SKKN: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ dân tộc thiểu số 5 – 6 tuổi

UBND HUYỆN KRÔNG ANA<br /> PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tên đề tài:<br /> <br /> Một số biện pháp giáo dục kỹ năng giao <br /> tiếp<br /> cho trẻ dân tộc thiểu số 5 – 6 tuổi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lĩnh vực: Phát triển ngôn ngữ<br /> Họ và tên tác giả: Vũ Thị Lợi<br /> Đơn vị: Trường Mầm non Sơn Ca<br /> Dray Sáp, tháng 03 năm 2019<br /> <br /> MỤC LỤC<br />  Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU<br /> I. Đặt vấn đề<br /> Như chúng ta đã biết giáo dục mầm non là khâu quan trọng của hệ thống  <br /> giáo dục quốc dân, là bậc học chuẩn bị tiền đề  cho giáo dục phổ  thong theo <br /> mục tiêu giáo dục toàn diện. Ngành học mầm non những năm qua có nhiều <br /> chuyển biến về  chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ  không <br /> những  ở  những thành phố  lớn, thị  xã, thị  trấn, mà được nhân dân các vùng <br /> ven, miền núi đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số  cũng đang từng <br /> bước được cải thiện.<br /> Ngôn ngữ là phuơng tiện giao tiếp, là hiện thực trực tiếp của tư duy. Sử dụng  <br /> ngôn ngữ tốt không thể không tính đến yếu tố mạch lạc. Ngôn ngữ mạch lạc là ngôn <br /> ngữ có nội dung rõ ràng, cụ thể, có trình tự, logic, có thể được sử dụng hỗ trợ bằng <br /> các quan hệ  từ, câu chuyển ý... được người  nghe lĩnh hội và hiểu đúng. Ngôn ngữ <br /> mạch lạc cũng thể  hiện năng lực tư  duy và hiểu vấn đề  của trẻ. (  Trích Môđun 3  <br /> BDTX)<br /> Để thực hiện vấn đề này một cách có hiệu quả nâng cao chất lượng giao tiếp  <br /> bằng Tiếng Việt cho trẻ  dân tộc thiểu số  thì cần phải phát triển ngôn ngữ, bởi vì <br /> Tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai của trẻ, sự phát triển ngôn ngữ là giúp trẻ tham gia <br /> trực tiếp vào các hoạt động khác là phương tiện để giao lưu tình cảm về mối quan  <br /> hệ và cách  ứng xử trong xã hội là sự  tìm tòi khám phá thế  giới tự nhiên, cuộc sống  <br /> xung quanh của trẻ.<br /> Trong những năm vừa qua nhà nước đã có rất nhiều chính sách hỗ trợ cho trẻ <br /> em người dân tộc thiểu số  như: Quyết định số  2123/2010/QĐ­TTG của thủ  tướng  <br /> chính phủ về phê duyệt đề  án phát triển giáo dục đối với các dân tộc ít người giai <br /> đoạn 2010 – 2015 “Nhà nước  ưu tiên đầu tư  cơ sở vật chất và thiết bị dạy học cho <br /> các cơ sở giáo dục có trẻ dân tộc rất ít người có chế độ, chính sách đặc thù cho trẻ <br /> em, học sinh, sinh viên dân tộc rất ít người; tạo cơ hội cho trẻ em sinh viên dân tộc ít <br /> người được học tập, đảm bảo thực hiện công bằng trong giáo dục”. Nhưng đối với  <br /> trẻ dân tộc thiểu số thì đó là vấn đề bất cập, để vận động trẻ đến tuổi ra lớp gặp  <br /> rất nhiều khó khăn. Bên cạnh đó việc bất đồng ngôn ngữ  giữa cô và trẻ  đã gây ra  <br /> 3<br /> nhiều khó khăn trong việc giao tiếp, mặt khác phụ huynh chưa hiểu hết vấn đề  về <br /> học tập. Con cái muốn học hành thế  nào cũng được, họ  ít quan tâm đến việc học  <br /> của con em mình. Đối với trẻ thì không muốn đi học vì đi học thì sẽ  bị  gò bó trong <br /> khuôn khổ, trẻ  thích theo cha mẹ  đi lên rẫy để  săn bắn chim, chăn trâu, chăn bò.  <br /> Mặt khác còn một số hạn chế như: Trẻ nhút nhát, tự ti và lung túng khi đứng trước  <br /> đám đông, chưa có kỹ năng hợp tác, làm việc theo nhóm, chưa có kỹ năng thích ứng, <br /> kỹ năng giải quyết vấn đề, đặc biệt kiến thức còn nghèo nàn. Chính vì thế giáo viên  <br /> phải đến tận nhà của trẻ để  vận động phụ  huynh cho con đi học. Khi đến lớp các <br /> cháu tỏ ra e ngại, rụt rè, sợ cô không muốn đi học vì trẻ  không biết giao tiếp bằng  <br /> Tiếng Việt mà chỉ biết nói tiếng bản địa. <br /> Trẻ  dân tộc thiểu số  có nhiều nhu cầu khác nhau cần được hỗ  trợ  khi đến <br /> trường mầm non, một trong những nhu cầu quan trọng nh ất đối với trẻ  dân tộc <br /> thiểu số là phát triển ngôn ngữ nói chung và tăng cường Tiếng Việt. Điều này chứng <br /> minh trong báo cáo FDI năm 2012 và 2014 ( Bộ giáo dục và đào tạo) về kết quả phát <br /> triển của trẻ  em vùng dân tộc thiểu số   ở  các lĩnh vực khác nhau. Kết quả  báo cáo <br /> trên đã gợi ý cho chúng ta cần phải tập trung vào lĩnh vực phát triển ngôn ngữ  và  <br /> giao tiếp trong quá trình giáo dục trẻ em vùng dân tộc thiểu số. Chính vì vậy chúng <br /> ta cùng nhìn nhận và thực hiện tốt việc giáo dục kỹ năng sống nói chung và kỹ năng <br /> giao tiếp nói riêng cho trẻ. Bên cạnh đó, cần có những biện pháp cụ  thể  mang tính  <br /> đặc thù cho nền giáo dục mầm non nói chung và cho nền giáo dục kỹ năng sống, kỹ <br /> năng giao tiếp cho trẻ dân tộc thiểu số  nói riêng đây là yêu cầu cần thiết và khách  <br /> quan trong sự phát triển.<br /> ­  Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu những giải pháp giáo dục kỹ  năng giao <br /> tiếp cho trẻ  dân tộc thiểu số  tại lớp lá 5 trường Mầm non Sơn Ca xã Dray Sáp <br /> Huyện Krông Ana mà bản thân đã thực hiện trong quá trình giảng dạy trong những <br /> năm học vừa qua.<br /> ­ Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu và đề ra những biện pháp giáo dục kỹ năng  <br /> giao tiếp cho trẻ dân tộc thiểu số tại lớp lá 5 trường Mầm Non Sơn Ca.<br /> <br /> Nhiệm vụ  của các cô giáo mầm non trong việc giáo dục kỹ  năng giao <br /> tiếp cho trẻ mầm non hiện nay đang là vấn đề bức thiết, là việc làm cần thiết <br /> <br /> 4<br /> có vai trò to lớn trong việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ mầm non, đặc  <br /> biệt là trẻ  vùng đồng bào dân tộc thiểu số nơi tôi đang công tác. Do đó việc <br /> giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ người dân tộc thiểu số là rất cần thiết. <br /> Xuất phát từ  các lý do trên, bản thân tôi chọn đề  tài: “ Một số  biện pháp giáo  <br /> dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ dân tộc thiểu số 5 – 6 tuổi tại lớp lá 5”.<br /> II. Mục tiêu nghiên cứu:<br /> <br /> Nghiên cứu đề tài nhằm góp phần nâng cao  khả năng giao tiếp cho trẻ ở <br /> trường mầm non và chuẩn bị tốt tâm thế cho trẻ vào học trường phổ thông và <br /> sự phát triển sau này của trẻ.<br /> Đề tài này xây dựng biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho trẻ người dân tộc thiểu  <br /> số tại lớp lá 5 Trường Mầm non Sơn Ca, Huyện Krông Ana.<br /> Lựa chon các biện pháp và giải pháp để  giúp trẻ  phát triển tốt kỹ  năng giao  <br /> tiếp cho trẻ  dân tộc thiểu số  để  nâng cao chất lượng giáo dục tại lớp mình phụ <br /> trách. Trong quá trình giảng dạy những năm học vừa qua, những hoạt động ngoài <br /> giờ  lên lớp có liên quan đến việc tăng cường kỹ  năng giao tiếp Tiếng Việt cho trẻ <br /> dân tộc.<br /> Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ<br /> <br /> I. Cơ sở lí luận của vấn đề:<br /> <br /> Giáo dục mầm non là vấn đề có tầm chiến lược lâu dài, ảnh hưởng to lớn đến <br /> sự phát triển nền giáo dục phổ  thông, đây là bậc học đầu tiên là  nền tảng để  trẻ <br /> học lên các lớp trên, chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1. Góp phần phổ cập tiểu học  <br /> đúng độ  tuổi. Đồng thời mục tiêu giáo dục mầm non là giúp trẻ  nhận thức phát <br /> triển ngôn ngữ, phát triển tình cảm xã hội.<br /> Song vị trí của phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non tương đối đặc biệt vì từ <br /> sự phát triển ngôn ngữ sẽ tham gia trực tiếp vào sự phát triển của các lĩnh vực khác. <br /> Bởi ngôn ngữ  là phương tiện giao lưu tình cảm, phương tiện để  trẻ  nhận thức  <br /> khám phá tự nhiên.<br /> Tiếng Việt là một môn học hết sức quan trọng đối với tất cả các bậc học của  <br /> nước ta hiện nay. Với trẻ  là người dân tộc thiểu số, việc tăng cường Tiếng việt <br /> nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trẻ  dân tộc là một trong những vấn đề  đang <br /> <br /> 5<br /> được các cấp các ngành các trường học đặc biệt quan tâm. Nghị quyết 40/2002/NQ­<br /> QH của quốc hội khóa IX về đổi mới giáo dục phổ thông đã khẳng định: Tiếng Việt  <br /> là ngôn ngữ  phổ  thông được đưa vào dạy học thống nhất trong hệ thống giáo dục  <br /> quốc dân. Tiếng việt trong nhà trường tồn tại với hai tư cách: Vừa là một môn học  <br /> vừa là công cụ  giao tiếp, học tập của trẻ. Do đó trình độ  Tiếng Việt (vốn từ, kiến <br /> thức về tiếng việt và kỹ năng sử dụng vốn từ trong học tập, giao tiếp) có vai trò và <br /> ảnh hưởng rất quan trọng đối với khả năng giao tiếp và lĩnh hội các kiến thức của  <br /> trẻ.<br /> Mục đích của giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho trẻ  dân tộc thiểu số  là nhằm <br /> phát triển toàn diện nhân cách nói chung và phát triển năng lực hành động của trẻ <br /> nói riêng trong các mối quan hệ của trẻ  ở gia đình, nhà trường và xã hội. Mục đích  <br /> của quá trình giáo dục đó phải là hướng tới là hình thành ở trẻ các kỹ năng hành vi, <br /> biết biểu lộ thái độ, quan điểm của mình trong giao tiếp với người khác. Đó là trẻ <br /> có kĩ năng chào hỏi, nói lời cảm ơn, xin lỗi, biết cách lễ phép với người lớn tuổi, có  <br /> kỹ  năng chia sẽ  với người thân, bạn bè, những người xung quanh niềm vui và nỗi <br /> buồn biết tự  nhận thức về mình và người khác có kỹ  năng nghe và trả  lời câu hỏi <br /> của bạn bè và người lớn tuổi, biết cách từ chối yêu cầu đề nghị khi thấy không hợp  <br /> lý, có khả năng xử lý tình huống trong quan hệ giao tiếp, có kỹ năng giải quyết một  <br /> số vấn đề cơ bản.<br /> <br /> Đất nước Việt Nam ta có rất nhiều dân tộc anh em nhưng Tiếng việt là  <br /> ngôn ngữ chính để giao tiếp trao đổi với nhau thuận lợi hơn. Tuy nhiên trong <br /> thực tế hiện nay đa số trẻ vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, trước khi  <br /> đến trường trẻ chỉ sống trong gia đình, ở các thôn bản nhỏ, trong môi trường <br /> tiếng mẹ  đẻ  do vậy trẻ  chỉ  nắm được tiếng mẹ  đẻ   ở  dạng khẩu ngữ. Trẻ <br /> biết rất ít hoặc thậm chí không biết Tiếng việt. Trong khi đó Tiếng việt là  <br /> ngôn ngữ được dùng chính thức trong trường học và các cơ sở giáo dục khác.<br /> Việc phát triển ngôn ngữ  cho trẻ phải liên quan mật thiết với việc phát <br /> triển của bán cầu đại não và hệ  thần kinh nói chung, bộ  máy phát âm nói <br /> riêng. Vì thế  cần phải phát triển ngôn ngữ  đúng lúc mới đạt kết quả  tốt. <br /> <br /> <br /> 6<br /> (Trích phương pháp phát triển ngôn ngữ  cho trẻ  em nhà xuất bản Đai học  <br /> Huế)<br /> Trẻ  càng lớn thì vốn từ  càng tăng nhanh, theo các nghiên cứu thì năm lên 4 tuổi vốn  <br /> từ của trẻ là 1200 từ, 5 tuổi là 2000 từ và khi được 6 tuổi vốn từ của trẻ lên đến 3000 từ.  <br /> Sự linh hoạt và phong phú trong ngôn ngữ của trẻ không chỉ phụ thuộc vào tuổi, mà nó phụ <br /> thuộc rất lớn vào môi trường ngôn ngữ  xung quanh trẻ, nó bao gồm cả  môi trường lớp  <br /> học, môi trường gia đình và môi trường văn hóa xã hội ở địa phương nơi mà trẻ sinh sống.  <br /> (Trích môđun 3 tài liệu bồi dưỡng thường xuyên)<br /> Trên thực tế  tiếng nói các dân tộc thiểu số, hầu như  chưa có vai trò rõ <br /> rệt trong việc hỗ trợ Tiếng Việt trong giáo dục vì vậy, cho đến nay việc dạy  <br /> và học Tiếng việt ở các vùng dân tộc thiểu số chỉ đạt kết quả thấp. Đặc biệt <br /> ở  lớp chúng tôi đa số  các cháu là người dân tộc Êđê việc nghe và nói tiếng <br /> Việt rất kém, mặc dù cô giáo có kèm cặp nhiệt tình thì trẻ  vẫn nói bằng hai <br /> thứ  tiếng mà chủ  yếu là tiếng mẹ  đẻ, nhất là khi trẻ  ra khỏi lớp học. Sở  dĩ <br /> như  vậy là do Tiếng việt không phải là một phương tiện sử  dụng dễ  dàng  <br /> đối với học sinh dân tộc thiểu số. Ở lớp trẻ mới dùng Tiếng việt nói với giáo <br /> viên khi cần thiết còn ngoài ra trẻ vẫn thường xuyên sử dụng ngôn ngữ riêng <br /> của dân tộc mình, dẫn đến tình trạng cô và trò không hiểu nhau dẫn đến chất  <br /> lượng chăm sóc giáo dục trẻ không thể đạt được kết quả như mong muốn. Vì <br /> vậy việc cung cấp Tiếng việt cho trẻ dân tộc thiểu số là hoạt động cần thiết <br /> nhằm giúp học sinh chưa biết hoặc biết ít Tiếng Việt có thể  học tập và sử <br /> dụng Tiếng Việt là ngôn ngữ chính thức một cách đơn giản hơn.<br /> II. Thực trạng vấn đề:<br /> Trong những năm gần đây được sự quan tâm của sở giáo dục và đào tạo,  <br /> sự  chỉ  đạo sát sao của bậc học Mầm non. Hoạt động giáo dục kỹ  năng giao <br /> tiếp cho trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ dân tộc thiểu số nói riêng đã dần được <br /> đưa vào một chuyên đề quan trọng.<br /> Đượ c sự  chỉ  đạo sát sao của cán bộ  chuyên môn phòng Giáo dục và <br /> Đào tạo sự  quan tâm của chính quyền địa phươ ng, các ban ngành đoàn thể <br /> <br /> 7<br /> sự   ủng hộ  nhiệt tình của quý phụ  huynh và Ban Giám Hiệu nhà trườ ng  <br /> thườ ng xuyên quan tâm, hỗ  trợ  kinh phí, đồ  dùng học tập chuyên môn nhà  <br /> trườ ng thường xuyên phân công dạy mẫu, thao giảng để bản thân cũng như <br /> các đồng nghiệp học hỏi đúc rút kinh nghiệm nâng cao chất lượng giảng <br /> dạy cũng như năng lực chuyên môn.<br /> Phần lớn trẻ  dân tộc thiểu số  trước khi tới trường đều sống hoàn toàn <br /> trong môi trường tiếng mẹ  đẻ, không có vốn Tiếng việt ban đầu nên việc  <br /> giáo dục kỹ năng giao tiếp Tiếng việt còn khó khăn, do điều kiện kinh tế khó <br /> khăn đa số phụ huynh ở đây không biết chữ, phần lớn gia đình đều làm nông <br /> nhận thức của bố mẹ còn hạn chế vì thế con em của họ không có điều kiện  <br /> thuận lợi như những đứa trẻ ở thành thị.<br /> Đối với trẻ dân tộc thiểu số  môi trường học tập ở  trường học còn mới  <br /> mẻ. Đa số  trẻ  chưa biết nói  Tiếng việt mà trẻ  chỉ  giao tiếp với nhau bằng  <br /> tiếng địa phương. Cộng với sự  bất đồng ngôn ngữ  giữa cô và trẻ. Chính vì  <br /> thế giáo dục kỹ năng giao tiếp  ở  trẻ  phụ  thuộc vào nhiều yếu tố, cần có sự <br /> kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội để trẻ có được nền tảng và nhân  <br /> cách tốt cho sau này.<br /> Giáo dục mầm non có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành nhân cách <br /> gốc cho trẻ mầm non, đặt cơ sở nền tảng đẻ trẻ phát triển bền vững sau này. <br /> Mục tiêu của giáo dục mầm non hướng vào việc trang bị  cho trẻ  những kỹ <br /> năng giao tiếp chiếm vị  trí, vai trò quan trọng nó  ảnh hưởng trực tiếp đến <br /> chất lượng và hiệu quả  của giáo dục mầm non. Bởi mọi hoạt động  trong <br /> trường, lớp đều được thực hiện thông qua giao tiếp. Giao tiếp ở trường mầm  <br /> non được tiến hành trong mối quan hệ giữa cô – trẻ; giữa trẻ ­ trẻ; trẻ ­ với  <br /> những người xung quanh. Để giao tiếp thành công, hiệu quả  đòi hỏi giáo viên <br /> phải hiểu được ngôn ngữ  của trẻ. Việc giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho trẻ <br /> chưa đạt kết quả cao là do những nguyên nhân các yếu tố như:<br /> <br /> <br /> <br /> 8<br />  Giáo viên chủ  nhiệm không phải là người đồng bào tại chổ  nên việc <br /> xử  lý các tình huống, cách trao đổi, giao tiếp với trẻ  có lúc còn gặp khó <br /> khăn và hạn chế.<br /> Một mặt chịu sự  tác động của các bậc phụ  huynh. Một số  phụ  huynh  <br /> chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc học. Đặc biệt họ  có lối sống  <br /> biệt lập giữa dân tộc này với dân tộc khác nên ít có điều kiện giao tiếp bằng  <br /> Tiếng  Việt, họ  không muốn cho con em đi học với mục đích  ở  nhà đỡ  tốn <br /> tiền đi học.<br /> Đối với trẻ  thì không muốn đi học vì nếu đi học đến lớp sẽ  bị  gò bó <br /> trong khuôn khổ, trẻ  thích theo bố  mẹ  lên rẫy chăn bò, bắn chim....Trẻ  còn <br /> ngại ngùng còn nhút nhát trong giao tiếp, ngại tiếp xúc với người lạ. Thêm <br /> vào đó sự  bất đồng ngôn ngữ  giữa cô và trẻ  đã không ít gây nhiều khó khăn <br /> trong việc tiếp thu kiến thức kỹ năng, khiến trẻ không thích đi học.<br /> Được phân công giảng dạy tại lớp lá 5, nơi có 100% trẻ là người dân tộc <br /> thiểu số, đa số  trẻ có bản tính là nhút nhát môi trường sống chỉ bó hẹp trong <br /> phạm vi gia đình và chòm xóm, thiếu môi trường giao tiếp dẫn đến thiếu kỹ <br /> năng, trong các giờ  học giáo viên lại thiếu quan tâm đến việc rèn luyện kỹ <br /> năng giao tiếp cho trẻ  sẽ  dẫn đến thực trạng. Do đó bản thân đã nghĩ mình <br /> phải làm sao? Làm như thế nào để cho trẻ không nhút nhát, tự ti. Bản thân đã  <br /> mạnh dạn tăng cường những nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp chưa được <br /> tiến hành thường xuyên nhằm giúp trẻ  tự  tin, tự  chủ  bộc lộ  thái độ  và hành <br /> vi, kỹ năng trong các hoạt động.<br /> Việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ   hiện nay chưa mang lại kết quả <br /> như mong muốn, những biện pháp đã sử dụng trước đây như tạo môi trường,  <br /> tích hợp lồng ghép, thông qua hoạt động vui chơi chưa đạt hiệu quả  cao cụ <br /> thể như: Vào đầu năm học, tôi đã chủ động kiểm tra, khảo sát trẻ  35 trẻ lớp <br /> lá 5 trường Mầm non Sơn Ca   để  thấy được thực trạng sử  dụng những kỹ <br /> năng giao tiếp hằng ngày của trẻ đạt kết quả như sau: <br /> <br /> 9<br />  Những   kỹ   năng   giao   tiếp  hằng  Trước   khi   chưa  Tỷ lệ<br /> ngày của trẻ có   biện   pháp   thực <br /> hiện<br /> Trẻ lắng nghe thấu hiểu 15/35 42%<br /> Nói lời yêu cầu đề nghị 12/35 34%<br /> Xử lý tình huống 10/35 28%<br /> Giải quyết vấn đề 11/35 31%<br /> Nói lời cảm ơn, xin lỗi 13/35 37%<br /> Chào hỏi 15/35 42%<br /> Tự chủ trong giao tiếp 12/35 34%<br /> Nói lời từ chối yêu cầu, đề nghị 10/35 28%<br /> <br /> Bảng 1: Những kỹ năng giao tiếp hằng ngày của trẻ trong quá trình khảo <br /> sát.<br /> Kết quả  khảo sát cho thấy các kỹ  năng giao tiếp cơ  bản của trẻ  còn <br /> nhiều hạn chế, đây là những kỹ năng được sử dụng hằng ngày, thường xuyên <br /> và rất quan trọng đối với trẻ dân tộc thiểu số khi tham gia vào các hoạt động <br /> ở  trường. Từ  những điều kiện đặt nêu trên bản thân đã tìm ra những giải  <br /> pháp, biện pháp để thực hiện trong thời gian vừa qua và thời gian tiếp theo tại  <br /> lớp đạt hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc – giáo dục.<br /> III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:<br /> <br /> Nhằm đánh giá đúng thực trạng và tình hình trên tôi đã mạnh dạn đưa ra  <br /> các biện pháp và mục tiêu chính của giải pháp để giải quyết vấn đề  về  giáo <br /> dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ em người dân tộc thiểu số. Giúp trẻ phát triển <br /> toàn diện  các lĩnh vực như: Phát triển về  thể  chất, tình cảm, nhận thức, <br /> ngôn   ngữ,   thẩm   mỹ.   Hình   thành   những   yếu   tố   đầu   tiên   của   nhân   cách, <br /> chuẩn bị  cho trẻ  vào lớp 1, hình thành  ở  trẻ  em những chức năng tâm sinh  <br /> 10<br /> lí, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ  năng sống cần <br /> thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả  năng  <br /> tiềm  ẩn, đặt nền tảng cho việc học  ở  cấp h ọc ti ếp theo và cho việc học  <br /> suốt đời. Giúp giáo viên làm tốt công tác giáo dục kĩ năng giao tiếp cho trẻ <br /> để đạt đượ c hiệu quả cao hơn. Nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và <br /> kỹ năng tư  vấn tuyên truyền kiến thức nuôi dạy con theo khoa học với các <br /> bậc cha mẹ cho toàn thể đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý của trường.<br /> Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho  <br /> giáo viên về giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ.<br /> Bản   thân   tôi  nhận  thấy  việc  bồi  dưỡng   đội  ngũ  giáo  viên  trong  nhà <br /> trường là việc làm thường xuyên, liên tục theo kế  hoạch hàng tháng, hàng <br /> tuần của Ban giám hiệu nhà trường. Đặc biệt là vấn đề  dạy kỹ  năng giao <br /> tiếp cho trẻ  trong trường mầm non còn mới mẻ  và rất nhiều giáo viên còn <br /> chưa hiểu rõ được tầm quan trọng của vấn đề hoặc thiếu kỹ năng giảng dạy  <br /> để  có thể  truyền đạt cho trẻ  hiểu và hình thành cho trẻ  những kỹ  năng giao <br /> tiếp cần thiết cho trẻ. Vì vậy ngay từ đầu năm học  nhà trường đã tiến hành <br /> họp chuyên môn và nêu nhiệm vụ trọng tâm của trong năm học, trong đó nhấn <br /> mạnh đến việc đưa các kỹ  năng dạy trẻ  tập làm một số  công việc tự  phục <br /> vụ, chú ý yếu tố cá nhân của trẻ.<br /> Muốn nâng cao chất lượng giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho học sinh, <br /> trước tiên giáo viên phải có nhận thức về  những nội dung dạy trẻ. Để  giúp <br /> giáo viên có vốn kinh nghiệm nhận thức sâu sắc về  việc dạy kỹ  năng sống <br /> cho trẻ  thì cần xây dựng kế  hoạch bồi dưỡng cho giáo viên bao gồm những <br /> nội dung cụ thể sau:<br /> ­  Cung cấp tài liệu cho giáo viên tham khảo về những hoạt động dạy trẻ <br /> kỹ   năng  sống.  Cho  giáo  viên   tham   khảo  một  số  giáo   án  hay,  những  kinh  <br /> nghiệm dạy trẻ có nội dung về giáo dục kỹ năng giao tiếp của các giáo viên  <br /> giỏi và trên các tạp chí.<br /> <br /> 11<br />  ­ Tập trung bồi dưỡng cho giáo viên về lý thuyết những nội dung mà trẻ <br /> còn yếu để  giáo viên có kiến thức dạy trẻ. Bồi dưỡng cho giáo viên hiểu rõ  <br /> thế nào là dạy kỹ năng giao tiếp. Dạy kỹ năng giao tiếp là dạy cho trẻ những <br /> kỹ năng gì. Dạy kỹ năng giao tiếp cho trẻ vào thời điểm nào là hiệu quả nhất.  <br /> Đặc biệt nhấn mạnh đến những kỹ năng: Hợp tác, chia sẻ; lễ giáo; khám phá, <br /> học hỏi; mạnh dạn tự tin.<br /> Trẻ cần biết thể hiện bản thân và diễn đạt ý tưởng của mình cho người  <br /> khác hiểu. Trẻ cần cảm nhận được vị  trí, kiến thức của mình trong thế  giới  <br /> xung quanh. Đây là một kỹ năng cơ  bản và khá quan trọng đối với trẻ, nó có <br /> vị  trí khá chính yếu so với tất cả  các kỹ  năng khác như: Đọc, viết...Nếu trẻ <br /> cảm thấy thoải mái khi nói về một ý tưởng hay một chính kiến nào đó, trẻ sẽ <br /> dễ dàng học và sẵn sàng tiếp nhận những suy nghĩ mới. Đây chính là yếu tố <br /> cần thiết để giúp trẻ sẵn sàng học mọi thứ.<br /> + Ky năng s<br /> ̃ ống tự  tin: Ngay từ khi đến lớp giáo viên nên khuyến khích <br /> động viên trẻ giới thiệu tên của mình với các bạn trong lớp. Nghĩa là giúp trẻ <br /> cảm nhận được mình là ai, cả  về  cá nhân cũng như  trong mối quan hệ  với  <br /> những người khác. Kỹ năng này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình  <br /> huống ở mọi nơi, mọi lúc. Thể hiện khả năng, năng khiếu của bản thân trước <br /> tập thể  như: Biết tự  giới thiệu về  bản thân, tham gia các chương trình văn  <br /> nghệ, biểu diễn thời trang…   Ví dụ: Trẻ  tự  tin đứng trước mọi người giới  <br /> thiệu tên của mình và hát 1 bài hát yêu thích.<br /> + Kỹ năng lao động tự phục vụ: Trẻ ở lứa tuổi MN còn rất vụng về, khi <br /> để trẻ tự xúc ăn có thể bố, mẹ hoặc cô giáo thấy trẻ lúng túng thì lại đút cho <br /> trẻ ăn để tránh rơi vãi, hoặc là khi đến lớp bố mẹ không để cho con cất giầy  <br /> dép, cởi bớt áo khoác, cất ba lô mà lại làm giúp cho con. Nhưng giáo viên phải  <br /> xác định rằng đó là cách trẻ  học làm người lớn, để  cho trẻ  tự  cần thìa xúc <br /> cơm ăn, lúc đầu có thể  chưa quen nhưng sau đó dần dần trẻ  sẽ  thành thục <br /> trong việc tự phục vụ  cho mình trong ăn uống. VD:  Tự  đi giày dép, uống <br /> <br /> 12<br /> nước, tự  lấy nệm, lấy gối cho mình (trẻ  lớp mầm)…tự  mặc quần áo, cùng <br /> với cô và các bạn kê dọn bàn ăn, tự đánh răng sau khi ăn, tự rửa mặt …<br /> ́ ợp tác: Khi dạy trẻ kỹ năng hợp tác cần giúp trẻ  hiểu <br /> + Ky năng sông h<br /> ̃<br /> có những công việc một mình sẽ  không thể  làm được. VD Trong giờ  hoạt <br /> động góc trẻ  hợp tác cùng bạn xây dựng ngôi nhà, khu vui chơi… Chính vì  <br /> vậy phải có sự hợp tác của các thành viên trong nhóm.<br /> ̣ ̉<br /> + Ky năng ham hoc hoi, kh<br /> ̃ ả  năng thấu hiểu: Đây la m<br /> ̀ ột trong những <br /> kỹ  năng quan trọng nhất cần có  ở  trẻ  vào giai đoạn này. Giáo viên cần sử <br /> dụng nhiều tư  liệu và ý tưở ng khác nhau để  khêu gợi tính tò mò tự  nhiên  <br /> của trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt <br /> động và tư  liệu mang tính chất khác lạ  thườ ng khêu gợi trí não nhiều hơn  <br /> là những thứ có thể đoán trướ c đượ c. VD: Trong giờ Khám phá khoa học “ <br /> Một số  con vật nuôi trong gia đình”   trẻ  được quan sát các con vật, từ  đó <br /> tìm hiểu xem con v ật đó lông của nó như thế nào hay vì sao con gà lại dùng  <br /> chân bới xuống đất để làm gì….<br /> + Dạy trẻ biết nói lời cảm ơn, xin lỗi: Ngay từ khi còn bé, nếu trẻ hiểu <br /> được nên dùng những lời cảm  ơn và xin lỗi trong hoàn cảnh phù hợp thì sẽ <br /> rất có lợi cho việc hình thành nhân cách của trẻ  sau này. Cho nên giáo viên <br /> cần phải biết dạy trẻ sử dụng các lời nói đó vào những hoàn cảnh cụ thể. Ví <br /> dụ khi có người lớn cho quà trẻ  phải biết nhận bằng hai tay và nói lời “cảm <br /> ơn”, hoặc khi không may lỡ  làm bạn ngã thì phải biết dùng lời “xin lỗi” đối  <br /> với bạn.<br /> ­ Bồi dưỡng về thực hành cho giáo viên:                                  <br /> Muốn giáo viên dạy được trẻ  các kỹ  năng giao tiếp thì đòi hỏi thao tác  <br /> của giáo viên phải chuẩn mực và có sự  thống nhất, những kỹ năng này phải <br /> được các cô giáo hướng dẫn giống nhau không có sự lệch lạc mỗi lớp hướng <br /> dẫn một kiểu thì sẽ rất khó cho việc kế thừa từ lớp nhỏ đến lớp lớn. Hướng  <br /> dẫn cho giáo viên cách xây dựng các tiết học theo chủ đề, cách lồng ghép nội  <br /> <br /> 13<br /> dung giáo dục kỹ  năng sống trong các hoạt động chung, nhất là cách tạo ra <br /> các tình huống để trẻ giải quyết.<br />   Hàng tháng tổ  chức các buổi sinh hoạt chuyên môn nhằm trao đổi về <br /> chuyên môn, về cách lồng ghép nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ. <br /> Từ đó tìm ra những mặt tích cực và khắc phục những mặt còn tồn tại.<br /> Ban giám hiệu thường xuyên dự giờ dạy và các hoạt động của giáo viên <br /> có lồng ghép nội dung này, từ  đó đánh giá được đúng mức trình độ  của từng <br /> giáo viên để  có kế  hoạch bồi dưỡng, góp ý. Với những giáo viên khá, giỏi <br /> cần hướng cho giáo viên cách tổ  chức các tiết dạy và các hoạt động có lồng  <br /> ghép nội dung giáo dục kỹ  năng giao tiếp với nhiều hình thức sáng tạo, hấp <br /> dẫn. Cách làm đồ  dùng, đồ  chơi, sáng tác thơ  ca, truyện kể  có nội dung về <br /> giáo dục kỹ năng giao tiếp. Với những giáo viên mới và có chuyên môn trung <br /> bình, Ban giám hiệu đã tập trung bồi dưỡng về  chuyên môn, tác phong sư <br /> phạm khi lên lớp, cách tổ  chức các giờ  dạy theo chủ  đề, cách lồng ghép nội  <br /> dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ sao cho phù hợp và có hiệu quả. Với việc  <br /> tổ chức các hoạt động mẫu và dự giờ giáo viên thường xuyên, bổ sung góp ý <br /> cho giáo viên theo đúng khả  năng, chất lượng của giáo viên trong trường đã  <br /> được nâng lên một cách rõ rệt. Việc lồng ghép nội dung giáo dục kỹ  năng  <br /> giao tiếp cho trẻ  cũng được thực hiện thường xuyên hơn  ở  trong tất cả  các <br /> hoạt động.<br /> Biện pháp 2: Tổ chức hoạt động tăng cường Tiếng Việt trong việc giáo  <br /> dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ .<br /> Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của con người trong  <br /> xã hội. Ngôn ngữ chính là quá trình con người sử dụng tiếng nói để giao tiếp  <br /> với nhau. Trong quá trình giao tiếp, con người biểu hiện ý nghĩ và cảm xúc  <br /> nhờ  tiếng nói, do đó để  hiểu nhau cùng tiến hành các hoạt động. Thế  nhưng <br /> đối với trẻ  dân tộc thiểu số   ở  đây mà nói môi trường giao lưu hạn chế, trẻ <br /> thường sử dụng tiếng mẹ đẻ để giao tiếp với nhau, trẻ học Tiếng việt với tư <br /> <br /> 14<br /> cách là ngôn ngữ thứ hai trẻ thường phát âm không chuẩn và có thói quen sử <br /> dụng tiếng mẹ đẻ trong giao tiếp và vui chơi kể cả khi ở trong lớp. Bên cạnh  <br /> đó hiểu biết về  cuộc sống và kỹ  năng tiếng mẹ  đẻ  của trẻ  kém  ảnh hưởng  <br /> đến việc tiếp nhận Tiếng Việt của trẻ.Một trong những nhu cầu quan trọng  <br /> nhất đối với nhóm trẻ  ở đây là phát triển ngôn ngữ  nói chung và tăng cường  <br /> tiếng việt. Điều này đã được chứng minh trong báo cáo EDI nă 2012 và 2014 <br /> (Bộ giáo dục và đào tạo ) và kết quả phát triển của trẻ em vùng dân tộc thiểu <br /> số ở  các lĩnh vực khác nhau. Kết quả báo cáo trên cho chúng ta thấy cần tập <br /> trung vào lĩnh vực phát triển ngôn ngữ và giao tiếp trong quá trình giáo dục trẻ <br /> dân tộc thiểu số.<br /> Nắm rõ được tầm quan trọng của việc tăng cường tiếng việt đối với trẻ <br /> dân tộc thiểu số dựa vào kế hoạch của năm học, bản thân đã đưa hoạt động  <br /> “Tăng cường tiếng việt” vào xây dựng kế  hoạch của mình theo từng tháng,  <br /> tuần và ngày phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ và được chuyên môn  <br /> xét duyệt. Qua đó bản thân được trang bị  đầy đủ  về  nội dung, phương pháp  <br /> và cách thức tổ  chức tại lớp về  tăng cường tiếng việt cho trẻ  em dân tộc  <br /> thiểu số.<br /> Bản thân nhận thấy rằng khi bắt đầu học tiếng việt mục tiêu đầu tiên là  <br /> hiểu được nghĩa: Tạo giao tiếp tốt với trẻ bằng ánh mắt, mỉm cười thể hiện  <br /> niềm vui khi nói chuyện với trẻ tránh chất vấn trẻ và trò chuyện một cách tự <br /> nhiên với trẻ cần cho trẻ thời gian để phản ứng sử dụng đồ vật và tranh ảnh <br /> khi dạy từ  mới cho trẻ cung cấp từ khi trẻ cần và mở  rộng câu nói phù hợp <br /> với trẻ.Trong đó trẻ được lắng nghe, được khuyến khích trò chuyện một cách <br /> tự nhiên, giáo viên là người tạo cơ hội cho trẻ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.<br /> Kể  chuyện là phương pháp hỗ  trợ  tiếng việt cho trẻ. Trong hoạt động <br /> kể  chuyện bản thân đã chỉnh sửa câu chuyện cho phù hợp với trẻ  dân tộc <br /> thiểu số và kết hợp tăng cường tiếng việt cho trẻ<br /> <br /> <br /> <br /> 15<br />  ­ Khi kể  chuyện giới thiệu câu chuyện và các nhân vật trước khi đọc <br /> chuyện.<br /> ­ Kể lại câu chuyện và sử dụng các đạo cụ minh họa.<br /> ­ giới thiệu các từ chính thong qua hành động và tiếng địa phương.<br /> ­ Kể lại câu chuyện thông qua hoạt động đóng kịch <br /> ­ Khuyến khích trẻ kể lại câu chuyện <br /> ­ mời trẻ  có khả  năng Tiếng Việt tốt lên kể  lại câu chuyện, cho trẻ  kể <br /> từng đoạn hoặc nhắc lại lời thoại.<br /> ­ Ví  dụ: Trong câu chuyện “ Chú dê đen”<br /> + Bản thân đã sử  dụng con rối để  giới thiệu từng nhân vật (dáng đi,  <br /> tiếng kêu)tính đặc điểm bề ngoài của nhân vật. <br /> + Cho trẻ xem tranh và giới thiệu các từ và cho trẻ phát âm nhiều lần.<br /> + Khuyến khích trẻ các cụm từ chính vào hoạt động kể chuyện.<br /> + Đặt câu hỏi trước, trong và sau khi kể  chuyện? Đây là con gì? Nó là  <br /> con vật sống ở đâu?<br /> Thường xuyên cho trẻ hát những bài hát, đồng giao thể hiện nền văn hóa <br /> của địa phương.<br /> Hỗ trợ chăm sóc vệ sinh, hỗ trợ dinh dưỡng hằng ngày cho trẻ như: Cho  <br /> trẻ gọi tên món ăn, những loại thực phẩm mà trẻ được ăn hằng ngày.<br /> Phương pháp đưa hoạt động “Tăng cường Tiếng Việt” cho trẻ  mọi lúc <br /> mọi nơi bản thân nhận thấy ngôn ngữ  của trẻ phát triển đáng kể. Trẻ  tự  tin  <br /> mạnh dạn hơn, không rụt rè, nhút  nhát. Trẻ có thể sử dụng thành thạo Tiếng <br /> Việt mà ít nói tiếng mẹ đẻ hơn.Từ đó trẻ mạnh dạn giao tiếp với cô giáo với  <br /> bạn bè hơn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 16<br />  Hình 3: Tạo môi trường tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số <br /> mọi lúc mọi nơi.<br /> Biện pháp 3: Tăng cường giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho trẻ  dân tộc  <br /> thiểu số thông qua các góc hoạt động.<br /> Lớp học, trường học là môi trường thuận lợi trong việc phát triển tri <br /> thức tư duy và ngôn ngữ giao tiếp; lớp học và trường học như một xã hội thu  <br /> nhỏ,  ở  đó các em được học tập, vui chơi khám phá và tìm tòi. Trẻ  sẽ  được  <br /> hòa mình vào những mối quan hệ giao tiếp rộng hơn. <br /> Đối với trẻ  mầm non chơi mà học, học bằng chơi, hoạt động vui chơi  <br /> chiếm vai trò chủ  đạo trong hoạt động của trẻ  lúc  ở  trường. thông qua giờ <br /> chơi trẻ đóng vai khác nhau trong xã hội, đóng vai và tái hiện lại những gì trẻ <br /> đã thấy trong giao tiếp hằng ngày. Tất cả  những kiến thức và kinh nghiệm <br /> cuộc sống mà trẻ có sẽ được thể hiện qua hoạt động vui chơi. Chính vì vậy <br /> tôi rất chú trọng đến việc tạo tình huống khi trẻ đóng vai để trẻ tìm cách giải  <br /> quyết, cũng như quan sát những điều trẻ thể hiện được những kiến thức mà  <br /> trẻ có.<br /> Hằng ngày khi đến lớp được tham gia vào góc hoạt động qua đó kỹ năng <br /> giao tiếp càng được cải thiện như:<br /> <br /> <br /> 17<br />  Đối với góc sách thư  viện trẻ được lắng nghe cô và bạn, trẻ bắt chước  <br /> những từ  hoặc câu nói trong chuyện, trẻ  tự  kể, trả  lời câu hởi và những từ <br /> mới. <br /> Ví dụ: Trong câu chuyện “Chú dê đen” trẻ có thể xem tranh câu chuyện  <br /> qua đó trẻ  có thể  kể  lại câu chuyện và bắt chước giọng nói hung tợn của  <br /> nhân vật Dê đen “Dê kia, mày đi đâu?) bắt chước trạng thái  và giọng nói run  <br /> sợ của Dê Trắng “ Tôi đi tìm lá non để ăn và nước mát để uống”<br /> ­ Khi tham gia chơi  ở góc phân vai: trẻ  có thể  chơi giả  bộ, đóng vai trẻ <br /> biết điều chỉnh giọng nói, ngữ  điệu của mình cho phù hợp với vai chơi. Hầu <br /> hết các trẻ  đều thích chơi  ở  góc phân vai vì  ở  đây trẻ  tìm được sự  lien kết  <br /> giữa gia đình và lớp học. Chúng được tự do suy nghĩ và tưởng tượng khi đóng <br /> các vai như: Giáo viên, bác sĩ, bố mẹ, em bé, ông bà…Trẻ khám phá, tìm hiểu  <br /> các vai mà chúng đóng. Bản  thân cũng đã xây dựng và thiết kế khu chơi đóng <br /> vai thể hiện nét văn hóa cộng đồng và gia đình của trẻ.<br /> Ví dụ: Ở trò chơi khám bệnh, trẻ xưng hô: Tôi – Bác, Tôi – bạn…<br /> Bệnh nhân: Á tôi đau bụng quá bác sĩ ơi<br /> Bác sĩ: Để  tôi khám cho bác nhé, tôi sẽ  lấy thuốc cho bác bác hãy mau <br /> uống thuốc đi…<br /> Bệnh nhân: Cảm ơn bác sĩ<br /> Những câu nói trên của trẻ đã thể hiện sắc thái trang trọng phù hợp với  <br /> nghề nghiệp. Trẻ đã biết sử dụng các đại từ nhân xưng thích hợp, có sắc thái <br /> thể hiện với vai mình đóng. Qua vai chơi trẻ biết điều chỉnh cách nói chuyện <br /> thân thiện và xa lạ. Qua đó trẻ học được kỹ năng đó là: Nói chuyện trong khi  <br /> chơi với bạn, lắng nghe bạn nói, bắt chước bạn học được những từ mới, nói  <br /> về cảm xúc của bản thân; trẻ được trao đổi, thỏa thuận, chào hỏi….<br /> ­ Khi tham gia ở góc tạo hình: <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 18<br />  + Tạo hình là hoạt động nghệ  thuật luôn được trẻ   ưa thích, tạo cơ  hội <br /> cho trẻ được thử nghiệm, sáng tạo, khám phá mới, thích thú và trẻ được tiếp <br /> nhận cảm xúc.<br /> Qua hoạt động này trẻ  được trò chuyện trao đổi với nhau khi vẽ; được <br /> miêu tả , kể mình vẽ cái gì?<br /> ­ Đối với góc xây dựng, lắp ghép: Trẻ đượ c cung cấp nhiều cơ hội để <br /> phát triển óc tưởng tượng, sang t ạo, giúp phát triển kỹ  năng giao tiếp,  ở <br /> đây trẻ  đượ c lắng nghe, trao đổi thảo luận với bạn, lắng nghe ý kiến của  <br /> bạn, đề nghị bạn giúp đỡ, chia sẽ đồ  chơi, hợp tác giúp đỡ  bạn, đượ c miêu  <br /> tả những gì mình đã xây dựng.<br /> ­ Đối với góc âm nhạc: Trẻ  được lắng nghe giai điệu, nhịp điệu âm <br /> thanh nhận ra những âm thanh từ những nhạc cụ khác nhau.<br /> Trong mỗi giờ lên lớp, trong mỗi hoạt động bản thân đều khuyến khích  <br /> trẻ chủ động trong giờ học không những tăng cường mối quan hệ giữa cô và <br /> trẻ mà còn giúp trẻ có cơ hội được thể hiện ;được trải nghiệm thực tế và kỹ <br /> năng của mình khắc phục tính nhút nhát và thiếu tự tin trong giao tiếp. Chính <br /> vì thế trẻ cảm thấy lúc ở bên cô sẽ được an toàn, trẻ chủ động mạnh dạn khi  <br /> giao tiếp với bạn bè và cô giáo. Trẻ hạn chế nói trống rỗng, nói tục mà biết <br /> sử  dụng những ngôn ngữ  giao tiếp đơn giản, biết thể hiện sắc thái phù hợp  <br /> hơn nâng cao chất lượng giáo dục hơn so với đầu năm học.<br /> Biện pháp 4: Sử dụng phương pháp nêu gương trong các hoạt động hằng  <br /> ngày.<br /> Phương pháp nêu gương là giáo viên dùng những tấm gương sáng của cá <br /> nhân hoặc của tập thể về thực hành kỹ  năng giao tiếp để  kích thích trẻ  học  <br /> tập và làm theo, bên cạnh đó giáo viên cũng có thể  sử  dụng những hành vi <br /> không tốt, phản diện để giúp đỡ trẻ phân tích, đánh giá và tránh những hành vi <br /> tương tự.<br /> <br /> <br /> <br /> 19<br />  Phươ ng pháp nêu gương có vai trò rất quan trọng trong công tác giáo <br /> dục kỹ  năng giao tiếp, giúp trẻ  phát triển được năng lực phê phán và năng <br /> lực đánh giá hành vi của mình, hành vi của người khác từ  đó rút ra những <br /> kết luận thiết thực đối với bản thân trong quá trình học tập cũng như  rèn  <br /> luyện kỹ năng giao tiếp.<br /> Như  vậy, thông qua phương pháp nêu gương, giáo viên giúp trẻ  học và  <br /> làm theo những tấm gương tốt, tránh những gương xấu. Đồng thời giúp trẻ <br /> hình thành được niềm tin về các chuẩn mực xã hội nói chung, chuẩn mực đạo  <br /> đức nói riêng và những kỹ năng giao tiếp phù hợp. <br /> Biện pháp 5: Thường xuyên phối hợp với gia đình, nhà trường và xã hội  <br /> trong việc thực hiện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ.<br /> Tổ  chức các lực lượng hổ  trợ  tương tác với nhau trong hoạt động giáo <br /> dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ dân tộc thiểu số nhằm hướng tới xây dựng môi  <br /> trường giáo dục kỹ năng giao tiếp rộng, thống nhất, có sự  phối hợp giữa các  <br /> lực lượng trong nhà trường,  ở  gia đình và xã hội. Từ  đó phát huy được sức  <br /> mạnh tổng hợp của các lực lượng trong quá trình giáo dục kỹ  năng giao tiếp  <br /> cho trẻ và nâng cao được hiệu quả của hoạt động giáo dục.<br /> Hiệu quả của công tác giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ dân tộc thiểu <br /> số  phụ thuộc vào nhiều cơ  chế phối hợp hỗ trợ giữa gia đình nhà trường và <br /> xã hội, tuy lực lượng giáo dục khác nhau nhưng đều có chung một mục đích <br /> hướng tới giáo dục hoàn thiện nhân cách cho con người. Để  tổ  chức các lực <br /> lượng hỗ trợ, tương tác với nhau trong việc thực hiện giáo dục kỹ năng giao <br /> tiếp, các lực lượng này phải có sự  thống nhất về  nội dung và phương pháp <br /> giáo dục. Trong đó cần quy định rõ trách nhiệm của các lực lượng giáo dục và <br /> cơ chế trong tổ chức hoạt động giao tiếp.<br /> Giáo viên đã cố gắng học hỏi, tìm cơ hội để giao tiếp với phụ huynh, tìm <br /> hiểu về  phong tục tập quán và lối sống của họ  dần dần bản thân đã tự  học <br /> <br /> <br /> <br /> 20<br /> được một số tiếng địa phương của trẻ, sự bất đồng ngôn ngữ  giữa cô và trẻ <br /> dần dần được cải thiện.<br /> Kết hợp tổ chức các buổi nói chuyện thảo luận với phụ huynh như: Tổ <br /> chức các cuộc họp phụ  huynh đầu năm, giữa kì và cuối kỳ, tổ  chức lễ  khai <br /> giảng, tổng kết năm học. Qua đó kết hợp lồng ghép tích cực các chuẩn mực <br /> đạo đức phù hợp đối với trẻ. Trao đổi với phụ huynh để họ quan tâm sát sao <br /> hơn nữa, quan tâm đến những hành vi của trẻ, kịp thời thông báo đến cô và <br /> nhà trường những hành vi không đúng của trẻ  khi  ở  nhà. Nói cho phụ  huynh <br /> biết giáo dục chính là yếu tố  quyết định về  nhân cách con người sau này. <br /> Chính vì thế phụ huynh cần hình thành cho trẻ kỹ năng giao tiếp ngay từ đầu <br /> như: Trẻ  biết chào hỏi, biết nói lời cảm  ơn, biết thành thật nói lời xin lỗi <br /> người lớn hay bạn bè khi làm sai, biết lắng nghe người khác nói, biết giải  <br /> quyết những vấn đề đơn giản …dần dần sẽ tạo thành thói quen.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1: Khai giảng năm học<br /> IV. Tính mới của giải pháp: <br /> Với  những biện pháp cũ, phương pháp dạy học không thay đổi, cô giáo <br /> áp đặt các hình thức hoạt động, trẻ chỉ thụ động, nhàm chán, làm cho trẻ càng <br /> ngày càng ít hứng thú, không tích cực tham gia vào hoạt động.<br /> <br /> <br /> <br /> 21<br />  Còn với những biện pháp mới, giáo viên tìm hiểu, nắm rõ tâm tư nguyện <br /> vọng của từng trẻ, cho trẻ  hoạt động một cách tích cực, chú trọng thay đổi <br /> hình thức để  tăng tính kích thích, sáng tạo, hứng thú cho trẻ  với nhiều hình  <br /> thức, thông qua các hoạt động hằng ngày của trẻ. Ban đầu mức độ  sử  dụng <br /> các kỹ  năng giao tiếp của trẻ chưa được cao, có thành thạo nhưng chiếm tỷ <br /> lệ tương đối thấp. Các kỹ  năng đơn giản như  kỹ  năng chào hỏi, kỹ  năng nói  <br /> lời cảm  ơn, xin lỗi có bước phát triển tốt. Bản thân đã tự  tin, sáng tạo hơn  <br /> trong việc dạy kỹ  năng giao tiếp cho trẻ. Cùng kết hợp với phụ  huynh, tạo <br /> niềm tin với phụ huynh, với trẻ. Bản thân dám nghĩ, dám làm, khắc phục mọi  <br /> khó khăn để  giúp trẻ  có được những kỹ  năng giao tiếp ngay từ  khi còn nhỏ. <br /> Mang lại hiệu quả thiết thực, giúp trẻ hứng thú với hoạt động, trẻ được phát <br /> huy tính tích cực, chủ  động của bản thân và mang lại kết quả  trên trẻ  cao <br /> hơn. Phụ huynh thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cô giáo trong việc dạy <br /> trẻ  các kỹ  năng giao tiếp trao đổi với giáo viên bằng nhiều hình thức thông <br /> qua bảng tin dành cho phụ huynh, bảng đánh giá trẻ ở lớp. Giao tiếp giữa cha  <br /> mẹ  và con cái đã gần gũi thường xuyên chia sẽ  với con hơn, ít la mắng trẻ <br /> hướng dẫn trẻ nói những câu nói phù hợp, cha mẹ cũng quan tâm đến con cái <br /> nhiều hơn như: Phản ánh cho cô những câu nói chưa phù hợp khi trẻ  nói  ở <br /> nhà.<br /> Trẻ đã tham gia tích cực vào các hoạt động trong tiết dạy, trò chơi hoạt  <br /> động mọi lúc mọi nơi. Giáo viên đã tận dụng môi trường trong và ngoài lớp <br /> học để  trẻ  có thể  hình thành được thói quen giao tiếp đơn giản hằng ngày <br /> như: Khi đến lớp trẻ biết chào cô vào lớp và chào lúc ra về, trẻ biết xin cô đi <br /> vệ sinh, biết xin lỗi cô và các bạn khi trẻ làm sai, biết chào hỏi người lạ khi <br /> vào lớp, thể hiện cảm xúc vui vẻ, mạnh dạn khi bên cạnh cô và các bạn, thái <br /> độ rụt rè nhút nhát khi có người lạ hỏi…<br /> Trẻ  đã mạnh dạn linh hoạt sáng tạo hơn khi giao tiếp Tiếng Việt với  <br /> nhau. Trẻ  chủ  động hơn trong các tình huống giao tiếp hằng ngày, mà ít nói  <br /> <br /> 22<br /> tiếng mẹ đẻ, trẻ đã nói rõ Tiếng Việt để trao đổi với cô nói lên mong muốn, <br /> đề nghị và yêu cầu phù hợp với bản thân trẻ. <br /> Vốn kinh nghiệm vốn có của bản thân và những kiến thức được trang bị <br /> trong quá trình công tác, bản thân đã áp dụng các biện pháp trên vào giáo dục  <br /> kỹ năng giao tiếp cho trẻ. <br /> V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm:<br /> <br />  Như đã trình bày ở mặt hạn chế, do giới hạn của phạm vi nghiên cứu, <br /> những giải pháp đề  tài mới chỉ được áp dụng tại lớp Lá 5 trường mầm non <br /> Sơn Ca,  chưa có   điều kiện khảo nghiệm,  áp dụng rộng rãi  ở  nhiều  đối  <br /> tượng. Chính vì vậy để mang lại hiệu quả cao nhất trong việc giúp trẻ 5 tuổi <br /> thực hiện tốt việc  giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho trẻ, góp phần  nâng cao <br /> chất lượng, hiệu quả công tác chăm sóc giáo dục cho trẻ mầm non. Cần phải <br /> triển khai đồng bộ, thường xuyên tất cả các giải pháp nêu trên.<br /> Qua một thời gian tôi sử  dụng các biện pháp trên áp dụng cho các cháu ở <br /> lớp lá 5, tôi thấy có sự chuyển biến một cách rõ rệt và kết quả có sự chênh lệch <br /> giữa tỉ lệ trước khi thực hiện đề tài và sau khi thực hiện đề tài như sau:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Những kỹ năng giao  Trước khi  Tỷ lệ Sau khi thực  Tỷ lệ Tỷ lệ <br /> tiếp hằng ngày của trẻ chưa thực  hiện giải pháp % tăng <br /> hiện biện  Tháng 9/2018 so với <br /> pháp trước <br /> Tháng 9/2016 khi áp <br /> dụng <br /> BP<br /> Trẻ lắng nghe thấu  15/35 42% 33/35 94% 52%<br /> hiểu<br /> Nói lời yêu cầu đề  12/35 34% 32/35 91% 57%<br /> nghị<br /> Xử lý tình huống 10/35 28% 30/35 85% 57%<br /> Giải quyết vấn đề 11/35 31% 31/35 88% 57%<br /> Nói lời cảm ơn, xin lỗi 13/35 37% 32/35 91% 54%<br /> Chào hỏi 15/35 42% 32/35 91% 49%<br /> 23<br /> Tự chủ trong giao tiếp 12/35 34% 30/35 85% 51%<br /> Nói lời từ chối yêu  10/35 28% 31/35 88% 60%<br /> cầu, đề nghị<br /> Bảng 2: Kết quả khảo sát kỹ năng giao tiếp của  35 trẻ sau khi thực hiện <br /> giải pháp<br /> <br /> <br /> Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ<br /> 1. Kết luận:<br /> Trong hoạt động giảng dạy và tổ chức các hoạt động hằng ngày cho trẻ <br /> giao tiếp có vai trò đặc biệt quan trọng. Hai hoạt động này được diễn ra và <br /> được trao đổi trong mối quan hệ giao tiếp giữa cô và trẻ. Thông qua mối quan  <br /> hệ  giao tiếp này trẻ  được chiếm lĩnh tri thức, làm cơ  sở  cho sự  phát triển <br /> nhân cách của trẻ sau này. Gia tiếp của trẻ mầm non là quá trình tiếp xúc của <br /> trẻ với gia đình, nhà trường và xã hội nhằm trao đổi thông tin về học tập, tư <br /> tưởng, tình cảm và các vấn đề sinh hoạt trong cuộc sống hằng ngày.<br /> Trẻ  mầm non có thể  thực hiện kỹ  năng giao tiếp trong nhà trường, gia  <br /> đình và xã hội nhằm thực hiện các mục đích học tập, vui chơi, rèn luyện để <br /> phát triển nhân cách.<br /> Giao tiếp của trẻ có thể được thực hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, <br /> khả năng giao tiếp của trẻ phụ thuộc và vốn sống vốn kinh nghiệm và tính tự <br /> chủ  của trẻ  trong quá trình giao tiếp phụ  thuộc vào quá trình luyện tập, rèn  <br /> luyện do hoạt động dạy học và giáo dục trong và ngoài nhà trường mạng <br /> lại.Đối với trẻ giao tiếp còn góp phần tạo nên những nét nhân cách gốc ở trẻ <br /> em, giúp các em có điểm tựa vững chắc để  trưởng thành và phát triển. Kỹ <br /> năng giao tiếp trẻ bao gồm kỹ năng lắng nghe, kỹ năng chào hỏi, nói lời cảm <br /> ơn, nói lời yêu cầu đề nghị, kỹ năng xử lý tình huống...<br /> Quá trình nghiên cứu thực trạng giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho trẻ  dân  <br /> tộc thiểu số  cho thấy đa số  giáo viên nhận thức được tầm quan trọng trong  <br /> <br /> <br /> 24<br /> việc giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho trẻ. Bước đầu trẻ  dân tộc thiểu số  đã  <br /> được tiếp nhận và hình thành một số kỹ năng cơ bản qua một số hoạt động.<br /> Với những biện pháp nêu trên đã giúp b