Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực thi Chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn Thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

80
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Chính sách công “Thực thi Chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn Thành phố Hà Nội", được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích được những mặt mạnh, yếu của chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn Hà Nội hiện nay, đưa ra một số giải pháp tích cực với mong muốn đóng góp vào quá trình hoàn thiện hơn cho chính sách nhà ở xã hội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực thi Chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn Thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ KHÁNH LINH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ KHÁNH LINH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60 34 04 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ HỒNG HẢI HÀ NỘI – 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Thị Hồng Hải. Các số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, đánh giá, nhận xét đƣợc chính tác giả thu thập từ nhiều nguồn thông tin khác và đã nêu rõ trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, đề tài cũng sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng nhƣ số liệu của các tác giả, tổ chức cơ quan khác nhau và cũng đã thể hiện trong phần tài liệu tham khảo. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trƣớc Hội đồng cũng nhƣ kết quả luận văn của mình. Hà Nội, ngày10 tháng 11 năm 2017 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Lê Khánh Linh
LỜI CẢM ƠN Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đế ầy, cô Học viện Hành chính Quốc gia Hà Nội đã tậ t Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Hồng Hải đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù, tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng góp tận tình củ ầy, cô và các bạn. Hà Nội, ngày 10 tháng 11 năm 2017 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Lê Khánh Linh
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBCC : Cán bộ công chức NHCSXH : Ngân hàng chính sách xã hội UBND : Ủy ban nhân dân
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI .................................................................................................................... 8 1.1.Nhà ở xã hội và chính sách nhà ở xã hội .................................................... 8 1.1.1. Nhà ở xã hội ............................................................................................ 8 1.1.2.Chính sách nhà ở xã hội ........................................................................... 6 1.2.Thực thi chính sách nhà ở xã hội .............................................................. 13 1.2.1. Khái niệm .............................................................................................. 13 1.2.2.Mục tiêu thực hiện chính sách nhà ở xã hội........................................... 14 1.2.3. Vai trò của thực hiện chính sách nhà ở xã hội ...................................... 15 1.2.4. Quy trình thực hiện chính sách nhà ở xã hội ........................................ 16 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thực hiện chính sách nhà ở xã hội ................. 24 1.3.1. Sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng........................................... 24 1.3.2. Quy định pháp luật của Nhà nƣớc về nhà ở xã hội ............................... 25 1.3.3. Nguồn tài chính và cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để thực hiện chính sách nhà ở xã hội ................................................................... 25 1.3.4. Năng lực của cán bộ, công chức trong thực thi chính sách .................. 26 1.4. Kinh nghiệm thực hiện chính sách nhà ở xã hội ở một số địa phƣơng và một số giá trị tham khảo rút ra ........................................................................ 27 1.4.1.Kinh nghiệm thực hiện chính sách nhà ở xã hội ở một số địa phƣơng.. 27 1.4.2. Một số giái trị rút ra từ nghiên cứu về kinh nghiệm thực hiện chính sách nhà ở xã hội ..................................................................................................... 30 Tiểu kết chƣơng 1............................................................................................ 32 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI 33 TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................................... 33
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Hà Nội ảnh hƣởng việc thực hiện chính sách nhà ở xã hội ......................................... 33 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 33 2.1.2. Điều kiện về kinh tế - xã hội ................................................................. 35 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................................................................... 39 2.2.1. Về ban hành văn bản, kế hoạch hƣớng dẫn triển khai thực hiện chính sách nhà ở xã hội ............................................................................................. 39 2.2.2.Về phổ biến, tuyên truyền chính sách nhà ở xã hội ............................... 42 2.2.3. Về ực hiệ ở xã hội ................. 43 2.2.4.Tổ chức thực hiện các nội dung của chính sách nhà ở xã hội................ 46 2.2.5.Về đôn đốc, kiểm tra thực hiện chính sách nhà ở xã hội ....................... 62 2.3. Đánh giá chung về thực hiện chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội ...................................................................................................... 64 2.3.1. Ƣu điểm ................................................................................................. 64 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ........................................ 67 Tiểu kết chƣơng 2............................................................................................ 75 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP NHẰM THỰC HIỆN TỐT HƠN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................ 76 3.1. Căn cứ đề xuất giải pháp .......................................................................... 76 3.1.1. Mục tiêu thực hiện chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................................................................... 76 3.1.2. Định hƣớng phát triển kinh tế-xã hội nhằm phát triển nhà ở xã hội trên địa bànthành phố Hà Nội................................................................................. 78 3.1.3. Định hƣớng phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội..... 81 3.2. Một số giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn chính sách phát triển nhà ở xã hội tại Hà Nội .................................................................................................. 82 3.2.1. Giải pháp tăng cƣờng sự quan tâm của các cấp ủy Đảng ..................... 82
3.2.2. Giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật ........................................ 82 3.2.3. Giải pháp về tài chính, cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ......................................................................................................................... 85 3.2.4.Giải pháp về năng lực cán bộ công chức thực thi chính sách ............... 88 3.2.5. Giải pháp về tuyên truyền, phổ biến và phân công phối hợp để thực hiện chính sách ................................................................................................ 89 3.2.6. Giải pháp về cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin. .................................................................................................................... 89 3.3. Phƣơng hƣớng thực thi chính sách nhà ở xã hội………………………91 Tiểu kết chƣơng 3............................................................................................ 93 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 94 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 96
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Danh sách các đơn vị hành chính cấp huyện, quận của thành phố Hà Nội sau tháng 8 năm 2008 ......................................................................... 34 Bảng 2.2: Mật độ dân số tại các quận thành phố Hà Nội năm 2014............... 37 Bảng 2.3: Thống kê về nhà ở năm 2010 ......................................................... 38 Bảng 2.4: Diện tích sử dụng đất của TP. Hà Nội năm 2013 (nghìn ha) ......... 39 Bảng 2.5: Giá tham khảo một số dự án nhà ở xã hội trên địa bàn Hà Nội năm 2015 ................................................................................................................. 53
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nhà ở là một trong những nhu cầu tối thiểu, cơ bản của con ngƣời. Đó không chỉ là không gian cƣ trú, nơi đảm bảo môi trƣờng sống, tái tạo sức lao động mà còn là môi trƣờng văn hóa, giáo dục, là tổ ấm hạnh phúc của mọi gia đình, là thƣớc đo sự tiến bộ xã hội. Đối với mỗi quốc gia, nhà ở không chỉ là nguồn tài sản có giá trị mà nó còn thể hiện trình độ phát triển, tiềm năng kinh tế và góp phần không nhỏ làm thay đổi diện mạo đô thị. Trong nhiều năm qua, Nhà nƣớc ta đã có rất nhiều cố gắng trong việc tạo dựng nhà ở cho các đối tƣợng khó khăn về chỗ ở trong xã hội, những văn bản, chính sách đã đƣợc ban hành nhằm khuyến khích các cá nhân tự tạo dựng nhà ở, các thành phần kinh tế tham gia tạo dựng nhà ở để giải quyết nhu cầu bức thiết của các đối tƣợng trong xã hội. Hà Nội là một trong những địa phƣơng đầu tiên của cả nƣớc đã xây dựng và thực hiện tích cực chƣơng trình phát triển nhà ở để giải quyết vấn đề nhà ở cho các đối tƣợng dân cƣ trên địa bàn. Trong những năm qua, chính quyền thành phố đã có nhiều nỗ lực trong việc giải quyết vấn đề nhà ở cho các đối tƣợng có thu nhập thấp, các hộ nghèo tại khu vực đô thị.Trong khi đó các doanh nghiệp chỉ chú trọng phát triển các dự án nhà ở thƣơng mại đề bán cho các đối tƣợng có thu nhập cao, vì vậy các đối tƣợng có khó khăn về nhà ở tại khu vực đô thị không đủ khả năng tài chính để cải thiện chỗ ở. Việc thông qua Luật Nhà ở và Nghị định 90/2006/NĐ-CP ngày 6/9/2006 quy định chi tiết và hƣớng dẫn thi hành Luật Nhà ở đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc ra đời những chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển nhà ở cho các đối tƣợng khó khăn trong xã hội trên địa bàn thành phố. Trong đó quy định chi tiết việc thực hiện cơ chế Nhà nƣớc hoặc các tổ chức, 1
cá nhân thuộc các thành phần kinh tế đầu tƣ xây dựng quỹ nhà ở xã hội để cho một số đối tƣợng có thu nhập thấp gặp khó khăn về nhà ở thuê hoặc thuê mua.Tuy nhiên, quá trình triển khai chính sách nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở và Nghị định 90/2006/NĐ-CPcũng đã bộc lộ những bất cập trƣớc sự vận động và phát triển không ngừng của thực tế thị trƣờng. Hà Nội vẫn còn thiếu nhà ở nghiêm trọng cho ngƣời lao động, nhất là đối với ngƣời nghèo, ngƣời thu nhập thấp, công chức, viên chức... Nguyên nhân những vƣớng mắc trong quá trình triển khai chính sách nhà ở xã hội cơ bản là do chi phí đầu tƣ xây dựng các dự án nhà ở đòi hỏi phải có nguồn vốn lớn và dài hạn, lãi suất cùng những chi phí phát sinh luôn đẩy giá thuê nhà lên cao khiến rất nhiều đối tƣợng thu nhập thấp không thể tiếp cận đƣợc quỹ nhà ở xã hội, ngoài ra là nhiều thủ tục mua nhà vẫn còn rƣờm rà, những bất cập trong cơ chế quản lý và điều hành khiến chính sách nhà ở xã hội rất thiết thực nhƣng chƣa thật sự đến đƣợc với ngƣời dân. Chính vì vậy, học viên đã lựa chọn đề tài: “ Thực thi Chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn Thành phố Hà Nội‖, nhằm phân tích đƣợc những mặt mạnh, yếu của chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn Hà Nội hiện nay, đƣa ra một số giải pháp tích cực với mong muốn đóng góp vào quá trình hoàn thiện hơn cho chính sách nhà ở xã hội. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Thực hiện chính sách nhà ở xã hội luôn là vấn đề đƣợc Đảng, Nhà nƣớc và xã hội quan tâm để kiện toàn hơn nữa vấn đề an sinh xã hội trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo.Để thực hiện đƣợc những nhiệm vụ đó, cần có sự phối hợp từ phía Nhà nƣớc, cộng đồng xã hội và ngƣời dân để từ đó cùng tìm ra các giải pháp tối ƣu nhất khắc phục những hạn chế, yếu kém, những điểm chƣa phù hợp của chính sách để có sự điều chỉnh hợp lý nhằm nâng cao hiệu quả chính sách khi vận dụng vào thực tiễn. 2
Có rất nhiều các tài liệu bao gồm sách, luận văn, bài viết trên các tạp chí chuyên ngành.Dƣới đây là tổng quan một số bài viết, đề tài có liên quan đến nội dung luận văn. * Các bài viết đăng trên báo, tạp chí: Phạm Sỹ Liêm(2009), Tìm hiểu chính sách nhà ở các nước,Tạp chí Ngƣời xây dựng.Tác giả cung cấp thông tin về việc triển khai có hiệu quả chính sách nhà ở tại các quốc gia phát triển, qua đó làm bài học cho việc xây dựng chính sách nhà ở tại Việt Nam, đặc biệt là tại các thành phố lớn. Nguyễn Ngọc Điện(2010),Nhà ở xã hội Kinh nghiệm của các nước phát triển,Tạp chí Xây dựng. Bài báo phân tích các hình mẫu của việc xây dựng triển khai các dự án về nhà ở xã hội của nhiều nƣớc phát triển trên thế giới, ví dụ nhƣ Singapore, Hà Lan, Hàn Quốc,... thông qua đó gợi ý về cách thức áp dụng thực tiễn tại Việt Nam nhằm sử dụng có hiệu quả chính sách đầu tƣ của Nhà nƣớc cho vấn đề phát triển nhà ở xã hội tại Việt Nam hiện nay, trong đó phải kể đến vấn đề nhà ở xã hội của thủ đô Hà Nội. Nguyễn Mạnh Hà(2008),Phát triển nhà ở xã hội một chính sách an sinh xã hội,Tạp chí Thông tin đối ngoại. Bài báo khẳng định sự cần thiết của chính sách nhà ở xã hội đối với một bộ phận cán bộ, công nhân viên chức đang làm việc tại các cơ quan nhà nƣớc, các đối tƣợng trong danh sách đƣợc hƣởng chế độ nhà ở xã hội mà Nhà nƣớc ban hành. Qua đó cho thấy sự cần thiết phải xây dựng và hoàn thiện chính sách này cho phù hợp với yêu cầu thực tế, đảm bảo an sinh xã hội đi vào cuộc sống, đạt đƣợc hiệu quả nhƣ mong muốn. Đỗ Phú Hải(2016),Những vấn đề lý luận và thực tiễn về năng lực xây dựng và thực hiện chính sách công,Tạp chí Tổ chức Nhà nƣớc. Bài viết nghiên cứu năng lực xây dựng và thực hiện chính sách công trong đó phân tích về năng lực quản lý và năng lực chính trị từ đó đƣa ra các tiêu chí về 3
năng lực chính sách của đội ngũ cán bộ công chức (CBCC). *Các đề tài khoa học cấp bộ, cơ sở: Nhóm Nghiên cứu Trƣờng Đại học Xây dựng(2016),Nghiên cứu các giải pháp công nghệ nhằm tạo lập mô hình phát triển nhà ở xã hội.Đề tài nghiên cứu các giải pháp công nghệ tiên tiến và đồng bộ, tạo lập mô hình phát triển nhà ở xã hội phù hợp điều kiện thực tiễn Việt Nam và xu hƣớng phát triển nhà ở xã hội trên thế giới, cụ thể hóa các quan điểm, đƣờng lối chính sách của Đảng, Nhà nƣớc về phát triển nhà ở xã hội, cung cấp luận cứ khoa học phục vụ cho việc triển khai thực hiện hiệu quả chiến lƣợc phát triển nhà ở quốc gia, và các chƣơng trình, kế hoạch phát triển nhà ở xã hội. Viện Xã hội học, Nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp – Những vấn đề chính sách và thực tiễn. Ðề tài khoa học cấp cơ sở do Trần Nguyệt Minh Thu và Hồ Ngọc Châm đồng chủ nhiệm.Kết quả nghiên cứu của đề tài đã gợi mở cho các nhà hoạch định chính sách trong việc giải quyết vấn đề về nhà ở xã hội tại thành phố Hà Nội nhƣ: có cơ chế, chính sách để tập trung hơn nữa nguồn vốn, quỹ đất đầu tƣ xây dựng nhà ở xã hội cho ngƣời có thu nhập thấp; đơn giản hóa thủ tục đăng ký, đặc biệt là những thủ tục liên quan tới việc xác nhận điều kiện để chứng nhận vay vốn; phát triển thêm quỹ nhà cho thuê phục vụ cho nhu cầu của nhóm nghèo đô thịđặc biệt là công nhân, sinh viên; nâng cao tính công bằng, công khai trong xét duyệt bởi sự chênh lệnh giá giữa nhà ở xã hội và nhà ở thƣơng mại có thể là nguyên nhân làm nảy sinh tiêu cực; có thêm những chính sách ƣu đãi hấp dẫn, kích thích doanh nghiệp quan tâm đầu tƣ vào lĩnh vực nhà ở xã hội; phát triển mô hình nhà ở thƣơng mại giá rẻ. * Một số luận án tiến sỹ, luận văn thạc sĩ: Đỗ Thanh Tùng (2008), Chính sách tài chính nhà ở trên địa bàn đô thị Hà Nội, Luận án tiến sĩ. Luận án giới thiệu cơ sở khoa học về chính sách 4
tài chính nhà ở, kinh nghiệm ở một số quốc gia và bài học rút ra cho Việt Nam trong chính sách tài chính nhà ở. Thực trạng tài chính nhà ở trên địa bàn Hà Nội, cách tạo lập vốn, phân phối, sử dụng vốn và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến chính sách nhà ở để từ đó đánh giá đúng thực trạng chính sách nhà ở trên địa bàn thành phố Hà Nội. Huỳnh Nguyên Dạ Quyên(2011),Giải pháp phát triển nhà ở xã hội ở thành phố Đà Nẵng, Luận văn thạc sỹ.Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về phát triển nhà ở xã hội thông qua việc nghiên cứu đánh giá thực trạng phát triển nhà ở xã hội ở thành phố Đà Nẵng, luận văn cũng chỉ ra những thành công và những vấn đề tồn tại cần phải giải quyết trong phát triển nhà ở xã hội tại thành phố Đà Nẵng và đƣa ra những đề xuất các giải pháp kiến nghị nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội tại Đà Nẵng. Đặng Thị Hằng(2013), Giải pháp tài chính phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ. Luận văn đã hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về giải pháp tài chính phát triển nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp. Phân tích thực trạng sử dụng giải pháp tài chính phát triển nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Việt Nam. Đề xuất một số kiến nghị nâng cao hiệu quả sử dụng giải pháp tài chính để phát triển nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Việt Nam: chính sách thuế, chính sách tín dụng, chính sách giá, thành lập quỹ tiết kiệm nhà ở. Tóm lại, các công trình nghiên cứu trên chỉ tập trung phân tích ở những khía cạnh khái quát, tổng quan, chƣa triển khai chi tiết, cụ thể hoá vấn đề nhà ở xã hội.Trong quá trình tìm hiểu thông tin, tài liệu liên quan tới lĩnh vực chính sách nhà ở xã hội, ngƣời viết nhận thấy chƣa có đề tài nào tập trung vào việc nghiên cứu, phân tích và đƣa ra những giải pháp cụ thể cho chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội. 5
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở lý luận về thực thi chính sách, luận văn nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội, từ đó đề xuất giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn chính sách này trong giai đoạn tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ cơ sở lý luận về thực hiện chính sách nhà ở xã hội. - Phân tích thực trạng thực hiện chính sách về nhà ở xã hội hiện nay trên địa bàn thành phố Hà Nội, chỉ ra những ƣu điểm, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện thực hiện chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là thực hiện chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4.2.Phạm vi nghiên cứu Về mặt không gian: Phạm vi nghiên cứu của luận văn tập trung xem xét việc thực hiện chính sách nhà ở xã hội của thành phố Hà Nội. Về mặt thời gian:số liệu nghiên cứu từ 2006 đến nay, đề xuất giải pháp cho những năm tiếp theo. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Sử dụng phƣơng pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử kết hợp với chủ trƣơng, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể Phƣơng pháp khảo cứu tài liệu dựa trên các tài liệu thống kê, các chính sách hiện có của Đảng và Nhà nƣớc và chính sách của thành phố Hà 6
Nội trong việc thực hiện chính sách nhà ở xã hội. Sử dụng phƣơng pháp thống kê, phân tích, tổng hợp. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận về thực thi chính sách nhà ở xã hội. Phân tích, đánh giá thực trạng quá trình tổ chức thực thi chính sách nhà ở xã hội. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn giúp hoàn thiện chính sách nhà ở xã hội.Thông qua thực trạng thực thi chính sách nhà ở xã hội có những nội dung chƣa phù hợp cần điều chỉnh cho phù hợp với thực tế và tăng tính khả thi cho chính sách. Luận văn làm rõ những hạn chế, nguyên nhân từ đó đề xuất một số giải pháp khắc phục khó khăn trong thực thi chính sách nhà ở xã hộitrên địa bàn thành phố Hà Nội. 7. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách nhà ở xã hội Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội. Chương 3:Giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội. 7
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI 1.1.Nhà ở xã hội và chính sách nhà ở xã hội 1.1.1. Nhà ở xã hội 1.1.1.1.Khái niệm nhà ở xã hội Theo từ điển Wikipedia: ―Nhà ở xã hội là một loại hình nhà ở thuộc sở hữu của cơ quan nhà nƣớc (có thể trung ƣơng hoặc địa phƣơng) hoặc các loại hình nhà đƣợc sở hữu và quản lý bởi nhà nƣớc, các tổ chức phi lợi nhuận đƣợc xây dựng với mục đích cung cấp nhà ở giá rẻ cho một số đối tƣợng đƣợc ƣu tiên trong xã hội nhƣ công chức của nhà nƣớc chƣa có nhà ở ổn định, ngƣời có thu nhập thấp... và đƣợc cho thuê hoặc cho ở với giá rẻ so với giá thị trƣờng‖. Có thể hiểu nhà ở xã hội là nhà ở do Nhà nƣớc hoặc các tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế tham gia đầu tƣ xây dựng trên cơ sở nhu cầu thuê và thuê mua thực tế trên thị trƣờng của các đối tƣợng có thu nhập thấp và sinh sống trên địa bàn phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phƣơng. Theo Điều 3 của Nghị định 71/2010/NĐ- CP, pháp luật nƣớc ta quy định nhƣ sau:"Nhà ở xã hội là nhà ở do Nhà nƣớc hoặc tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế đầu tƣ xây dựng cho các đối tƣợng quy định tại Điều 53, Điểu 54 của Luật Nhà ở và quy định tại Nghị định này mua, thuê, hoặc thuê mua theo cơ chế do Nhà nƣớc quy định". Vậy theo tác giả luận văn: Nhà ở xã hội là loại hình nhà ở thuộc sở hữu của cơ quan nhà nước, địa phương hoặc một tổ chức được xây dựng với mục đích cung cấp nhà ở giá rẻ cho một số đối tượng được ưu tiên trong xã hội như công chức của nhà nước chưa có nhà ở ổn định, người có thu nhập thấp. 8
1.1.1.2. Đặc điểm nhà ở xã hội Về quy mô, số lượng: Nhà ở xã hội đƣợc xây dựng tùy thuộc nhu cầu thuê và thuê mua của các đối tƣợng sinh sống trên địa bàn, phù hợp điều kiện kinh tế, xã hội của từng địa phƣơng. Theo đó, ủy ban nhân dân(UBND) cấp tỉnh có trách nhiệm phê duyệt và công bố kế hoạch xây dựng, quy hoạch phát triển nhà ở xã hội, xác định cụ thể loại nhà ở, nhu cầu về diện tích nhà ở, cơ cấu căn hộ dành để cho thuê, cho thuê mua, cân đối cụ thể với các nguồn vốn đầu tƣ và cơ chế khuyến khích để kêu gọi đầu tƣ phát triển quỹ nhà ở xã hội. Về nguồn vốn phát triển nhà ở xã hội: vốn cấp cho loại hình nhà ở này đƣợc hình thành từ tiền bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở thuộc sở hữu Nhà nƣớc trên địa bàn, trích từ 30% đến 50% tiền sử dụng đất của các dự án phát triển nhà ở thƣơng mại và các dự án khu đô thị mới trên địa bàn (mức cụ thể do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định), ngân sách địa phƣơng hay huy động từ các nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật và tiền tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nƣớc. Về thiết kế xây dựng: Theo quy định của pháp luật Việt Nam, nhà ở xã hội tại đô thị phải là nhà chung cƣ đƣợc thiết kế bảo đảm những tiêu chuẩn chung của pháp luật về xây dựng và có số tầng theo quy định sau đây: Thứ nhất, tại đô thị loại đặc biệt không quy định số tầng, hay không giới hạn số tầng. Thứ hai, tại các đô thị loại 1, loại 2, loại 3, loại 4 và loại 5 phải là nhà không quá sáu tầng. Thứ ba, diện tích mỗi căn hộ không quá 60m2 sàn và đƣợc hoàn thiện theo cấp, hạng nhà ở nhƣng không thấp hơn 30m2 sàn. Thứ tư, nhà ở xã hội phải bảo đảm các tiêu chuẩn hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. 9
1.1.1.3. Đối tượng thụ hưởng nhà ở xã hội Đối tƣợng đƣợc ở nhà ở xã hội tùy theo quy định của các nƣớc nhƣng tựu chung lại thƣờng là các viên chức nhà nƣớc, ngƣời nghèo, ngƣời có thu nhập thấp.Ở Việt Nam, tất cả các đối tƣợng đã đƣợc quy định trong Luật nhà ở bao gồm: - Cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp thuộc lực lƣợng vũ trang nhân dân hƣởng lƣơng từ ngân sách nhà nƣớc. - Công nhân làm việc tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao. - Các đối tƣợng trả lại nhà công vụ mà có khó khăn về nhà ở. Để đƣợc thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội, những ngƣời thuộc diện kể trên phải bao gồm các điều kiện: - Chƣa có sở hữu nhà ở và chƣa thuê hoặc chƣa thuê mua nhà ở thuộc sở hữu Nhà nƣớc. - Đã có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhƣng diện tích bình quân đầu ngƣời trong gia dình dƣới 8m2 sàn/ngƣời hoặc nhà ở tạm, hƣ hỏng, dột nát. - Có mức thu nhập bình quân hàng tháng của hộ gia đình không vƣợt quá 5 lần tổng số tiền thuê nhà ở xã hội phải trả hàng tháng (đối với căn hộ có diện tích tối đa 70m2 sàn) và không thấp hơn 4 lần số tiền thuê nhà phải trả hàng tháng (đối với diện tích căn hộ có diện tích tối thiểu là 30m2) tính theo mức giá thuê do UBND cấp tỉnh quy định. 1.1.2. Chính sách nhà ở xã hội 1.1.2.1. Khái niệm Để hiểu khái niệm chính sách nhà ở xã hội cần phải hiểu về các khái niệm chính sách, chính sách công. - Khái niệm chính sách 10
"Chính sách" là thuật ngữ đƣợc sử dụng phổ biến trong các tài liệu,trêncác phƣơng tiện truyền thông và trong đời sống xã hội. Theo từ điển Wikipedia:"Chính sách là tập hợp các chủ trƣơng và hành động về phƣơng diện nào đó của chính phủ nó bao gồm các mục tiêu mà chính phủ muốn đạt đƣợc và cách làm để thực thi các mục tiêu đó.Những mục tiêu này bao gồm sự phát triển toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - văn hóa - xã hội - môi trƣờng". ― Chính sách là đƣờng lối cụ thể của một chính đảng hoặc một chủ thể quyền lực về một lĩnh vực nhất định cùng các biện pháp, kế hoạch thực hiện đƣờng lối ấy‖[20, tr3]. Theo Từ điển bách khoa Việt Nam:―Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đƣờng lối,nhiệm vụ.Chính sách đƣợc thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phƣơng hƣớng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đƣờng lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa‖[29, tr457]. Tuy có nhiều quan điểm khác nhau về chính sách, nhƣng các quan điểm đều có điểm chung: Chính sách là sự lựa chọn hành động của Nhà nƣớc (hay chủ thể) tác động lên đối tƣợng để đạt mục tiêu nhất định. - Khái niệm chính sách công "Chính sách công là kết quả ý chí chính trị của Nhà nƣớc đƣợc thể hiện bằng một tập hợp các quyết định có liên quan với nhau, bao hàm trong đó định hƣớng mục tiêuvà cách thức giải quyết các vấn đề công trong xã hội"[16, tr51]. ―Chính sách công là những hành động ứng xử của Nhà nƣớc đối với các vấn đề phát sinh trong cộng đồng, đƣợc thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm thúc đẩy xã hội phát triển‖[15, tr14]. Hay ―Chính sách công là một tập hợp các quyết định chính trị có liên 11