n¨m 2002 vµ cho c¶ ®Õn giai ®o¹n n¨m 2005, 2010 b»ng tæng c¸c nhu cÇu sö dông n−íc vÒ sinh ho¹t, c«ng céng, s¶n xuÊt, dù phßng rß rØ, tiªu hao cña b¶n th©n tr¹m sö lý. C¸ch tÝnh cô thÓ nh− sau: * Nhu cÇu sö dông n−íc cho sinh ho¹t: N¨m 2002, theo ®Þnh h−íng cña ChÝnh phñ ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh ®¹t 60% sè d©n ®−îc sö dông n−íc s¹ch víi tiªu chuÈn 70 lÝt/ng−êi ngµy ®ªm; ë c¸c thÞ trÊn ®¹t 80% sè d©n ®−îc sö dông n−íc s¹ch víi tiªu chuÈn 80 lÝt/ng−êi ngµy ®ªm. N¨m 2005 ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh ®¹t 80% sè d©n ®−îc sö dông n−íc s¹ch víi tiªu chuÈn 80 lÝt/ng−êi ngµy ®ªm; ë c¸c thÞ trÊn ®¹t 100% sè d©n ®−îc sö dông n−íc s¹ch víi tiªu chuÈn 100 lÝt/ng−êi ngµy ®ªm. N¨m 2010 ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh ®¹t 100% sè d©n ®−îc sö dông n−íc s¹ch víi tiªu chuÈn 100 lÝt/ng−êi ngµy ®ªm. * Nhu cÇu sö dông n−íc c«ng céng, s¶n xuÊt, dù phßng dß rØ, tiªu hao cho b¶n th©n tr¹m xö lý ®−îc tÝnh lÇn l−ît b»ng 10%, 15%, 25% vµ 5% l−îng nhu cÇu sö dông n−íc cho sinh ho¹t. 10
Nhu cÇu sö dông n−íc cho thµnh phè Hµ Néi. Trong b¸o c¸o " Nghiªn cøu c¸c hÖ thèng cÊp n−íc Hµ Néi, Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam " do c¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n ( JICA ) thùc hiÖn n¨m 1997, c¸c chuyªn gia NhËt b¶n ®· ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ dù b¸o nhu cÇu sö dông n−íc cña Hµ Néi ®Õn n¨m 2010. Dù b¸o nµy dùa trªn c¸c c¬ së khoa häc ch¾c ch¾n ®· nªu ë trªn, do ®ã chóng t«i dùa trªn c¸c kÕt qu¶ dù b¸o nµy ®Ó phôc vô cho viÖc ®¸nh gi¸ cña m×nh. C¸c chuyªn gia NhËt B¶n ®· ph©n toµn thµnh phè Hµ Néi thµnh 2 nhãm chÝnh cã nhu cÇu sö dông n−íc kh¸c nhau gåm: - Nhãm ®« thÞ - trung t©m thµnh phè gåm 7 quËn néi thµnh vµ c¸c vïng phô cËn thuéc 2 huyÖn. - Nhãm khu vùc ph¸t triÓn ®ã lµ khu vùc 5 huyÖn ngo¹i thµnh. Nh− vËy theo dù b¸o ®Õn n¨m 2005 tæng nhu cÇu cÊp n−íc cho toµn thµnh phè Hµ Néi lµ 338461 m3/ngµy, trong ®ã nhu cÇu cÊp n−íc cho sinh ho¹t lµ 218362 m3/ngµy, n−íc dïng cho phi sinh ho¹t lµ 87344 m3/ngµy, n−íc dïng cho c«ng nghiÖp lµ 32755 m3/ngµy. §Õn n¨m 2010 tæng nhu cÇu cÊp n−íc cho toµn thµnh phè Hµ Néi lµ 436461 m3/ngµy, trong ®ã nhu cÇu cÊp n−íc cho sinh ho¹t lµ 281586 m3/ngµy, n−íc dïng cho phi sinh ho¹t lµ 112637 m3/ngµy, n−íc dïng cho c«ng nghiÖp lµ 42238 m3/ngµy. IV.2. Dù b¸o h¹ thÊp mùc n−íc ngÇm do khai th¸c n−íc cña c¸c tØnh, thµnh phè vïng §BSH ®Õn n¨m 2015 §Ó dù b¸o h¹ thÊp mùc n−íc ngÇm do khai th¸c n−íc cña c¸c tØnh, thµnh phè §BSH ®Õn n¨m 2015, cÇn dùa vµo quy ho¹ch cÊp n−íc cña c¸c tØnh thµnh phè trong khu vùc §BSH còng nh− ®Þnh h−íng cÊp n−íc ®« thÞ ®Õn n¨m 2020 vµ sè liÖu th¨m dß, n−íc d−íi ®Êt cña c¸c ®Þa ph−¬ng. §Ó dù b¸o h¹ thÊp mùc n−íc ngÇm, Ph¹m QuÝ Nh©n (2000) [15] ®· sö dông ph−¬ng ph¸p m« h×nh ®Ó tÝnh to¸n. Dù b¸o trÞ sè h¹ thÊp mùc n−íc ®−îc tÝnh to¸n trong ®iÒu kiÖn c¸c côm khai th¸c ¶nh h−ëng lÉn nhau. (xem phÇn tr÷ l−îng khai th¸c dù b¸o). KÕt qu¶ dù b¸o ®· ®−a ra ®−îc trÞ sè h¹ thÊp mùc n−íc d−íi ®Êt theo qui ho¹ch khai th¸c n−íc d−íi ®Êt dù kiÕn theo 2 ph−¬ng ¸n kh¸c nhau. §· dù b¸o ®−îc trÞ sè h¹ thÊp mùc n−íc d−íi ®Êt h¹ thÊp ë c¸c n¨m 2005, 2015, ®ång thêi t¸c gi¶ còng thµnh lËp ®−îc c¸c b¶n ®å thñy ®¼ng ¸p dù b¸o ®Õn n¨m 2005, 2010, 2015. §èi víi vïng Hµ Néi, do cã sè liÖu nghiªn cøu tØ mØ h¬n, Ph¹m QuÝ Nh©n (2000) [15] ®· ®−a ra c¸c b¶n ®å thñy ®¼ng ¸p ë c¸c n¨m 2005, 2010, 2015. KÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy trÞ sè h¹ thÊp mùc n−íc trªn toµn ®ång b»ng S«ng Hång ®Õn n¨m 2015 biÕn ®æi kh«ng ®¸ng kÓ (< 5 cm). vµ cã thÓ coi lµ æn ®Þnh. Bµi to¸n dù b¸o ®Õn lóc nµy cã thÓ coi lµ æn ®Þnh. Bµi to¸n dù b¸o ®Õn lóc 11
nµy cã thÓ kÕt thóc. NÕu lÊy m¸i tÇng chøa n−íc qp lµm cèt cao h¹ thÊp mùc n−íc cho phÐp so s¸nh víi trÞ sè h¹ thÊp mùc n−íc tÝnh to¸n th× sè liÖu ®−a ra ®Òu hoµn toµn ®¸p øng vÒ gi¸ trÞ mùc n−íc. KÕt qu¶ dù b¸o trÞ sè h¹ thÊp møc n−íc ngÇm ®Õn 2015 cho thÊy trÞ sè h¹ thÊp khu vùc lín nhÊt ë Hµ Néi lµ t¹i nhµ m¸y n−íc (NMN) Mai DÞch: - 18,19m; NMN H¹ §×nh: - 17,94m; NMN Ngäc Hµ: - 17,44m; NMN T−¬ng Mai: - 15,90m. §©y lµ nh÷ng vïng dÔ g©y ra sôt lón mÆt ®Êt do khai th¸c ND§. Trong qui ho¹ch khai th¸c nªu trªn, còng ch−a ®Ò cËp ®Õn c¸c côm khai th¸c n−íc tËp trung cho c¸c vïng n«ng th«n, lµ xu h−íng hiÖn nay rÊt ®−îc c¸c ngµnh c¸c cÊp ñng hé. §Ó kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp nªu trªn, Ph¹m QuÝ Nh©n (2000) [15] ®· ®−a ra mét ph−¬ng ph¸p dù b¸o khai th¸c ND§ theo ph−¬ng ¸n khai th¸c ND§ trªn toµn §BSH ®Õn n¨m 2015. §ã lµ ph−¬ng ¸n khai th¸c hîp lý c¸c nguån n−íc d−íi ®Êt §BSH. IV.3. X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng, tiÒm n¨ng n−íc ngÇm ®¸p øng cho nhu cÇu sö dông trong t−¬ng lai cña vïng Hµ Néi lµ mét trong nh÷ng vïng träng ®iÓm cña §BSH ®Õn n¨m 2010 - 2015. IV.3.1. Nhu cÇu cÊp n−íc toµn thµnh phè Hµ Néi. Trong b¸o c¸o “Nghiªn cøu c¸c hÖ thèng cÊp n−íc Hµ Néi, Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam” do C¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n (JICA) thùc hiÖn n¨m 1997 c¸c chuyªn gia NhËt B¶n ®· ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ dù b¸o nhu cÇu sö dông n−íc cña Hµ Néi ®Õn n¨m 2010. C¸c chuyªn gia NhËt B¶n ®· ph©n toµn thµnh phè Hµ Néi thanh 3 nhãm cã nhu cÇu sö dông n−íc kh¸c nhau gåm: 1. Nhãm U - Nhãm ®« thÞ - trung t©m thµnh phè Hµ Néi gåm 7 quËn vµ c¸c vïng phô cËn thuéc 2 huyÖn. §Æc tr−ng c¬ b¶n cña nhãm nµy lµ sö dông n−íc cÊp chñ yÕu tõ hÖ thèng cÊp n−íc c«ng céng (n−íc do c¸c nhµ m¸y n−íc cÊp). 2. Nhãm D - Khu vùc ph¸t triÓn, theo UBND thµnh phè Hµ Néi ®ã lµ c¸c khu ®«ng d©n c−. §ã lµ khu vùc 5 huyÖn ngo¹i thµnh dù b¸o ®Õn n¨m 2010 cã mËt ®é d©n sè trªn 200 ng/ha. 3. Nhãm R - lµ khu vùc th−a d©n c−, nh− c¸c vïng n«ng nghiÖp. Trªn c¬ së c¸c ph©n tÝch nªu trªn, c¸c chuyªn gia cña JICA ®· x¸c ®Þnh ®−îc tiªu chuÈn dïng n−íc cho tõng vïng vµo tõng giai ®o¹n, tØ lÖ cÊp n−íc cho tõng nhãm, møc ®é t¨ng tr−ëng d©n sè vµ d©n sè cho tõng nhãm tõ ®ã x¸c ®Þnh l−îng n−íc yªu cÇu cho tõng nhãm. C¸c chuyªn gia NhËt B¶n ®· tÝnh to¸n sè d©n ®−îc cÊp n−íc cho vïng Nam Hµ Néi, B¾c Hµ Néi vµ vïng n«ng th«n Hµ Néi vµo c¸c thêi ®iÓm n¨m 2000, 2005 vµ 2010. Trong ®ã, n¨m 2000 vïng Nam Hµ Néi lµ vïng cã sè d©n ®−îc cÊp n−íc lín nhÊt cã 1.623.573 ng−êi, vïng B¾c Hµ Néi cã 579.938 ng−êi, vïng n«ng th«n cã 384.319 ng−êi. Nh− vËy, sè d©n ®−îc cÊp n−íc trªn toµn thµnh phè lµ 2.587.770 ng−êi. 12
Theo dù b¸o ®Õn n¨m 2005, d©n sè toµn Hµ Néi sÏ ®−îc cÊp n−íc lµ 2.885.325 ng−êi, trong ®ã vïng Nam Hµ Néi 1.701.308 ng−êi, vïng B¾c Hµ Néi 771.571 ng−êi, vïng n«ng th«n ngo¹i thµnh 412.446 ng−êi. §Õn n¨m 2010, sè d©n Hµ Néi ®−îc cÊp n−íc sÏ lµ 3.183.792 ng−êi, trong ®ã vïng Nam Hµ Néi 1.779.058 ng−êi, vïng B¾c Hµ Néi 963.142 ng−êi, vïng n«ng th«n ngo¹i thµnh 441.542 ng−êi. Dù b¸o nhu cÇu cÊp n−íc n¨m 2005 vµ 2010. VÒ nhu cÇu cÊp n−íc cho c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau bao gåm: sinh ho¹t, phi n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp ®−îc tr×nh bµy trong b¶ng IV.52. N¨m 2000, tæng nhu cÇu cÊp n−íc trung b×nh lµ 465.528 m3/ngµy, trong ®ã n−íc sinh ho¹t lµ 304.699 m3/ngµy, n−íc dïng cho phi sinh ho¹t lµ 78.979 m3/ngµy, n−íc dïng cho c«ng nghiÖp lµ 81.850 m3/ngµy. §Õn n¨m 2005, dù kiÕn tæng nhu cÇu cÊp n−íc lµ 607.360 m3/ngµy, trong ®ã n−íc sinh ho¹t lµ 401.808 m3/ngµy, n−íc dïng cho phi sinh ho¹t lµ 96.052 m3/ngµy, n−íc dïng cho c«ng nghiÖp lµ 109.500 m3/ngµy. TÝnh theo khu vùc cho thÊy ®Õn n¨m 2000, nhu cÇu cÊp n−íc cho khu vùc Nam Hµ Néi lµ 314.906 m3/ngµy, khu vùc B¾c Hµ Néi 127.563 m3/ngµy vµ vïng n«ng th«n ngo¹i thµnh lµ 23.059 m3/ngµy. N¨m 2005 Theo dù b¸o ®Õn n¨m 2005 tæng nhu cÇu cÊp n−íc cho toµn thµnh phè Hµ Néi lµ 607.360 m3/ngµy, trong ®ã nhu cÇu n−íc sinh ho¹t lµ 401.808 m3/ngµy, n−íc dïng cho phi sinh ho¹t lµ 96.052 m3/ngµy, n−íc dïng cho c«ng nghiÖp lµ 109.500 m3/ngµy. TÝnh to¸n c¸c khu vùc cho thÊy: Khu vùc Nam Hµ Néi nhu cÇu cÊp n−íc 376.225 m3/ngµy, B¾c Hµ Néi - 200.202 m3/ngµy, vïng n«ng th«n ngo¹i thµnh 30.933 m3/ngµy. N¨m 2010. Dù b¸o ®Õn n¨m 2010, nhu cÇu cÊp n−íc toµn thµnh phè Hµ Néi lµ 706.284 m3/ngµy, trong ®ã nhu cÇu n−íc sinh ho¹t lµ 515.112 m3/ngµy, n−íc dïng cho phi sinh ho¹t lµ 114.172 m3/ngµy, n−íc dïng cho c«ng nghiÖp lµ 131.000 m3/ngµy. TÝnh theo khu vùc cho thÊy khu vùc Nam Hµ Néi nhu cÇu cÊp n−íc 452.508 m3/ngµy, B¾c Hµ Néi - 268.039 m3/ngµy, vïng n«ng th«n ngo¹i thµnh 39.737 m3/ngµy. Qua b¶ng trªn ta thÊy nhu cÇu cÊp n−íc cho sinh ho¹t lµ lín h¬n c¶ (chiÕm kho¶ng tõ 65% ®Õn 72% tæng nhu cÇu). Nhu cÇu cÊp n−íc cho khu vùc phÝa Nam Hµ Néi lín h¬n c¶ (chiÕm tõ 64,06% ®Õn 67,64% tæng nhu cÇu cÊp n−íc cho Hµ Néi), trong ®ã nhu cÇu cÊp n−íc cho vïng n«ng th«n chØ chiÕm tõ 4,95% (n¨m 2000) ®Õn 5,62% (n¨m 2010) so víi nhu cÇu cÊp n−íc. 13
C¸c chuyªn gia NhËt B¶n còng tÝnh to¸n dù b¸o nhu cÇu cÊp n−íc cao nhÊt, dù b¸o ®Õn n¨m 2005, nhu cÇu cÊp n−íc cao nhÊt cho toµn Hµ Néi cã thÓ ®¹t 932.432 m3/ngµy, cao h¬n nhu cÇu n−íc trung b×nh n¨m lµ 53,52%. §Õn n¨m 2010, nhu cÇu cÊp n−íc cao nhÊt lµ 1.168.981 m3/ngµy, cao h¬n nhu cÇu cÊp n−íc trung b×nh lµ 408.679 m3/ngµy (v−ît nhu cÇu dù kiÕn lµ 53,75%). IV.3.2. TiÒm n¨ng n−íc d−íi ®Êt khu vùc Hµ Néi. TiÒm n¨ng n−íc d−íi ®Êt khu vùc Hµ Néi ®−îc ®¸nh gi¸ bëi c¸c nghiªn cøu cña c¸c nhµ ®Þa chÊt thñy v¨n thuéc Liªn ®oµn §Þa chÊt thñy v¨n- §Þa chÊt c«ng tr×nh miÒn B¾c, tr−êng §¹i häc Má - §Þa chÊt v.v... C¸c kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng n−íc d−íi ®Êt nh− sau: Tr÷ l−îng khai th¸c cÊp A ®¹t 472.060 m3/ngµy, cÊp B ®¹t 307.890 m3/ngµy vµ cÊp C1 ®¹t 249.670 m3/ngµy. Theo ®¸nh gi¸ cña Lª Huy Hoµng vµ §Æng TrÇn B¶ng (Héi ®ång ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng kho¸ng s¶n, 1997) cho thÊy: KÕt qu¶ t×m kiÕm th¨m dß n−íc d−íi ®Êt vïng Hµ Néi ®· x¸c ®Þnh tr÷ l−îng cÊp A lµ 487.700 m3/ngµy, cÊp B lµ 387.400 m3/ngµy, cÊp C1 lµ 498.800 m3/ngµy vµ cÊp C2 lµ 2.838.700 m3/ngµy. Tr÷ l−îng cÊp c«ng nghiÖp (A vµ B) chiÕm 60% tæng tr÷ l−îng c«ng nghiÖp ®· ®−îc th¨m dß trªn toµn quèc. CÊp C2 lµ tiÒm n¨ng ®Õn gÇn 3.000.000 m3/ngµy, chøng tá nguån tµi nguyªn n−íc d−íi ®Êt cña Hµ Néi kh¸ dåi dµo nh−ng kh«ng ph¶i lµ v« tËn. Trong t−¬ng lai, nÕu nhu cÇu vÒ cung cÊp n−íc kh«ng qu¸ 1.500.000 3 m /ngµy, th× vÉn cã thÓ khai th¸c sö dông nguån n−íc ngÇm, cßn nÕu nh− t¨ng c«ng suÊt khai th¸c > 1.500.000 m3/ngµy cÇn nghiªn cøu kü c©n b»ng n−íc vµ xem xÐt tÝnh to¸n lîi Ých cña viÖc sö dông n−íc ngÇm hoÆc n−íc mÆt. Okaga Tosiphumi ,Tr−ëng ®oµn nghiªn cøu JICA x¸c ®Þnh r»ng ®Õn n¨m 2010 nhu cÇu sö dông n−íc Hµ Néi lµ 1.072.000 m3/ngµy vµ sau n¨m 2010 l−îng n−íc ngÇm sÏ kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu sö dông n−íc Hµ Néi vµ ®Ò xuÊt ph−¬ng ¸n sö dông n−íc mÆt dÉn tõ hå s«ng §µ vÒ. C¸c chuyªn gia NhËt B¶n ®· tÝnh to¸n tr÷ l−îng n−íc ngÇm vïng Hµ Néi ®¹t kho¶ng 1.232.000 m3/ngµy ®ªm, trong ®ã riªng ë 3 huyÖn ngo¹i thµnh Sãc S¬n, §«ng Anh vµ Gia L©m, tr÷ l−îng n−íc ngÇm ®¹t 532.000 m3/ngµy ®ªm. Nhu cÇu sö dông n−íc hiÖn t¹i ë Hµ Néi ®¹t 538.000 m3/ngµy ®ªm, trong ®ã ë 3 huyÖn ngo¹i thµnh nªu trªn, nhu cÇu sö dông hiÖn t¹i chØ ë møc 38.000 m3/ngµy ®ªm. Khu vùc phÝa Nam Hµ Néi, bao gåm c¶ néi thµnh Hµ Néi cã nhu cÇu hiÖn t¹i kho¶ng 500.000 m3/ngµy ®ªm. Nh− vËy so víi tr÷ l−îng hiÖn cã cßn cã thÓ cÊp ®−îc trong t−¬ng lai lµ 694.000 m3/ngµy ®ªm. 14