Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo tinh thần SSại hội XIII của Đảng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng" nhằm đánh giá thành tựu, chỉ ra hạn chế tìm ra phương hướng xây dựng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền trong thời gian tới là cần thiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo tinh thần SSại hội XIII của Đảng

Soá 01/2023 - Naêm thöù möôøi taùm CAÛ I CAÙ C H TÖ PHAÙ P XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM THEO TINH THẦN ĐẠI HỘI XIII CỦA ĐẢNG Ngô Hoàng Anh1 Trần Thị Thương2 Tóm tắt: Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân là yêu cầu khách quan, xuất phát từ vai trò của nhà nước pháp quyền trong kiến tạo một phương thức quản lý xã hội dân chủ và khoa học. Tại Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII (tháng 01-1994), lần đầu tiên Đảng ta chính thức đề cập việc “Xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân”. Tại kỳ họp thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (từ 03-09/10/2022) ra Nghị quyết chuyên đề về xây dựng Nhà nước pháp quyền, nhằm đánh giá thành tựu, chỉ ra hạn chế tìm ra phương hướng xây dựng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền trong thời gian tới là cần thiết. Từ khóa: Định hướng, Nhà nước pháp quyền, hạn chế, thành tựu. Nhận bài: 16/12/2022. Hoàn thành biên tập: 30/12/2022. Duyệt đăng: 05/01/2023. Abstract: Constructing a Socialist rule of law State of the people, by the people, for the people is an objective requirement which is derived from the role of the law-governed State in forming a democratic and scientific method of social management. At the Midterm National Delegate Conference (Term VII in January 1994), for the first time, our Party officially mentioned the “Constructing a Vietnamese State governed by laws of the people, by the people, for the people “. In the sixth session of the Communist Party Central Executive Committee, term XII, The Party (from 03-09/10/2022) issued a thematic resolution on building the Law-governed State in order to evaluate achievements and limitations to find a way to build and complete the law-governed state in the coming time. Keyword: Orientations, Rule of law state, limitations, achievements. Date of receipt: 16/12/2022. Date of revision: 30/12/2022. Date of approval: 05/01/2023. 1. Thành tựu và một số điểm còn tồn tại phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội quan nhà nước trong thực hiện các quyền lập chủ nghĩa Việt Nam pháp, hành pháp, tư pháp ngày càng rõ hơn và Cho đến nay, thực tiễn việc xây dựng Nhà có chuyển biến tích cực. nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam Tổ chức và hoạt động của Quốc hội có nhiều đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, phát đổi mới, chất lượng được nâng cao. Hoạt động huy dân chủ, bảo đảm quyền làm chủ của nhân của Chính phủ chủ động, tích cực, tập trung hơn dân được củng cố và mở rộng, phương thức dân vào quản lý, điều hành vĩ mô, tháo gỡ rào cản, chủ đại diện, dân chủ trực tiếp từng bước được phục vụ, hỗ trợ phát triển. Cải cách hành chính, hoàn thiện. Qua đó, đã phát huy vai trò tích cực, cải cách tư pháp có bước đột phá trên một số chủ động của nhân dân trong tham gia xây dựng lĩnh vực. Tổ chức bộ máy của tòa án nhân dân, Đảng, xây dựng Nhà nước, quản lý xã hội. viện kiểm sát nhân dân, cơ quan điều tra, cơ Hệ thống pháp luật đã được hoàn thiện một quan thi hành án, cơ quan bổ trợ tư pháp tiếp bước cơ bản, vai trò của pháp luật và việc thực tục được kiện toàn, chất lượng được nâng lên. thi pháp luật được chú trọng trong tổ chức, Bộ máy nhà nước được sắp xếp ngày càng hoạt động của Nhà nước và xã hội. Cơ chế tinh gọn, gắn với tinh giản biên chế; hoạt động 1 Tiến sỹ, Trường Chính trị tỉnh Kon Tum. 2 Thạc sỹ, Trường Chính trị tỉnh Kon Tum. 3
HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP hiệu quả hơn trước. Cải cách hành chính, cải Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa có mặt cách tư pháp trên một số lĩnh vực có nhiều bước chưa đáp ứng tốt yêu cầu phát triển kinh tế - xã đột phá. Nền hành chính quốc gia đã được cải hội và quản lý đất nước trong tình hình mới”5, cách theo hướng phục vụ nhân dân, phục vụ cụ thể: “Vấn đề đổi mới đồng bộ, phù hợp giữa doanh nghiệp. Tổ chức bộ máy của các cơ quan kinh tế với chính trị, văn hóa, xã hội, giữa đổi tư pháp, như tòa án nhân dân, viện kiểm sát mới kinh tế với đổi mới tổ chức và hoạt động nhân dân, cơ quan điều tra, cơ quan bổ trợ tư của bộ máy nhà nước có một số mặt còn lúng pháp tiếp tục được kiện toàn, chất lượng hoạt túng. Cơ chế kiểm soát quyền lực chưa hoàn động có tiến bộ, bảo vệ tốt hơn lợi ích của Nhà thiện; vai trò giám sát của nhân dân chưa được nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng phát huy mạnh mẽ. Hệ thống pháp luật còn một của nhân dân và doanh nghiệp. “Hoạt động của số quy định chưa thống nhất, chưa đáp ứng kịp Quốc hội trong việc thực hiện quyền lập hiến, thời yêu cầu thực tiễn. Chấp hành pháp luật lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng nhìn chung chưa nghiêm; kỷ cương phép nước của đất nước và giám sát tối cáo có nhiều đổi có nơi, có lúc còn bị xem nhẹ, xử lý vi phạm mới, chất lượng và hiệu quả được nâng cao”3. pháp luật chưa kịp thời, chế tài xử lý chưa đủ Cơ chế giám sát và phản biện xã hội bước đầu sức răn đe. Cải cách hành chính, cải cách tư phát huy hiệu quả trong việc góp phần xây dựng pháp chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển Đảng và Nhà nước. Cơ chế kiểm soát quyền lực đất nước. Tổ chức và hoạt động của chính nhà nước bên trong và bên ngoài được tăng quyền địa phương chưa đổi mới mạnh mẽ; chức cường. Có thể nói, từ sau Hiến pháp năm 2013 năng, nhiệm vụ phân cấp, phân quyền chưa thật đến nay, từ nhận thức đến tổ chức thực hiện, sự rõ ràng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động còn hạn kiểm soát quyền lực đã được coi trọng, góp chế...”6. phần làm trong sạch bộ máy của Đảng và Nhà 2. Định hướng xây dựng Nhà nước pháp nước... Những kết quả này được Đại hội XIII quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân của Đảng khẳng định: “Xây dựng Nhà nước dân, do Nhân dân, vì Nhân dân pháp quyền xã hội chủ nghĩa có nhiều tiến bộ, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của tổ chức bộ máy nhà nước tiếp tục được hoàn Đảng đã xác định rõ quan điểm “Tiếp tục xây thiện, hoạt động hiệu lực và hiệu quả hơn; bảo dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã đảm thực hiện đồng bộ các quyền lập pháp, hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân hành pháp và tư pháp”4. dân, vì Nhân dân do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ Bên cạnh những thành tựu đạt được, công trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị”7 ở cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nước ta giai đoạn 2021 – 2030. Hướng tới “xây nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã trong những năm qua cũng còn một số hạn chế, hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, bất cập mà Báo cáo Chính trị tại Đại hội XIII hoạt động hiệu lực, hiệu quả, vì nhân dân phục của Đảng chỉ ra cần phải khắc phục “Xây dựng vụ và vì sự phát triển của đất nước; tăng cường 3 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.72. 4 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.71. 5 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.89. 6 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.90. 7 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.174. 4
Soá 01/2023 - Naêm thöù möôøi taùm công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các tổ chức, cá kiểm soát quyền lực gắn với siết chặt kỷ luật, nhân trong bộ máy nhà nước đi đôi với nâng cao kỷ cương trong hoạt động của Nhà nước và của năng lực thực thi; xây dựng tổ chức bộ máy nhà cán bộ, công chức, viên chức; tiếp tục đẩy mạnh nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước quan liêu, tội phạm và tệ nạn xã hội” bằng các pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nâng cao năng định hướng cụ thể sau: lực, hiệu quả quản lý, điều hành và năng lực Một là, phát huy dân chủ, bảo đảm quyền kiến tạo phát triển, “Xác định rõ hơn vai trò, vị làm chủ của nhân dân. Văn kiện Đại hội đại trí, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các biểu toàn quốc lần thứ XIII đã chỉ rõ: “Thực cơ quan nhà nước, thực hiện tốt chức năng của hành và phát huy rộng rãi dân chủ xã hội chủ Nhà nước, giải quyết đúng đắn mối quan hệ nghĩa, quyền làm chủ và vai trò chủ thể của giữa Nhà nước, thị trường và xã hội”9. nhân dân; phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của dân tộc; củng cố, nâng cao niềm tin của nhân các cơ quan nhà nước cho phù hợp với điều kiện dân, tăng cường đồng thuận xã hội; tiếp tục đổi kinh tế - xã hội hiện nay, đặc biệt là “Tăng mới tổ chức, nội dung, phương thức hoạt động cường hiệu lực, hiệu quả các thiết chế thi hành của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - pháp luật, bảo đảm chấp hành pháp luật xã hội”. nghiêm minh”10 góp phần nâng cao chất lượng Hai là, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ hoạt động của bộ máy nhà nước. Xây dựng cơ thống pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật. chế vận hành của nhà nước pháp quyền xã hội Quán triệt những quan điểm có tính nguyên chủ nghĩa trên cơ sở hoàn thiện hệ thống pháp tắc là bảo đảm sự phù hợp giữa ý chí chủ quan luật, “đẩy mạnh việc hoàn thiện pháp luật gắn với yêu cầu khách quan trong xây dựng, hoàn với tổ chức thi hành pháp luật nhằm nâng cao thiện hệ thống pháp luật; bảo đảm tính dân chủ, hiệu lực, hiệu quả của Nhà nước pháp quyền xã pháp chế, khoa học trong xây dựng pháp luật; hội chủ nghĩa. Bảo đảm pháp luật vừa là công bảo đảm tính hiệu quả của việc điều chỉnh pháp cụ để Nhà nước quản lý xã hội, vừa là công cụ luật; đồng thời phải bảo đảm sự tương thích để nhân dân làm chủ, kiểm tra, giám sát quyền giữa pháp luật quốc gia với pháp luật quốc tế lực nhà nước. Quản lý đất nước theo pháp luật, mà Nhà nước đã tham gia ký kết hoặc gia nhập. đồng thời coi trọng xây dựng nền tảng đạo đức “Xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, kịp thời, xã hội”11. đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh Ðổi mới cơ chế thi hành pháp luật, gắn kết bạch, ổn định, lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với thực hiện chính đánh của người dân, doanh nghiệp làm pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện trọng tâm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, yêu cầu phát triển nhanh, bền vững”8. hiệu lực, hiệu quả. Hoàn thiện các quy định về Hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực nhà giải thích pháp luật. Phát triển nguồn nhân lực nước, đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu pháp luật, củng cố, kiện toàn tổ chức pháp chế, cực; tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, tổ chức làm công tác pháp luật trong các cơ tăng cường phân cấp, phân quyền, làm rõ chức quan nhà nước. 8 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.175. 9 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Sđd, tr.284-285. 10 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Sđd, tr.223. 11 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Sđd, tr.176. 5
HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP Ba là, tiếp tục đổi mới tổ chức, hoạt động tổng thể các đơn vị hành chính của quốc gia và của bộ máy nhà nước và tăng cường kiểm soát từng địa phương; xây dựng cơ chế, thể chế, quyền lực nhà nước. Trong đó, “tiếp tục đổi mới chính sách đặc thù thúc đẩy phát triển vùng, tổ chức và hoạt động của Quốc hội, bảo đảm liên kết vùng đủ mạnh, đáp ứng yêu cầu phát Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao ninh của đất nước. nhất”; “tăng tính chuyên nghiệp trong tổ chức Năm là, tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh phòng, và hoạt động của Quốc hội, trong thực hiện chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu và các chức năng lập pháp, quyết định những vấn đề biểu hiện tiêu cực khác. “Kiên quyết, kiên trì quan trọng của đất nước và giám sát tối cao”12; đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, lãng “xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ phí với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động nhân dân, dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, mạnh mẽ, triệt để hơn, hiệu quả hơn. Kết hợp hiện đại, trong sạch, vững mạnh, công khai, chặt giữa tích cực phòng ngừa với chủ động minh bạch”13; “xây dựng nền tư pháp Việt Nam phát hiện, xử lý nghiêm minh, kịp thời những chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm hành vi tham nhũng, lãng phí, bao che, dung minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ túng, tiếp tay cho tham nhũng, can thiệp, cản nhân dân”14; “xác định rõ hơn vai trò, vị trí, trở việc chống tham nhũng, lãng phí, không có chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các cơ vùng cấm, không có ngoại lệ...”16. quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền Sáu là, tăng cường tổng kết thực tiễn, lập pháp, hành pháp, tư pháp trên cơ sở các nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện hệ thống lý nguyên tắc pháp quyền, bảo đảm quyền lực nhà luận về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa nước là thống nhất, có sự phân công rành mạch, Việt Nam. Hoàn thiện lý luận về mối quan hệ phối hợp chặt chẽ và tăng cường kiểm soát giữa Đảng cầm quyền, Đảng lãnh đạo trong quyền lực nhà nước”15. điều kiện thượng tôn pháp luật; về mối quan hệ Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân chính, trọng tâm là nâng cao chất lượng đội dân làm chủ; về mối quan hệ giữa Nhà nước ngũ cán bộ, công chức, viên chức với ba trụ pháp quyền XHCN Việt Nam với nền kinh tế cột chính: Tổ chức bộ máy; công vụ, công thị trường định hướng XHCN, với dân chủ chức; hành chính điện tử và chuyển đổi số. XHCN, với công dân và với xã hội; về tổ chức Tiếp tục cải cách, nâng cao hiệu quả quản lý tài thực hiện quyền lực nhà nước trong nhà nước chính công, chất lượng dịch vụ công; sắp xếp pháp quyền XHCN để đảm bảo tính thống nhất, lại các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng nhưng đồng thời đảm bảo kiểm soát quyền lực tinh gọn, bảo đảm chất lượng, hiệu quả. Tiếp nhà nước; về vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ tục sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức cấp xã; nghiên cứu thí điểm sắp xếp đơn vị xã hội trong mối quan hệ với Nhà nước pháp hành chính cấp tỉnh phù hợp với quy hoạch quyền XHCN…/. 12 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.175. 13 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.176. 14 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.177. 15 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.174-175. 16 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2011, tr.193-194. 6