Xác định tỉ lệ biểu hiện protein MUM1, CD10, BCL2, BCL6, C‐MYC trong u lymphô không hodgkin lan tỏa tế bào B lớn, CD20 dương tính

Chia sẻ: Trần Thị Hạnh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định tỉ lệ biểu hiện Bcl2, BCl6, CD10, C‐myc, MUM1 trong u lymphô tế bào B lớn đồng thời xác định tỉ lệ phân nhóm tế bào B trung tâm mầm và phân nhóm u lymphô hai yếu tố và u lymphô ba yếu tố.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xác định tỉ lệ biểu hiện protein MUM1, CD10, BCL2, BCL6, C‐MYC trong u lymphô không hodgkin lan tỏa tế bào B lớn, CD20 dương tính

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 5 * 2013 XÁC ĐỊNH TỈ LỆ BIỂU HIỆN PROTEIN MUM1, CD10, BCL2, BCL6, C‐MYC TRONG U LYMPHÔ KHÔNG HODGKIN LAN TỎA TẾ BÀO B LỚN, CD20 DƯƠNG TÍNH Phan Đặng Anh Thư*, Lê Thanh Tú**, Võ Thị Thúy Quyên**, Chu Lê Ngọc Hiếu**, Lê Văn Hùng** TÓM TẮT Đặt vấn đề: Theo phân loại mới về u lymphô của Tổ chức y tế thế giới (WHO), u lymphô tế bào B lớn được phân thành các phân nhóm tế bào B trung tâm mầm và tế bào B không trung tâm mầm dựa trên biểu hiện của các yếu tố trung tâm mầm ‐ CD10, Bcl6 và không trung tâm mầm ‐ MUM1. U lymphô hai yếu tố và ba yếu tố là phân nhóm u lymphô tế bào B lớn có kiểu hình trung gian giữa u lymphô tế bào B lớn điển hình và u lymphô Burkitt, là nhóm u lymphô có độ ác tính cao và có bất thường chuyển đoạn gen C‐myc, Bcl2, Bcl6. U lymphô tế bào B trung tâm mầm có tiên lượng sống tốt hơn các nhóm u lymphô khác, trong khi u lymphô hai yếu tố và ba yếu tố có tiên lượng sống rất thấp. Mục tiêu nghiên cứu: xác định tỉ lệ biểu hiện Bcl2, BCl6, CD10, C‐myc, MUM1 trong u lymphô tế bào B lớn đồng thời xác định tỉ lệ phân nhóm tế bào B trung tâm mầm và phân nhóm u lymphô hai yếu tố và u lymphô ba yếu tố. Phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu thống kê mô tả 45 trường hợp u lymphô tế bào B lớn có CD20 dương tính tại bệnh viện Truyền máu Huyết học Tp. Hồ Chí Minh. Kết quả: Biểu hiện Bcl2, Bcl6, CD10, C‐myc, MUM1 lần lượt là 66,7%, 13,3%, 8,9%, 73,3%, 51,1%. Tỉ lệ u lymphô biểu hiện hai yếu tố (C‐myc+/Bcl2+ và C‐Myc+/ Bcl6+) là 17,7%, u lymphô biểu hiện ba yếu tố (C‐ myc+/Bcl2+/Bcl6+) là 4,4%. Nhóm u tế bào B trung tâm mầm (GCB) là 11,1%, nhóm u tế bào B không trung tâm mầm là 88,9%. Không có mối tương quan giữa các yếu tố Bcl2, Bcl6, CD10, C‐myc, MUM1 và các đặc điểm hình thái giải phẫu bệnh và các phân nhóm hai yếu tố, ba yếu tố, tế bào B trung tâm mầm và tế bào B không trung tâm mầm. Kết luận: Tỉ lệ nhóm tế bào B trung tâm mầm (GCB) là 11,1%, thấp hơn nghiên cứu của thế giới, và thường có hình thái nhân thuộc nhóm nguyên tâm bào. U lymphô hai yếu tố và ba yếu tố có tỉ lệ 17,7% và 4,4%, không có mối liên quan với các đặc điểm giải phẫu bệnh. Từ khóa: U lymphô hai yếu tố, U lymphô ba yếu tố, tế bào B trung tâm mầm, tế bào B không trung tâm mầm, Bcl2, Bcl6, C‐myc, CD10, MUM1 ABSTRACT EXPRESSION OF PROTEIN MUM1, CD10, BCL2, BCL6, C‐MYC IN LARGE B CELL LYMPHOMA WITH CD20 POSITIVITY Phan Dang Anh Thu, Le Thanh Tu, Vo Thi Thuy Quyen, Chu Le Ngoc Hieu, Le Van Hung * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ No 5 ‐ 2013: 112 ‐ 118 Background: In the updated classification for mature B cell lymphoma by the World Health Organization (WHO), diffuse large B cell lymphoma (DLBCL) was classified into several subtypes based on gene expression * Bộ môn Giải phẫu bệnh, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh ** Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Truyền Máu ‐ Huyết học Tp Hồ Chí Minh Tác giả liên lạc: Ths.Bs.Phan Đặng Anh Thư 112 . ĐT: 0947877908 Email: phandanganhthu@yahoo.com Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 5 * 2013 Nghiên cứu Y học profiling. One of these approaches defined 2 subgroups of DLBCL based on the expression of the germinal center markers CD10 or Bcl6 and the postgerminal center marker MUM1. The germinal center B‐cell‐like type (GCB) shows favorable outcome compared to the non‐germinal B‐cell‐like type (non GCB). Double hit lymphoma or Triple hit lymphoma is a novel category of DLBCL with features intermediate between DLBCL and Burkitt lymphoma, which represents very poor outcome and carries MYC translocation with BCL2 translocation or/and BCL6 translocation. Aims: To identify the expression of protein Bcl2, BCl6, CD10, C‐myc, and MUM1 in large B cell lymphoma and to identify the ratio of the germinal center B‐cell‐like subtype as well as subtypes of lymphoma with expression of 2 markers (C‐myc, Bcl2 or C‐myc, Bcl6) and 3 markers (C‐myc, Bcl2, Bcl6). Patients and Methods: A descriptive study of 45 cases of large B cell lymphoma with CD20 positivity diagnosed at Blood transfution hematology Hospital ‐ Ho Chi Minh city. Results: In our series, the expression of Bcl2, Bcl6, CD10, C‐myc, MUM1 is 66.7%, 13.3%, 8.9%, 73.3%, and 51.1%. Ratio of lymphoma with expression of C‐myc+/Bcl2+ and C‐Myc+/ Bcl6+ is 17.7%; whereas lymphoma with expression of C‐myc+/Bcl2+/Bcl6+ is 4.4%. The germinal center B cell subtype appeared 11.1%; whereas the non‐germinal B cell type appeared 88.9%. No correlation among these factors were found. Keywords: Diffuse large B cell lymphoma, DLBCL, double hit lymphoma, triple hit lymphoma, the germinal center B‐cell‐like type, the non‐germinal B‐cell‐like type. thường cả ba nhóm gen MYC, Bcl2, Bcl6 (Triple ĐẶT VẤN ĐỀ Hit Lymphoma ‐ TH Lymphoma). Những năm U lymphô lan tỏa tế bào to B lớn CD20 gần đây, nhiều công trình nghiên cứu trên thế dương tính là u lymphô không Hodgkin thuộc giới về u lymphô đơn yếu tố, u lymphô hai yếu loại tiến triển nhanh, độ ác cao, chiếm khoảng tố, u lymphô ba yếu tố cho thấy bệnh nhân u 36% các trường hợp u lymphô không Hodgkin lymphô tế bào B lớn hai yếu tố, U lymphô ba mới mắc(15), và đáp ứng rất thuận lợi với điều trị yếu tố điều trị bằng phác đồ RCHOP có thời R‐CHOP, tỉ lệ sống còn sau 5 năm là 80% ‐ 50% gian sống tòan bộ (OS) tại thời điểm 12 tháng là tùy thuộc chỉ số tiên lượng quốc tế (IPI)(10). Các 20% và 0 % tương ứng(11). bất thường về gen phổ biến nhất trong loại u Hiện nay dựa vào biểu hiện gen và hoá mô lymphô này gồm rối loạn tái sắp xếp các gen: miễn dịch với các dấu ấn CD10, Bcl6, MUM1 có gen Bcl2 chuyển đoạn t(14;18)(q21;q34) tỉ lệ 12% thể phân nhóm phân tử tế bào u lymphô tế bào ‐ 30%(8), gen Bcl6 (tại nhiễm sắc thể 3q27) chiếm B lớn thành nhóm tế bào B trung tâm mầm 35% trường hợp(2), và gen MYC chuyển đoạn (GCB ‐ tế bào u biểu hiện CD10, Bcl6) và nhóm t(8;14)(q24;q32) tại vùng 8q24 kế cận locus IgH tế bào B không trung tâm mầm (non‐GCB ‐ tế nằm trên nhiễm sắc thể 14q32, có xuất độ 15% bào u không biểu hiện CD10, Bcl6 nhưng biểu trong u lymphô tế bào B lớn(4). hiện MUM1). Một số nghiên cứu cho thấy các u U lymphô tế bào B lớn với bất thường gen lymphô tế bào B lớn với biểu hiện tế bào B trung MYC có thể kết hợp hoặc không với một trong tâm mầm có diễn tiến lâm sàng thuận lợi hơn hai bất thường gen Bcl2 hoặc gen Bcl6 nhưng các u lymphô với biểu hiện tế bào B không trung cũng có thể kết hợp với cả hai bất thường gen tâm mầm(5,9). này được gọi là thể u lymphô đơn yếu tố ‐ chỉ Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá tỉ lệ bất thường gen MYC (Simple Hit Lymphoma ‐ tăng biểu hiện protein MUM 1, CD10, C‐MYC, SH lymphoma ), u lymphô hai yếu tố ‐ bất Bcl2, Bcl6, và các tổ hợp protein trong u lymphô thường gen MYC và gen Bcl2 hoặc bất thường tế bào B lớn, từ đó xác định tỉ lệ phân nhóm u gen MYC và gen Bcl6 (Double Hit Lymphoma ‐ lymphô tế bào B trung tâm mầm, u lymphô tế DH Lymphoma) và u lymphô ba yếu tố ‐ bất bào B biệt hóa ngoại biên, u lymphô hai yếu tố, u Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học 113 Nghiên cứu Y học lymphô ba yếu tố bằng phương pháp hóa mô miễn dịch. ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Nghiên cứu thống kê mô tả 45 trường hợp u lymphô lan tỏa tế bào to có biểu hiện CD20 dương tính tại bệnh viện Truyền Máu Huyết Học. Các trường hợp này đều được điều trị bằng phác đồ R‐CHOP và theo dõi định kỳ tại bệnh viện. Mẫu nghiên cứu là mô hạch hoặc mô tủy xương sinh thiết được chẩn đoán u lymphô tế bào to, có biểu hiện dương tính với CD20 sẽ được khảo sát mô bệnh học (ghi nhận kiểu nhân loại nguyên tâm bào, nguyên bào miễn dịch, loại hỗn hợp nguyên tâm bào và nguyên bào miễn dịch, các biến thể) trên tiêu bản nhuộm H&E và biểu hiện các dấu ấn Bcl2, Bcl6, C‐myc, CD10, MUM1 bằng phép nhuộm hóa mô miễn dịch. Quá trình nhuộm hóa mô miễn dịch được thực hiện trên các mẫu mô vùi paraffin với các kháng thể Bcl2 (dòng 124, DAKO), Bcl6 (dòng BG‐B6p, DAKO), c‐myc (Santa cruz), CD10 (DAKO), MUM1/IRF4 (Dako). Đánh giá biểu hiện MUM1, c‐Myc, Bcl6 trong nhân tế bào u và CD10, Bcl2 trong màng bào tương của tế bào u theo mức độ biểu hiện như sau: Âm tính (≤10% tế bào u dương tính) và dương tính (> 10% tế bào u dương tính) trong đó tăng biểu hiện khi >30% tế bào u dương tính (9). Số liệu được tổng hợp, phân tích và xử lý bằng phần mềm Excel 2007 và SPSS 15.0. Xét mối liên quan giữa các biến số bằng phép kiểm 2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đặc điểm chung của lô nghiên cứu Nghiên cứu 45 trường hợp u lymphô tế bào B lớn, cho thấy tỉ lệ nam/ nữ= 1/1, tuổi trung bình là 54,04 ± 17,5, tuổi nhỏ nhất 8 tuổi, tuổi lớn nhất 87 tuổi. Khảo sát kích thước nhân cho thấy nhóm nguyên tâm bào chiếm tỉ lệ 4 trường hợp (8,9%), nhóm nguyên bào miễn dịch 9 trường hợp (20%), nhóm hỗn hợp nguyên tâm bào và nguyên bào miễn dịch 17 trường hợp (37,8%), 114 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 5 * 2013 nhóm tế bào thoái sản (anaplastic) 15 trường hợp (33,3%). Trong 45 trường hợp khảo sát, 12 trường hợp có hoại tử u (26,7%), và 17 trường hợp phân bào nhiều (>50% tế bào u) 37,8% (Bảng 1). Bảng 1: Các đặc điểm của lô nghiên cứu Đặc điểm lô nghiên cứu Giới: Nam Nữ Tuổi trung bình >50 tuổi ≤ 50 tuổi Kiểu hình nhân Loại nguyên tâm bào Loại nguyên bào miễn dịch Loại hỗn hợp Loại tế bào thoái sản Hoại tử Phân bào >50% 50% tế bào u) là 15,5% (7/45), dương tính với CD10 là 8,9% (4/45 trường hợp), dương tính với MUM1 là 51,1% (23/45 trường hợp) (Bảng 2) (Hình 1). Xét mối tương quan giữa biểu hiện Bcl2, Bcl6, CD10, C‐myc, MUM1 với các đặc điểm tuổi, giới, mô bệnh học, hoại tử, phân bào: không có mối liên quan có ý nghĩa thống kê. Bảng 2: Tỉ lệ biểu hiện các dấu ấn Bcl2, Bcl6, CD10, C‐myc, MUM1 trong u lymphô tế bào B lớn Bcl2 Bcl6 C-myc CD10 MUM1 Dương 30 6 (13,3%) 33 4 (8,9%) 23 tính (66,7%) (73,3%) (51,1%) Âm tính 15 39 12 41 22 (33,3%) (86,7%) (26,7%) (91,1%) (48,9%) Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 5 * 2013 Nghiên cứu Y học Bcl2 dương tính Bcl6 dương tính CD10 dương tính MUM1 dương tính C‐myc dương tính Hình 1: Biểu hiện Bcl2, Bcl6, c‐myc, CD10, MUM1 trong u lymphô tế bào B lớn giữa các biểu hiện tổ hợp 2 yếu tố (C‐myc/Bcl2 Biểu hiện nhóm kết hợp hai yếu tố, ba yếu hoặc C‐myc/Bcl6) và tổ hợp 3 yếu tố (C‐ tố myc/Bcl2/Bcl6) với các đặc điểm tuổi, giới, mô Trong 45 trường hợp, khi xét biểu hiện của bệnh học, hoại tử, phân bào: không liên quan có các yếu tố C‐myc (> 50% tế bào u), Bcl2, Bcl6 cho ý nghĩa thống kê (Bảng 3). thấy tỉ lệ nhóm biểu hiện cùng lúc 2 yếu tố (C‐ Bảng 3: Tỉ lệ nhóm u lymphô biểu hiện hai yếu tố và myc/Bcl2) là 13,3% (6/45); (C‐myc/Bcl6) 4,4% u lymphô biểu hiện ba yếu tố (2/45); và biểu hiện cùng lúc 3 nhóm yếu tố (C‐ Số trường Tỉ lệ myc/Bcl2/Bcl6) 4,4% (2/45). Xét mối tương quan Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học 115 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 5 * 2013 Nghiên cứu Y học hợp 6 2 2 U lymphô biểu hiện C-myc, Bcl2 U lymphô biểu hiện C-myc, Bcl6 U lymphô biểu hiện C-myc, Bcl2, Bcl6 (%) 13,3 4,4 4,4 Tỉ lệ phân nhóm tế bào B trung tâm mầm (GCB) và tế bào B không trung tâm mầm (non‐ GCB) + CD10 + - + GCB (4 TH) MUM1 - Bcl6 - Non- GCB (5 TH) GCB (1 TH) Non- GCB (35 TH) Sơ đồ 1: Phân nhóm tế bào B trung tâm mầm và tế bào B hoạt hóa ngoại biên theo sự tăng biểu hiện các yếu tố CD10, Bcl6, MUM1 (sơ đồ Hans) (9). đặc điểm hóa mô miễn dịch và lâm sàng rất đa Kết quả nghiên cứu cho thấy tỉ lệ nhóm chỉ dạng, hiếm khi chỉ có một thực thể và được có tăng biểu hiện CD10 là 8,9% (4/45), nhóm âm phân thành nhiều phân nhóm theo phân loại tính với CD10 và Bcl6 (CD10 ‐/ Bcl6 ‐) 77,8% của tổ chức Y tế thế giới (WHO). Dựa trên hình (35/45); nhóm âm tính với CD10, MUM1, dương thái nhân, u lymphô tế bào B lớn phân thành các tính với Bcl6 (CD10‐/Bcl6 +/MUM1 ‐) 2,2% (1/45); nhóm nguyên tâm bào, nguyên bào miễn dịch, nhóm âm tính với CD10, dương tính với Bcl6, nhóm hỗn hợp nguyên tâm bào‐ nguyên bào MUM1 (CD10‐/Bcl6+/MUM1+) 11,1% (5/45). Với miễn dịch và nhóm tế bào thoái sản. Nghiên cứu kết quả như trên, theo sơ đồ Hans, nhóm tế bào của chúng tôi cho thấy phần lớn các trường hợp B trung tâm mầm (GCB) có tỉ lệ 11,1% (5/45) và là dạng thoái sản và hỗn hợp nguyên tâm bào‐ nhóm tế bào B không trung tâm mầm (non nguyên bào miễn dịch với tỉ lệ 33,3% và 37,8%. GCB) có tỉ lệ 88,9% (40/45) (Bảng 4). Xét mối Loại đơn thuần nguyên tâm bào thấp 8,9%. Các tương quan với các đặc điểm tuổi, giới, hoại tử, nghiên cứu của Oschiles (13) và Engelhard (7) cho phân bào, đặc điểm nhân, biểu hiện các dấu ấn thấy nhóm thuần nguyên tâm bào 21% và 13%. Bcl2, CD10: không có mối tương quan có ý nghĩa thống kê. Bảng 4: Tỉ lệ phân nhóm tế bào B trung tâm mầm (GCB) và tế bào B không trung tâm mầm (non‐ GCB) Nhóm tế bào B trung tâm mầm (GCB) Nhóm tế bào B không trung tâm mầm (non GCB) Số trường hợp 5 Tỉ lệ (%) 11,1 40 88,9 BÀN LUẬN U lymphô lan tỏa tế bào B lớn là u tân sinh của tế bào B trưởng thành, nhưng có hình thái, 116 Dựa trên bản chất tế bào, u lymphô lan tỏa tế bào B lớn còn được phân thành nhóm tế bào bào B trung tâm mầm (GCB) và nhóm tế bào B không trung tâm mầm (non GCB); trong đó phân nhóm tế bào B trung tâm mầm có tiên lượng tốt hơn phân nhóm tế bào B không trung tâm mầm và được phân nhóm dựa trên biểu hiện các dấu ấn của tế bào trung tâm mầm CD10, Bcl6, và dấu ấn của tế bào ngoài trung tâm mầm MUM1 theo sơ đồ phân loại của Hans và cộng sự(9) (sơ đồ 1). Nhóm u lymphô tế bào B trung tâm mầm được xác định khi biểu hiện CD10 và không biểu hiện MUM1. Các nghiên Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học