Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tiến hành nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang từ đó đưa ra phương hướng, đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang có hiệu lực, hiệu quả.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA CHẮNG NGỌC QUỲNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH TUYÊN QUANG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HOÀNG MAI HÀ NỘI - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Hoàng Mai. Các nội dung nghiên cứu, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, các kết luận của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào trước đây. Các số liệu trong bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, đánh giá, nhận xét được chính tác giả thu thập từ nhiều nguồn thông tin khác nhau và đã ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, luận văn đã sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả, tổ chức cơ quan khác và cũng đã được thể hiện trong phần tài liệu tham khảo. Hà Nội, ngày 07 tháng 11 năm 2020 Tác giả Chắng Ngọc Quỳnh
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của Quý thầy cô trường Học viện Hành chính Quốc gia. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý thầy cô trường Học viện Hành chính Quốc gia, Ban Quản lý đào tạo Sau Đại học đã tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất và đảm bảo chất lượng giảng viên giảng dạy trong suốt thời gian học tập tại trường. Đặc biệt, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Người hướng dẫn khoa học của tôi – PGS.TS. Hoàng Mai đã dành nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu, cung cấp tài liệu giúp tôi hoàn thành Luận văn tốt nghiệp. Tuy đã có nhiều cố gắng và tận tâm trong quá trình nghiên cứu luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến quý báu của Quý thầy cô và các bạn. Để đáp lại tấm chân tình đó, tôi sẽ cố gắng vận dụng các kiến thức mà mình đã được trang bị vào thực tiễn công việc một cách có hiệu quả nhất nhằm đem lại lợi ích cho mình và cộng đồng. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tác giả Chắng Ngọc Quỳnh
DANH MỤC, SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang ............ 44 Bảng 2.1: Chất lượng cán bộ công chức Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang năm 2017 – 2018 ............................................................................................. 60 Biểu đồ 2.1: Chất lượng cán bộ công chức Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang năm 2017 – 2018 ................................................................................. 61
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC, SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ ........................................................... 10 1.1. Chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế ............................................... 10 1.1.1. Một số khái niệm về chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế .. 10 1.1.2. Đặc trưng của nguồn nhân lực y tế ............................................... 17 1.2. Thực hiện chính sách về phát triển nguồn nhân lực y tế.......................... 19 1.2.1. Quy trình thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế .... 19 1.2.2. Nội dung chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế .................... 24 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế tại bệnh viện .................................................................................................... 29 1.3.1. Yếu tố bên trong bệnh viện ........................................................... 29 1.3.2. Yếu tố bên ngoài bệnh viện .......................................................... 31 1.4. Kinh nghiệm của các địa phương về chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế ................................................................................................................... 35 1.4.1. Kinh nghiệm của các địa phương về thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế......................................................................... 35 1.4.2. Những bài học rút ra cho Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang 38 Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 40 Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH TUYÊN QUANG ........................................................................................... 41 2.1. Khái quát về Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang ............................... 41
2.2. Thực trạng thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang ..................................................................... 45 2.2.1. Lập kế hoạch thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế45 2.2.2. Tuyên truyền, phổ biến chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế46 2.2.3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế ..................................................................................................... 47 2.2.4. Triển khai thực hiện chính sách .................................................... 48 2.2.5. Giám sát, kiểm tra, đánh giá thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế ............................................................................................ 58 2.3. Đánh giá việc thực hiện chính sách về phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang ............................................................ 59 2.3.1. Ưu điểm......................................................................................... 59 2.3.2. Nguyên nhân của ưu điểm ............................................................ 64 2.3.3. Hạn chế.......................................................................................... 65 2.3.4. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................. 66 Tiểu kết Chương 2 ......................................................................................... 68 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH TUYÊN QUANG ................................................. 69 3.1. Định hướng, quan điểm về phát triển nguồn nhân lực tại tỉnh Tuyên Quang .............................................................................................................. 69 3.1.1. Định hướng ................................................................................... 69 3.1.2. Quan điểm ..................................................................................... 73 3.2. Các giải pháp đảm bảo thực hiện chính sách về phát triển nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang ....................................................... 75 3.2.1. Giải pháp về kế hoạch thực hiện chính sách ................................. 75 3.2.2. Giải pháp về tuyên truyền phổ biến chính sách ............................ 77 3.2.3. Giải pháp về phân công, phối hợp trong thực hiện chính sách ..... 80
3.2.4. Giải pháp về tổ chức thực hiện các chính sách về phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang ......................... 80 3.2.5. Giải pháp về tăng cường giám sát, kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế............................. 100 Tiểu kết Chương 3 ....................................................................................... 102 KẾT LUẬN .................................................................................................. 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 105
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bất kỳ quốc gia nào trên thế giới muốn phát triển kinh tế - xã hội hiệu quả và bền vững đều phải huy động triệt để nguồn tài nguyên của quốc gia mình, một trong những tài nguyên đóng vai trò quan trọng và thiết yếu nhất chính là nguồn nhân lực. Hay nói cách khác, con người là yếu tố hàng đầu góp phần vào sự thành công và phát triển của một quốc gia. Nắm bắt được xu hướng phát triển của các quốc gia trên thế giới, từ đại hội Đảng lần thứ VI đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam đã nhận thức ngày càng đầy đủ hơn vai trò của con người trong sự phát triển kinh tế - xã hội. Con người luôn được coi vừa là mục tiêu, vừa là động lực để phát triển kinh tế - xã hội. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011) của Đảng đã ghi rõ: Con người là trung tâm của chiến lược phát triển, đồng thời là chủ thể phát triển. Hay trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020, được thông qua tại Đại hội Đảng lần thứ XI, Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định: “Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược, là yếu tố quyết định đẩy mạnh phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng và là lợi thế cạnh tranh quan trọng nhất, đảm bảo cho phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững”. Như vậy, nguồn lực con người được coi là nguồn lực quan trọng nhất, quý báu nhất, có vai trò quyết định cho mọi sự phát triển. Đặc biệt đối với nước ta, khi nguồn lực tài chính và nguồn lực vật chất còn hạn hẹp, con người chính là yếu tố quyết định cho sự thành công của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong những năm qua, tốc độ phát triển nhanh của nền kinh tế - xã hội cùng với tác động của nền kinh tế thị trường đã ảnh hưởng đến hoạt động của 1
ngành y tế đặt ra nhiều thách thức lớn đối với ngành như: xuất hiện các bệnh dịch mới có tính chất toàn cầu đòi hỏi cần có những mô hình can thiệp mới và sự đáp ứng nhanh chóng, kịp thời. Để đối phó với những thách thức đó, bên cạnh việc đầu tư, nâng cao cơ sở vật chất, ngành y tế cần có một nguồn nhân lực giỏi, năng động, thích ứng với những điều kiện mới. Bên cạnh đó, kinh tế thị trường đã làm thay đổi cấu trúc và sự phân bố nguồn nhân lực y tế. Nguồn nhân lực y tế, đặc biệt là những cán bộ y tế trình độ cao thường có xu hướng chuyển dịch về trung tâm, thành phố lớn những nơi có điều kiện kinh tế - xã hội tốt hơn, từ bệnh viện công sang bệnh viện tư nhân có thu nhập cao; và những lĩnh vực chuyên môn có sức hấp dẫn hơn. Tại các vùng khó khăn và lĩnh vực chuyên môn kém thu hút như: y tế dự phòng, nhi khoa, HIV, lao, tâm thần…thường thiếu hụt nhân lực. Hơn lúc nào hết nhằm đáp ứng hiệu quả nhất, tốt nhất nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe nhân dân trong tình hình mới ngành y tế cần có chiến lược tổng thể về con người: quy hoạch về đào tạo và phát triển nhân lực; chính sách phù hợp để có được nguồn nhân lực y tế ổn định ở mọi tuyến, mọi nơi, mọi lĩnh vực chuyên môn. Chất lượng đào tạo tại các cơ sở đào tạo nhân lực y tế cho thấy vẫn chưa bắt kịp sự phát triển của ngành y tế về chuyên môn, điều kiện làm việc tại các cơ sở khám chữa bệnh vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém. Mặc dù, trong những năm qua chế độ đãi ngộ cho nhân lực ngành y tế có nhiều chuyển biến tích cực song vẫn còn bộc lộ nhiều bất cấp. Trước bối cảnh đó, nguồn nhân lực y tế tỉnh Tuyên Quang nói riêng, nguồn nhân lực ngành y tế nói chung đang là đề tài thời sự mà xã hội quan tâm. Với quy mô dân số và diện tích rộng lớn nhu cầu nhân lực y tế của tỉnh Tuyên Quang đang là vấn đề nhức nhối với nhiều nhà quản lý do nhu cầu chăm sóc y tế của người dân nơi đây ngày càng tăng cao. Vấn đề nhân lực y tế tỉnh Tuyên Quang đã và đang là một bài toán cần thiết đòi hỏi phải có lời giải 2
đáp thỏa đáng với tất cả mọi người đặc biệt là đối với các nhà quản lý ngành y tế hiện nay. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn vấn đề “Thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang” làm đề tài luận văn cao học chuyên ngành Chính sách công tại Học viện Hành chính Quốc gia. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm gần đây các công trình nghiên cứu có giá trị về thực hiện chính sách nguồn nhân lực y tế chưa nhiều hoặc các công trình nghiên cứu thường nghiêng về các góc độ khoa học chuyên môn, lĩnh vực chính sách nguồn nhân lực y tế, các công trình đó có thể kể đến như: - “Phát triển nguồn nhân lực ngành y tế của tỉnh Quảng Nam”, luận văn thạc sỹ kinh tế, tác giả Nguyễn Hoàng Thanh năm 2011, tác giả đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận về phát triển nguồn nhân lực, phân tích, đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực của ngành y tế tỉnh Quảng Nam thời gian qua, đề xuất các giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực ngành y tế tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới. - “Phát triển nguồn nhân lực y tế tỉnh Trà Vinh”, luận văn thạc sĩ kinh tế, tác giả Nguyễn Duy Linh năm 2013. Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận và phát triển nguồn nhân lực, đồng thời phân tích đánh giá thực trạng nguồn nhân lực ngành y tế của tỉnh Trà Vinh trong thời gian qua, qua đó đề xuất các giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực ngành y tế của tỉnh Trà Vinh trong thời gian tới. - “Phát triển giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ ngành Y tế theo Nghị quyết Trung ương 2” của tác giả Đỗ Nguyên Phương (1997), Nxb Y học, H. Cuốn sách là tuyển tập các bài viết về khoa học, công nghệ chiến lược đào tạo, giáo dục, nghiên cứu khoa học y tế và các vấn đề chiến lược y tế cụ thể của Việt Nam theo Nghị quyết Trung ương 2 đến năm 2010. 3
- “Phát triển nhân lực y tế ở tuyến tỉnh: Dùng cho cán bộ quản lý và đào tạo nhân lực y tế” của tác giả Trương Việt Dũng (2010). Cuốn sách trình bày khái quát về phát triển nhân lực y tế và hướng dẫn xây dựng kế hoạch quản lý nhân lực, triển khai công tác đào tạo, đào tạo liên tục cán bộ y tế ở tuyến tỉnh. - “Quản lý nhà nước đối với nguồn nhân lực y tế công” của tác giả Nguyễn Văn Cường được nhà xuất bản Y học xuất bản năm 2011. Cuốn sách trình bày những vấn đề lý luận về quản lý nhà nước đối với nguồn nhân lực y tế. Khảo sát thực trạng quản lý nhà nước và một số đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với nguồn nhân lực y tế công ở Thành phố Hồ Chí Minh. - “Phát triển nguồn nhân lực bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Đan Phượng” luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản trị kinh doanh của tác giả Nguyễn Thị Nhung năm 2016 thuộc trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã hệ thống hóa lý thuyết liên quan đến phát triển nguồn nhân lực, nghiên cứu thực trạng phát triển nguồn nhân lực bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Đan Phượng từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của đội ngũ bác sĩ của bệnh viện trong thời gian tới. -“Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình” luận văn thuộc chuyên ngành Quản trị nhân lực tại Trường Lao động Xã hội của tác giả Trần Thanh Thủy năm 2015. Luận văn đã xác định các tiêu chí đánh giá, nâng cao chất lượng thông qua việc nghiên cứu thực trạng chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viên Đa khoa huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế của bệnh viện hơn nữa. - “Xây dựng nguồn nhân lực Ngành Y tế - Kết quả và một số giải pháp”, tạp chí tổ chức nhà nước, tác giả Đỗ Thị Nhường - Trường Đại học Y- Dược Thái Nguyên, ngày 14/5/2017. Lãnh đạo sự nghiệp xây dựng đất nước, Đảng 4
và Nhà nước ta luôn quan tâm đến công tác y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân, đồng thời, quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ y tế và đã đạt nhiều kết quả to lớn. Đội ngũ cán bộ ngành y tế dần trưởng thành toàn diện, phát huy truyền thống, nâng cao y đức, đáp ứng ngày càng tốt nhu cầu y tế và chăm sóc sức khỏe nhân dân. - “Phát triển nguồn nhân lực ngành y tế của tỉnh Đăk Lăk”, luận văn thạc sỹ kinh tế, tác giả Nguyễn Tuấn Vũ năm 2015, tác giả đã nghiên cứu hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về phát triển nguồn nhân lực. Phân tích thực trạng phát triển nguồn nhân lực của ngành y tế tỉnh Đắk Lắk trong thời gian qua. Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực ngành y tế tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới. - “Thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế từ thực tiễn bệnh viện Việt Nam – Cu Ba, Hà Nội”, Luận văn thạc sỹ chính sách công, tác giả Nguyễn Thị Đang năm 2017, tác giả đã nghiên cứu lý luận về chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Hà Nội trong những năm qua nói riêng, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện việc thực hiện chính sách phát triển nguồn lực y tế tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Hà Nội đến năm 2020. - “Đào tạo nguồn nhân lực cho ngành y tế tỉnh Bình Định” thuộc chuyên ngành Kinh tế phát triển Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng của tác giả Nguyễn Thị Ngọc Lan năm 2011. Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến đào tạo nguồn nhân lực y tế, đánh giá thực trạng công tác đào tạo nguồn nhân lực của các cơ sở y tế công lập do Sở Y tế tỉnh Bình Định quản lý trong giai đoạn 2006-2010. Từ đó đề xuất các giải pháp đẩy mạnh công tác đào tạo nguồn nhân lực y tế cho các cơ sở y tế do Sở Y tế tỉnh Bình Định quản lý giai đoạn 2011-2015. - “Phát triển nguồn nhân lực ngành y tế: Thực trạng và giải pháp” của tác giả Thanh Quý đăng trên Tạp chí Cộng sản ngày 29/7/2019. Bài báo đã nêu rõ 5
vai trò của nguồn nhân lực y tế trong quá trình phát triển đất nước hiện nay; đề cập đến một số kết quả đạt được trong quá trình thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế như đa dạng hóa các hình thức đào tạo, số lượng và chất lượng nhân lực y tế tăng qua các năm. Đồng thời tác giả cũng nêu những hạn chế trong phát triển nguồn nhân lực y tế như: phân bổ nhân lực mất cân đối, bất hợp lý theo vùng, miền, lĩnh vực; quản lý, sử dụng nhân lực y tế còn nhiều bất cập, hạn chế; chất lượng nguồn nhân lực y tế tuyến cơ sở còn thấp. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực y tế trong thời gian tới. - “Thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực từ thực tiễn Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam” thuộc chuyên ngành thạc sĩ Chính sách công Học viện Khoa học xã hội – Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam của tác giả Hoàng Thị Thanh Huyền năm 2019. Luận văn đã phân tích và vận dụng lý thuyết khoa học chính sách công, hệ thống hóa một số cơ sở lý luận để làm rõ cơ sở khoa học của chính sách và thực hiện chính sách phát triển nhân lực nói chung và ở Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam nói riêng. Từ đó đề xuất những giải pháp có giá trị tham khảo giúp bệnh viên và các nhà hoạch định chính sách có cơ sở khoa học và thực tiễn để vận dụng, điều chỉnh và tổ chức thực hiện chính sách phát triển nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam một cách hiệu quả hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu sâu về chính sách tại bệnh viện công trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang và đặc biệt là chính sách phát triển nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang chưa được đề cập tới. Luận văn này nghiên cứu những vấn đề phát triển quản lý nguồn nhân lực của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang được tiếp cận dưới góc độ chính sách công và đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả chính sách đối với nguồn nhân lực y tế tại bệnh viện công lập thuộc Sở Y tế tỉnh Tuyên Quang. 6
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn tiến hành nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang từ đó đưa ra phương hướng, đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang có hiệu lực, hiệu quả. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, luận văn đặt ra một số nhiệm vụ nghiên cứu sau đây: - Hệ thống hóa và tiếp tục phát triển cơ sở lý luận chính sách và thực thi chính sách về phát triển nguồn nhân lực y tế để hình thành khung lý thuyết và thực tiễn làm cơ sở thực hiện đề tài; - Điều tra khảo sát, thu thập thông tin về nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang làm cơ sở phân tích thực trạng chính sách về phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. - Chỉ ra những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế đó đồng thời đưa ra các biện pháp cơ bản để tăng cường hiệu lực, hiệu quả của việc thực thi chính sách phát triển nguồn lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế. Trong khi nghiên cứu tác giả còn xem xét sự tác động của các yếu tố bên trong và bên ngoài đến quá trình thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực, tác động của chính sách đối với sự phát triển nguồn nhân lực y tế tại các Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. 7
4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang - Về thời gian: Nghiên cứu quá trình thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế của bệnh viện giai đoạn 2014-2019. - Về mặt khoa học: Luận văn tập trung lãm rõ những nhiệm vụ khoa học phải nghiên cứu. Đó là những vấn đề lý luận cơ bản về chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế, các yếu tố ảnh hưởng, quy trình thực hiện chính sách, phân tích mặt được, mặt chưa được và nguyên nhân của những hạn chế, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả của các chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về quản lý cho khu vực y tế công tại tỉnh Tuyên Quang của các cơ quan chính sách về y tế. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp khái quát hoá, kết hợp với các phương pháp khảo sát, điều tra, thống kê - phân tích, tổng hợp, so sánh... để phân tích các vấn đề đặt ra và nguồn số liệu được cung cấp từ phòng Tổ chức - Hành chính, Phòng Kế hoạch tổng hợp, Phòng Tài chính - Kế toán của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. Tác giả sử dụng phương pháp thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau như: Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang, các tài liệu, văn bản khác từ các cơ quan quản lý cấp trên Sở Y tế tỉnh Tuyên Quang, sách báo, mạng internet và ý kiến trong các cuộc hội thảo. Tất cả các tài liệu đều được tổng hợp, phân tích nhằm tìm ra điểm mạnh, điểm yếu về chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. 8
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn đề tài Ý nghĩa lý luận của đề tài: Đề tài nghiên cứu, bổ sung để làm rõ các khái niệm nguồn nhân lực, vai trò của nguồn nhân lực trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, vai trò của nguồn nhân lực y tế trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Qua đó làm phong phú hơn lý luận về chính sách công đối với nguồn nhân lực y tế. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài: Vận dụng các lý luận về thực thi chính sách vào việc thực hiện các hoạt động cụ thể nhằm tăng cường hiệu lực hiệu quả chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài các phần mục lục, mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được kết cấu theo truyền thống gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực. Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. Chương 3: Quan điểm và giải pháp đảm bảo thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. 9
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ 1.1. Chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế 1.1.1. Một số khái niệm về chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế Khái niệm chính sách: Qua nghiên cứu nhiều tài liệu cho thấy hiện nay có nhiều cách hiểu khác nhau về nội hàm của cụm từ “chính sách”. Trong các Từ điển tiếng Việt của các Nxb tại Việt Nam những năm gần đây đã nêu khá đầy đủ khái niệm về chính sách nói chung và về các chính sách cụ thể nói riêng: chính sách xã hội, chính sách kinh tế, chính sách văn hóa, chính sách dân tộc hoặc khái niệm về chính sách công. Mỗi loại chính sách được nhìn nhận dưới những độ khoa học khác nhau, có quan điểm, khái niệm khác nhau nhưng cũng có những quan điểm chung. Từ điển Bách khoa Việt Nam, 2010, Nxb. Thống kê, Hà Nội đã nêu khái niệm về chính sách: “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ. Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách tuỳ thuộc tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội. Muốn đầu ra chính sách đúng phải vừa giữ vững mục tiêu, phương hướng được xác định trong đường lối, nhiệm vụ chung, vừa linh hoạt vận dụng vào hoàn cảnh và điều kiện cụ thể.” Như vậy, theo khái niệm này, nội hàm của chính sách bao gồm: - Chính sách là thể chế hoá (cụ thể hoá) đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước đối với lĩnh vực nào đó, một đối tượng nào đó (thí dụ: chính sách dân tộc, chính sách đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho thanh thiếu niên v.v...). 10
- Bất kể chính sách nào cũng được thực hiện trong một thời gian nhất định và lĩnh vực nhất định (thí dụ: chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn giai đoạn 2015 - 2020. Chính sách phát triển nguồn nhân lực du lịch giai đoạn 2015 – 2020 v.v...). - Các chính sách được xây dựng phải căn cứ (dựa) vào đường lối, chủ trương của Đảng và các chính sách, luật pháp chung của Nhà nước. - Muốn chính sách có tính khả thi cao (đi vào cuộc sống) cần thực hiện sáng tạo chính sách đó: vận dụng đường lối, chủ trương, nhiệm vụ phù hợp với điều kiện cụ thể địa phương, ngành, đơn vị. Đối với lĩnh vực chính sách công là một tập hợp các quyết định có liên quan với nhau do nhà nước ban hành, bao gồm các mục tiêu và giải pháp để giải quyết một vấn đề công nhằm thúc đẩy xã hội phát triển theo định hướng nhất định. Căn cứ vào khái niệm chính sách chung và các quan niệm gần đây về chính sách phát triển nguồn nhân lực. Có thể quan niệm về chính sách phát triển nguồn nhân lực như sau: - Theo nghĩa rộng: chính sách phát triển nguồn nhân lực là một bộ phận trong chính sách phát triển con người thông qua những hành động ứng xử của các chủ thể xã hội trong việc chăm lo, giáo dục công dân trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao nhằm đạt những mục tiêu nhất định. - Dưới góc độ chính sách công: chính sách phát triển nguồn nhân lực là những hành động ứng xử của Nhà nước thông qua việc cụ thể hóa đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng bằng các quy phạm pháp luật trong việc chăm lo, giáo dục công dân trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng với yêu cầu sự nghiệp phát triển, bảo vệ đất nước và hội nhập quốc tế. Chủ thể của Chính sách phát triển nguồn nhân lực là: - Cơ quan ban hành chính sách nguồn nhân lực là Nhà nước gồm Quốc hội và Chính phủ (cấp Trung ương); các bộ ngành thuộc Chính phủ và HĐND các cấp. 11
- Chính sách được thể hiện bằng các hình thức khác nhau: hệ thống các văn bản pháp luật và pháp quy: Luật, Nghị định, Nghị quyết, Thông tư..., các quyết sách, hành động của Nhà nước: khen thưởng, hỗ trợ, điều chỉnh… - Chính sách phát triển nguồn nhân lực thể hiện việc chăm lo giáo dục, đào tạo trình độ văn hoá, chuyên môn, nghề nghiệp, tay nghề, kỷ luật lao động, kỹ năng lao động cho người lao động. - Mục tiêu của chính sách phát triển nguồn nhân lực: đào tạo công dân trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế. Khái niệm nguồn nhân lực y tế: “Nguồn nhân lực” là khái niệm được hình thành trong quá trình nghiên cứu, xem xét con người với tư cách là một nguồn lực, động lực của sự phát triển. Các công trình nghiên cứu trên thế giới và trong nước gần đây đã đề cập đến khái niệm nguồn nhân lực dưới nhiều góc độ khác nhau như: Theo Tổ chức Liên Hợp Quốc: “Nguồn nhân lực là tất cả những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, năng lực, thể lực và tính sáng tạo của con người có quan hệ tới sự phát triển của mỗi cá nhân và của đất nước”. Ngân hàng thế giới cho rằng: “Nguồn nhân lực là toàn bộ vốn con người bao gồm thể lực, trí lực, kỹ năng nghề nghiệp của mỗi cá nhân có thể tham gia vào phát triển quốc gia một cách trực tiếp hoặc tiềm năng, theo cách hiểu này nguồn lực con người được coi như một nguồn vốn bên cạnh các loại vốn vật chất khác: vốn tiền tệ, công nghệ, tài nguyên thiên nhiên”. Theo tác giả Nguyễn Đăng Thành “Nguồn nhân lực là một khái niệm tổng hợp bao gồm các yếu tố số lượng, chất lượng và cơ cấu phát triển người lao động nói chung cả ở hiện tại cũng như trong tương lai tiềm năng của mỗi tổ chức, mỗi địa phương, mỗi quốc gia, khu vực và thế giới.” 12
Theo GS.TS. Phạm Minh Hạc: “Nguồn nhân lực là tổng thể các tiềm năng lao động của một nước hoặc một địa phương, tức nguồn lao động được chuẩn bị (ở các mức độ khác nhau) sẵn sàng tham gia một công việc lao động nào đó, tức là những người lao động có kỹ năng (hay khả năng nói chung), bằng con đường đáp ứng được yêu cầu của cơ chế chuyển đổi cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế theo định hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.” Như vậy, xem xét dưới các góc độ khác nhau có thể có những khái niệm khác nhau về nguồn nhân lực nhưng những khái niệm này đều thống nhất nội dung cơ bản: nguồn nhân lực là nguồn cung cấp sức lao động cho xã hội. Con người với tư cách là yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất giữ vị trí hàng đầu, là nguồn lực cơ bản và nguồn lực vô tận của sự phát triển. Nguồn nhân lực không chỉ được xem xét đơn thuần là số lượng lao động đã có và sẽ có mà là sự tổng hợp của cả số lượng và chất lượng bao gồm cả yếu tố thể lực, trí lực và kĩ năng lao động, thái độ lao động và phong cách làm việc. Như vậy có thể hiểu: “Nguồn nhân lực là nguồn lực con người, là tổng thể số lượng và chất lượng con người với tổng hợp các tiêu chí về trí lực, thể lực và những phẩm chất đạo đức, tinh thần tạo nên năng lực mà bản thân con người và xã hội đã, đang và sẽ huy động vào quá trình lao động sáng tạo vì sự phát triển và tiến bộ xã hội". Trong nguồn nhân lực, chất lượng con người đóng vai trò quyết định, nhất là trong giai đoạn hiện nay, khi mà khoa học kỹ thuật và công nghệ phát triển mạnh mẽ thì nguồn nhân lực có chất lượng cao có vai trò quyết định trong sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước. Do vậy, phát triển nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng, là động lực thúc đẩy nền kinh tế - xã hội phát triển. Khái niệm nội dung chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế: 13