Bài giảng Đảm bảo chất lượng: Chương 6 - TS Hồ Thị Thu Nga

Chia sẻ: Sdfv Sdfv | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 6 Hệ thống ISO 9000 và ISO 14000, trình bày hệ thống tiêu chuẩn chung, phổ biến nhất, được thực hiện tại 887770 tổ chức của 61 nước trên thế giới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Đảm bảo chất lượng: Chương 6 - TS Hồ Thị Thu Nga

Chng 6 Gi i thi u chung H TH NG H th ng tiêu chu n ISO 9000 và ISO 14000 là các tiêu chu n chung ph bi n nh t, và ñư c th c ISO 9000 và ISO 14 000 hi n t i kho ng 887 770 t ch c c a 161 nư c. ISO 9000 ñ nh nghĩa “H th ng qu n lý ch t lư ng”, còn ISO 14000 ñ nh nghiã “H th ng qu n lý môi trư ng". Hi n nay các h th ng TC này ñang ñư c áp d ng r ng rãi trên toàn th gi i Download: http://www.tindatcorp.com/downloadiso.htm M t s h th ng qu n lý ch t lư ng M và châu Âu M : MIL-Q-9858A(1963), MIL-I-45208A(1981) (B Qu c phòng) UnitedKingdom: BS4891:1972 “A Guide to Quality ANSI Standard Z1.8-1971, Speciﬁcation of General Assurance” Requirements for a Quality Program UnitedKingdom BS5750-1979, Speciﬁcation for ANSI/ASQCZ1.15-1979, Generic Guidelines for Design, Manufacture, and Installation Quality Systems. France: AFNORNFX50-110, “Recommendations for a Các t ch c tiêu chu n c a M : System of Quality Management for the Use of The American National Standards Institute (ANSI) Companies” The American Society for Testing Materials France: AFNORNFX50-111, “Quality Assurance (ASTM) Systems for the Use of Companies” The American Society of Mechanical Engineers Germany: DIN55-355, “Basic Elements of Quality (ASME) Assurance Systems” The Institute of Electrical and Electronic Engineers (IEEE) 1
6.1. H th ng ISO 9000 Gi i thi u chung Canada CSAZ299-1978, “Quality Assurance Program Requirements” S gia tăng thương m i qu c t trong nh ng năm Norway NVS-S-1594, “Requirements of the 1980 t o ra m t nhu c u cho s phát tri n c a các Contractor’s Quality Assurance Program” tiêu chu n ph quát c a ch t lư ng, ñư c xem là South Africa SABS0157-1979, “Code of Practice c n thi t ñ cho các công ty có tài li u khách quan for Quality Management Systems” th c hành ch t lư ng c a h trên toàn th gi i. Australia AS1821-1975, “Suppliers Quality T ch c tiêu chu n qu c t (ISO) là m t t ch c Control System” qu c t mà m c ñích là thi t l p các th a thu n v tiêu chu n ch t lư ng qu c t . Hi n t i có các thành viên t 91 qu c gia tham gia. ISO 9000 ISO 9000 có 5 lo t tiêu chu n qu c t v qu n lý ch t lư ng. Đó là: Năm 1987 T ch c tiêu chu n qu c t (ISO) ñã xu t ISO 9000 — Tiêu chu n qu n lý và ñ m b o b n t p ñ u tiên v các tiêu chu n v qu n lý ch t ch t lư ng. lư ng ñư c g i là ISO 9000 nh m phát tri n và thúc ñ y tiêu chu n ch t lư ng qu c t . ISO 9001 — H th ng ch t lư ng: Ch t lư ng ISO 9000 bao g m m t b các tiêu chu n và quy trình trong thi t k c p gi y ch ng nh n cho các công ty. Khi nh n ñư c ISO 9002 — H th ng ch t lư ng: S n xu t và ch ng nh n ISO 9000, các công ty ch ng minh r ng h th c hi n. ñã ñ t tiêu chu n theo quy ñ nh c a tiêu chu n ISO. ISO 9003 —H th ng ch t lư ng: Th nghi m M c ñích c a lo t tiêu chu n ISO 9000 là ñ khuy n và ki m tra l n cu i khích các t ch c nghiên c u xây d ng chương trình ñ m b o qu n lý ch t lư ng. ISO 9004 — H th ng qu n lý và ñ m b o ch t lư ng 2
Sau lÇn so¸t xÐt thø hai vµo năm 2000, bé tiªu chuÈn ISO ISO 9000 9000:2000 ®−îc hîp nhÊt vµ chuyÓn ®æi cßn l¹i 4 tiªu chuÈn chÝnh sau: Trong tháng 12 năm 2000 nh ng thay ñ i l n ñ u tiên ISO 9000 ñã ñư c th c hi n, gi i thi u 3 tiêu chu n m i sau: • ISO 9000:2000 - H th ng qu n lý ch t lư ng cơ b n và các tiêu ISO 9000:2000 H th ng qu n lý ch t lư ng - Cơ chu n: Cung c p các thu t ng và ñ nh nghĩa ñư c s d ng s và t v ng trong các tiêu chu n. Đây là kh i ñi m cho s hi u bi t h th ng ISO 9001:2000 H th ng qu n lý ch t lư ng - Các tiêu chu n. • ISO 9001:2000 - H th ng qu n lý ch t lư ng- Yêu c u: Đây là yêu c u tiêu chu n ñư c s d ng cho vi c ch ng nh n h th ng qu n lý ISO 9004:2000 H th ng qu n lý ch t lư ng - ch t l ng c a m t công ty. Nó ñư c s d ng ñ ch ng minh Hư ng d n c i ti n các h th ng qu n lý ch t lư ng phù h p ñ ñáp ng yêu c u c a khách hàng. ISO 19011: 2002 Hư ng d n ñánh giá các h • ISO 9004:2000 - H th ng qu n lý ch t lư ng- H ng d n c i th ng qu n lý ch t lư ng và môi trư ng ti n ñ ñ t hi u qu : cung c p hư ng d n cho vi c thi t l p m t h th ng qu n lý ch t lư ng. Nó không ch t p trung ñáp ng yêu c u c a khách hàng mà còn c i thi n năng l c. B tiêu chu n ISO 9000 ñư c chuy n d ch thành tiêu chu n VN tương ng: 3 tiêu chu n b sung c a ISO 9000: TCVN ISO 9000:2000: mô t cơ s c a • ISO19011, Guidelines for Auditing HTQLCL và qui ñ nh thu t ng Management Systems TCVN ISO 9001:2000: qui ñ nh các yêu • ISO10012, Quality Assurance c u ñ i v i HTQLCL Requirements for Measuring Equipment TCVN ISO 9004:2000: hư ng d n xem xét hi u qu c a HTQLCL, m c ñích nh m c i ti n • ISO10015, Quality Management – k t qu th c hi n c a t ch c, th a mãn KH Guidelines for Training TCVN ISO 19011:2004: cung c p hư ng d n v ñánh giá h th ng qu n lý ch t lư ng và môi trư ng 3
5 báo cáo k thu t Các tiêu chu n c a các t ch c khác: • ISO 10006, Quality Management – Guidelines to ANSI/ASQ/Z1.11, The Application of ISO 9001 to Quality in Project Management Educational Institutions (Giáo d c) • ISO 10007, Quality Management –Guidelines for QS9000, Quality System Requirements - 1998 Conﬁguration Management (Automotive Industry Action Group). Năm 2000, • ISO10013, Guidelines for Developing Quality QS9000 ñư c thay th b i ISO/TS16949 c a Manuals nhóm công nghi p ô tô M và châu Âu • ISO/TR10014, Guidelines for Managing the AS9100: cho ngành hàng không Economics of Quality TL9000: cho ngành vi n thông • ISO/TR10017, Guidance on Statistical C 2 tiêu chu n trên ñ u d a trên cơ s ISO Techniques for ISO9001-1994 9001:1994 Các tiêu chu n ISO 9000 cung c p nhi u l i ích L i ích áp d ng ISO 9000 h u hình và vô hình như sau: 5. ISO giúp cho khách hàng ñ có chi phí th t c 1. T o ra l i th c nh tranh trong th trư ng toàn mua bán hi u qu . c u. 6. Các khách hàng khi mua hàng t các công ty có 2. Nh t quán v ch t lư ng, ISO giúp trong vi c ch ng ch ISO không c n t n kém nhi u vào ki m phát hi n s m s không phù h p ñ có th có tra và th nghi m. Đi u này s gi m chi phí ch t hành ñ ng kh c ph c. lư ng và th i gian s n xu t. 3. Tài li u th t c ch t lư ng làm tăng tính rõ ràng 7. Tăng năng su t. ñ i v i h th ng ch t lư ng. 8. Giúp cho vi c c i thi n ñ o ñ c và s tham gia 4. ISO 9000 ñ m b o ch t lư ng ñào t o ñ y ñ và c a công nhân. 9. M c ñ hài lòng công vi c s tăng hơn n a. thư ng xuyên cho t t c các thành viên c a t ch c. 4
10 nư c d n ñ u ch ng ch ISO 9000 (2009) H ng Nư c S ch ng nh n 1 Trung qu c 257076 2 Ý 130066 3 Nh t 68484 4 Tây ban nha 59576 5 Nga 53152 6 Đ c 47156 7 Anh 41193 8 nñ 37493 9 USA 28935 10 Hàn qu c 23400 5
H th ng qu n lý ch t lư ng theo TCVN ISO Mô hình c a h th ng qu n lý ch t lư ng d a 9001:2000 d a trên 8 nguyên t c qu n tr ch t trên quá trình: “ñ u vào – quá trình – ñ u ra” lư ng: Nguyên t c 1: Hư ng vào khách hàng H th ng QLCL c a m t t ch c ñư c mô hình Nguyên t c 2: Lãnh ñ o hóa d a trên quá trình chuy n hóa ñ u vào thành ñ u ra có giá tr gia tăng, bao g m 5 nhóm yêu Nguyên t c 3: S tham gia c a m i ngư i c u: Nguyên t c 4: Ti p c n theo quá trình Nhóm yêu c u 1: H th ng qu n lý ch t l ng Nguyên t c 5: Ti p c n theo h th ng ñ Nhóm yêu c u 2: Trách nhi m c a lãnh ñ o qu n lý Nhóm yêu c u 3: Qu n lý ngu n l c Nguyên t c 6: C i ti n thư ng xuyên Nhóm yêu c u 4: T o s n ph m / d ch v Nguyên t c 7: Ti p c n s ki n ñ ra quy t Nhóm yêu c u 5: Yêu c u v Đo l ng, phân ñ nh tích và c i ti n Nguyên t c 8: Quan h cùng có l i v i ngư i cung ng Mô hình h th ng qu n lý theo quá trình Sơ ñ qu n lý m t quá trình 1 2 3 5 4 6
H TH NG CH T LƯ NG H TH NG CH T LƯ NG Xây d ng HTQLCL d a trên ISO 9000 là m t công trình Quá trình ti p th - xác ñ nh nhu c u và h t s c ph c t p và ñòi h i r t nhi u thay ñ i. Ch t lư ng là chi n lư c nh m ñ t ñư c m c tiêu l i nhu n. mong ñ i c a khách hàng, các hành ñ ng và Đòi h i s ng h c a các nhà qu n lý và ý th c ñư c thành tích c a ñ i phương, duy t các ñ o ý nghĩa quan tr ng c a vi c xây d ng HTQLCL cho toàn b t ch c bao hàm t t c các quá trình c n thi t b o lu t, phân tích d li u, kh o sát th trư ng và ñ m hi u qu c a d ch v , quy t ñ nh v ch t lư ng ph c v khách hàng: tư v n v i t t c các t bào t ch c có nh Quá trình ti p th hư ng t i ch t lư ng. Quá trình thi t k Quá trình th c hi n Đ u ra là ñ c trưng d ch v xét ñ n các nhu Phân tích và nâng cao ch t l ng th c hi n d ch c u c a khách hàng và kh năng ñáp ng v c a doanh nghi p. Đ c trưng này là cơ s ñ Trách nhi m c a ban lãnh ñ o C c u h th ng ch t l ng thi t k các d ch v . H TH NG CH T LƯ NG H TH NG CH T LƯ NG Quá trình thi t k - chuy n ñ c trưng d ch v Quá trình th c hi n – ñòi h i ph i ñư c b o thành các ñ c t có liên quan t i d ch v , ñ m ñ y ñ các tài nguyên v t ch t và nhân cách th c hi n giám sát chúng, ñ ng th i l c n u c n và s d ng t t c các th t c c n không b qua CSCL và các chi phí. Các ñ c thi t. t này xác ñ nh phương ti n và th t c dùng C n ph i ñư c theo dõi nh m tìm ra và ch nh nh m th c hi n các d ch v ñó. l i các khâu sai sót và thu th p các d li u c n thi t ñ không ng ng c i ti n nâng cao ch t lư ng. 7
H TH NG CH T LƯ NG H TH NG CH T LƯ NG Phân tích và nâng cao ch t l ng d ch v C c u HTQLCL – nh m ñi u khi n và b o - bao g m ñánh giá không ng ng quá trình ñ m ch t lư ng bao hàm t t c các quá trình xác ñ nh và t o ra kh năng hoàn thi n v tác nghi p có nh hư ng t i ch t lư ng ph c m t ch t lư ng. v . Các d li u có th có xu t x t s ño lư ng Nên l p các th t c HTQLCL liên quan t i t t kh o sát c a DN, công ty ki m ñ nh ch t lư ng hay t khách hàng. c các quá trình th c hi n d ch v . Vi c kh o sát m c ñ hài lòng c a khách hàng DN có th t làm hay giao phó cho các công ty bên ngoài. H TH NG CH T LƯ NG H TH NG CH T LƯ NG Trách nhi m c a ban lãnh ñ o –ch u trách nhi m HTQLCL là b h sơ ch t lư ng bao g m: m c ñ cao nh t v CSCL d ch v và s hài lòng c a Th t c – mô t chi n thu t ho t ñ ng c a các khách hàng. phòng ban và ch c năng c a t ng cá nhân c p T CSCL ta suy ra các m c tiêu ch t lư ng ñư c b c trung trong qu n lý, có liên quan t i chính chuy n thành các ho t ñ ng c th như các ho t sách và m c tiêu ch t lư ng c th . ñ ng chu n m c, ngăn ng a và giám sát nh m th c hi n m t cách xát xao các th t c ñã ñ nh. Ch d n – là s tri n khai th t c, mô t các hành Nh m ñ t ñư c m c ñích ch t lư ng ban giám ñ c ñ ng m c ñ tác nghi p. ph i chu n b cơ c u HTQLCL nh m ñi u khi n, Ghi chú – liên quan t i m c ñ ñ t ñư c m c ñánh giá và hoàn thi n ch t lư ng d ch v m t cách tiêu, tho mãn khách hàng, thông tin v nh hi u qu t i t t c các giai ño n cung ng. hư ng c a h th ng t i ch t lư ng d ch v , s T t c các nhân viên có nh hư ng t i ch t lư ng th c hi n ñúng ñ n các công vi c và các k nên ñư c phân chia m t ph m vi trách nhi m và năng c a nhân viên, v th doanh nghi p trên th quy n h n. trư ng. 8
Các bư c áp d ng ISO 9000 B c 3: Đánh giá th c tr ng c a doanh nghi p và so sánh v i tiêu chu n Rà soát các ho t ñ ng theo ñ nh hư ng quá trình, xem B c 1: Tìm hi u tiêu chu n và xác ñ nh ph m vi xét yêu c u nào không áp d ng và m c ñ ñáp ng hi n ng d ng t i c a các ho t ñ ng trong doanh nghi p. Lãnh ñ o c n th u hi u ý nghĩa c a ISO 9000 B c 4: Thi t k và l p văn b n h th ng ch t l ng trong vi c phát tri n t ch c, ñ nh hư ng các ho t theo tiêu chu n ISO 9000 ñ ng, xác ñ nh m c tiêu và các ñi u ki n áp d ng H th ng tài li u ph i ñư c xây d ng và hoàn ch nh ñ c th ñáp ng yêu c u c a tiêu chu n và các yêu c u ñi u B c 2: L p ban ch ñ o th c hi n s án ISO hành c a doanh nghi p bao g m: 9000 - S tay ch t lư ng Vi c áp d ng ISO 9000 là m t d án l n, vì v y - Các qui trình và th t c liên quan c n có m t ban ch ñ o ISO 9000 t i doanh - Các hư ng d n công vi c, quy ch , quy ñ nh c n thi t nghi p, bao g m ñ i di n lãnh ñ o và ñ i di n c a các b ph n trong ph m vi áp d ng ISO 9000. B c 6: Đánh giá n i b và chu n b cho ñánh giá ch ng nh n T ch c các cu c ñánh giá n i b ñ xác ñ nh s phù h p c a h th ng và ti n hành các ho t ñ ng B c 5: Áp d ng h th ng CL theo ISO 9000. kh c ph c, phòng ng a c n thi t Ph bi n ñ m i nhân viên nh n th c ñúng, L a ch n t ch c ch ng nh n ñ v ISO 9000 Đánh giá trư c ch ng nh n nh m xác ñ nh m c ñ hoàn thi n và s n sàng c a h th ng ch t lư ng cho Hư ng d n nhân viên th c hi n theo các quy ñánh giá ch ng nh n. trình, hư ng d n ñã xây d ng B c 7: ñánh giá ch ng nh n và c p ch ng nh n Xác ñ nh rõ trách nhi m , quy n h n liên quan ISO 9000 (s ñ ti n hành ch ng nh n, trang 299) ñ n t ng quá trình, qui trình c th B c 8: duy trì h th ng ch t l ng sau khi ch ng nh n: kh c ph c các v n ñ còn t n t i, nên s d ng tiêu chu n ISO 9004 ñ c i ti n h th ng ch t lư ng c a doanh nghi p. C sau 3 năm ñư c ñánh giá l i 9
10 bư c ti n hành ñăng ký ISO 9000 Các bư c ñăng ký ISO 9000 10. Đăng ký 1. L a ch n các tiêu chu n thích h p t ISO 9001, ISO 9. Đánh giá l n cu i c a t ch c c p 9002 và ISO 9003 b ng cách s d ng các hư ng d n ch ng nh n trong TCVN ISO 9000. 8. Hành ñ ng s a ñ i 2. Chu n b s tay ch t lư ng ñ ghi nh n l i t t c các y u t trong mô hình ñư c l a ch n. 7. Đánh giá c a t ch c c p ch ng nh n 3. Chu n b các th t c và hư ng d n s n xu t ñư c s 6. Submit quality manual for approval d ng t i th i ñi m th c hi n h th ng. 4. T ki m toán ñ ki m tra s tuân th c a mô hình l a 5. T ñánh giá và ki m tra ch n. 4. L a ch n t ch c ñăng ký và n h sơ 5. L a ch n m t nơi ñăng ký và n p h sơ ñ có ñư c gi y ch ng nh n cho mô hình ñư c l a ch n. 3. Phát tri n và xây d ng h th ng QLCL 2. L a ch n tiêu chu n phù h p ISO 9000 1. Đ t ra m c tiêu ñăng ký tiêu chu n Trư c khi l a ch n nơi ñăng ký, ta nên bi t nh ng ñi u sau ñây: 1. Ngư i ñư c ch ñ nh t i nơi ñăng ký này. Đ nh n ñư c ch ng ch ISO, công ty ph i cung c p tài 2. B i c nh (l ch s ) và s tín nhi m c a nơi ñăng ký li u hư ng d n r ng rãi các quy trình ch t lư ng c a nó, này. bao g m: 3. Chi phí ñăng ký do nơi ñăng ký ñ xu t. các phương pháp ñư c s d ng ñ giám sát ch t lư ng, 4. S hòa h p mong ñ i gi a công ty và nơi ñăng ký phương pháp và t n su t ñào t o nhân viên, ti m năng khi làm vi c hư ng t i th c hi n mô hình theo tiêu chu n ISO trong công ty. mô t công vi c, các chương trình ki m tra, Nơi ñăng ký ph i là m t cơ quan ñ c l p v ki n th c và các công c ñi u khi n quá trình th ng kê s d ng. và kinh nghi m ñ ñánh giá b t kỳ m t trong ba mô Tài li u có ch t lư ng cao c a t t c các quy trình là hình h th ng ch t lư ng c a công ty (ISO 9002). r t quan tr ng. 10
Công ty này sau ñó ñư c ki m toán b i m t công ty ñăng ký tiêu chu n ISO 9000, nơi ñã thăm cơ s ñ ñ m b o r ng công ty có m t h th ng qu n lý ch t lư ng cũng như M t trong nh ng h n ch c a ch ng ch ISO là nó ch các tài li u và các quá trình ñáp ng các tiêu chu n ñăng t p trung vào quá trình ñư c s d ng và phù h p v i ký. ñ c tính yêu c u. Ngư c l i v i các tiêu chí Baldrige N u cơ quan ñăng ký th y r ng t t c ñã ñúng, thì c p (gi i thư ng ch t lư ng c a M ), ch ng ch ISO không ch ng nh n cho công ty ñăng ký. ñ c p các v n ñ v b n thân s n ph m, hay nó có ñáp Khi m t công ty ñư c ch ng nh n, thì nó ñư c ñăng ký ng yêu c u c a khách hàng và th trư ng hay không. trong m t thư m c ISO g m danh sách các công ty ñư c Hi n nay ñã có trên 1 tri u công ty ñư c ch ng nh n c p ch ng nh n. ISO trên toàn th gi i, trong ñó Vi t nam có kho ng Toàn b quá trình có th m t 18 ñ n 24 tháng và có th chi trên 4000 . Trong th c t , ch ng nh n ñã tr thành phí, dù b t c nơi nào, t $ 10.000 ñ n $ 30.000. m t yêu c u ñ ti n hành kinh doanh trong nhi u Các công ty ph i ñư c tái ch ng c a ISO c sau ba ngành công nghi p. năm/l n Nh ng ñi u ki n ñ áp d ng thành công ISO 9000 Công ngh h tr : ISO 9000 có th áp Cam k t c a lãnh ñ o ñ i v i vi c th c d ng cho m i doanh nghi p không k hi n chính sách ch t lư ng và vi c áp lo i hình kinh doanh, lĩnh v c kinh d ng h th ng qu n lý ch t lư ng là ñi u doanh và trình ñ thi t b công ngh . ki n tiên quy t ñ i v i s thành công Chú tr ng C i ti n liên t c: các hành trong vi c áp d ng và duy trì h th ng ñ ng c i ti n t ng bư c hay nh ng ho t qu n lý ISO 9000. ñ ng ñ i m i ñ u mang l i l i ích thi t S tham gia c a nhân viên: s tham gia th c n u ñư c th c hi n thư ng xuyên tích c c và hi u bi t c a m i thành viên S d ng tư v n chuyên nghi p trong công ty ñ i v i ISO 9000 gi vai trò quy t ñ nh. 11
So sánh TQM và ISO 9000: Trong giai ño n phát tri n Vi t Nam hi n V b n ch t: nay,các doanh nghi p r t quan tâm t i h th ng ISO 9000 là phương pháp qu n lý "t trên qu n lý theo tiêu chu n ISO 9000 ñ ng th i TQM xu ng" t c là qu n lý ch t lư ng t c p cũng ñã b t ñ u ñư c chú ý. lãnh ñ o cao nh t xu ng t i công nhân. V y s gi ng và khác nhau gi a hai phương pháp trên là gì ? TQM là phương pháp qu n lý "t dư i lên", Xét t ng th c hai ñ u có chung nh ng ñó ch t lư ng ñư c th c hi n nh ý nguyên t c cơ b n quan tr ng là nh m tăng th c trách nhi m, lòng tin cây c a m i trư ng kinh t , ñem l i l i ích cho ngư i tiêu thành viên c a doanh nghi p dùng,cho t ch c, cho thành viên trong t ch c ñó và cho toàn xã h i. ISO 9000 d a vào h th ng văn b n trên cơ s ISO 9000 c g ng thi t l p m c ch t lư ng các h p ñ ng và quy t c ñ ra. Còn các nhà qu n sau ñó duy trì chúng. TQM thì không ng ng c lý theo TQM thư ng coi h p ñ ng ch là hình g ng c i ti n ch t lư ng s n ph m. th c bên ngoài mà quan tâm nhi u t i y u t ch ISO 9000 xác ñ nh rõ trách nhi m v qu n lý quan. Tinh th n trách nhi m và lòng tin c y th v ñ m b o ch t lư ng vi c th c hi n và ñánh hi n b ng ch t lư ng giá chúng. TQM không xác ñ nh các th t c nhưng khuy n khích t ng doanh nghi p t ISO 9000 nh n m nh ñ m b o ch t lư ng trên phát tri n chúng ñ thúc ñ y ñi u khi n ch t quan ñi m ngư i tiêu dùng, còn TQM ñ m b o lư ng t ng h p. ch t lư ng trên quan ñi m c a ngư i s n xu t. 12
ISO 9000 ñư c coi như "gi y thông hành" ñ ñi t i ch ng nh n ch t lư ng. Thi u s ñánh giá và công nh n theo h th ng thì doanh nghi p s khó tham gia vào gu ng lưu thông thương m i qu c t . Tuy nhiên s tham gia này không nh t thi t d n t i l i nhu n. TQM giúp tăng cư ng c nh tranh có lãi b ng m i ho t ñ ng trong toàn doanh nghi p v i s giáo d c ñào t o thư ng xuyên Gi i thi u 6.2. H th ng qu n lý môi trư ng ISO 14000 Vào gi a nh ng năm 80 c a th k XIX, vi c quan tâm ñ n môi trư ng ñã tr nên quan tr ng. T ng ôzôn b o v môi trư ng ñang gi m d n, và ñ ng th i t ng khí quy n cũng b nh hư ng b i hi u ng nhà kính, t ñó d n ñ n s nóng lên trên toàn c u. Vi c ti p t c ñ t các s n ph m t các nguyên li u hóa th ch (than, các s n ph m d u m ) v i m c ñ như hi n nay ho c cao hơn, thì m m c c băng có th tan ch y và d n ñ n ng p l t trên toàn th gi i. Vi c suy gi m t ng ozon có th gây ung thư da… 13
Môi trư ng Theo th ng kê hi n nay, trong s hơn 100 khu công nghi p VN có ñ n 80% ñang vi ph m các quy ñ nh v Các y u t c a môi • T t c moi th bao môi trư ng. trư ng quanh t ch c Đi n hình cho v n ñ môi trư ng hi n nay là v Vedan doanh nghi p, bao (Đ ng Nai) và Miwon (Phú Th ) ñã ñ l i h u qu n ng g m: không khí, – Không khí n mà theo tính toán sơ b s m t r t nhi u ti n b c và nư c, ngu n t – Nư c th i gian ñ có th ph c h i l i môi trư ng ñã b nh nhiên, ñ ng v t, – Đ t hư ng. th c v t, con ngư i T i Vi t Nam năm 1993, nhà nư c ñã ban hành Lu t – Ngu n t nhiên và m i tương tác B o v môi trư ng và hi n nay có r t nhi u các văn gi a chúng. – Đ ng th c v t b n dư i lu t và các hư ng d n v qu n lý môi trư ng – Con ngư i ñư c ban hành… Các khía c nh liên quan ñ n môi trư ng Các khía c nh c a môi trư ng Suy gi m t ng ô Làm nóng ñ a c u Th i ra khí quy n zôn Th i ch t khí Ti ng n Nguyên Đ a ñi m S d ng SP VL và Ho t ñ ng Mùi hôi và v t b nh năng hư ng lư ng th c v t Nguyên VL Th i ch t l ng T ch c Ch t th i chôn Ngu n năng doanh nghi p Thiêu ñ t lư ng&t nhiên nh hư ng Gây tai n n con Nhi m vào ñ t Th i ra ngoài sông, ao h , bi n… Ch t th i r n ngư i 14
Mô hình ñ u vào – quá trình – ñ u ra Đ U VÀO QUÁ TRÌNH Đ U RA CH T TH I Rác Các qui ñ nh Năng lư ng Th i khí Ch t th i l ng Ví d : nh hư ng môi trư ng Đ u vào Đ u ra Nguyên v t li u Nư c th i Hóa ch t Gas V t li u Ch t th i r n Ch t th i ñ c h i Ngu n s d ng Ti ng n Năng lư ng Khói th i c a xe hơi Nư c Ví d v các s n ph m thân thi n môi trư ng??? 15
Các y u t t o nên b i các ho t ñ ng c a doanh nghi p hay c a s n ph m (d ch v ) có th tương tác v i môi trư ng V n chuy n S n xu t, tái t o T o ra nguyên VL Th i h i S d ng 16
Ví d nh hư ng ñ n môi trư ng: S ra ñ i c a ISO 14000 Nói chung: M t lo t các công vi c liên quan ñ n các tiêu Làm c n ki t ngu n t nhiên chu n môi trư ng ñã ñư c b t ñ u vào năm 1992 Phá h y dân cư khi ISO thành l p y ban k thu t 207 (TC 207) - Nư c: cơ quan s ch u trách nhi m xây d ng h th ng pH qu n lý môi trư ng qu c t và các công c c n Gi m oxy trong nư c thi t ñ th c hi n h th ng này. Ch t ñ c Tiêu chu n v h th ng qu n lý môi trư ng ñ u Không khí: tiên ñư c xu t b n vào tháng 3/1992: Vi n tiêu Nhi m ñ c không khí chu n c a Anh cùng v i các bên liên quan ñã xây Sương khói d ng tiêu chu n BS 7750 d a trên BS 5750 và h Làm nóng ñ a c u th ng qu n lý ch t lư ng theo tiêu chu n ISO Suy gi m t ng ozone 9000. Sau ñó BS 7750 tr thành mô hình c a ISO 14000. ISO 14000 Các tiêu chu n môi trư ng ISO 14000 ñ c p ñ n cách qu n lý môi trư ng bên trong doanh nghi p và môi Các tiêu chu n ISO 14000 ñư c công b vào năm 1987. trư ng ngay bên ngoài. Các tiêu chu n ISO 14000 v qu n lý môi trư ng ñư c ra Tuy nhiên, các tiêu chu n cũng yêu c u phân tích c a ñ i nh m m c ñích h tr các t ch c qu n lý các tác toàn b vòng ñ i c a m t s n ph m, t nguyên li u ñ n ñ ng môi trư ng c a vi c kinh doanh c a h . x lý rác th i cu i cùng. B tiêu chu n ISO 14000 bao g m các tiêu chu n liên Nh ng tiêu chu n này không ñưa ra m t m c ñ hay quan v i H th ng qu n lý môi trư ng (như ISO 14001 và kh năng ô nhi m c th nào, nhưng t p trung vào 14004) và nh ng tiêu chu n liên quan v i các công c nh n th c các qui trình và quá trình có th tác ñ ng qu n lý môi trư ng (các tiêu chu n khác c a b tiêu ñ n môi trư ng. chu n ISO 14000). C n lưu ý r ng vi c tham gia vào tiêu chu n ISO 14000 không lo i tr m t công ty ra kh i các quy ñ nh qu c Tiêu chu n ISO 14000 có th áp d ng cho các công ty, khu gia ho c ñ a phương v các v n ñ c th liên quan ñ n v c hành chính hay tư nhân. môi trư ng. 17
M t s các tiêu chu n trong ISO 14000: N i dung b tiêu chu n ISO 14000 ISO 1400 - "Đ c ñi m k thu t c a các h th ng qu n lý môi trư ng” ISO 14004 - "Hư ng d n tiêu chu n” ISO 14010 ñ n ISO 14015 - "môi trư ng ki m toán và ho t ñ ng liên quan ISO 14020 ñ n ISO 14024 - "ghi nhãn môi trư ng ISO 14031 ñ n ISO 14032 - "Đánh giá hi u qu v môi trư ng” ISO 14040 ñ n ISO 14043 - "Đánh giá vòng ñ i” (LCA-Life Cycle Assessement) ISO 14050 - "Đi u kho n và ñ nh nghĩa” Đánh giá vòng ñ i c a s n ph m (LCA): là công c ñư c s d ng ñ ñánh giá nh hư ng c a vòng ñ i c a s n ph m (t Vòng ñ i c a s n ph m nguyên v t li u ñ n khi h t s d ng) ñ n môi trư ng Các giai ño n trong vòng ñ i c a SP: Ch t o nguyên v t li u và x lý S n xu t trong nhà máy Đóng gói V n chuy n và phân ph i S d ng, hao mòn và b o dư ng Tái sinh ho c v t b 18
Đánh giá vòng ñ i s n ph m M C ĐÍCH C A ISO 14000 Tiêu th nguyên VL, năng lư ng; làm nóng ñ a c u, Đánh giá nh M c ñích t ng th c a tiêu chu n qu c t này là h suy gi m t ng ozon, ñ c h i sinh thái, sương mù hư ng mùa hè.... tr trong vi c b o v môi trư ng và ki m soát ô nhi m ñáp ng v i yêu c u c a kinh t , xã h i. Phân tích M c ñích cơ b n c a ISO 14000 là h tr các t ch c nh hư ng trong vi c phòng tránh các nh hư ng môi trư ng phát sinh t ho t ñ ng, s n ph m ho c d ch v c a t ch c. Ki m toán ISO 14000 cung c p cho các t ch c "các y u t c a vòng ñ i m t HTQLMT có hi u qu ". ISO 14000 không thi t l p hay b t bu c theo các yêu c u v ho t ñ ng môi trư ng m t cách c th . Các ch c năng này thu c t ch c và các ñơn v ph trách Các giai ño n c a vòng ñ i v pháp lu t trong ph m vi ho t ñ ng c a t ch c. 19
Các y u t ch y u c a m t EMS bao g m: Xác ñ nh chính sách môi trư ng và các yêu c u th c hi n chính sách này. Ho ch ñ nh: Xác ñ nh lĩnh v c môi trư ng và các yêu c u pháp lý liên quan t i các ho t ñ ng SX. Xây d ng chương trình qu n lý môi trư ng, ñưa ra các gi i pháp k thu t, c th hóa các bi n pháp Giai ño n th c hi n và ñi u hành. Giai ño n ki m tra và s a ñ i: giám sát, ño lư ng… Th m ñ nh c a các c p qu n lý C i ti n liên t c Mô hình h th ng EMS tuân theo chu kỳ Deming N i dung c a ISO 14000 C i ti n liên t c Bao g m 20 tiêu chu n riêng (b ng 7.1, trang 308) H th ng qu n lý môi trư ng (EMS – Environment Management Systems) là môt cơ c u t ch c bao Chính sách môi trư ng g m các th t c, quá trình, các ngu n l c và trách nhi m th c hi n qu n lý môi trư ng. Xem xét l i L pk EMS là m t công c cho phép m i lo i hình t ch c qu n lý ho ch có th ki m soát s tác ñ ng c a các ho t ñ ng s n xu t (hay d ch v ) vào môi trư ng t nhiên Tiêu chu n 14001 “H th ng qu n lý môi trư ng – Ki m tra và Tri n khai Qui ñ nh và hư ng d n s d ng” là m t tiêu chu n hi u ch nh th c hi n quan tr ng trong b tiêu chu n ISO14000 20