SKKN: Một số biện pháp nhằm hạn chế và sửa chữa những sai lầm của học sinh lớp 5 khi giải toán có lời văn

Chia sẻ: Trần Thị Ta | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

66
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến đã đánh giá đúng thực trạng, phân tích được nguyên nhân của các sai lầm khi giải toán có lời văn mà HS thường gặp trong chương trình toán 5. Trong mỗi sai lầm, sáng kiến cũng đã đề xuất biện pháp khắc phục nhằm giúp cho HS sửa chữa các sai lầm đó khi giải toán có lời văn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Một số biện pháp nhằm hạn chế và sửa chữa những sai lầm của học sinh lớp 5 khi giải toán có lời văn

1. PHẦN MỞ ĐẦU 1. 1. LÍ DO CHỌN SÁNG KIẾN: ́ ̃ ́ ̣ iêu của Giáo dục hiện nay là giúp học sinh (HS) Chung ta đa biêt, muc t ̉ ̣ phat triên toan diên, đúng đ ́ ̀ ắn và lâu dài về ca bôn linh v ̉ ́ ̃ ực: đức – tri – thê – ́ ̉ mi và các kĩ năng c ̃ ơ bản để cac em co nh ́ ́ ưng phâm chât cân thiêt cua ng ̃ ̉ ́ ̀ ́ ̉ ười ̣ lao đông m ơi. Mu ́ ốn thực hiện tốt mục tiêu giáo dục trên thì một trong những yêu cầu đặt ra là phải đổi mới phương pháp dạy học để học sinh tự giác chủ động tìm tòi, phát hiện và giải quyết nhiệm vụ, có ý thức vận dụng linh hoạt, sáng tạo các kiến thức đã học trong học tập và thực tiễn. Môn toan ́ ở tiểu học bên canh muc tiêu trang bi kiên th ̣ ̣ ̣ ́ ưc toan hoc con ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀ co nhiêm vu hinh thanh cho cac em năng l ́ ̀ ́ ực toan hoc. D ́ ̣ ạy giải toán là quá trình rèn luyện phương pháp tư duy, suy nghĩ, phương pháp tìm tòi và vận dụng kiến thức vào thực tế. Giải toán là hình thức để củng cố, khắc sâu kiến thức, rèn luyện được những kĩ năng cơ bản trong môn toán. Muốn vậy, giaó viên(GV) cần chỉ cho HS cách học, biết cách suy luận, biết tìm lại những điều đã học, biết cách tìm tòi để phát hiện kiến thức mới. HS cần được rèn luyện các thao tác tư duy như phân tích, tổng hợp, cá biệt hóa, khái quát hóa, tương tự, quy lạ về quen,…Trong khi học Toán, học sinh có thể mắc nhiều kiểu sai lầm ở nhiều mới độ khác nhau. Có khi là những sai lầm về mặt tính toán, có khi là những sai lầm về mặt suy luận, sai lầm do hỏng kiến thức, hay áp dụng những công thức, quy tắc Toán học vô căn cứ,…dân đên kêt qua hoc ̃ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̉ tâp cua cac em không nh ́ ư mong đợi. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp nhằm hạn chế và sửa chữa những sai lầm của học sinh lớp 5 khi giải toán có lời văn.” để nghiên cứu và áp dụng cho bản thân nhằm nâng cao chất lượng giải toán cho HS. 1.2. PHẠM VI VÀ NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA SÁNG KIẾN. 1.2.1. Điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm Sáng kiến đã đánh giá đúng thực trạng, phân tích được nguyên nhân của các sai lầm khi giải toán có lời văn mà HS thường gặp trong chương trình toán 5. Trong mỗi sai lầm, sáng kiến cũng đã đề xuất biện pháp khắc phục nhằm giúp cho HS sửa chữa các sai lầm đó khi giải toán có lời văn. 1
1.2.2. Phạm vi áp dụng của sáng kiến: Sáng kiến được áp dụng trong công tác giảng dạy môn Toán cho học sinh lớp 5 mà tôi đang giảng dạy nói riêng và lớp 5 ở trường tôi nói chung. 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. THỰC TRẠNG CỦA VIÊC HOC SINH L ̣ ̣ ƠP 5 GIAI TOAN ́ ̉ ́ Ở TRƯỜNG TÔI CÔNG TÁC 2.1.1.Vê phia hoc sinh ̀ ́ ̣ Qua thực tế nhiều năm giảng dạy lớp 5 tôi nhận thấy rằng có rất nhiều HS yêu thích môn Toán. Tuy vậy khi gặp những bài toán có lời văn đặc biệt là những bài toán hợp, học sinh thường gặp nhiều khó khăn. Nhiều em loay hoay không biết bắt đầu từ đâu, hoặc có thể tìm được cách giải rồi nhưng trình bày còn lộn xộn, thiếu khoa học. Cá biệt nhiều em còn giải sai bài toán vì nững sai lầm trong suy nghĩ, trong tính toán,...Nhiều sai lầm xuất hiện có thể chỉ do HS chưa cẩn thận, nhưng đại đa số là do các em chưa nắm chắc kiến thức cơ bản, kĩ năng vận dụng kiến thức cụ thể vào từng bài toán riêng lẻ còn hạn chế. Nếu được nhắc nhở kịp thời kết hợp với việc biết cách khắc phục những sai lầm trong giải toán, HS sẽ giải toán chính xác, sẽ yêu thích và hăng say học toán. Cụ thể, chất lượng kiểm tra kĩ năng giải toán ở lớp tôi đầu năm như sau ̉ (quy thang điêm 2/10) Bang 1 ̉ 1,8 2,0 1,4 dươí 1,0 dươí Dưới 1,0 SL/điểm 1,8 1,4 SL TL SL TL SL TL SL TL 24 5 20,8% 8 33,3% 7 29,2% 4 16,7% Qua khảo sát chất lượng đầu năm học ở HS lớp 5 mà tôi đang dạy, tôi nhận thấy HS thường gặp những sai lầm khi giải toán có lời văn do những nguyên nhân sau: 1. Không hiểu khái niệm, kí hiệu toán học 2
2. Không nắm vững quy tắc, công thức, tính chất toán học. 3. Không logic trong suy luận. 4. Không nắm vững các phương pháp giải các bài toán điển hình 5. Không thấy được mối quan hệ giữa các yếu tố toán học. 6. Tính toán nhầm lẫn, không cẩn thận trong làm bài. 7. Diễn đat, trình bày l ̣ ời bài giải còn hạn chế. 2.1.2. Vê phia giao viên ̀ ́ ́ ̣ ̀ Giao viên nhiêt tinh, co năng l ́ ́ ực, tâm huyêt v ́ ới viêc day hoc, yêu nghê, chu ̣ ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ ̉ ơi ph đông đôi m ́ ương phap day hoc tich c ́ ̣ ̣ ́ ực phat huy đ ́ ược sưc sang tao cua ́ ́ ̣ ̉ HS. Nhưng đâu đo môt sô GV con thiêu hut kinh nghiêm trong vi ́ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ệc phat hiên ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̀ ̀ ưa ra cac biên phap đê s cac sai lâm tim nguyên nhân sai lâm va đ ́ ̣ ́ ̉ ửa chữa cać ̀ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ́ ơi văn. sai lâm cho HS đăc biêt la trong giai toan co l ̀ 2.2. MỘT SỐ SAI LẦM PHỔ BIẾN CỦA HỌC SINH LỚP 5 KHI GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN 2.2.1. Toán về quan hệ tỉ lệ HS nhầm lẫn giữa hai dạng quan hệ tỉ lệ. *Dạng 1: Nếu đại lượng này tăng (giảm) bao nhiêu lần thì đại lượng kia cũng tăng (giảm) bấy nhiêu lần. *Dạng 2: Nếu đại lượng này tăng (giảm) bao nhiêu lần thì đại lượng kia lại ̉ giam (tăng) bấy nhiêu lần. Ví dụ 1: 12 người làm xong công việc phải hết 6 ngày. Nay muốn làm xong công việc đó trong 3 ngày thì cần bao nhiêu người? Học sinh giải: 6 ngày gấp 3 ngày số lần là: 6 : 3 = 2 (lần) Muốn làm xong công việc đó trong 3 ngày thì cần số người là: 12: 2 = 6 (người) Đáp số: 6 người 3
HS đã nhầm lẫn dạng toán tỉ lệ (2) sang dạng toán tỉ lệ (1): Số ngày giảm đi 2 lần thì số người cũng giảm đi 2 lần. GV hướng dẫn HS: GV cần lưu ý HS vê m ̀ ối quan hệ giữa 2 đại lượng trên. GV có thể lấy một số ví dụ tương tự như trên nhưng gần gũi với các em hơn để các em nắm chắc rằng: Khi làm chung một công việc nào đó (khối lượng công việc không thay đổi), nếu số người làm tăng lên hay giảm đi bao nhiêu thì số ngày lại giảm đi hay tăng lên bấy nhiêu. Như vậy với bài toán trên ta cần sửa lại bước tính 2 như sau: 6 ngày gấp 3 ngày số lần là: 6 : 3 = 2 (lần) Muốn làm xong công việc đó trong 3 ngày thì cần số người là: 12 x 2 = 24(người) Đáp số: 24 người 2.2.2. Toán về đại lượng tỉ số phần trăm Sai lầm phổ biến của HS khi giải các dạng toán trên là: *Lúng túng chọn đại lượng làm đơn vị quy ước (100%) *Biểu thị sai các đại lượng còn lại sau khi đã chọn đại lượng làm đơn vị quy ước. * Thực hiện phép toán không cùng đơn vị đo VD 1: Môt tô san xuât lam đ ̣ ̉ ̉ ́ ̀ ược 1200 san phâm, trong đo anh Ba lam ̉ ̉ ́ ̀ được 126 san phâm. Hoi anh Ba lam đ ̉ ̉ ̉ ̀ ược bao nhiêu phân trăm san phâm ̀ ̉ ̉ cua tô?(toan 5/trang 79) ̉ ̉ ́ HS giải: Tỉ số phần trăm của sô san phâm anh Ba lam so v ́ ̉ ̉ ̀ ơi sô san phâm cua ́ ́ ̉ ̉ ̉ ̉ ̀ tô la: 1200 : 126 = 9,523 9,523 = 952,3% Khi học về tỉ số phần trăm, HS thường mắc sai lầm khi tìm tỉ số phần trăm của 2 số bằng cách lấy đại lượng thứ nhất chia cho đại lượng thứ hai 4
mà không quan tâm đến quan hệ tỉ lệ của các đại lượng (đại lượng thứ nhất so với đại lượng thứ hai hay đại lượng thứ hai so với đại lượng thứ nhất). Hướng dẫn HS kĩ năng lập tỉ số phần trăm. GV cần khắc sâu cho HS tỉ số phần trăm của hai số thực chất là tỉ số của hai số được viết dưới dạng a phân số có mẫu số là 100. Tỉ số của hai số a và b là a : b hay Vì vậy muốn b tìm tỉ số phần trăm của hai đại lượng trên, GV cần giúp HS xác định tỉ số phần trăm của hai đại lượng: số san phâm cua anh Ba ̉ ̉ ̉ so với số sô san ́ ̉ ̉ ̉ ̉ ̉ phâm cua ca tô Ta có: 126 : 1200 Từ đó HS sẽ có phép tính thích hợp. VD 2. Kiểm tra sản phẩm của một xưởng may người ta nh ận th ấy có 732 sản phẩm đạt chuẩn, chiếm 91,5% tổng số sản phẩm. Tính tổng số sản phẩm? Một số HS nhầm lẫn dạng toán tìm một số khi biết một phần trăm của số với dang toan tìm m ̣ ́ ột số phần trăm của một số đó nên có cách giải sau: Tổng số sản phẩm là: 732 : 100 x 91,5 = 669,78(sản phẩm) HS trên đã sai khi chọn đơn vị quy ước 100% là 732 sản phẩm hoặc không nhớ cách tìm một số khi biết một số phần trăm của nó. Hướng dẫn HS: Đọc kĩ bài toán, loại bỏ nhưng d ̃ ấu hiệu không bản chất (từ ngữ không thật thiết yếu), tập trung vào những dấu hiệu co b ́ ản chất (từ ngữ quan trọng) của đề toán (có 732 sản phẩm đạt chuẩn, chiếm 91,5% tổng số sản phẩm), sau đó hướng dẫn HS tóm tắt được bài toán: 91,5%: 732 sản phẩm 100%: ? sản phẩm GV gợi ý để HS nhận ra được bài toán đã cho thuộc dạng toán rút về đơn vị để HS thực hiện phép tính cho kết quả đúng: Tổng số sản phẩm là: 732 x 100 : 91,5 = 800(sản phẩm) (1) 5
Hoặc: 732 : 91,5 x 100 = 800(sản phẩm) (2) Tôi luôn hướng dẫn HS thực hiện phép tính (2) vì nó thể hiện rõ hơn bản chất của bài toán. 732 : 91,5 x 100 = 800 (sản phẩm) 1% tổng số sản phẩm 100% tổng số sản phẩm hay tổng số sản phẩm 2.2.3. Giải toán có nội dung hình học Khi giải các bài toán có nội dung hình học, HS thường mắ phải các sai lầm: * Sai lầm khi áp dụng công thức tính chu vi, diện tích, thể tích các hình. *Sai lầm khi vận dụng công thức một cách máy móc vào các tình huống biến đổi của thực tế đời sống. *Không đưa số đo về cùng một đơn vị Sau đây là một số ví dụ: VD 1. Tính diện tích hình tam giác có độ dài đáy là 5m và chiều cao là 24 dm. HS giải: Diện tích hình tam giác là: (5 x 24) : 2 = 60(dm2) HS đã sai là không đưa về cùng đơn vị đo trước khi tính toán. Hướng dẫn HS: Yêu cầu trước khi giải bất kì môt bài toán nào cũng ̣ phải lưu ý các đại lượng phải cùng đơn vị đo. HS giải lại: Đổi 5m = 50dm Diện tích hình tam giác là: (50 x 24 ) : 2 = 600(dm2) Hoặc đổi 24dm = 2,4 m rồi giải. 5 1 VD2: Cho hinh tam giác có di ̀ ện tích là m2 và chiều cao m. Tính 8 2 độ dài đáy của hình tam giác đó?(toán 5/106) 5 1 10 HS giải: Chiều cao hình tam giác là: : = (m) 8 2 8 6
axh HS quen sử dụng công thức tính diện tích S = 2 biến đổi sai thành: h = S : a Trong giải toán hình học về tính diện tích, chu vi ở giai đoạn đầu, GV hướng dẫn HS cách tìm một đại lượng khi đã biết các đại lượng kia. Với bài toán trên, GV giúp HS biến đổi công thức như sau: axh S = 2 a x h = S x 2 h = S x 2 : a VD3: Môt bê kinh dang hinh hôp ch ̣ ̉ ́ ̣ ̀ ̣ ữ nhât co chiêu dai 1m, chiêu ̣ ́ ̀ ̀ ̀ rông 50cm, chiêu cao 60cm. Tinh diên tich kinh dung đê lam bê ca đo?(bê ̣ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̀ ̉ ̀ ̉ ́ ́ ̉ không co năp) (toán 5/128) ́ ́ HS giải: Đổi 50cm = 0,5m; 60cm = 0,6m Chu vi mặt đáy của cai bê là: ́ ̉ (1 + 0,5 ) x 2 = 3 (m2) Diện tích kinh dung đê lam bê ca là: ́ ̀ ̉ ̀ ̉ ́ 3 x 0,6 =1,8 (m2) Đáp số: 1,8 m2 Khi tinh di ́ ện tích tôn, kinh,… dung đê lam s ́ ̀ ̉ ̀ ố vật dạng hình hộp chữ nhật hay hình lập phương, HS thường sai lầm khi áp dụng ngay các công thức tính diện tích xung quanh hay diện tích toàn phần đê tính mà không phân biêt ̉ ̣ một số trường hợp cá biệt khác. Ở bài toán trên, HS đã sai khi vận dụng công thức tính diện tích xung quanh hình hộp chữ nhật để tính diện tích kinh dung ́ ̀ ̉ ̀ ̀ ́ ạng hình hộp chữ nhật không nắp. đê lam bê ca d Hướng dẫn HS: Cho HS quan sát mẫu hình hộp chữ nhật, cần giúp HS nhận ra: + Nếu lam cai bê hoan chinh co năp thì di ̀ ́ ̉ ̀ ̉ ́ ́ ện tích kinh cân dung chính ́ ̀ ̀ bằng diện tích toàn phần hình hộp chữ nhật. 7
+ Nếu chi lam môt cai bê không n ̉ ̀ ̣ ́ ̉ ắp dạng hình hộp chữ nhât thì di ̣ ện tích kinh cân dung chính b ́ ̀ ̀ ằng diện tích xung quanh cộng với diên tích m ̣ ột mặt đáy. *Mở rông thêm: N ̣ ếu quét sơn măt trong m ̣ ột phong hoc hoăc môt căn nha ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ dang hinh hôp ch ̀ ữ nhât (không quét trân) thi diên tích quet s ̣ ̀ ̀ ̣ ́ ơn chinh băng diên ́ ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ̣ tich xung quanh căn phong hinh hôp chữ nhât đo. ̣ ́ 2.2.4. Giai toan vê chuyên đông đêu ̉ ́ ̀ ̉ ̣ ̀ Khi giai dang toan nay, HS th ̉ ̣ ́ ̀ ương măc phai cac sai lâm: ̀ ́ ̉ ́ ̀ ́ ̣ * Không xac đinh được dang toan, lung tung tim cach giai. ̣ ́ ́ ́ ̀ ́ ̉ * Thực hiện cac phep toan không cung đ ́ ́ ́ ̀ ơn vi đo ̣ * Không phân biệt được giưa th ̃ ơi điêm va th ̀ ̉ ̀ ơi gian. ̀ VD1: Ong mât co thê bay đ ̣ ́ ̉ ược với vân tôc 8km/gi ̣ ́ ờ. Tinh quang ́ ̃ đường bay được cua ong mât trong 15 phut. ̉ ̣ ́ ̉ ̃ ường bay được cua ong mât la: HS giai: Quang đ ̉ ̣ ̀ 8 x 15 = 120(km) Trong bai trên, HS ch ̀ ưa đôi tr ̉ ươc khi tinh, GV cân h ́ ́ ̀ ướng dân HS đôi: ̃ ̉ 15 phut = 0,25 gi ́ ơ rôi m ̀ ̀ ới tinh. ́ VD2: Môt xe may đi t ̣ ́ ư A luc 8 gi ̀ ́ ơ 37 phut v ̀ ́ ơi vân tôc 36km/gi ́ ̣ ́ ờ. Đên ́ 11 giờ 7 phut môt ô tô cung đi t ́ ̣ ̃ ừ A đuôi theo xe may v ̉ ́ ơi vân tôc 54km/gi ́ ̣ ́ ờ. Hoi ô tô đuôi kip xe may luc mây gi ̉ ̉ ̣ ́ ́ ́ ờ?(Toan 5/146) ́ ̉ HS giai: Thơi gian xe may đi tr ̀ ́ ước ô tô la: ̀ 11 giơ 7 phut – 8 gi ̀ ́ ờ 37 phut = 2 gi ́ ờ 30 phut́ 2 giơ 30 phut = 2,5 gi ̀ ́ ờ Xe may đi tr ́ ươc ô tô quang đ ́ ̃ ường la:̀ 36 x 2,5 = 90(km) Thơi gian ô tô đuôi kip xe may la: ̀ ̉ ̣ ́ ̀ 90 : 18 = 5(giơ)̀ Đap sô: 5 gi ́ ́ ờ 8
Như vây HS đa ch ̣ ̃ ưa tim ra đ ̀ ược thơi điêm đê ô tô găp xe may do HS ̀ ̉ ̉ ̣ ́ chưa phân biêt đ ̣ ược giưa th ̃ ơi gian va th ̀ ̀ ơi điêm, do vây GV cân giup HS hiêu ̀ ̉ ̣ ̀ ́ ̉ sự khac nhau gi ́ ưa th ̃ ơi gian va th ̀ ̀ ơi điêm. HS cân giai thêm: ̀ ̉ ̀ ̉ ̉ ̣ Ô tô đuôi kip xe may luc: ́ ́ 11 giơ 7 phut + 5 gi ̀ ́ ơ = 16 gi ̀ ơ 7 phut ̀ ́ 2.3. MÔT SÔ BIÊN PHAP S ̣ ́ ̣ ́ Ư PHAM NHĂM HAN CHÊ VA S ̣ ̀ ̣ ́ ̀ ỬA CHƯA SAI LÂM CUA HOC SINH L ̃ ̀ ̉ ̣ ƠP 5 KHI GIAI TOAN CO L ́ ̉ ́ ́ ƠI ̀ VĂN 2.3.1. Biện phap 1 ́ . Giao viên cân năm v ́ ̀ ́ ưng cac nguyên nhân dân t ̃ ́ ̃ ới sai lâm khi giai toan co l ̀ ̉ ́ ́ ơi văn cua hoc sinh l ̀ ̉ ̣ ơp 5. ́ Một là: Hoc sinh hiêu không đây đu va chinh xac cac khai niêm toan hoc ̣ ̉ ̀ ̉ ̀ ́ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̉ ̉ ̉ ̣ ̣ Đăc điêm cua HS tiêu hoc mang tinh chât nhân th ́ ́ ưc cam tinh la chiêm ́ ̉ ́ ̀ ́ ưu ̀ ơn cac khai niêm toan hoc đ thê nên phân l ́ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ược đưa vao ch ̀ ương trinh tiêu hoc ̀ ̉ ̣ ́ ̀ ương trinh l noi chung va ch ̀ ơp 5 noi riêng chu yêu hinh thanh biêu t ́ ́ ̉ ́ ̀ ̀ ̉ ượng toan ́ ̣ hoc thông qua tr ực quan hoăc cac vi du cu thê, sinh đông. Điêu nay co ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ̀ ́ưu điêm ̉ ̀ ̀ ợp vơi đăc điêm nhân th la phu h ́ ̣ ̉ ̣ ức cua HS tiêu hoc. Tuy nhiên măt han chê la ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ̀ ́ ́ ̣ ̃ ́ ́ ̀ ̉ ́ ́ ̃ ́ ̣ thiêu tinh chăt che, chinh xac va tông quat. Do đo dê xuât hiên cac sai lâm vê ́ ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̣ khai niêm toan hoc. T ừ đo dân t ́ ̃ ới suy luân sai va kêt qua sai khi giai toan. ̣ ̀ ́ ̉ ̉ ́ Thực tê cung cho thây biêu t ́ ̃ ́ ̉ ượng hinh hoc cua HS tiêu hoc con han chê, ̀ ̣ ̉ ̉ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ do vây HS th ương găp kho khăn khi xac đinh cac yêu tô đay, đ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ́ ́ ường cao cuả ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ự biên đôi vê hinh hinh tam giac, hinh thang, đăc biêt la khi cac hinh nay co s ́ ̉ ̀ ̀ ̣ ́ ̣ dang, goc đô quan sat. ́ ̣ ́ ưng cac quy tăc, công th Hai là: Hoc sinh không năm v ̃ ́ ́ ức, tinh chât toan ́ ́ ́ hoc̣ Ở tiêu hoc, viêc phat triên t ̉ ̣ ̣ ́ ̉ ư duy toan hoc cho HS đ ́ ̣ ược găn liên v ́ ̀ ới viêc̣ ̣ ̣ vân dung cac quy tăc, công th ́ ́ ưc, tinh chât toan hoc thông qua giai cac bai toan ́ ́ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̀ ́ ́ ơi văn. Do đăc điêm nhân th co l ̀ ̣ ̉ ̣ ức cua HS tiêu hoc la nhân th ̉ ̉ ̣ ̀ ̣ ức cam tinh con ̉ ́ ̀ ́ ưu thê trong khi cac quy tăc, công th chiêm ́ ́ ́ ức, tinh chât toan hoc lai mang tinh ́ ́ ́ ̣ ̣ ́ 9
́ ́ ̀ ựu trượng cao nên HS găp rât nhiêu kho khăn khi vân dung vao khai quat va t ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ́ ̀ ơi HS co năng l giai toan, nhât la v ́ ́ ực hoc trung binh yêu. Biêu hiên la cac em ̣ ̀ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ̀ ̃ ̃ ̣ ́ ươc tinh, nhâm lân khi vân dung công th con dê lân lôn cac b ́ ́ ̀ ̃ ̣ ̣ ức tinh diên tich ́ ̣ ́ ̣ ́ ̣ xung quanh, diên tich toan phân hinh hôp ch ̀ ̀ ̀ ữ nhât hoăc hinh lâp ̣ ̣ ̀ ̣ hinh lâp ̀ ̣ phương. Sự han chê con biêu hiên yêu năng l ̣ ́ ̀ ̉ ̣ ́ ực khi vân dung cac công th ̣ ̣ ́ ức ́ ̣ toan hoc. Đo la cac bai toan ng ́ ̀ ́ ̀ ́ ược lai v ̣ ơi nh ́ ưng gi đa hoc(HS dê dang tim ̃ ̀ ̃ ̣ ̃ ̀ ̀ được diên tich hinh thang khi biêt đay l ̣ ́ ̀ ́ ́ ơn, đay be va chiêu cao t ́ ́ ́ ̀ ̀ ương ưng, ́ nhưng lai không tinh đ ̣ ́ ược chiêu cao hinh thang khi biêt diên tich va sô đo đay ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̀ ́ ́ lơn, đay be hoăc tim đ ́ ́ ́ ̣ ̀ ược diên tich tam giac khi biêt đay, chiêu cao nh ̣ ́ ́ ́ ́ ̀ ưng laị ́ ược đay khi biêt diên tich va chiêu cao t không tinh đ ́ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ương ứng). ̣ Ba là: Hoc sinh năm không v ́ ững phương phap giai cac bai toan c ́ ̉ ́ ̀ ́ ơ ban ̉ ̉ ̀ ̣ ̀ ương phap giai cac bai toan c Cach giai hay con goi la ph ́ ́ ̉ ́ ̀ ́ ơ ban gi ̉ ữ vi tri ̣ ́ ̣ ̉ ́ ́ ơi văn vi phân l quan trong trong giai toan co l ̀ ̀ ̀ ớn cac bai toan trong sach giao ́ ̀ ́ ́ ́ ̉ ̣ ̀ ược xây dựng từ cac bai toan c khoa tiêu hoc đêu đ ́ ̀ ́ ơ ban. HS không năm v ̉ ́ ững phương phap giai cac bai toan c ́ ̉ ́ ̀ ́ ơ ban thi kho co thê giai quyêt tron ven cac bai ̉ ̀ ́ ́ ̉ ̉ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ́ ̀ ̉ ̉ ược cac bai tâp ma cac tinh huông tâp trong sach giao khoa va không thê giai đ ́ ̀ ̣ ̀ ́ ̀ ́ ̃ ́ ́ ̉ đa co biên đôi. Trong thực tê, không it HS đa không năm v ́ ́ ̃ ́ ững phương phap giai cac bai ́ ̉ ́ ̀ ́ ơ ban. Biêu hiên la không nh toan c ̉ ̉ ̣ ̀ ớ hoăc lân lôn gi ̣ ̃ ̣ ữa cac dang toan(tinh diên ́ ̣ ́ ́ ̣ ́ ̀ ̣ tich xung quanh hinh hôp ch ữ nhât lân sang tinh diên tich toan phân hoăc nhâm ̣ ̃ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̣ ̀ sang công thưc tinh thê tich). Khi hoc dang toan m ́ ́ ̉ ́ ̣ ̣ ́ ơi thi lai quên dang toan cu, ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̃ ̣ do vây HS th ương măc sai lâm ngay t ̀ ́ ̀ ừ bước giai đâu tiên. ̉ ̀ Bốn là: Hoc sinh yêu ki năng chuyên môt bai toan vê dang toan c ̣ ́ ̃ ̉ ̣ ̀ ́ ̀ ̣ ́ ơ ban ̉ Chương trinh toan 5, cac bai toan đ ̀ ́ ́ ̀ ́ ược xây dựng từ cac bai toan c ́ ̀ ́ ơ ban ̉ nhưng co s ́ ự thay đôi điêu kiên đê tăng đô kho nh ̉ ̀ ̣ ̉ ̣ ́ ư tăng yêu tô, đai l ́ ́ ̣ ượng. Vi ́ ̣ ̉ ̣ ́ ̀ ự tham gia cua 2 đông t du trong toan chuyên đông đo la s ́ ̉ ̣ ừ va xuât phat va kêt ̀ ́ ́ ̀ ́ ̉ ̣ ở nhưng th thuc chuyên đông ́ ̃ ơi điêm khac nhau. Do không nhân ra cac dâu hiêu ̀ ̉ ́ ̣ ́ ́ ̣ ̉ ̣ ́ ự tương đông cua bai toan biên đôi v ban chât nên HS không nhân thây s ́ ̀ ̉ ̀ ́ ́ ̉ ới bai ̀ 10
́ ơ ban, vi vây HS không co kha năng chuyên bai toan vê dang c toan c ̉ ̀ ̣ ́ ̉ ̉ ̀ ́ ̀ ̣ ơ ban đê ̉ ̉ ̉ giai. ̣ ́ ́ ́ ức cân thiêt vê logic Năm là: Hoc sinh thiêu cac kiên th ̀ ́ ̀ ̉ ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ Khi giai toan đoi hoi HS phai suy luân. Qua trinh suy luân rât cân đên ́ ́ ̀ ́ ̀ ́ nhưng kiên th ̃ ́ ưc vê logic, đăc biêt la cac quy tăc suy luân logic. Thông th ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ường ̣ môt bai toan chung ta phân tich ng ̀ ́ ́ ́ ược từ dươi lên rôi trinh bay bai giai t ́ ̀ ̀ ̀ ̀ ̉ ừ trên xuông. HS th ́ ương yêu ki năng phân tich gogic nay. Khi đ ̀ ́ ̃ ́ ̀ ứng trước môt bai co ̣ ̀ ́ lơi văn, HS th ̀ ương vân dung môt cach may moc nh ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ́ ưng gi đa hoc đ ̃ ̀ ̃ ̣ ược mà ̣ ̣ không cân suy nghi vi sao ta vân dung công th ̀ ̃ ̀ ức nay ma không vân dung công ̀ ̀ ̣ ̣ thưc, quy tăc kia, vi sao ta giai theo cach nay ma không giai theo cach kia. S ́ ́ ̀ ̉ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ự ́ ̣ ́ ưc logic con la nguyên nhân cua nh thiêu hut kiên th ́ ̀ ̀ ̉ ững sai lâm khi HS trinh ̀ ̀ ́ ́ ơi giai. bay phep tinh, l ̀ ̀ ̉ ̣ ́ ̀ ́ ừ va ki năng s Sáu là: Han chê vê vôn t ̀ ̃ ử dung tiêng Viêt ̣ ́ ̣ Sự han chê vê vôn t ̣ ́ ̀ ́ ừ va ki năng s ̀ ̃ ử dung tiêng Viêt con gây nên nhiêu ̣ ́ ̣ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̉ ơi cho cac phep tinh. Vi vây, trong qua kho khăn cho HS khi cac em đăt câu tra l ̀ ́ ́ ́ ̀ ̣ ́ ̣ trinh day GV cân trau dôi ngôn ng ̀ ̀ ̀ ữ diên đat cho cac em, đăc biêt la ngôn ng ̃ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ ư ̃ ̃ ̣ ̀ ́ ̣ diên đat vê toan hoc. 2.3.2. Biện phap 2 ́ : Giáo viên huơng dân hoc sinh năm v ́ ̃ ̣ ́ ưng cac kiên ̃ ́ ́ thưc vê môn Toan ́ ̀ ́ Môt trong nh ̣ ưng nguyên nhân chu yêu cua cac sai lâm la do trinh đô con ̃ ̉ ́ ̉ ́ ̀ ̀ ̀ ̣ ̀ non yêú , trong đo co thê la HS không năm v ́ ́ ̉ ̀ ́ ững kiên th ́ ức cơ ban vê môn Toan. ̉ ̀ ́ ̣ ̣ ̃ ̣ ̣ ưu y:́ Do vây trong qua trinh day, tôi đa đăc biêt l ́ ̀ ́ ́ ưng cac kiên th Giup HS năm v ̃ ́ ́ ức vê môn Toan gop phân han chê nh ̀ ́ ́ ̀ ̣ ́ ững sai ̣ ̉ ̉ lâm ma HS găp phai trong giai toan. ̀ ̀ ́ ̉ ́ ̃ ̉ ức cac hoat đông day hoc nhăm tich c Đê tranh cac sai lâm, tôi đa tô ch ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ực ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ ́ ức băng chinh hoa hoat đông hoc tâp cua HS. HS chu đông tim toi năm kiên th ́ ̀ ̀ ́ ̀ ́ sưc “lao đông” cua minh. Đê lam đ ́ ̣ ̉ ̀ ̉ ̀ ược điêu đo thi viêc đôi m ̀ ́ ̀ ̣ ̉ ới phương phap ́ ̣ ̣ ̉ ̣ day hoc gop phân không nho trong viêc phong ng ́ ̀ ̀ ưa cac sai lâm cua HS. HS đa ̀ ́ ̀ ̉ ̃ 11
được thực hiên v ̣ ơi ph ́ ương phap day hoc m ́ ̣ ̣ ơi, khêu g ́ ợi tri sang tao, lam viêc ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̉ ́ ́ ̀ ̣ ́ ự tin, tao tâm thê v đôc lâp, phat hiên va giai quyêt vân đê môt cach t ̣ ́ ững vang. ̀ ̣ ̉ Cu thê: ̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̉ *Day tôt cac khai niêm toan hoc đê HS tranh đ ́ ́ ược sai lâm khi giai toan ̀ ̉ ́ Chương trinh toan tiêu hoc đ ̀ ́ ̉ ̣ ược xây dựng theo câu truc đông tâm, lây sô ́ ́ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̃ ́ ự mở rông theo cac hoc lam hat nhân, do vây cac khai niêm toan hoc cung co s ̣ ́ lơp(vi du: ́ ́ ̣ ở lơp 1,2,3 HS biêt đ ́ ́ ược khi đôi vi tri cac sô trong môt phep tinh ̉ ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ ́ ̣ ̉ ̉ công thi kêt qua không thay đôi. Nh ̀ ́ ưng lên lơp 4, viêc đôi chô cac sô trong ́ ̣ ̉ ̃ ́ ́ ̣ ́ ược goi tên: Tinh chât giao hoan cua phep công, va tôi cung phep tinh công đo đ ́ ́ ̣ ́ ́ ́ ̉ ́ ̣ ̀ ̃ ̉ ́ ̃ ̣ ừ “giao hoan” co nghia la đôi chô). Trong qua trinh giai thich cho HS ro cum t ́ ́ ̃ ̀ ̉ ̃ ́ ̀ ̉ ̣ ̃ ̣ ̣ ưu y cac vân đê co liên quan. Không it môi qua hê giang day, tôi đa đăc biêt l ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ́ ̣ giưa cac kiên th ̃ ́ ́ ức không được trinh bay trong sach giao khoa ma phai do GV ̀ ̀ ́ ́ ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ̃ ưu y cho HS: Hinh vuông cung cung câp. Chăng han khi hoc vê hinh hoc, tôi đa l ́ ̀ ̀ ́ ̀ ̃ la hinh ch ̀ ̀ ữ nhât, hinh vuông la tr ̣ ̀ ̀ ương h ̀ ợp đăc biêt cua hinh ch ̣ ̣ ̉ ̀ ữ nhât, hinh ̣ ̀ thoi. Vơi HS tiêu hoc, kiên th ́ ̉ ̣ ́ ưc th ́ ực tê trong đ ́ ơi sông hăng ngay cua cac em ̀ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̀ ̉ ́ ̀ ̣ con han hep, do vây dang toan vê ti sô phân trăm nhiêu HS găp kho khăn. Đê ̀ ́ ̉ giup HS v ́ ượt qua nhưng kho khăn, khi day vê dang toan nay, tôi đa ôn lai cho ̃ ́ ̣ ̀ ̣ ́ ̀ ̃ ̣ ́ ưc vê ti sô, nhân manh môi quan hê gi HS kiên th ́ ̀ ̉ ́ ́ ̣ ́ ̣ ữa ti sô v ̉ ́ ới ti sô phân trăm, ti ̉ ́ ̀ ̉ sô phân trăm v ́ ̀ ơi phân sô. Cac bai toan vê ti sô phân trăm th ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̀ ức chât la cac bai ́ ̀ ́ ̀ ́ ́ ̉ ́ ới cac bai toan liên quan đên kinh doanh tôi cung câp toan liên quan đên ti sô. V ́ ̀ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ̣ cho cac em cac khai niêm: ́ ương ưng v Vôn: t ́ ơi gia mua hay chi phi ban đâu ́ ́ ́ ̀ ̃ ơi): Băng gia ban tr Lai(l ̀ ̀ ́ ́ ừ gia mua ́ ́ ́ ̀ ̉ ́ ̀ ̃ Gia ban: Bao gôm ca vôn va lai Vơi môt sô bai toan co nôi dung th ́ ̣ ́ ̀ ́ ́ ̣ ực tê, HS phai hiêu ro y nghia cua ́ ̉ ̉ ̃ ́ ̃ ̉ ̣ ́ ừ: ngay công, kê hoach, chi tiêu,… môt sô t ̀ ́ ̣ ̉ 12
̣ ̣ ̉ ̀ ̃ ữa cac dang toan vê ti sô phân Đăc biêt đê giup HS không nhâm lân gi ́ ́ ̣ ́ ̀ ̉ ́ ̀ ̣ ́ ̣ ́ ư sau: trăm, tôi đa giup HS phân biêt cac dang toan nh ̃ ́ ̣ ̀ ̉ ́ ̀ ̉ Dang 1: Tim ti sô phân trăm cua hai số ̣ ̉ ̣ ́ Dang 2:Tim sô phân trăm cua môt sô ̀ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ́ ̀ ̉ Dang 3: Tim môt sô khi biêt môt sô phân trăm cua nó * Day cac quy tăc, công th ̣ ́ ́ ưc, tinh chât toan hoc ́ ́ ́ ́ ̣ Chương trinh tiêu hoc, cac quy tăc, công th ̀ ̉ ̣ ́ ́ ưc toan hoc nhin chung chi ́ ́ ̣ ̀ ̉ yêu câu HS nh ̀ ơ va biêt vân dung no vao qua trinh hoc tâp, không yêu câu ̀ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ̀ chưng minh cac tinh chât, quy tăc, công th ́ ́ ́ ́ ́ ức. GV cân giup HS hê thông lai cac ̀ ́ ̣ ́ ̣ ́ quy tăc, công th ́ ưc, tinh chât, …băng cac bang biêu, s ́ ́ ́ ̀ ́ ̉ ̉ ơ đô. Th ̀ ường xuyên kiêm ̉ tra cac quy tăc, công th ́ ́ ưc, tinh chât trong cac tiêt hoc. Chi co ôn tâp, cung cô ́ ́ ́ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ̉ ́ thương xuyên thi HS m ̀ ̀ ơi nh ́ ơ lâu, nh ́ ớ chinh xac nh ́ ́ ững gi minh đa đ ̀ ̀ ̃ ược hoc. ̣ *Ôn luyên, cung cô cho hoc sinh ph ̣ ̉ ́ ̣ ương phap giai cac bai toan điên ́ ̉ ́ ̀ ́ ̉ hinh ̀ ̣ Viêc thương xuyên ôn tâp va cung cô lai cac b ̀ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ́ ươc giai toan điên hinh se ́ ̉ ́ ̉ ̀ ̃ ́ ược sai lâm la lân lôn gi giup HS tranh đ ́ ̀ ̀ ̃ ̣ ữa cac dang toan. T ́ ̣ ́ ừ lơi giai môt bai ̀ ̉ ̣ ̀ ́ ̣ ̉ ̀ ợi y cho HS ph toan cu thê, GV cân g ́ ương phap giai cho môt bai toan t ́ ̉ ̣ ̀ ́ ương tự. ̣ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ương phap giai toan la viêc nên lam trong Viêc tông kêt va hê thông lai cac ph ́ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ược tiên hanh co kêt qua se giup qua trinh day hoc toan. Công viêc trên nêu đ ́ ̀ ́ ́ ̀ ́ ́ ̉ ̃ ́ ̣ ́ ược cac sai lâm trong khi giai toan. Cac dang toan điên hinh l HS han chê đ ́ ̀ ̉ ́ ́ ̣ ́ ̉ ̀ ơp 5 ́ la:̀ ̀ ́ ̀ ̣ + Tim sô trung binh công ́ ̉ ̀ ̣ ̉ + Tim hai sô khi biêt tông va hiêu cua hai sô đo ̀ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ̉ ̀ ̉ ́ ̉ + Tim hai sô khi biêt tông va ti sô cua hai sô đo ́ ́ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̉ ́ ̉ + Tim hai sô khi biêt hiêu va ti sô cua hai sô đo ́ ́ ̣ ̉ ̣ + Toan vê quan hê ti lê ́ ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̀ + Toan vê ti sô phân trăm ̉ ̣ + Toan vê chuyên đông đêu ́ ̀ ̀ 13
2.3.3. Biện phap 3 ́ : Trang bi cho hoc sinh ph ̣ ̣ ương phap tim toi bai ́ ̀ ̀ ̀ giai cho môt bai toan co l ̉ ̣ ̀ ́ ́ ơi văn ̀ Ở lơp 5, cac bai toan co l ́ ́ ̀ ́ ́ ơi văn đêu co dang điên hinh va đa co cach giai ̀ ̀ ́ ̣ ̉ ̀ ̀ ̃ ́ ́ ̉ được trinh bay t ̀ ̀ ương đôi ki trong sach giao khoa. Tuy nhiên, đê giai đ ́ ̃ ́ ́ ̉ ̉ ược từng ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ́ ́ ́ ̀ ̣ ̀ ̉ ̉ ́ ̣ ̀ ̣ bai toan cu thê môt cach chinh xac va khoa hoc đoi hoi phai co suy luân va vân ̣ ́ ưc môt cach sang tao ch dung kiên th ́ ̣ ́ ́ ̣ ứ không đơn thuân chi ap dung công th ̀ ̉ ́ ̣ ức ̣ ́ ́ ̀ ̣ ̀ ̀ ́ ̣ ường lôi chung khi giai môt môt cach may moc. Vân đê đăt ra la cân co môt đ ́ ́ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ́ ơi văn, Vi vây tôi đa h bai toan co l ̀ ̀ ̣ ̃ ướng dân HS th ̃ ực hiên cac b ̣ ́ ước giai nh ̉ ư sau: Bươc 1: ̣ ̣ ̃ ̀ ́ ́ ̣ ́ Đoc thât ki đê toan, xac đinh: Cai đa cho, cai cân tim ́ ̃ ́ ̀ ̀ Hương s ́ ự tâp trung suy nghi cua HS vao nh ̣ ̃ ̉ ̀ ưng t ̃ ư quan trong trong đê ̀ ̣ ̀ ́ ̉ ̉ ̣ ́ ừ cân thiêt trong đê. toan, phai hiêu môt sô t ̀ ́ ̀ Bươc 2: ́ Tom tăt bai toan ́ ́ ̀ ́ ́ ̉ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̀ ưng loai bai cu Co thê tom tăt bai toan băng nhiêu cach khac nhau tuy t ̀ ̣ ̀ ̣ ̉ ̀ ời, băng s thê: băng l ̀ ơ đô, băng ki hiêu, hinh ve,… ̀ ̀ ́ ̣ ̀ ̃ Bươc 3 ̀ ́ ̉ ̀ ̉ ́ : Phân tich bai toan đê tim cach giai: ́ ́ ̉ ́ ̀ ́ ̃ ướng dân HS tâp trung suy nghi vao câu Đê phân tich bai toan, tôi đa h ̃ ̣ ̃ ̀ ̉ ̉ ̉ ơi đ hoi cua bai toan. Muôn tra l ̀ ́ ́ ̀ ược câu hoi đo thi phai biêt nh ̉ ́ ̀ ̉ ́ ững gi hoăc lam ̀ ̣ ̀ nhưng phep tinh gi. Trong nh ̃ ́ ́ ̀ ưng cai cân phai biêt đo, cai nao đa co săn trong ̃ ́ ̀ ̉ ́ ́ ́ ̀ ̃ ́ ̃ ̉ ̀ ́ ̀ ược cai nay thi phai biêt nh đê toan, cai nao phai tim. Muôn tim đ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ững gi,… C ̀ ư ́ như vây ta phân tich ng ̣ ́ ược lên cho tới vân đê đa cho trong bai toan. ́ ̀ ̃ ̀ ́ Bươc 4 ̉ ̀ ́ ̀ ử lai kêt qua ́ :Giai bai toan va th ̣ ́ ̉ Dựa vao kêt qua phân tich ̀ ́ ̉ ́ ở bươc 3, xuât phat t ́ ́ ́ ừ những vân đê đa cho ́ ̀ ̃ trong bai toan, ta th ̀ ́ ực hiên cac phep tinh va tim ra đap sô. Cân chu y th ̣ ́ ́ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̀ ́ ́ ử lai sau ̣ khi lam xong t ̀ ưng phep tinh va kiêm tra lai đap sô. ̀ ́ ́ ̀ ̉ ̣ ́ ́ Bươc 5 ́ : Khai thac bai toan ́ ̀ ́ 14
Bươc nay danh cho HS kha gioi tim cac cach khac nhau va t ́ ̀ ̀ ́ ̉ ̀ ́ ́ ́ ̀ ự đăt cac bai ̣ ́ ̀ ́ ương tự vơi cac bai toan v toan t ́ ́ ̀ ́ ưa lam. ̀ ̀ 2.3.4. Biện phap 4 ́ : Ren cho hoc sinh co thoi quen t ̀ ̣ ́ ́ ự kiêm tra phat ̉ ́ hiên sai lâm trong giai toan. ̣ ̀ ̉ ́ ̉ ̣ HS tiêu hoc th ương băng long v ̀ ̀ ̀ ơi viêc tim ra đap sô cua bai toan ma ́ ̣ ̀ ́ ́ ̉ ̀ ́ ̀ ̉ ̣ ơi giai va nhât la phep tinh. Bên canh viêc không chu y đên khâu kiêm tra lai l ́ ́ ́ ̀ ̉ ̀ ́ ̀ ́ ́ ̣ ̣ hinh thanh thoi quen t ̀ ̀ ́ ự kiêm tra bai giai, tôi cung trang bi cho HS cac ph ̉ ̀ ̉ ̃ ̣ ́ ương ́ ̣ ́ ̣ ơi giai sai lâm. Cac sai lâm bôc lô b phap nhân biêt môt l ̀ ̉ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ởi cac dâu hiêu, tôi đa ́ ́ ̣ ̃ ̣ ̣ ̣ giup HS ki năng nhân biêt cac dâu hiêu quan trong sau đây: ́ ̃ ́ ́ ́ Dâu hiêu th ́ ̣ ứ nhât: ̉ ̀ ược mâu thuân v ́ Kêt qua tim đ ́ ̃ ơi th ́ ực tê. Cac bai toan ́ ́ ̀ ́ ́ ơi văn th co l ̀ ương đê câp đên nh ̀ ̀ ̣ ́ ững tinh huông gân gui va th ̀ ́ ̀ ̃ ̀ ực tê. ́ Ở đây, giả sử răng bai toan đa phu h ̀ ̀ ́ ̃ ̀ ợp với thựctê ma kêt qua mâu thuân v ́ ̀ ́ ̉ ̃ ới thực tê thi l ́ ̀ ời ̉ ̃ ường găp la: bô phân tim đ giai măc sai lâm. Cac mâu thuân th ́ ̀ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀ ược lai l ̣ ớn hơn ̉ ̉ ̣ tông thê hoăc ngược lai(sô HS n ̣ ́ ữ nhiêu h ̀ ơn tông sô HS toan tr ̉ ́ ̀ ương, sô san ̀ ́ ̉ ̉ ̣ ̉ ơn h phâm đat chuân l ́ ơn tông sô san phâm); tuôi con l ̉ ́ ̉ ̉ ̉ ơn h ́ ơn tuôi cha; tôc đô xe ̉ ́ ̣ may đi t ́ ới 100km/giơ,… ̀ Dâu hiêu th ́ ̣ ứ hai: Kêt qua tim đ ́ ̉ ̀ ược mâu thuân v ̃ ơi môt yêu tô nao đo ́ ̣ ́ ́ ̀ ́ trong đê bai. ̀ ̀ Dâu hiêu th ́ ̣ ư ba: ́ Sai đơn vi(danh sô) chăng han, bai toan yêu câu tim th ̣ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ̀ ̀ ời ̉ ̣ ̉ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ơn vi đo đô dai(quang đ gian cua môt chuyên đông ma đap sô lai la đ ̣ ̣ ̀ ̃ ường). ̉ Ngoai ra, khi giai toan ma không s ̀ ́ ̀ ử dung hêt d ̣ ́ ữ kiên đê bai thi cung co thê đa ̣ ̀ ̀ ̀ ̃ ́ ̉ ̃ măc sai lâm. ́ ̀ 2.3.5. Biện phap 5 ́ : Theo doi môt sai lâm cua hoc sinh khi giai toan co ̃ ̣ ̀ ̉ ̣ ̉ ́ ́ lơi văn qua cac giai đoan ̀ ́ ̣ ̣ * Giai đoan 1: Sai lâm ch ̀ ưa xuât hiên ́ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ́ ơn vi đo: Vi du: Giai toan liên quan đên cac đ ́ ̣ Tinh diên tich xung quanh ́ ̣ ́ va diên tich toan phân cua hinh hôp ch ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ̉ ̀ ̣ ữ nhât co chiêu dai 25dm, chiêu rông ̣ ́ ̀ ̀ ̀ ̣ 1,5m va chiêu cao 18dm. ̀ ̀ 15
̣ ̉ ́ ̣ ̣ ́ ́ ức bô môn Biên phap chu yêu trong giai đoan nay la trang bi tôt kiên th ́ ̀ ̀ ̣ ́ ưc vê ph toan, kiên th ́ ́ ̀ ương phap giai toan cho HS. Môt điêu cân l ́ ̉ ́ ̣ ̀ ̀ ưu y la ́ ̀ở giai ̣ ́ ̉ ự bao tr đoan nay, GV co thê d ̀ ́ ươc cac sai lâm, thê hiên qua nhăc nh ́ ́ ̀ ̉ ̣ ́ ở va l ̀ ưu ý ̉ ́ ơi HS. Chăng han cua GV đôi v ́ ̉ ̣ ở bai toan trên, tôi đa l ̀ ́ ̃ ưu y HS phai chuyên cac ́ ̉ ̉ ́ kich th ́ ươc vê cung môt đ ́ ̀ ̀ ̣ ơn vi đo la dm. ̣ ̀ ̣ ́ ̣ * Giai đoan 2: Sai lâm xuât hiên trong l ̀ ơi giai cua hoc sinh ̀ ̉ ̉ ̣ ̣ ̀ ̉ ̉ ́ ợp cac yêu câu: kip th Đây la giai đoan đoi hoi GV phai kêt h ̀ ́ ̀ ̣ ơi, chinh ̀ ́ ̣ xac va giao duc, cung v ́ ̀ ́ ̀ ơi s ́ ự tich c ́ ực hoa hoat đông hoc tâp cua HS đê vân ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ ̣ ̉ ́ ̀ ̣ ̉ dung cac hiêu biêt vê viêc kiêm tra l ́ ơi giai nhăm tim ra sai lâm, phân tich ̀ ̉ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ương giai quyêt. Tôi đa s nguyên nhân va tim h ́ ̉ ́ ̃ ử dung cac hinh th ̣ ́ ̀ ưc day hoc: ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ượng HS,…để day hoc phat hiên va giai quyêt vân đê, day hoc phân hoa đôi t ́ tim ra đ ̀ ược cac sai lâm. Ng ́ ̀ ược lai, nêu giai đoan nay, GV không kip th ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ơi phân ̀ ̀ ửa chưa cac sai lâm cua HS thi sai lâm se ngay cang trâm trong, anh tich va s ́ ̃ ́ ̀ ̉ ̀ ̀ ̃ ̀ ̀ ̀ ̣ ̉ hưởng sâu săc đên kêt qua day hoc. ́ ́ ́ ̉ ̣ ̣ Ở vi du trên, tôi phat hiên thây co HS sai(ch ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ ưa đôi cac sô đo vê cung ̉ ́ ́ ̀ ̀ đơn vi ma đa giai toan), tôi đa g ̣ ̀ ̃ ̉ ́ ̃ ợi y đê hoc sinh t ́ ̉ ̣ ự tim ra sai lâm cua minh đê ̀ ̀ ̉ ̀ ̉ HS sửa lai cho đung (Em kiêm tra lai xem cac sô đo đa cung đ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ́ ̃ ̀ ơn vi ch ̣ ưa?). Tôi ̃ ̉ ưc cho HS trong nhom ban trao đôi kiêm tra cheo. HS so sanh cach cung tô ch ́ ́ ̀ ̉ ̉ ́ ́ ́ ̀ ̉ ̀ ơi ban đê biêt minh đa sai lam bai cua minh v ̀ ́ ̣ ̉ ́ ̀ ̃ ở bước nao va tim cach s ̀ ̀ ̀ ́ ửa. Cuôí ̀ ́ ̣ cung, tôi nhân manh nhưng sai lâm ma HS măc phai, nhăc nh ̃ ̀ ̀ ́ ̉ ́ ở HS cach khăc ́ ́ ̣ phuc. ̣ ̀ ược phân tich va s * Giai đoan 3: Sai lâm đ ́ ̀ ửa chưã ̣ ̉ ̃ ược phân tich s Môt sai lâm cua HS tuy đa đ ̀ ́ ửa chưa vân co nguy c ̃ ̃ ́ ơ taí ̀ ̣ ̣ ̣ diên. Vi vây, trong qua trinh day hoc tôi th ̃ ́ ̀ ường xuyên theo doi đê kip th ̃ ̉ ̣ ời nhăć nhở cac em. ́ 2.3.6. Biện phap 6 ́ : Trau dôi vôn ngôn ng ̀ ́ ư cho HS ̃ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ớn trong qua trinh Môt HS hoc tôt môn Tiêng Viêt cung gop phân rât l ́ ̃ ́ ́ ̀ ̉ ́ ́ ơi văn cua HS. HS se biêt đăt câu l giai toan co l ̀ ̉ ̃ ́ ̣ ời giai chinh xac, khoa hoc, diên ̉ ́ ́ ̣ ̃ 16
̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̃ ̣ ̀ ́ ̃ ợi mở đê HS đat trôi chay, lâp luân chăt che, logic. Trong môt bai toan, tôi đa g ̉ tự đăt đ ̣ ược nhiêu l ̀ ơi giai khac nhau phu h ̀ ̉ ́ ̀ ợp vơi nôi dung bai toan. Tuy nhiên, ́ ̣ ̀ ́ tôi đa khuyên khich cac em l ̃ ́ ́ ́ ựa chon nh ̣ ưng l ̃ ơi giai ngăn gon nhât, hay nhât. ̀ ̉ ́ ̣ ́ ́ 2.4. HIỆU QUẢ GIẢNG DẠY KHI ÁP DỤNG CÁC BIỆN PHÁP TRÊN Qua ứng dụng các biện pháp trên vào giảng dạy trong các tiết về giaỉ toan có l ́ ời văn ở lớp 5, tôi nhận thấy rằng kết quả học tập của học sinh trong năm học này có nhiều chuyển biến tích cực. HS đa dân dân han chê va khăc ̃ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ược cac sai lâm khi giai toan có l phuc đ ́ ̀ ̉ ́ ời văn, kể cả những học sinh chậm tiến bộ vốn rất lúng túng khi giai cac bai toan. ̉ ́ ̀ ́ ̉ Bang 2 ̉ ̉ ́ ̉ ơp tôi giang day vao cuôi năm nh : Thông kê kêt qua giai toan cua l ́ ́ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ư ̉ sau (quy thang điêm 2/10) 1,8 2,0 1,4 dươí 1,0 dươí Dưới 1,0 SL/điểm 1,8 1,4 SL TL SL TL SL TL SL TL 24 14 58,3% 7 29,2% 3 12,5% 0 ̉ Bang 3 : Điểm kiểm tra toan cuôi năm: ́ ́ 9 10 7 8 5 6 Dưới 5 SL/điểm SL TL SL TL SL TL SL TL 24 15 62,5% 7 29,2% 2 8,3% 0 3. PHẦN KẾT LUẬN 3.1. Ý nghĩa của sáng kiến Phat hiên va giup HS s ́ ̣ ̀ ́ ửa chưa đ ̃ ược những sai lâm khi giai toan co l ̀ ̉ ́ ́ ơì ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ưc y nghia. Nêu GV năm băt đ văn la môt viêc lam hêt s ́ ́ ̃ ́ ́ ́ ược cac sai lâm phô ́ ̀ ̉ ́ ̉ ̉ biên cua HS khi giai toan, đông th ́ ̀ ơi biêt phân tich va s ̀ ́ ́ ̀ ử dung cac biên phap va ̣ ́ ̣ ́ ̀ hinh th ̀ ưc day hoc thich h ́ ̣ ̣ ́ ợp thi chăc chăn năng l ̀ ́ ́ ực giai toan cua HS se đ ̉ ́ ̉ ̃ ược ̉ ̣ ̃ ̣ ̣ ̀ ̉ ư duy tri tuê, t cai thiên ro rêt. Viêc lam nay giup cac em phat triên t ̀ ́ ́ ́ ́ ̣ ư duy phân ̀ ̉ tich va tông h ́ ợp, khai quat hoa, tr ́ ́ ́ ưu t ̀ ượng hoa, ren luyên tôt ph ́ ̀ ̣ ́ ương phap ́ ̣ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̃ ̣ logic. Do vây co thê noi đây la môt nhiêm vu quan trong cua môi môt giao viên ́ ̣ ̉ ̣ ́ ́ ơi văn co hiêu qua se giup cac em tr chung ta. Viêc giang day toan co l ́ ̀ ́ ̣ ̉ ̃ ́ ́ ở thanh ̀ 17
nhưng con ng ̃ ươi linh hoat, sang tao, lam chu trong moi linh v ̀ ̣ ́ ̣ ̀ ̉ ̣ ̃ ực va trong cuôc ̀ ̣ sông th ́ ực tê hăng ngay. ́ ̀ ̀ Nhưng kêt qua ma tôi thu đ ̃ ́ ̉ ̀ ược trong qua trinh nghiên c ́ ̀ ứu không phai la ̉ ̀ mơi so v ́ ơi kiên th ́ ́ ức chung vê môn toan ̀ ́ ở bâc tiêu hoc, song la cai m ̣ ̉ ̣ ̀ ́ ới đôi v ́ ới ̉ ban thân tôi. Trong qua trinh nghiên c ́ ̀ ưu, tôi đa phat hiên va rut ra nhiêu điêu li ́ ̃ ́ ̣ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̀ ̣ ̀ ương phap day hoc. Tôi t thu vê nôi dung va ph ́ ̣ ̣ ự cam thây minh đ ̉ ́ ̀ ược bôì dương thêm long kiên tri, nhân nai, s ̃ ̀ ̀ ̃ ̣ ự ham muôn, long say mê trong công viêc ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ự tươi sang cho HS. day hoc nhăm đem lai s ̀ ́ Qua một thời gian thực hiện, tôi nhận thấy rằng ki năng giai toan cua HS ̃ ̉ ́ ̉ được cai thiên nhi ̉ ̣ ều so với khi chưa áp dụng. Tôi thiết nghĩ rằng các biện ̉ pháp cua tôi đưa ra có thể áp dụng các lớp ở trường tôi nói riêng và các trường trên địa bàn toàn huyện nói chung. 3.2. Những kiến nghị đề xuất ̉ Cac kêt qua nghiên c ́ ́ ứu co thê đ ́ ̉ ược mở rông sang cac chu đê toan hoc ̣ ́ ̉ ̀ ́ ̣ ́ ư: nghiên cưu cac sai lâm c khac nh ́ ́ ̀ ủa HS khi thực hiên cac phep tinh công, tr ̣ ́ ́ ́ ̣ ừ, ́ ̣ ̉ ̉ ́ ́ ̣ ượng,... nhân, chia sô thâp phân, chuyên đôi cac sô đo đai l ̣ ́ ̣ ̀ ửa chưa cac sai lâm cua HS khi giai toan cân đ Viêc phat hiên va s ̃ ́ ̀ ̉ ̉ ́ ̀ ược moị GV quan tâm theo doi va tiên hanh th ̃ ̀ ́ ̀ ương xuyên, kiên tri, co biên phap phu ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̀ hợp vơi t ́ ưng đôi t ̀ ́ ượng, co nh ́ ư vây m ̣ ới co thê đat đ ́ ̉ ̣ ược kêt qua nh ́ ̉ ư mong đợi. Trên đây là một số biện pháp nhằm hạn chế và sửa chữa một số sai lầm của học sinh trong giải toán có lời văn mà tôi đã nghiên cứu và thực hiện vào dạy học Toán ở lớp tôi có hiệu quả. Kính mong nhận được những ý kiến đóng góp của hội đồng khoa học các cấp để sáng kiến được đưa vào thực hiện có hiệu quả cao. Xin chân thành cảm ơn ! 18