Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Góp phần tra cứu, giải thích các địa danh châu Âu trong Địa lý 7

Chia sẻ: Bobietbo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:42

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm THCS được hoàn thành với một số nội dung như sau: góp phần tra cứu, giải thích các địa danh châu Âu trong Địa lý 7.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Góp phần tra cứu, giải thích các địa danh châu Âu trong Địa lý 7

A. §Æt vÊn ®Ò Trong rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n ®Þa lý ë nhµ trêng phæ th«ng, ®Çu t nhiÒu h¬n vµo thiÕt kÕ bµi d¹y vµ tæ chøc d¹y häc, vËn dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc th× viÖc ®a d¹ng vµ phèi hîp linh ho¹t c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, tÝch cùc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc ®Ó n©ng cao vai trß chñ thÓ cña häc sinh lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng nhÊt. Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y, ngoµi viÖc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc võa truyÒn thèng võa hiÖn ®¹i, chóng t«i cßn tËp hîp, kÕt hîp nh÷ng ph¬ng tiÖn d¹y häc phï hîp víi nhiÒu ®èi tîng häc sinh ë ®Þa ph¬ng m×nh. Ch¬ng tr×nh ®Þa lý líp 7 vµ líp 8 häc sinh ®îc häc vÒ thiªn nhiªn vµ con ngêi ë c¸c ch©u lôc víi rÊt nhiÒu môc tiªu vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng còng nh th¸i ®é vµ hµnh vi; trong ®ã kiÕn thøc vÒ c¸c ®Þa danh nãi chung kh«ng ph¶i lµ kiÕn thøc träng t©m cña c¸c bµi häc nhng viÖc cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ c¸c ®Þa danh sÏ lµ mét trong nh÷ng ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó c¸c em n¾m v÷ng kiÕn thøc bµi häc nh vÒ ph©n tÝch mét biÓu ®å khÝ hËu, kü n¨ng lµm viÖc víi b¶n ®å, x¸c ®Þnh vÞ trÝ ®Þa lý, ghi nhí ®Þa danh…®Æc biÖt cßn g©y høng thó trong c¸c giê häc ®Þa lý. H¬n ai hÕt, ngêi gi¸o viªn ®Þa lý lµ nh÷ng ngêi thêng xuyªn ph¶i tiÕp nhËn c¸c c©u hái tõ anh em, b¹n bÌ, ®ång nghiÖp, häc sinh... nh thµnh phè nµy ë ®©u? Trô së c¬ quan nµy n»m ë ®©u? T¹i sao con s«ng nµy l¹i cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau...§iÒu nµy ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ®Þa lý ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ c¸c ®Þa danh trªn thÕ giíi. Vµ mÆc dï kiÕn thøc vÒ c¸c ®Þa danh nµy kh«ng ph¶i lµ kiÕn thøc träng t©m cña bµi häc nhng ngêi gi¸o viªn còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trang bÞ cho häc sinh c¸c kiÕn thøc vÒ ®Þa danh trªn thÕ giíi. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 1
- KiÕn thøc vÒ c¸c ®Þa danh thËt ng¾n gän vµ ®¬n gi¶n, nhng nÕu gi¸o viªn ®Þa lý, häc sinh kh«ng cã nh÷ng hiÓu biÕt ®ã, cã nh÷ng nhÇm lÉn th× sÏ bÞ d luËn x· héi ®¸nh gi¸ lµ yÕu kÐm, lµ non kiÕn thøc. - KÕt thóc ch¬ng tr×nh THCS, nhiÒu em häc sinh kh«ng cã ®iÒu kiÖn häc lªn mµ hä ph¶i tham gia vµo cuéc sèng lao ®éng s¶n xuÊt, nhiÒu em xuÊt khÈu lao ®éng ra níc ngoµi. V× vËy, ngêi gi¸o viªn ®Þa lý còng cÇn trang bÞ cho c¸c em nh÷ng kiÕn thøc vÒ c¸c ®Þa danh trªn thÕ giíi, ®Ó khi tham gia vµo ho¹t ®éng x· héi, xuÊt khÈu lao ®éng ra níc ngoµi th× c¸c em kh«ng bÞ cho¸ng ngîp, m¬ hå vÒ n¬i mµ m×nh sÏ ®Õn. - Trong thêi ®¹i ngµy nay, khi mµ viÖc so¹n vµ gi¶ng d¹y b»ng gi¸o ¸n ®iÖn tö ngµy cµng phæ biÕn th× viÖc cã nh÷ng tranh ¶nh, s¬ ®å minh ho¹ lµ rÊt cÇn thiÕt; v× vËy, chóng t«i ®· thu thËp, tËp hîp ®îc mét bé tranh ¶nh, s¬ ®å…rÊt gi¸ trÞ ®îc lu gi÷ trong m¸y tÝnh c¸ nh©n, trong ®ã, mét sè tranh ¶nh, s¬ ®å chóng t«i ®· ®a vµo ®Ò tµi nµy. - Trang bÞ nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ®Þa danh thÕ giíi kh«ng chØ cÇn thiÕt ®èi víi gi¸o viªn ®Þa lý, mµ nhiÒu gi¸o viªn c¸c m«n häc kh¸c nh v¨n häc, lÞch sö, ©m nh¹c, mü thuËt, thÓ dôc…còng rÊt cÇn thiÕt. - HiÖn nay, ë níc ta còng ®· cã mét sè tµi liÖu vÒ ®Þa danh thÕ giíi do c¸c nhµ khoa häc chuyªn ngµnh biªn so¹n rÊt cã gi¸ trÞ nhng theo kh¶o s¸t cña chóng t«i, c¸c tµi liÖu nµy cha ®Õn ®îc víi gi¸o viªn vµ häc sinh, ®Æc biÖt lµ ë c¸c vïng n«ng th«n, miÒn nói. - Sù ph¸t triÓn cña Internet ®· khiÕn cho viÖc t×m kiÕm, tra cøu th«ng tin dÔ dµng h¬n, kÓ c¶ c¸c th«ng tin vÒ ®Þa danh thÕ giíi. Nhng c¬ së h¹ tÇng th«ng tin, thêi gian, tr×nh ®é cña gi¸o viªn hiÖn nay, ®Æc biÖt lµ ë n«ng th«n cßn nhiÒu h¹n chÕ khiÕn hä cha khai th¸c hÕt h÷u Ých cña Internet trong viÖc t×m kiÕm th«ng tin. Tõ nh÷ng lÝ do trªn, chóng t«i muèn tËp hîp mét sè ®Þa danh Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 víi hai Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 2
môc ®Ých lµ võa t¹o ra mét nguån kiÕn thøc võa t¹o ra mét ph¬ng tiÖn d¹y häc trî gióp cho gi¸o viªn vµ häc sinh trong khi d¹y vµ häc phÇn ®Þa lý ch©u lôc nµy. §Þa danh trªn thÕ giíi ë s¸u ch©u lôc th× rÊt phong phó, ®a d¹ng. Chóng t«i cã ý ®Þnh lÇn lît tËp hîp ®Þa danh theo tõng ch©u lôc. Tríc tiªn, chóng t«i chän Ch©u ¢u ®Ó giíi thiÖu. Chän ch©u ¢u ®Ó lµm ®Ò tµi nµy v× ch©u ¢u lµ ch©u lôc ph¸t triÓn sím nhÊt, ®ång ®Òu nhÊt, cã rÊt nhiÒu ®Þa danh g¾n liÒn víi häc sinh chóng ta th«ng qua rÊt nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau nh truyÒn h×nh, s¸ch b¸o, ngêi th©n ®ang häc tËp vµ lµm viÖc ë níc ngoµi… C¸c ®Þa danh ®îc lùa chän ®Ó x©y dùng, tríc hÕt lµ c¸c ®Þa danh ®îc ®Ò cËp ®Õn trong s¸ch gi¸o khoa, bao gåm c¸c ®èi tîng ®Þa lý tù nhiªn: nói, s«ng, hå, vÞnh, biÓn, b¸n ®¶o, ®¶o…vµ c¸c ®Þa danh vÒ c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh: quèc gia, thµnh phè, vïng c«ng nghiÖp…Ngoµi ra, chóng t«i cßn bæ sung mét sè ®Þa danh kh«ng cã trong ch¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa nhng chóng t«i vÉn ®a vµo v× nã thêng gÆp trong cuéc sèng, phæ biÕn trong c¸c cuéc thi kiÕn thøc…§iÒu nµy lµ cÇn thiÕt vµ nã sÏ lµm t¨ng thªm vÎ ®Ñp, t¨ng thªm søc hÊp dÉn cña m«n häc, lµm cho tÊt c¶ c¸c giê ®Þa lý lu«n míi mÎ, kÝch thÝch sù say mª t×m tßi cña häc sinh vµ thªm yªu m«n ®Þa lý h¬n. Trong mçi ®Þa danh ®a ra, chóng t«i ®Òu lùa chän nh÷ng th«ng tin ®Æc trng vÒ ®Þa lý, v¨n ho¸, lÞch sö, tªn gäi, danh nh©n, sù kiÖn…§Æc biÖt, mét sè ®Þa danh cßn ®îc bæ sung thªm s¬ ®å, h×nh ¶nh…TÊt c¶ nh»m môc ®Ých t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho gi¸o viªn vµ häc sinh khi sö dông. VÒ trËt tù s¾p xÕp vµ tr×nh bµy, chóng t«i s¾p xÕp c¸c ®Þa danh theo thø tù c¸c ch÷ c¸i ®Çu tiªn A,B,C…Víi nh÷ng tªn gäi cã nhiÒu ®Þa danh, chóng t«i tr×nh bµy nh÷ng th«ng tin ®· lùa chän theo mçi ®Þa danh ®Ó lµm râ tõng ®Þa danh. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 3
Sau ®©y lµ nh÷ng ®Þa danh ch©u ¢u mµ chóng t«i ®· lùa chän vµ tËp hîp trong nh÷ng n¨m qua. Xin ®îc giíi thiÖu cïng ®ång nghiÖp vµ c¸c em häc sinh. B. Néi dung A A-®ri-a-tÝch: BiÓn trong §Þa Trung H¶i, n»m gi÷a b¸n ®¶o ý vµ b¸n ®¶o Ban-c¨ng. §©y lµ mét biÓn n«ng, trong ®ã cã nhiÒu ®¶o, ®Æc biÖt lµ nhãm ®¶o V¬-ni-d¬. N»m gi÷a hai nÒn v¨n ho¸ cæ ®¹i lµ La M· vµ Hi L¹p, biÓn A-®ri-a-tÝch g¾n liÒn víi nhiÒu truyÒn thuyÕt, thÇn tho¹i. A-PEN-NIN: 1/. B¸n ®¶o ë Nam ¢u, cßn gäi lµ b¸n ®¶o ý hay I-ta-li-a. 2/. A-pen-nin còng lµ d·y nói trÎ thuéc hÖ An-pi, ch¹y dµi däc theo b¸n ®¶o cïng tªn, theo híng T©y B¾c-§«ng Nam, dµi kho¶ng 1.100km, chç réng nhÊt kho¶ng 100km, cao trung b×nh 1.200m. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 4
Mét gãc d·y A-pen-nin a-ten: Thµnh phè thñ ®« cña níc Céng hßa Hi L¹p, n»m ë phÝa Nam b¸n ®¶o Ban-c¨ng. A-ten lµ mét thµnh phè cæ kÝnh, cßn lu gi÷ nhiÒu di tÝch lÞch sö, kiÕn tróc thêi cæ ®¹i, lµ mét trung t©m du lÞch næi tiÕng trªn thÕ giíi. §Òn Pa-the-non, mét c«ng tr×nh kiÕn tróc cæ ®¹i, ®îc x©y dùng tõ thÕ kû V tríc c«ng nguyªn ë A-ten. Ai-len: 1/. §¶o lín thø hai trong quÇn ®¶o Anh. DiÖn tÝch 84.000km2. Trªn ®¶o cã níc Céng hßa Ai-len vµ phÇn ®Êt phÝa B¾c thuéc liªn hiÖp Anh. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 5
2/. Quèc gia Céng hßa ë phÝa T©y níc Anh, trªn phÇn lín l·nh thæ ®¶o Ai-len. DiÖn tÝch: 70.000km2, thñ ®«: §u-blin §¶o Ai-len gåm 2 khu vùc: Céng hßa Ai-len (phÝa Nam) vµ phÇn phÝa B¾c n»m trong Liªn HiÖp Anh Ai-x¬-len: §¶o ë phÝa T©y B¾c Ch©u ¢u, n»m gi÷a b¸n ®¶o Xc¨ng-®i- na-vi vµ ®¶o Gr¬n-len. Næi tiÕng vÒ b¨ng hµ vµ nói löa. Trªn ®¶o lµ quèc gia cïng tªn, diÖn tÝch kho¶ng 103.000km2, thñ ®«: Rª-ki-a-vich. Ai-x¬-len theo tiÕng Anh lµ “iceland”, nghÜa lµ “®¶o b¨ng”. ë Ai-x¬-len cã nhiÒu suèi níc nãng, v× vËy ngêi d©n ë ®©y ®· sö dông c¸c hÖ thèng ®êng èng dÉn níc nãng tíi c¸c hé gia ®×nh ®Ó sö dông trong mïa ®«ng. H¬i níc bèc lªn tõ suèi níc nãng ë Ai-x¬-len Am-xtec-®am: Thµnh phè thñ ®« cña V¬ng Quèc Hµ Lan, mét h¶i c¶ng quan träng cña Hµ Lan vµ Ch©u ¢u. S«ng Am-xten vµ c¸c nh¸nh cña nã chia c¾t thµnh phè ra c¸c khu vùc ®¶o nhá cã cÇu nèi víi nhau. Theo tiÕng Hµ Lan, Am-xtec-®am cã nghÜa lµ “®Ëp trªn s«ng Am-xten”. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 6
Thµnh phè Am-xtÐc-®am nh÷ng n¨m 1970 An-Ba-ni: Quèc gia n»m ë phÝa T©y Nam b¸n ®¶o Ban-C¨ng, thñ ®« Ti- ra-na. An-p¬: d·y nói trÎ h×nh c¸nh cung ch¹y theo híng §«ng-T©y, n»m trªn l·nh thæ c¸c níc: Ph¸p, I-ta-li-a, Thôy SÜ vµ ¸o. ChiÒu dµi: 1200km, réng tõ 135-260km. §©y chÝnh lµ d·y nói cao nhÊt ch©u ¢u, víi ®Ønh cao nhÊt lµ M«ng Bl¨ng (B¹ch S¬n) cao 4810m. §Þa h×nh An-p¬ rÊt hiÓm trë nªn cã rÊt nhiÒu ®Ìo, dèc vµ ®êng hÇm xuyªn nói. Theo tiÕng Xen-t¬, An-p¬ cã nghÜa lµ: “nói cao”. Ngoµi d·y An-p¬ chÝnh thøc, ®Þa danh An-p¬ cßn dïng ®Ó chØ mét sè d·y nói cao kh¸c. VÝ dô nh: bé phËn phÝa Nam cña d·y nói ven biÒn phÝa §«ng ¤-Xtr©y-li-a gäi lµ An-p¬ ¤-xtr©y-li-a, d·y nói trªn ®¶o Niu Di- len Nam gäi lµ An-p¬ Niu Di-len, cßn d·y nói trªn b¸n ®¶o Xcan-®i-na-vi, gi÷a biªn giíi Thôy §iÓn vµ Na Uy còng gäi lµ An-p¬ Xcan-®i-na-vi. §êng ®Ìo dèc trong vïng nói An-p¬. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 7
An-p¬ ®i-na-rich: Vïng nói trÎ, ch¹y däc phÝa T©y b¸n ®¶o Ban C¨ng. Anh: 1/. QuÇn ®¶o ë phÝa T©y B¾c Ch©u ¢u, bao gåm hai ®¶o lín lµ Grit Brit-tªn vµ ®¶o Ai-len cïng mét sè ®¶o nhá. 2/. Quèc gia qu©n chñ lËp hiÕn ë phÝa T©y B¾c Ch©u ¢u. DiÖn tÝch: 244.000km2, thñ ®«: Lu©n §«n (L«n §«n). Níc Anh lµ n¬i khëi nguån cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp lÇn thø nhÊt, ®a níc nµy trë thµnh níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sím nhÊt thÕ giíi. Tríc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II, Anh lµ níc cã nhiÒu thuéc ®Þa nhÊt thÕ giíi, chiÕm kho¶ng 1/4 diÖn tÝch ®Êt ®ai trªn thÕ giíi. HiÖn nay, Anh chØ cßn mét sè thuéc ®Þa, chñ yÕu lµ c¸c ®¶o. Tªn gäi ®Çy ®ñ lµ V¬ng quèc Liªn HiÖp Anh vµ B¾c Ai-len. Quèc kú Liªn hiÖp Anh, kÕt hîp tõ quèc kú cña 4 xø: Uyªn-x¬, Ing-l©n, Xcèt-len vµ B¾c Ai-len. ¸o: Quèc gia ë Trung ¢u, n»m ë sên §«ng B¾c d·y Anp¬. DiÖn tÝch: 83.800km2, thñ ®« Viªn. N¨m 1918, Céng hßa ¸o thµnh lËp, sau khi ®Õ quèc ¸o-Hung sôp ®æ. N¨m 1938, bÞ ph¸t xÝt §øc chiÕm ®ãng, ®Õn 1945 ®îc qu©n ®éi §ång Minh gi¶i phãng vµ c«ng nhËn nÒn ®éc lËp d©n chñ (1955). ¸o lµ quèc gia cã nÒn ©m nh¹c ph¸t triÓn sím víi tªn tuæi cña c¸c thiªn tµi: M«-da, Hai-®¬n, Gi«-han-Xtrao… Thñ ®« Viªn ®îc coi lµ kinh ®« ©m nh¹c ch©u ¢u thÕ kû XIX. HiÖn nay, Viªn lµ n¬i ®ãng trô së cña nhiÒu tæ chøc quèc tÕ. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 8
Tîng ®µi M«-da ë Viªn, ¸o Trô së c¬ quan n¨ng lîng nguyªn tö quèc tÕ (IAEA) t¹i Viªn (¸o) B Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 9
Ba Lan: Quèc gia céng hßa ë Trung ¢u. DiÖn tÝch: 312.000km2, thñ ®«: V¸c-xa-va. Ba Lan lµ níc ®· tµi trî cho NghÖ An x©y dùng bÖnh viÖn h÷u nghÞ ®a khoa, bÖnh viÖn lín nhÊt tØnh ta hiÖn nay. B¸c-xª-l«-na: Thµnh phè c¶ng vµ lµ ®Çu mèi giao th«ng quan träng cña xø Ca-ta-l¨ng ë vïng §«ng B¾c T©y Ban Nha. Thµnh phè cã ®éi bãng B¸c-xª-l«-na næi tiÕng thÕ giíi. Ban-c¨ng: 1/. Lµ mét b¸n ®¶o lín ë Nam ¢u, cã h×nh d¸ng nh mét bµn tay xße. DiÖn tÝch kho¶ng 500.00km2. §êng bê biÓn bÞ c¾t xÎ s©u. §Þa h×nh chñ yÕu lµ nói, ®ång b»ng Ýt, hÑp, kÐo dµi theo c¸c triÒn s«ng. Trªn b¸n ®¶o cã nhiÒu quèc gia: An-ba-ni, Xl«-vª-ni-a, Croat-ti-a, XÐc-bi-a, B«-xni-a HÐc-xª-g«- vi-na, Mac-xª-®«-ni-a, M«n-tª-nª-gr«, Bun-ga-ri, Ru-ma-ni, Hi L¹p. Ban C¨ng lµ vïng ®Êt cã sù ®a d¹ng vÒ t«n gi¸o vµ s¾c téc nªn hay x¶y ra xung ®ét t«n gi¸o vµ s¾c téc. 2/. Lµ hÖ thång nói, n»m song song ë phÝa Nam s«ng §a-nuyp, cã nhiÒu ®Ønh cao trªn 2000m. Cao nhÊt lµ ®Ønh B«-tep (2376m). Theo tiÕng ®Þa ph¬ng, Ban-c¨ng cã nghÜa lµ “nói cao”. Ban-tÝch: BiÓn kÝn thuéc §¹i T©y D¬ng, gi¸p c¸c níc Thôy §iÓn, PhÇn Lan, Nga, Lat-vi-a, Lit-va, E-xt«-ni-a, Ba Lan, §øc vµ §an M¹ch. §êng bê biÓn rÊt khóc khuûu, nhiÒu n¬i cã d¹ng phi-o. DiÖn tÝch kho¶ng 400.000km2, ®é s©u trung b×nh 60-130m. Do n»m trong vïng cã ma nhiÒu, nhiÒu s«ng ®æ vµo nªn biÓn Ban-TÝch cã ®é mÆn rÊt thÊp (díi 10‰). Däc bê biÓn Ban-tÝch cã nhiÒu h¶i c¶ng quan träng cña c¸c níc nãi trªn. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 10
B¶n ®å vïng biÓn Ban-tÝch BÐc-lin: Thµnh phè thñ ®« cña Céng hßa Liªn Bang §øc. Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II, cïng víi sù chia t¸ch níc §øc, BÐc-lin bÞ chia thµnh hai bé phËn: §«ng BÐc-lin lµ thñ ®« cña Céng hoµ D©n chñ §øc, T©y Bec-lin thuéc céng hßa Liªn Bang §øc. Thµnh phè thèng nhÊt trë l¹i tõ n¨m 1990. Bøc têng Bec-lin, chia c¾t §«ng §øc vµ T©y §øc BÐc-n¬: Thµnh phè thñ ®« cña Liªn bang Thôy SÜ, n»m trong vïng nói An-p¬. Thµnh phè ®îc x©y dùng tõ thÕ kû XII. Theo tiÕng ®Þa ph¬ng, BÐc-n¬ cã nghÜa lµ “thµnh phè gÊu”, tªn nµy ®îc ®Æt g¾n víi sù kiÖn ngêi ®Æt nÒn mãng ®Çu tiªn x©y dùng thµnh phè ®· b¾n ®îc mét con gÊu lín nhÊt trong vïng. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 11
Bª-la-rut: Níc Céng hßa n»m ë phÝa t©y phÇn Ch©u ¢u cña Liªn X« cò, gi¸p víi níc Céng hßa Ba Lan. DiÖn tÝch 208.000km2, thñ ®«: Min-xc¬. Bª-la-rót phiªn ©m theo tiÕng H¸n lµ B¹ch Nga. Xe Min-xc¬, lo¹i xe kh¸ phæ biÕn ë n«ng th«n níc ta ®îc s¶n xuÊt ë Bª-la-rót BØ: V¬ng quèc ë T©y ¢u, n»m ë phÝa §«ng B¾c Céng hßa Ph¸p. DiÖn tÝch: 30.500km2, thñ ®«: Bruc-xen. BØ lµ níc cã tr×nh ®é c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cao. BiÓn B¾c: BiÓn trong §¹i T©y D¬ng, n»m ë phÝa T©y B¾c Ch©u ¢u, gi÷a c¸c b¸n ®¶o Xc¨ng-®i-na-vi, Giut-len vµ ®¶o Anh. DiÖn tÝch kho¶ng 544.000km2. Trong biÓn cã nhiÒu má dÇu vµ khÝ ®èt ®îc khai th¸c. BiÓn ®en: BiÓn kÝn thuéc §Þa Trung H¶i, n»m ë phÝa §«ng Nam Ch©u ¢u, tiÕp gi¸p víi Ch©u ¸, diÖn tÝch kho¶ng 412.000km2. BiÓn §en cßn cã tªn gäi theo tiÕng H¸n lµ H¾c H¶i. Ven biÓn §en cã nhiÒu khu du lÞch nghØ dìng rÊt næi tiÕng. BiÓn tr¾ng: BiÓn thuéc B¾c B¨ng D¬ng, ¨n lâm vµo l·nh thæ Liªn Bang Nga. DiÖn tÝch kho¶ng 90.000km2, ®é s©u tõ 30-300m. BiÓn nhËn níc cña nhiÒu s«ng ë phÝa B¾c Liªn Bang Nga ®æ vµo nªn ®é mÆn rÊt thÊp. Cã tªn BiÓn Tr¾ng v× mÆt biÓn bÞ b¨ng ®ãng hÇu nh quanh n¨m. Booc-®«: Thµnh phè c¶ng cña níc Ph¸p, n»m bªn bê tr¸i s«ng Ga-r«n, c¸ch §¹i T©y D¬ng 97km. Boãc-®« næi tiÕng thÕ giíi kh«ng ph¶i víi t c¸ch lµ thµnh phè c¶ng mµ lµ næi tiÕng víi lo¹i rîu vang ®îc s¶n xuÊt tõ Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 12
nho. Mµu cña lo¹i rîu nµy ®· trë thµnh mét tÝnh tõ chØ mµu s¾c, mµu “Booc-®«”. B«x-ni-a hec-xª-g«-vi-na: Quèc gia ë Nam ¢u, trong vïng Ban- c¨ng. DiÖn tÝch: 51.100km2, d©n c chñ yÕu lµ ngêi Xec-bi-a vµ ngêi Croat-ti-a theo §¹o Håi. Lµ mét níc céng hoµ trong Liªn Bang Nam T cò, tuyªn bè ®éc lËp n¨m 1990. Thñ ®« lµ: Xa-ra-ª-v«. Bå §µo Nha: Quåc gia céng hßa ë T©y Nam Ch©u ¢u, trªn b¸n ®¶o I- bª-rich. DiÖn tÝch: 92.000km2, thñ ®«: Li-xbon. Bå §µo Nha lµ níc c«ng, n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, vµ tõng lµ mét ®Õ quèc hïng m¹nh. Bå §µo Nha lµ n¬i sinh ra nhiÒu nhµ h»ng h¶i næi tiÕng, khëi nguån cho c¸c cuéc ph¸t kiÕn ®Þa lý diÔn ra vµo thÕ kû XV, XVI nh: C«-l«m-b«, Ma-gien-l¨ng… Ma-gien-l¨ng, ngêi ®Çu tiªn ®i vßng quanh Tr¸i §Êt tõ 1519-1522 Bra-ti-xla-va: Thµnh phè thñ ®« cña níc Xl«-va-ki-a. Thµnh phè ®îc x©y dùng tõ thÕ kû XV, hiÖn cßn lu gi÷ nhiÒu c«ng tr×nh kiÕn tróc v¨n ho¸ thêi Phôc hng. Brª-men: Thµnh phè ë phÝa B¾c níc §øc. Thµnh phè lµ trung t©m kinh tÕ lín, ®ång thêi lµ c¶ng quan träng, ®Çu mèi giao th«ng lín cña §øc. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 13
Bret: Thµnh phè cña níc Ph¸p n»m trªn b¸n ®¶o Br¬-tan, ®ång thêi còng lµ mét c¶ng qu©n sù bªn bê §¹i T©y D¬ng. Bret lµ n¬i rÊt ®iÓn h×nh cña kiÓu khÝ hËu «n ®íi h¶i d¬ng. Bruc-xen: Thµnh phè thñ ®« cña V¬ng quèc BØ. §Çu mèi giao th«ng vµ lµ trung t©m kinh tÕ lín cña Ch©u ¢u. Bruc-xen lµ n¬i ®Æt trô së cña Liªn minh qu©n sù B¾c §¹i T©y D¬ng (NATO), Liªn minh ch©u ¢u (EU)… Trô së Liªn minh Ch©u ¢u t¹i Bróc-xen (BØ) Bun-ga-ri: Quèc gia ë vïng Ban-c¨ng. DiÖn tÝch: 110.000km2, thñ ®«: X«-phi-a. Bun-ga-ri næi tiÕng thÕ giíi vÒ trång hoa vµ s¶n xuÊt níc hoa. c ca-dan: Thµnh phè thñ ®« cña níc céng hßa tù trÞ T¸c-ta (Liªn Bang Nga), n»m ë bê tr¸i s«ng V«n-ga. Lµ mét trung t©m kinh tÕ, v¨n ho¸, chÝnh trÞ quan träng. Ca-dan ®iÓn h×nh cho kiÓu khÝ hËu «n ®íi lôc ®Þa. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 14
Ca-xpi: Lµ mét biÓn kÝn phÝa §«ng Nam Ch©u ¢u, chç gi¸p giíi gi÷a Ch©u ¢u vµ Ch©u ¸. DiÖn tÝch trªn 350.000km2. Ca-xpi thùc ra lµ mét hå níc mÆn lín, réng nhÊt thÕ giíi. DiÖn tÝch hiÖn nay ®ang bÞ thu hÑp, v× vËy mùc níc trung b×nh còng thÊp h¬n mùc níc trong c¸c ®¹i d¬ng. Hå Ca- xpi kh«ng nh÷ng cã gi¸ trÞ vÒ giao th«ng, thñy s¶n mµ ë ven bê phÝa t©y cã nhiÒu má dÇu, khÝ ®· ®îc khai th¸c. Ca-xpi cßn cã tªn gäi kh¸c lµ Lý H¶i. Cac-pat: D·y nói uèn nÕp trÎ ë phÝa §«ng Trung ¢u, cã h×nh c¸nh cung víi mÆt låi quay vÒ phÝa §«ng Nam, kÐo dµi trªn 1.500km. D·y C¸c-pat ch¹y qua l·nh thæ cña nhiÒu níc: SÐc, Xl«-va-ki-a, Hung-ga-ri, Ba Lan, U- crai-na vµ Ru-ma-ni. Bé phËn lín nhÊt cña nã n»m trªn l·nh thæ Ru-ma-ni. Can: Thµnh phè ë phÝa Nam níc Ph¸p, kinh ®« ®iÖn ¶nh Ch©u ¢u, næi tiÕng chØ sau H«-li-ót, hµng n¨m diÔn ra liªn hoan phim Can næi tiÕng, gi¶i thëng cao nhÊt lµ Cµnh Cä Vµng. Cap-ca: D·y nói ë phÝa §«ng Nam ch©u ¢u, kÐo dµi tõ BiÓn §en ®Õn biÓn Ca-xpi, lµ biªn giíi tù nhiªn gi÷a Ch©u ¢u vµ Ch©u ¸. §Ønh cao nhÊt lµ En-brut (5.633m) thuéc Ch©u ¸. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 15
Cooc: §¶o ë phÝa Nam níc Ph¸p, trong §Þa Trung H¶i. DiÖn tÝch: 8.700km2. §¶o Cooc lµ quª h¬ng cña Hoµng ®Õ Ph¸p Na-p«-lª-«ng. Na-p«-lª-«ng (1769-1821) C«-pen-ha-ghen: Thµnh phè c¶ng, thñ ®« cña §an M¹ch, n»m ë phÝa §«ng b¸n ®¶o Giót-len. C«-pen-ha-ghen theo tiÕng ®Þa ph¬ng cã nghÜa lµ “kho hµng”. Cra-c«p: Thµnh phè ë Ba Lan. Lµ trung t©m kinh tÕ, v¨n ho¸, ®Çu mèi giao th«ng quan träng, thñ ®« cò cña Ba Lan. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 16
Croat-ti-a: Quèc gia ë Nam ¢u, trong vïng Ban-c¨ng. DiÖn tÝch: 56.540km2, thñ ®«: Da-grep. Croat-ti-a lµ mét trong 6 níc céng hßa thuéc Liªn Bang Nam T tríc ®©y. Croat-ti-a ®îc thµnh lËp tõ thÕ kû X, nhng trong mét thêi gian kh¸ dµi phô thuéc vµo c¸c níc ¸o, Hung. Tõ 1941- 1945, chÞu sù kiÓm so¸t cña ph¸t xÝt §øc-ý. Tõ 1945, trë thµnh mét níc céng hßa trong Liªn Bang Nam T, tuyªn bè ®éc lËp tõ 1990. Crm (cri-mª): B¸n ®¶o ë phÝa Nam níc U-crai-na, n»m trong biÓn §en, trung t©m du lÞch nghØ dìng næi tiÕng. T¹i ®©y, ®· diÔn ra mét héi nghÞ quèc tÕ quan träng (héi nghÞ I-an-ta) bµn vÒ viÖc kÕt thóc chiÕn tranh thÕ giíi II vµ chuÈn bÞ thµnh lËp Liªn Hîp Quèc. VÞ trÝ cña b¸n ®¶o Crm trªn biÓn §en. D Duy-rich: Thµnh phè lín nhÊt cña Thôy SÜ, lµ trung t©m kinh tÕ, th¬ng m¹i lín nhÊt Thôy SÜ. Duy-rich lµ mét thµnh phè cæ kÝnh, ®îc x©y dùng tõ thÕ kû X, hiÖn nay lµ trung t©m tµi chÝnh lín nhÊt thÕ giíi, n¬i ®Æt trô së cña nhiÒu tËp ®oµn tµi chÝnh lín. Duy-rich lµ thµnh phè cã chÊt lîng cuéc sèng tèt nhÊt thÕ giíi hiÖn nay. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 17
§a-nuyp: S«ng lín b¾t nguån tõ khèi nói Rõng §en trong d·y An-p¬, ch¶y qua nhiÒu níc Trung vµ §«ng ¢u lµ §øc, ¸o, Hung-ga-ri, Xec-bi-a, Bun-ga-ri, Ru-ma-ni, M«n-®«-va råi ®æ ra biÓn §en. ë ®o¹n thîng lu, tõ nguån tíi thñ ®« Viªn (¸o), s«ng ch¶y qua mét vïng ®åi, nªn lßng hÑp, níc ch¶y xiÕt. ë ®o¹n trung lu vµ h¹ lu (tõ Viªn tíi BiÓn §en), s«ng ch¶y ªm ®Òm trªn d¹ng ®Þa h×nh ®ång b»ng, lßng s«ng më réng tíi 1-2km, båi ®¾p nªn 2 ®ång b»ng lµ ®ång b»ng Trung Lu §a-nuýp vµ ®ång b»ng H¹ Lu §a-nuyp. S«ng §a-nuyp cã diÖn tÝch lu vùc kho¶ng 817.000km2, cã gi¸ trÞ lín vÒ giao th«ng vµ thñy lîi. Do ch¶y qua nhiÒu níc Ch©u ¢u, nªn ë mçi níc s«ng ®Òu cã tªn riªng, ®ã lµ: §a-nuyp theo tiÕng Ph¸p; §«-nao theo tiÕng §øc; §u-no theo tiÕng Hung; §u-nai theo tiÕng Nga… §an M¹ch: 1/. Quèc gia qu©n chñ lËp hiÕn ë B¾c ¢u, n»m trªn B¸n ®¶o Giut-len vµ mét sè ®¶o xung quanh. DiÖn tÝch: 43.000km2, thñ ®«: C«-pen-ha-ghen. §an m¹ch lµ mét níc n«ng nghiÖp rÊt ph¸t triÓn. Næi tiÕng nhÊt lµ c¸c ngµnh: ®¸nh c¸, s¶n xuÊt n«ng phÈm, ®ãng tµu, hµng h¶i. §an M¹ch lµ quª h¬ng cña An-®Ðc-xen, t¸c gi¶ nhiÒu chuyÖn cæ næi tiÕng thÕ giíi. 2/. Eo biÓn n»m gi÷a c¸c ®¶o Ai-x¬-len vµ Gr¬n-len, nèi th«ng §¹i T©y D¬ng vµ biÓn Gr¬n-len. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 18
§Þa trung h¶i: BiÓn kÝn thuéc §¹i T©y D¬ng, n»m gi÷a c¸c lôc ®Þa: ¢u, ¸, Phi, th«ng víi §¹i T©y D¬ng qua eo Gi-bran-ta, th«ng víi Ên §é D¬ng qua kªnh ®µo Xuy-ª vµ biÓn §á. DiÖn tÝch kho¶ng 2,5 triÖu km2, ®é s©u trung b×nh kho¶ng 1.500m. §Þa Trung H¶i Ýt cã gi¸ trÞ vÒ nguån lîi h¶i s¶n nhng cã gi¸ trÞ lín vÒ giao th«ng vËn t¶i gi÷a c¸c ch©u lôc: ¸, ¢u, Phi. §«n: S«ng lín ch¶y trªn l·nh thæ Liªn Bang Nga, ë phÝa nam ®ång b»ng §«ng ¢u, dµi 1.970km. S«ng cã gi¸ trÞ lín vÒ giao th«ng vËn t¶i, nã ®îc nèi víi s«ng V«n-ga bëi kªnh ®µo V«n-ga - §«n. S«ng §«n cßn cã c¸ch gäi tªn tiÕng ViÖt kh¸c lµ s«ng §«ng. ®¬-ni-ep: S«ng b¾t nguån tõ cao nguyªn Van-®ai, ch¶y trªn l·nh thæ níc Liªn Bang Nga, U-crai-na, Bª-la-ót. ChiÒu dµi 2.285km, lu vùc 500.000km2. S«ng cã gi¸ trÞ rÊt lín vÒ giao th«ng vµ thuû ®iÖn (däc con s«ng cã h¬n 10 nhµ m¸y thñy ®iÖn). §øc: Quèc gia ë Trung ¢u. Tõ sau ®¹i chiÕn thÕ giíi thø II, níc §øc chia lµm hai: Céng hoµ d©n chñ §øc víi thñ ®« lµ Bec-lin vµ Céng hoµ Liªn bang §øc, thñ ®« lµ Bon. N¨m 1990, níc §øc thèng nhÊt, lÊy tªn lµ Céng hoµ Liªn Bang §øc, thñ ®« lµ Bec-lin. §øc lµ níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, lµ nÒn kinh tÕ thø 3 thÕ giíi hiÖn nay (sau Mü vµ NhËt B¶n). e E-xt«-ni-a: Quèc gia céng hßa n»m bªn bê biÓn Ban-tÝch, diÖn tÝch: 45.100km2, thñ ®«: Ta-lin. E-xt«-ni-a lµ mét quèc gia céng hßa thuéc liªn bang X«-viÕt tríc ®©y, tuyªn bè ®éc lËp tõ n¨m 1991. Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 19
Mét gãc thµnh cæ ë thµnh phè Ta-lin, thñ ®« cña E-xt«-ni-a g Gi-bran-ta: Eo biÓn nèi §Þa Trung H¶i víi §¹i T©y D¬ng. Eo cã chiÒu réng 15km, bÞ kÑp bëi mám cùc Nam b¸n ®¶o I-bª-rich (thuéc T©y Ban Nha) vµ lôc ®Þa Phi (thuéc l·nh thæ Ma-rèc). §ang cã dù ¸n x©y dùng cÇu vît qua eo biÓn nµy. Gi¬-ne-v¬: 1/. Hå n»m ë biªn giíi Ph¸p vµ Thôy SÜ, diÖn tÝch: 58.000km2. Lµ mét th¾ng c¶nh næi tiÕng thÕ giíi, cã gi¸ trÞ vÒ du lÞch. Cßn cã tªn lµ hå Lª-man. 2/. Thµnh phè ë Thôy SÜ, n»m bªn bê hå cïng tªn vµ s«ng R«n. Trung t©m kinh tÕ, v¨n ho¸ næi tiÕng cña Ch©u ¢u. Gi¬-ne-v¬ lµ trung t©m du lÞch víi nhiÒu kh¸ch s¹n cao cÊp. Gi¬-ne-v¬ lµ n¬i ®ãng trô së cña nhiÒu tæ chøc quèc tÕ nh: Liªn ®oµn bãng ®¸ thÕ giíi (FIFA), tæ chøc c¸c níc xuÊt khÈu dÇu má (OPEC), Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)… Gãp phÇn tra cøu, gi¶i thÝch c¸c ®Þa danh ch©u ¢u trong §Þa lý 7 20