SKKN: Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong Mô hình dạy học VNEN

Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> <br /> PHẦN I: MỞ ĐẦU<br /> <br /> <br /> Mục Tên đề mục Trang<br /> <br /> 1. Lý do chọn đề tài 2<br /> <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 3<br /> <br /> 3. Đối tượng nghiên cứu 3<br /> <br /> 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 3<br /> <br /> 5. Phương pháp nghiên cứu 3<br /> <br /> <br /> PHẦN II: NỘI DUNG<br /> <br /> <br /> Mục Tên đề mục Trang<br /> <br /> 1. Cơ sở lí luận 3,4<br /> <br /> 2. Thực trạng 5,6<br /> <br /> 3. Giải pháp, biện pháp 7<br /> <br /> <br /> PHẦN III: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ<br /> <br /> <br /> Mục Tên đề mục Trang<br /> <br /> 1. Kết luận 17<br /> <br /> 2. Kiến nghị 18<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 1<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> <br /> <br /> I. MỞ ĐẦU<br /> 1. Lí do chọn đề tài<br /> Bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh là một nhiệm vụ  quan trọng, không  <br /> thể thiếu được của người giáo viên. Nếu không thực hiện tốt nhiệm vụ này, <br /> có thể nói người giáo viên chưa hoàn thành được sứ mệnh cao cả của mình là  <br /> biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo đối với HS.<br /> Trước đây, trong thực tiễn của giáo dục và dạy học ở các nhà trường nói <br /> chung và cấp tiểu học nói riêng. Học sinh chịu áp lực rất lớn của nhiều yếu <br /> tố. Đó là áp lực của bệnh thành tích, của việc thi cử, của sự học dưới nhiều  <br /> hình thức… khiến cho các em khó có thể phát triển được hứng thú trong học  <br /> tập. Chỉ khi nào người học không chịu áp lực, được thoải mái, vui vẻ, có nhu <br /> cầu cao trong tìm tòi, khám phá thì khi đó hứng thú học tập mới thực sự đựoc  <br /> phát triển. Trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và của gia  <br /> đình là tạo cho học sinh có thật nhiều cơ hội được học tập, trải nghiệm một  <br /> cách tự  nhiên, thoải mái, không bị  gò bó với nhiều hình thức, biện pháp học  <br /> tập đa dạng phát huy tính tích cực nhận thức trong học tập của các em. <br /> Trên cơ sở  giúp học sinh nắm vững nội dung kiến thức cơ bản của bài <br /> học, môn học, giáo viên   sẽ  tạo cho các em có điều kiện, khả  năng tự  học  <br /> một cách cụ  thể. Với quan điểm của lý luận dạy học hiện đại, dạy học là <br /> khơi gợi, thắp sáng  ở  HS những tri thức, niềm tin, sự  sáng tạo thì trong quá <br /> trình dạy học, giáo viên phải loại bỏ  kiểu dạy áp đặt, nhồi nhét kiến thức,  <br /> thuyết giảng một chiều. Học sinh  nắm vững, hiểu rõ nội dung kiến thức cơ <br /> bản, cốt lõi của bài học, môn học là nền tảng để  các em tiếp tục đi sâu, tìm  <br /> hiểu, nghiên cứu, khám phá sự sâu sắc, sinh động của bài học; đặc biệt là sự <br /> vận dụng các kiến thức của bài học, môn học trong thực tiễn. <br /> Trong dạy học hiện  đại, vai trò của giáo viên là cực kỳ  quan trọng, <br /> quyết định đến chất lượng dạy học nhưng như  thế  không có nghĩa là giáo <br /> viên  làm thay học sinh. Theo đó, giáo viên chỉ là người thiết kế, tổ chức, điều <br /> khiển, hướng dẫn quá trình học tập của học sinh. Trong quá trình học tập của <br /> học sinh , đặc biệt là khi học  ở  nhà, việc giáo viên hướng dẫn học sinh tự <br /> học, biết cách học là quan trọng nhất. Học thuộc lòng theo kiểu học vẹt, thiên  <br /> về ghi nhớ không còn phù hợp. Học ở lớp cũng như học ở nhà, học sinh phải <br /> biết cách học để nắm và hiểu được nội dung cơ bản của bài học, môn học.<br /> Do đó, là một giáo viên đứng lớp và cũng là một giáo viên chủ nhiệm, tôi <br /> luôn trăn trở và tự  nhủ mình nên làm gì đây để  học sinh có khả  năng tự  học,  <br /> tự  có ý thức tìm tòi, khám phá, tự  chiếm lĩnh được kiến thức một cách hứng <br /> thú là một nhiệm vụ  vô cùng quan trọng của người giáo viên. Để  điều này  <br /> tiến hành một cách chu đáo, có kế hoạch, phương pháp thích hợp và mang lại <br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 2<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> hiệu quả  cao nhất. Nhằm xây dựng cho mỗi cá nhân học sinh  khả  năng tự <br /> học và mang tính chất giáo dục toàn diện, phát huy khả năng tự quản, tự giác, <br /> tích cực, sáng tạo của học sinh dưới sự chỉ đạo thống nhất về  chương trình  <br /> học. <br /> Vậy trước tình hình đổi mới không ngừng, liên tục của đất nước và của thế <br /> giới về giáo dục với việc đào tạo ra những con người lao động sáng tạo, làm  <br /> chủ bản thân, làm chủ đất nước – có cả đức lẫn tài. Vì vấn đề phát huy tính <br /> tích cực, tự  giác, tự  học cho học sinh là một trong các phương hướng góp <br /> phần cải cách giáo dục. <br /> Vì thế tôi đã chọn đề  tài: Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3  <br /> trong Mô hình dạy học VNEN.<br /> 2.  Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> a. Mục tiêu<br /> Đánh giá thực trạng về năng lực tự  học của học sinh  ở lớp cũng như  ở <br /> nhà. Thông qua đó đề ra một số biện pháp nhằm nâng cao năng lực tự học cho <br /> học sinh một cách có hiệu quả.<br /> b. Nhiệm vụ của của đề tài<br /> Tìm hiểu thực trạng về năng lực tự học của học sinh  ở lớp cũng như ở <br /> nhà. Phân tích nguyên nhân, tìm ra những vấn đề liên quan đến về năng lực tự <br /> học của học sinh. Từ đó đề  ra một số  biện pháp nhằm nâng cao năng lực tự <br /> học cho học sinh lớp 3. <br />   3. Đối tượng nghiên cứu<br />   Bồi dưỡng và phát huy năng lực tự học cho học sinh khối lớp 3 <br />   4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu<br /> Học sinh lớp 3A năm học 2015 – 2016; lớp 3A năm học 2016 – 2017; lớp  <br /> 3B năm học 2017 ­ 2018 tại trường TH Lý Tự Trọng.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> ­ Phương pháp quan sát<br /> ­ Phương pháp điều tra<br /> ­ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. <br /> ­ Phương pháp thử nghiệm.<br /> II. NỘI DUNG<br />    1. Cơ sở lí luận để thực hiện đề tài<br /> Những năm gần đây nền kinh tế của nước ta có nhiều sự thay đổi nhưng  <br /> Đảng và nhà nước vẫn đặc biệt quan tâm đến sự  nghiệp giáo dục, để  đảm <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 3<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> bảo chất lượng dạy và học. Một trong những tư  tưởng đổi mới GD& ĐT  <br /> hiện nay là tăng cường rèn luyện các kĩ năng cho học sinh trong đó có kĩ năng <br /> tự  học. Trong nghị  quyết của Đảng, Luật giáo dục và các văn bản của Bộ <br /> Giáo dục và Đào tạo. Luật giáo dục  đã xác định: “Mục tiêu của giáo dục phổ <br /> thông là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về  đạo đức, trí tuệ, thể  chất, <br /> thẩm mỹ  và các kỹ  năng cơ  bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt  <br /> Nam Xã hội Chủ  nghĩa, xây dựng tư  cách và trách nhiệm công dân…( Điều <br /> 23­Luật giáo dục).<br /> Tự học hiểu theo đúng bản chất là tự mình động não, suy nghĩ, sử  dụng <br /> các năng lực trí tuệ (quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợp…) và có khi cả cơ <br /> bắp (sử   dụng các phương tiện) cùng các phẩm chất, cả  động cơ, tình cảm,  <br /> cả nhân sinh quan, thế giới quan, không ngại khó, ngại khổ, kiên trì, nhẫn nại, <br /> lòng say mê… để  chiếm lĩnh một lĩnh vực kiến thức nào đó, biến lĩnh vực đó <br /> thành sở hữu của mình.<br /> Tự học là một xu thế tất yếu, bởi vì quá trình giáo dục thực chất là quá <br /> trình biến người học từ  khách thể  giáo dục thành chủ  thể  giáo dục (tự  giáo  <br /> dục). Tự học giúp nâng cao kết quả học tập của học sinh và chất lượng giáo <br /> dục của nhà trường, là biểu hiện cụ thể của việc đổi mới phương pháp dạy  <br /> học ở các trường tiểu học. <br /> Dù trong bất kỳ hoàn cảnh, sự kiện nào của đời sống hàng ngày, luôn có  <br /> những điều mới mẻ bổ sung vào vốn kiến thức đã có. Chính vì vậy, tự học là <br /> việc đi liền với quá trình phát triển và đạt tới sự  thành công của mỗi con  <br /> người. Theo tôi “Dạy học không chỉ  đơn thuần là đưa ra kiến thức cho học  <br /> sinh mà điều thực sự  quan trọng là cung cấp cho học sinh phương pháp tự <br /> học, để học sinh không chỉ đạt kết quả tốt tại một thời điểm mà luôn có tâm  <br /> thế cho việc trau dồi và tìm hiểu kiến thức phục vụ cho đời sống hiện tại và <br /> công việc sau này”. Xuất phát từ  suy nghĩ trên, tôi cố  gắng đưa vào bài học  <br /> nhiều hình thức học tập khác nhau để khuyến khích và phát huy khả  năng tự <br /> học của học sinh. Trong ba năm gần đây, một hình thức học tập mới tôi đã cố <br /> gắng đưa vào trong các môn Toán; Tiếng Việt, Tự  nhiên và xã hội cho học <br /> sinh lớp 3, đó là để học sinh phát huy tối đa kỹ năng tự học của mỗi cá nhân,  <br /> mỗi nhóm, thực hiện những dự  án nhỏ  phù hợp với từng chủ  đề  môn học, <br /> giúp học sinh vận dụng kĩ năng tự học và các kĩ năng mềm khác. Mỗi dự án <br /> nhỏ kéo dài trong một tuần, trong đó, các nhóm sẽ chuẩn bị nội dung, chia sẻ <br /> với các bạn trong lớp về  các chủ  đề   ở  các môn như: Toán, Tiếng Việt, Tự <br /> nhiên và Xã hội. Các công việc chi tiết đều được thảo luận, lập kế hoạch bởi <br /> các thành viên trong nhóm; nhóm trưởng sẽ điều phối dưới sự hỗ trợ của giáo  <br /> viên. Không những thu thập tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau như  sách báo, <br /> internet, các nhóm còn tiến hành phỏng vấn thầy cô bộ  môn để  trình bày đề <br /> tài phong phú hơn. Một số học sinh khối lớp 3 chia sẻ “  Con thấy khả năng tự <br /> học của mình được nâng cao, vừa biết được kiến thức rộng hơn vừa hiểu sâu  <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 4<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> hơn sau khi nghe phần trình bày của các bạn và phần tổng kết của cô”. Được <br /> khuyến khích tự  do lựa chọn những chủ  đề, hình thức khác nhau, sản phẩm <br /> dự án đã thể hiện rõ tính sáng tạo của học sinh. Các bản tin đều sinh động, dí <br /> dỏm mang lại những điều bất ngờ  thú vị  cho cô giáo và các bạn trong lớp. <br /> Với hoạt động này, học sinh được làm chủ kiến thức, tự thể hiện những kiến  <br /> thức về  các môn học dưới ngôn ngữ  và phương pháp của mình. Em Bích <br /> Ngọc lớp 3B chia sẻ: “ Qua cách   học tập này con thấy mình tự  khám phá <br /> được nhiều kiến thức, khả năng tiếp nhận thông tin và quản lý nhóm của con  <br /> ngày càng hoàn thiện hơn”. Với phương châm người học chính là người tự <br /> chủ,  chủ   động   trong   việc   tích   lũy  kiến   thức,  tôi   cố   gắng  định   hướng   và <br /> khuyến khích học sinh rèn luyện tinh thần tự học, tự trau dồi. Làm được việc <br /> này chính là chúng ta đã dần dần cung cấp và hình thành cho HS những giá trị <br /> bền vững, giúp các em thành công trong tương lai.<br /> 2. Thực trạng <br /> Là giáo viên trực tiếp giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm trong nhiều  <br /> năm qua, bản thân tôi nhận thấy rằng: Sản phẩm giáo dục mà chúng ta tạo ra  <br /> không thấy trước mắt như bao sản phẩm của các ngành nghề khác. Đặc biệt <br /> là sự hình thành năng lực tự học của học sinh không phải một ngày, một buổi  <br /> là có được mà phải trải qua một thời gian dài rèn luyện, cho nên để đảm nhận <br /> công việc này chúng ta phải thật sự kiên trì, nhẫn nại, chịu khó và phải tốn  <br /> nhiều thời gian công sức để  tìm hiểu. lắng nghe tâm tư  nguyện vọng của <br /> từng  đối  tượng học sinh  trong lớp. Bình tĩnh, nhẫn nại trước  những tình <br /> huống xảy ra trong cũng như  ngoài lớp học. Từ  đó đề  ra kế  hoạch, phương <br /> pháp giáo dục thích hợp cho từng trường hợp đặc biệt bằng cả tấm lòng yêu  <br /> thương, nhân ái, bao dung của người thầy.<br /> Đầu năm 2015 ­ 2016, tôi được ban Lãnh đạo nhà trường phân công chủ <br /> nhiệm lớp 3A, năm học 2016 – 2017 chủ nhiệm lớp 3C, năm học 2017 – 2018  <br /> chủ  nhiệm lớp 3B. Dù 3 lớp khác nhau nhưng khi tiếp nhận tôi đều gặp  <br /> những thuận lợi và khó khăn chung như sau:<br />  a. Thuận lợi<br /> ­ Trường đã và đang thực hiện dạy và học theo Mô hình mới VNEN. Đây  <br /> là một thuận lợi lớn đối với bản thân tôi và kể cả học sinh trong quá trình rèn <br /> luyện ý thức tự giác, năng lực tự học cho HS.<br /> ­ Hầu hết học sinh có ý thức tốt trong học tập. Tích cực tham gia các <br /> phong trào của lớp. Hầu hết các em có những kĩ năng cơ bản trong  họat động <br /> nhóm như: kĩ năng lãnh đạo nhóm, kĩ năng hợp tác; giải quyết tình huống,....<br /> ­  Được sự  quan tâm của chính quyền  địa phương, ban lãnh  đạo nhà <br /> trường, đội ngũ giáo viên bộ môn có chuyên môn vững, nhiệt tình trong giảng  <br /> dạy.<br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 5<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> ­ Được sự  nhiệt tình phối hợp chặt chẽ  giữa các cha mẹ  học sinh cũng <br /> như  các đoàn thể  cộng đồng trong và ngoài nhà trường với giáo viên chủ <br /> nhiệm lớp.<br /> ­  Luôn có ý  thức tự trau dồi, luôn cố gắng phát huy vai trò là người cố <br /> vấn cho học sinh trong mọi thời điểm dù cho đó là ở lớp hay ở nhà. Cố gắng  <br /> là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Vì vốn các em thích học theo người  <br /> lớn đặc biệt đó là thầy cô giáo của các em, thích bắt chước nên trong tư duy <br /> các em cũng có những suy luận nhất định. Các em sẽ  phân vân, nghi ngờ  khi <br /> người thầy nói lý thuyết suông mà không thực hành. Nên chính vì thế  bản  <br /> thân giáo viên cũng phải cho HS thấy mặc dù đã là  giáo viên, đã là cô giáo <br /> nhưng cô cũng vẫn đang tích cực rèn luyện, tích cực tự  học và khám phá <br /> những điều mới mẻ  xung quanh. Làm đựoc như  thế  vừa là tấm gương cho <br /> HS noi theo cũng là để  tích lũy thêm vốn hiểu biết cho bản thân nhằm phục  <br /> vụ cho công tác dạy và học. <br /> ­ Tìm kiếm, trao đổi kinh nghiệm với các bạn đồng nghiệp, xây dựng  <br /> nên phương pháp giáo dục thích hợp, kịp thời động viên khuyến khích khi các <br /> em tự  khám phá ra những điều mới mẻ  cho dù là nhỏ  nhất. Việc khuyến  <br /> khích, động viên kịp thời nhằm giúp các em có động lực phấn đấu, xác định  <br /> được mục đích của việc đến trường là để học và hiểu được “vì sao cần phải  <br /> học, học để làm gì ?” <br /> b. Khó khăn<br /> Mặc dù các em đã được học tập, trải nghiệm, làm quen Mô hình trường  <br /> học mới nhưng một số em vẫn còn rất rụt rè, thiếu chủ động, tự tin , chưa có  <br /> năng lực tự  giải quyết các tình huống có vấn đề, chưa có khả  năng tự  học,  <br /> chưa phát huy hết vai trò của tất cả  thành viên trong các nhóm học tập theo  <br /> Mô hình trường học mới VNen. <br /> Một số  học sinh có biểu hiện  ỷ  lại, ý thức tự  giác chưa cao vì các em <br /> chưa được hình thói quen tự  học ngay từ  bé. Mặc khác do nhiều yếu tố  tác <br /> động khác nhau như: ở nhà bố mẹ không tạo điều kiện cho con tự học mà hay <br /> cho xem phim hoạt hình, cha mẹ  dành phần lớn thời gian để  kiếm tiền nên  <br /> không có thời gian quan tâm chăm sóc con cái, gia đình có kinh tế  không  ổn  <br /> định, sự quan tâm đến việc học của con còn hạn chế, nhiều phụ  huynh dành  <br /> sự  quan tâm đến con cái chưa phù hợp, không phải phụ  huynh nào cũng sẵn  <br /> sàng hợp tác với giáo viên nên giáo viên khó thỏa thuận, khó liên hệ  với gia  <br /> đình để phối hợp giáo dục. Dẫn đến kết quả học tập – năng lực tự học ở lớp  <br /> cũng như ở nhà của một số em vẫn còn hạn chế.<br /> Hơn nữa, trong xu thế phổ cập học sinh trong lứa tuổi này được xã hội  <br /> ưu ái nên các em thường có nhiều yêu sách với giáo viên khi không hoàn thành <br /> nhiệm vụ  học tập. Còn nhiều em kiến thức cơ  bản chưa hoàn thành, nói gì <br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 6<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> đến   những kiến thức xung quanh cần khám phá để  phục vụ  cho đời sống <br /> hiện tại, cho tương lại.<br /> Sự phát triển của khoa học kỹ thuật đã nâng cao chất lượng cuộc sống, <br /> nhưng các em hay bị cuốn hút theo những trò chơi không có lợi, làm lãng phí <br /> thời gian khi ở nhà mà không biết cách tìm tòi, khám phá những kiến thức rất <br /> bổ ích qua phương tiện hiện đại để tích lũy cho bản thân<br /> Nếu giáo viên từ chối lắng nghe học sinh bày tỏ cho dù đó là môi truờng  <br /> trong lớp học hay ngoài lớp học thì chắc chắn trong lớp vẫn còn những học  <br /> sinh có biểu hiện thiếu  hứng thú, thiếu tích cực tìm tòi khám phá  trong quá <br /> trình  tự học.<br />   Hình thành ý thức tự học cho học sinh là một công tác khó khăn, đòi hỏi  <br /> giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian, công sức cho công tác này, nhưng thực <br /> tế giáo viên  chưa có nhiều thời gian đầu tư.<br /> Một số giáo viên bộ môn không cùng quan điểm nên gặp khó khăn trong xử lí <br /> một số tình huống giáo dục học sinh. Ở lớp một số thầy cô có thói quen làm <br /> thay cho học sinh.<br /> c. Kết quả khảo sát <br /> Theo kết quả  khảo sát của HS lớp 3B, trường TH Lý Tự  Trọng năm <br /> học 2017 – 2018  nêu lên thực trạng về hoạt động tự học của học sinh có 81,8 <br /> % HS chọn hình thức học một mình, 33,3 % HS chọn nhóm bạn để cùng học <br /> tập và chỉ có 6.1 % HS chọn hình thức học với người thân. Kết quả khảo sát  <br /> cũng cho thấy, về  kỹ  năng tự  học, có khoảng 27, 2 % ­ 54,5 % HS còn lúng  <br /> túng khi sử dụng các kỹ năng tự học. Mức độ sử dụng thành thạo các kỹ năng <br /> tự học của HS còn quá thấp ( chỉ từ 6,1 – 12,1 %).<br /> Về ý kiến của GV  bộ môn đối với thời gian tự học của HS, có khoảng <br /> 34,8 % ­ 38,9 % ý kiến GV cho rằng HS chỉ tự học một ngày từ  1 giờ  đến 2  <br /> giờ và có 6,5 % ­ 15,7% ý kiến GVcho rằng HS tự học 3 giờ và trên 3 giờ mỗi  <br /> ngày. Ý kiến của các HS về thời gian tự học cũng tương đối tương tự với các  <br /> ý kiến của các GV về vấn đề này khi có  24,2% ­ 45,1% cho rằng các em chỉ <br /> tự học từ 1 giờ đến 2 giờ trong một ngày và có 9,1 % ­ 15, 2 % HS cho biết đã <br /> tự học 3 giờ và trên 3 giờ mỗi ngày.<br /> Qua kết quả khảo sát, có thể thấy rằng thực trạng về hoạt động tự học  <br /> của HS vẫn chưa đạt hiệu quả  cao. Theo kết quả  trên, tỉ  lệ  HS tự  học từ  1  <br /> đến 2 giờ  chiếm khá cao. Bên cạnh đó, nhiều HS vẫn còn lúng túng khi sử <br /> dụng các kỹ năng tự học. Nguyên nhân một phần là do các em chưa có ý thức <br /> tự  giác trong quá trình học tập, một phần khác là do các em chưa được định  <br /> hướng một cách cụ thể trong hoạt động tự học của bản thân. Do vậy, vai trò <br /> của người GV trong việc phát triển kỹ  năng tự  học của HS nhằm góp phần <br /> nâng cao chất lượng dạy và học là hết sức quan trọng.<br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 7<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> 3. Giải pháp, biện pháp <br /> a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp<br /> Những giải pháp được nêu trong đề tài đã giúp tôi có nhiều kinh nghiệm, <br /> phương pháp, biện pháp để  nâng cao năng lực tự  học cho HS. Khi vận dụng  <br /> biện pháp này, tôi thấy kĩ năng, năng lực tự học của học sinh được nâng lên  <br /> rõ rệt.<br /> b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp và biện pháp<br />   b.1. Tạo động lực và hứng thú để phát triển kỹ năng tự học cho HS<br /> Muốn học sinh có ý thức tự học thì trước hết các em phải yêu thích môn <br /> học đó. Vì vậy cần tạo cho HS niềm say mê môn học. Tôi đã dùng tiết dạy <br /> để giới thiệu về môn học, về những giá trị của môn học trong thực tiễn bằng  <br /> những ví dụ  minh họa cụ  thể  nhằm kích thích động cơ  học tập  ở  các em. <br /> Trong quá trình dạy học, tôi đã lồng ghép một số kiến thức các môn học một  <br /> cách tự  nhiên  ở  hoạt động khởi động hoặc hoạt động kết thúc tiết học. Ví <br /> dụ: Ở môn Tự nhiên & Xã hội, có thể làm được điều này thông qua cách đặt <br /> vấn đề bằng những câu chuyện hay đơn giản chỉ là những câu hỏi thú vị như:  <br /> Tại sao nước làm tắt lửa ?; Tại sao đồng hồ chạy từ trái sang phải? Câu hỏi  <br /> vừa đặt ra tưởng chừng rất đơn giản nhưng để  trả  lời được câu hỏi này đòi <br /> hỏi HS   cần phải có những hiểu biết nhất  định. Hay như  câu hỏi: “Băng <br /> phẳng và băng mấp mô, thứ nào trơn hơn? ”. Trên thực tế, đa số HS khi được <br /> hỏi thường trả lời là băng phẳng trơn hơn, nhưng sự thật lại không phải như <br /> vậy. Đó chính là điểm hấp dẫn, thú vị khi giáo viên đưa ra câu trả lời và giải  <br /> thích.<br />          Hướng dẫn cho HS cách xây dựng kế hoạch học tập từ ban đầu. Ngay <br /> từ  tiết học đầu tiên của môn học, tôi không dạy ngay mà giới thiệu sơ  lược  <br /> về  chương trình, nội dung và phương pháp học một cách khái quát nhất để <br /> khơi gợi hứng thú học tập cho học sinh và từ  đó, tự  xây dựng cho mình kế <br /> hoạch học tập phù hợp. GV phải làm cho HS hiểu rõ: mọi kế  hoạch phải <br /> được xây dựng dựa trên mục tiêu chung và mục tiêu cụ  thể và HS hoàn toàn <br /> có thể  phấn đấu thực hiện được từng mục tiêu nếu có kế  hoạch thời gian  <br /> được xây dựng chi tiết. Chẳng hạn, trong quá trình giảng dạy mỗi chủ đề, tôi  <br /> đã cung cấp cho HS nội dung và thời gian học và kiểm tra để  HS nắm rõ.  <br /> Đồng thời, có thể cho HS đánh dấu vào trong sách bài nào học ngày nào, đến  <br /> tiết nào sẽ kiểm tra. Muốn HS tự xây dựng kế hoạch học tập thì GV phải là  <br /> người cung cấp đầy đủ kế hoach dạy và học của các môn học.<br />   Hướng dẫn cho HS cách tìm và đọc sách hoặc tài liệu liên quan đến môn  <br /> học. GV cần nhấn mạnh cho HS thấy rằng, kiến thức môn học không chỉ gói <br /> gọn trong nội dung Sách HD, trong bài giảng của cô mà đến từ  nhiều nguồn  <br /> khác nhau. Do đó, tôi đã tìm hiểu và giới thiệu cho HS những cuốn sách hay,  <br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 8<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> những tài liệu bổ  ích liên quan đến môn học như: Hàng vạn câu hỏi vì sao ? <br /> Cây  ơi bạn đến từ  đâu ? Những bài toán vui; Người dân tộc Khơ­ mú sống <br /> như thế nào ?........ và khuyến khích các em tự tìm kiếm, tự phân tích và tổng  <br /> hợp kiến thức. GV cũng có thể giới thiệu địa chỉ một số trang web, hoặc các <br /> trang diễn đàn trao đổi kinh nghiệm học tập để  HS tham khảo thêm. Ví dụ: <br /> Để   được   tư   vấn   trực   tiếp   về các   phương   pháp   tự   học hãy   truy   cập   vào <br /> website: hanoiacademy.com.vn hoặc gọi vào hotline: 0986.94.0909 để  được <br /> giúp đỡ  hoặc tìm kiếm những thông tin hữu ích khác qua mạng Inrnet của  <br /> trường hoặc tại gia đình.<br />        Dạy cho HS cách ghi chép và nghe giảng vì đây là những kỹ năng học tập <br /> vô cùng quan trọng,  ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập của HS. Dù <br /> được học ở bất kì chương trình nào, cấp học nào đi nữa thì khi các em đã có <br /> đủ  khả  năng ghi chép thì hãy rèn luyện cho các em ghi chép lại một vài điều <br /> cảm thấy bổ  ích, thích thú đối với bản thân qua các giờ  học. Điều này phải <br /> được thực hiện một cách tự  nguyện nhờ  vào quá trình rèn luyện của GV. <br /> Trình độ  nghe và ghi chép của học sinh  ở  mỗi môn học khác nhau là khác  <br /> nhau, tùy thuộc vào đặc thù của từng môn học và phương pháp giảng dạy của  <br /> từng giáo viên. Vì thế tôi đã phối hợp với các giáo viên bộ môn để rèn cho HS  <br /> kĩ năng này. Khi học tập HS thường mang lối học thụ động, quen tách việc  <br /> nghe và ghi chép ra khỏi nhau, thậm chí nhiều HS chỉ chờ GV đọc mới có thể <br /> ghi chép được nội dung bài học, nếu ngược lại thì bỏ  trống vở. Điều này <br /> khiến HS có tâm lí ức chế, ảnh hưởng đến quá trình tiếp nhận kiến thức. Để <br /> khắc phục vấn đề này, tôi xây dựng cho HS thói quen ghi chép, bên cạnh nội  <br /> dung của bài học có chừa khoảng trắng cho HS ghi chép hoặc ghi vào sổ  tay  <br /> những vấn đề  mà GV mở  rộng hoặc những điều các em thấy thích thú trong <br /> giờ học.  Đối với các vấn đề mà HS còn chưa rõ, có thể đánh dấu để hỏi lại <br /> GV hoặc tìm hiểu thêm. Rèn luyện cho HS cách ghi chép nhanh bằng các hình <br /> thức gạch chân, bằng sơ đồ hình vẽ đơn giản những ý chính. Đối với các vấn <br /> đề quan trọng, tôi  nhấn mạnh, lặp lại nhiều lần để HS tiếp thu đễ dàng hơn.<br /> Hướng dẫn cho HS cách học bài. GV nên giới thiệu và hướng dẫn cho <br /> HS tự  học theo nhiều hình thức khác nhau. Huớng dẫn HS cách phân tích, <br /> tổng hợp, vận dụng tri thức vào từng tình huống thực tiễn, học cách nhận xét, <br /> đánh giá, so sánh đối chiếu các kiến thức khác… Cách tự học này sẽ giúp cho  <br /> HS có thể  học được cách rèn luyện được năng lực tư  duy logic, tư  duy trừu  <br /> tượng và phát triển tư  duy sáng tạo trong việc tìm ra những hướng tiếp cận  <br /> mới đối với các vấn đề trong học tập, trong cuộc sống..<br />  Ở cuối mỗi tiết hoc, tôi thường giao nhiệm vụ cụ thể cho HS ở tiết học  <br /> tiếp theo. Để  phát huy tối đa năng lực tự  học và thúc đẩy HS tận dụng hết <br /> thời gian tự học, GV cần giao nhiệm vụ cụ thể cho HS. <br /> <br /> <br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 9<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> Ví dụ: Khi học bài: Gam (PPCT tiết 65). Giao nhiệm vụ cụ thể cho các  <br /> nhóm như: Mỗi nhóm sẽ có cân đồng hồ, cân đĩa, một số loại thực phẩm như <br /> đường, muối, rau;…để  thực hành cân. Môn Tiếng Việt: Học chủ  đề  về  quê <br /> hương, cuối tiết yêu cầu HS sưu tầm trước một số  bài hát về  quê hương. <br /> Việc tự học sẽ diễn ra rất tự nhiên. Các nhóm sẽ  phân công nhiệm cho nhau <br /> để tìm kiếm bài hát từ nhiều nguồn thông tin khác nhau. Sau khi đã tiếp nhận  <br /> được kiến thức cũ, các em có thể tìm hiểu kiến thức mới. Có như thế, các em  <br /> mới định hướng được cụ thể các nhiệm vụ mình cần làm tiếp theo. Khi có sự <br /> chuẩn bị trước ở nhà, việc học trên lớp sẽ trở nên có hiệu quả hơn rất nhiều. <br />         Vấn đề tự học ở HS là một vấn đề không hề đơn giản. Muốn hoạt động <br /> học tập đạt kết quả  cao, đòi hỏi HS phải tự  giác, không ngừng tìm tòi học <br /> hỏi. Ngoài ra, sự định hướng của người thầy đóng vai trò quyết định thúc đẩy <br /> sự thành công trong việc chiếm lĩnh tri thức của  học sinh. Vì đây là một loại  <br /> hoạt động, một loại lao động đặc biệt đòi hỏi HS phải có hứng thú trong học  <br /> tập, tự học. Có hứng thú học tập, tự học sẽ giúp HS khắc phục được những  <br /> áp lực, sự mệt mỏi, đối phó trong quá trình học tập. Cũng có thể khi mới bắt <br /> tay vào tự  học, học sinh chưa có hứng thú, hoặc ít hứng thú, nhưng chính  <br /> trong quá trình tự học, với những khám phá mới, cách tiếp cận mới, học sinh  <br /> từ  chỗ  ít hứng thú đến nhiều hứng thú, từ  chỗ  việc học chỉ là một loại hoạt  <br /> động bình thường (là nghĩa vụ) dần dần trở thành một sự đam mê, tự giác, có <br /> sự thôi thúc từ bên trong như một nhu cầu tự thân của học sinh vậy.<br /> Ngoài ra, tôi tìm hiểu và nắm chắc một số  văn bản qui định, thông tư <br /> đánh giá xếp loại  học sinh để từ đó đưa ra các qui tắc thưởng phạt theo tinh <br /> thần tự  chủ  được gọi là  “kỉ  luật tích cực”. Điều này tạo động lực thúc đẩy <br /> rất tích cực cho việc hình thành  năng lực tự học ở mỗi học sinh.<br /> b.2. Nhóm kĩ năng học sinh cần có khi tự học<br />      Kỹ  năng tự  học của HS được hiểu đó là những việc làm, hành động, <br /> thao tác cụ thể của các em trong quá trình chiếm lĩnh tri thức. Con đường tích  <br /> lũy, thu thập cũng phải tuân theo những quy định phù hợp, tránh tùy tiện.  <br /> Muốn được như  vậy, HS phải được rèn luyện một số  kỹ  năng tự  học quan  <br /> trọng. Đó là kỹ năng định hướng, tìm kiếm thông tin, xác định tài liệu, tìm tài <br /> liệu, lựa chọn tài liệu, đọc tài liệu, ghi chép tài liệu, phân tích tài liệu, sử <br /> dụng tài liệu.  Đứng trước các nguồn tư  liệu, thông tin phong phú, đa dạng <br /> HS phải biết lựa chọn những tư liệu, thông tin phù hợp, cốt lõi nhất, gắn với  <br /> yêu cầu học tập của mình, giúp cho việc học tập có kết quả  hữu hiệu. Với <br /> thông tin trên mạng, HS cũng cần được trang bị tri thức nhất định (về đường <br /> lối, quan điểm của Đảng, Nhà nước; về pháp luật, đạo đức, thẩm mỹ…) để <br /> không bị  những thông tin xấu không đúng với bản chất của sự  vật, hiện  <br /> tượng làm rối nhiễu, sai lạc cách tiếp nhận của mình. Điều này là vô cùng <br /> quan trọng. Ngoài ra, trong số các kỹ năng HS cần được rèn luyện, kỹ năng sử <br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 10<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> dụng CNTT là một kỹ  năng quan trọng. Đồng thời, xuyên suốt các yêu cầu <br /> đối với hoạt động tự học nhằm đạt được một năng lực nhất định, HS cần có  <br /> các phẩm chất, đức tính như cần cù, chăm chỉ, không ngại khó khăn, có ý thức  <br /> vượt khó khăn, có nhu cầu tìm hiểu, khám phá cái mới của tri thức…<br /> Kỹ năng tự học hiểu cụ thể hơn là khả năng thực hiện một hệ thống các <br /> thao tác tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động tự học trên cơ  sở vận dụng các  <br /> kinh nghiệm có liên quan đến hoạt động đó. Có bao nhiêu loại hình học tập  <br /> thì có bấy nhiêu loại hình kỹ năng chuyên biệt. <br /> Tiếp thu những quan điểm trên, tôi phân chia hoạt động tự học bao gồm <br /> các nhóm kỹ năng cơ bản sau:<br /> b.2.1. Kỹ năng định hướng<br /> Trước tiên, để  quá trình tự  học diễn ra thành công cần  hình thành cho  <br /> HS cơ sở định hướng của hành động. Đó là hệ  thống định hướng và chỉ  dẫn  <br /> mà chủ thể có thể sử  dụng nó để  thực hiện một hành động xác định nào đó.  <br /> Nó có chức năng nhận thức đối tượng, vạch kế hoạch, kiểm tra và điều chỉnh <br /> hành động theo kế  hoạch.   Để  có được cơ  sở  định hướng, HS phải trả  lời <br /> được các  câu hỏi:<br /> ­ Học nhằm mục đích gì ? Học vì yêu thích môn học, vì trách nhiệm với <br /> gia đình và xã hội, hay vì để được khen, được đánh giá cao.<br /> ­ Thái độ học tập ra sao ? Học với tinh thần, thái độ  nghiêm túc hay hời <br /> hợt, qua loa.<br /> ­ Học như thế nào ? HS nên chọn phương pháp nào là phù hợp với bản <br /> thân.<br /> b.2.2. Kỹ năng lập kế hoạch học tập<br /> Mọi việc sẽ  dễ  dàng hơn nếu HS xác định được mục tiêu, nội dung và <br /> phương pháp học. Cho nên tôi đã hướng dẫn HS xây dựng  kế hoạch học tập.  <br /> Trên cơ  sở  bộ  khung đã được thiết lập đó, HS có thể  tiếp cận và chiếm lĩnh <br /> tri thức một cách dễ  dàng. Trong quá trình lập kế  hoạch  phải chú ý một số <br /> điểm sau:<br /> ­ Thứ nhất, phải xác định tính hướng đích của kế hoạch. Đó có thể là kế <br /> hoạch ngắn hạn, dài hạn, thậm chí kế hoạch cho từng môn, cho từng chủ đề. <br /> Kế hoạch phải được tạo lập thật rõ ràng, nhất quán cho từng thời điểm, từng <br /> giai đoạn cụ thể sao cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của mình.<br />   ­ Thứ  hai, khi lập kế  hoạch,   phải chọn đúng trọng tâm, cần xác định <br /> được cái gì là quan trọng để ưu tiên tác động trực tiếp và dành thời gian công <br /> sức cho nó.<br /> b.2.3. Kỹ năng thực hiện kế hoạch <br /> <br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 11<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> Muốn thực hiện thành công kế  hoạch mình đã tạo lập, HS cần có một  <br /> số kỹ năng sau:<br /> ­ Tiếp cận thông tin: lựa chọn và chủ động tiếp nhận thông tin từ nhiều  <br /> nguồn khác nhau và từ những hoạt động đã được xác định như đọc sách, nghe  <br /> giảng, xem truyền hình, tra cứu từ Internet, làm thí nghiệm…Trong hoạt động  <br /> này rất cần có sự  tỉnh táo để  chọn lọc thông tin một cách thông minh và linh  <br /> hoạt.<br /> ­ Xử lí thông tin: việc xử lí thông tin trong quá trình tự học không bao giờ <br /> diễn ra trong vô thức mà cần có sự gia công, xử lí mới có thể sử dụng được.  <br /> Quá trình này có thể được tiến hành thông qua các kỹ năng ghi chép, phân tích, <br /> đánh giá, tóm lược, tổng hợp, so sánh…<br /> ­ Vận dụng tri thức, thông tin: thể  hiện qua việc vận dụng thông tin tri  <br /> thức khoa học để giải quyết các vấn đề liên quan như thực hành bài tập, thảo <br /> luận, xử lí các tình huống, viết báo cáo,…<br /> ­ Trao đổi, phổ  biến thông tin: việc trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ thông <br /> tin tri thức thông qua các hình thức: thảo luận, thuyết trình, tranh luận… là <br /> công việc cuối cùng của quá trình tiếp nhận tri thức.<br /> b.2.4. Kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm<br /> Khi  HS tự đánh giá được kết quả học tập của mình, các em sẽ tự đánh <br /> giá được năng lực học tập của bản thân, hiểu được cái gì mình làm được, cái  <br /> gì mình chưa làm được để  từ  đó có hướng phát huy hoặc khắc phục. Để  có  <br /> kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá, học sinh cần: <br /> ­ Tự trả lời câu hỏi trong tài liệu hướng dẫn học tập bằng cách xác định <br /> yêu cầu của câu hỏi, dự kiến câu trả lời, tái hiện các kiến thức liên quan, tập  <br /> trình bày câu trả lời trước nhóm hoặc trước lớp để  tìm ra chỗ sai từ đó khắc <br /> phục.<br /> ­ Tự  đặt câu hỏi để  tự  mình giải quyết hoặc thảo luận cùng bạn bè.<br /> ­ Làm các bài tập của thầy cô giao cho, hoặc các bài tập bản thân tự tìm  kiếm <br /> sau đó tự mình kiểm tra đáp án để rút kinh nghiệm,….<br />       b.3. Hình thành năng lực tự  học cho học sinh trong giờ  học chính  <br /> khóa<br /> Để  làm được điều này đòi hỏi mỗi giáo viên phải có hiểu biết cơ  bản <br /> về nội dung chương trình của lớp học, cấp học; mạnh dạn đổi mới cách thiết <br /> kế và tổ chức lớp học trong đó các hoạt động thực hành cần được thực hiện  <br /> thường xuyên. Đồng thời, chuyển quá trình dạy học một cách hình thức, áp  <br /> đặt của của giáo viên thành quá trình tự  học, tự  tìm tòi, khám phá của học <br /> sinh. Trong quá trình dạy học trên lớp, tôi  thực hiện theo trình tự:<br /> Giúp học sinh nắm  được mục tiêu nhiệm vụ  học tập; Tự  mình giải <br /> quyết nhiệm vụ học tập. Khi gặp khó khăn mới trao đổi với bạn (khi đó các <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 12<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> nhóm học tập sẽ  tương tác và hình thành thói quen tự  học một cách tự  nhiên <br /> theo nhu cầu của chính các em). Các bạn trong nhóm trao đổi bài kiểm tra cho <br /> nhau, nói cho nhau kết quả, cách làm của mình. Báo cáo kết quả  học tập <br /> trước lớp cho các bạn và cô giáo. Khi được công nhận hoàn thành nhiệm vụ <br /> trước đó thì thực hiện nhiệm vụ học tập mới. <br /> Ở các tiết dạy nhất là trong Mô hình dạy học VNEN, vị trí quan sát thật <br /> sự rất quan trọng và cần thiết. Vì thế, tôi đã chọn vị trí quan sát thật thích hợp <br /> để quan sát thái độ, cử  chỉ nét mặt. Nếu phát hiện em nào gặp khó khăn, kịp <br /> thời có biện pháp hỗ  trợ, giúp đỡ. Nếu nhiệm vụ  học tập là vấn đề  khó với <br /> đa số  học sinh, tôi mới hướng dẫn chung với cả lớp. Mặc khác học sinh đã  <br /> rất thuận lợi trong trao đổi, tương tác, theo việc kê bàn ghế bố trí phù hợp, kê <br /> theo nhóm, học sinh ngồi đối diện với nhau theo Mô hình mới giúp các em <br /> hợp tác, tương tác nhóm dễ  dàng hơn. Với cách tổ  chức dạy học như  vậy,  <br /> cách đánh giá học sinh cũng được chuyển trọng tâm từ  đánh giá "kết thúc", <br /> đánh giá "tổng kết" sang đánh giá quá trình, đánh giá "tiến trình"; chuyển đánh <br /> giá "bằng điểm số"sang đánh giá "bằng nhận xét". Việc đánh giá quá trình <br /> phát triển, đánh giá sự tiến bộ mới là đánh giá thiết thực và hiệu quả nhất cho  <br /> sự phát triển của mỗi học sinh. Điều này đòi hỏi giáo viên phải thường xuyên  <br /> quan sát, theo dõi cá nhân học sinh, nhóm học sinh trong quá trình học tập để <br /> có nhận định, động viên hoặc gợi ý, hỗ  trợ  kịp thời đối với từng việc làm, <br /> từng nhiệm vụ của mỗi cá nhân hoặc của cả nhóm học sinh. Đồng thời tôi cố <br /> gắng quan sát từng học sinh đưa ra những nhận định, nhận xét về  một số <br /> biểu hiện của phẩm chất và năng lực của học sinh để  kịp thời động viên,  <br /> khuyến khích các em có động lực học tập. Đưa ra biện pháp hỗ  trợ  và điều <br /> chỉnh những kiến thức mà học sinh chưa đạt yêu cầu.<br />    Ví dụ: Trong giờ  học toán đa số  HS trong cùng một nhóm rất khó khăn <br /> trong việc thực hiện phép chia số  có bốn chữ  số cho số  có một chữ  số  trong  <br /> trường hợp số  bị chia có chứa  chữ  số  0  ở hàng trăm. Trong trường hợp này  <br /> tôi  kịp thời gợi ý, hỗ trợ để  các em giải quyết được vấn đề  một cách nhanh  <br /> chóng, không để lãng phí thời gian của cả nhóm. <br /> Từ đó, động viên, khích lệ, giúp học sinh khắc phục khó khăn, phát huy <br /> ưu điểm và các tố chất riêng, sửa chữa khuyết điểm để ngày càng tiến bộ.<br /> Hiện nay sách hướng dẫn theo chương trình VNEN được thiết kế  khá <br /> phù hợp, các nội dung, nhiệm vụ  học tập cho cá nhân, nhóm, cả  lớp khá rõ  <br /> ràng. Tuy nhiên sách giáo khoa theo chương trình hiện hành không như  vậy. <br /> Điều này là một thuận lợi lớn cho mỗi giáo viên trong quá trình hình thành kĩ  <br /> năng tự học cho HS. Vì thế, tôi luôn tâm huyết, đầu tư  công sức để  thiết kế <br /> các nhiệm vụ học tập thật linh hoạt, phù hợp với điều kiện của lớp để  phát  <br /> huy tối đa sở truờng và năng lực tự học của từng cá nhân, nhóm học sinh. <br /> b.4. Một số phương pháp tự học ở ngoài giờ học chính khóa.<br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 13<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> Mỗi khi làm bất kỳ  việc gì dù lớn hay nhỏ  cũng phải hướng dẫn học  <br /> sinh có kế  hoạch, mục tiêu và phương pháp cụ  thể, rõ ràng. Để  áp dụng  các <br /> phương pháp tự học hiệu quả ngoài giờ học chính khóa, cần phải tạo cho HS  <br /> thói quen xây dựng kế hoạch học tập thật khoa học, xác định được khối kiến <br /> thức mà HS cần phải trau dồi, phân bổ  thời gian cho từng loại kiến thức cụ <br /> thể  nếu  không muốn HS lãng phí thời gian cho một mớ  kiến thức hỗn độn  <br /> trong đầu.<br /> Khi đã có kế hoạch thì phải có mục tiêu, phương pháp cụ thể sẽ là động <br /> lực học tập thúc đẩy của HS. Bởi HS phải biết mình cần phải học vì cái gì, <br /> những loại kiến thức đó sẽ phục vụ vào công việc gì trong học tập cũng như <br /> trong cuộc sống của các em. Khi đó các em sẽ  chủ  động học và đề  ra các  <br /> phương pháp tự  học để  có đủ  kiến thức thực hiện mục tiêu mà bản thân đã  <br /> đề ra. Sau đây là một số phương pháp tự học ngoài giờ lên lớp:<br /> b.4.1. Sự kiên trì, nhẫn nại<br /> Việc học không đơn giản là việc ngồi vào bàn ghi ghi chép chép hay  <br /> cầm quyển sách lên đọc….Để  có được những kiến thức hay, bổ  ích phải có <br /> phương pháp học khoa học, tuy nhiên phương pháp học của mỗi người mỗi <br /> khác, tôi không bao giờ áp dụng phương pháp của HS này vào HS khác rồi ép <br /> bản thân các em phải làm được như  vậy. Hãy tìm ra phương pháp phù hợp  <br /> với mỗi HS để việc học không gây khó khăn và chán nản cho các em. Tôi đã  <br /> hướng dẫn học sinh phải kiên trì và nhẫn nại khi áp dụng các phương pháp tự <br /> học. Hãy thay đổi  phương pháp tự  học nếu thấy không mang lại hiệu quả.  <br /> Dần dần HS sẽ  tìm thấy hứng thú, có động lực đúng đắn và phù hợp với <br /> mình.<br /> b.4.2. Kỷ luật khi học<br /> Hãy luyện cho HS tính kỷ luật khi tự học trên lớp cũng như lúc tự học ở <br /> nhà. Khi học tôi hướng dẫn HS dành toàn bộ tâm trí, tập trung cao độ, không  <br /> xao nhãng. Dù sử  dụng các phương pháp tự  học hợp với bản thân mà không <br /> kỷ luật khi học thì mọi cố gắng cũng sẽ thành công cốc mà thôi. Ngoài ra, kỷ <br /> luật khi học cũng là cách tốt nhất để  rèn luyện cho HS tính kỉ  luật cho bản <br /> thân sau này.<br /> b.4.3. Tìm kiếm tài liệu<br /> Khi dạy học khi thấy đa số  HS đều quan tâm đến một vấn đề  nào đó mà  <br /> trong tài liệu học tập không cung cấp, tôi thường hướng dẫn các em tìm kiếm <br /> tài liệu từ sách, báo, các trang mạng, bạn bè để  hiểu sâu hơn về  nó. Mặc dù <br /> các em còn rất nhỏ nên kỹ năng tìm kiếm tài liệu nhanh và chính xác rất khó, <br /> nhưng khi rèn luyện cho các em kĩ năng này ngay từ bé dần dần kỹ năng này  <br /> của HS cũng sẽ  lên thôi. Nên động viên khuyến khích mỗi khi các em phát  <br /> hiện ra một bí mật nào đó dù là nhỏ nhất. <br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 14<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> Thật sự  bản thân tôi cũng rất bất ngờ  khi trong một giờ  Tiếng Việt  ở <br /> hoạt động tập viết tên riêng Đinh Bộ  Lĩnh. Kết thúc hoạt động trước đó, tôi  <br /> yêu cầu cả lớp lên thư  viện hoặc lên phòng máy tìm kiếm, đọc thêm tài liệu <br /> để tìm hiểu về nhân vật này. Tôi chỉ dừng lại ở đó, thế mà đa số HS trong lớp  <br /> rất hào hứng khi làm việc này. Sau giờ nghỉ giải lao giờ học Tiếng Việt tiếp  <br /> tục bắt đầu thì các em đã có rất nhiều thông tin: Đinh Bộ Lĩnh chính là Đinh  <br /> Tiên Hoàng; ông có công dẹp loạn 12 sứ quân; hồi nhỏ ông rất thích chơi cờ <br /> lau;….Việc này tôi thấy không khó, chỉ  khó khi các em mới bắt đầu, khi đã <br /> quen các em sẽ dễ dàng tìm được các thông tin cần thiết để bổ sung thêm vào <br /> kho kiến thức của mình.<br /> b.4.4. Tự kiểm tra kiến thức<br /> Không phải kiến thức tự  học của HS lúc nào cũng được người khác <br /> kiểm tra, vì vậy để việc học đạt hiệu quả cao, tôi đã hướng dẫn HS biết cách  <br /> tự kiểm tra kiến thức của mình bằng cách như: tự làm bài kiểm tra ngắn, liệt <br /> kê những nội dung chính, tập vẽ bản đồ tư duy đơn giản,…Việc kiểm tra lại  <br /> kiến thức cũng là cách HS một lần nữa củng cố  lại những gì đã học được,  <br /> những gì còn mơ hồ cần phải học thêm. <br /> Khi học các bảng nhân 6, nhân 7;…Sau khi học thuộc các bảng nhân các <br /> em sẽ yêu cầu người thân cùng chơi trò chơi kiểm tra nhanh bảng nhân bằng <br /> cách một bên đưa ra một phép nhân bất kì trong bảng nhân và bên kia sẽ đưa  <br /> ra đáp án. Hoặc tự mình ghi lại bảng nhân ra giấy rồi đối chiếu với bảng cửu  <br /> chương; chơi trò chơi kiểm tra nhanh bảng nhân với chính mười ngón tay xinh <br /> xắn của các em;…<br /> b.4.5. Học cách ghi nhớ<br /> Mỗi người sẽ có cách ghi nhớ khác nhau, có người sẽ viết lại nhiều lần  <br /> ra giấy, liệt kê những nội dung chính, có người sẽ  đọc thật to, có người chỉ <br /> đọc thầm… miễn sao có thể nhớ được kiến thức đó. Tôi đã cho HS của mình <br /> thử  tất cả  những cách trên xem cách nào sẽ  giúp các em ghi nhớ  nhanh nhất  <br /> và hiệu quả nhất và bản thân các em sẽ tự mình được lựa chọn cách ghi nhớ <br /> mà các em thích nhất để vận dụng khi tự học.<br /> b.4.6. Chọn lọc thông tin, kiến thức<br /> Mỗi ngày HS sẽ  tiếp nhận rất nhiều thông tin, kiến thức khác nhau từ <br /> thầy cô, sách vở, các loại tài liệu tham khảo… Nếu không có kỹ  năng chọn  <br /> lọc thông tin, kiến thức sẽ  khiến cho HS bị  nhấn chìm trong một mớ  bòng <br /> bong của quá nhiều kiến thức khác nhau. Việc sử dụng tài liệu trên mạng là  <br /> con dao hai lưỡi, vì thế, tôi đã hướng dẫn HS biết cách chọn lọc những thông <br /> tin, kiến thức quan trọng, bổ  ích cần thiết, đúng với mục đích học tập của  <br /> bản thân và ghi nhớ  lại chúng. Đừng cố  nhớ  quá nhiều thứ  hỗn độn trong <br /> <br /> <br /> Nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 3 trong mô hình VNEN. 15<br /> Dương Thị Kim Truyền                          Trường TH Lý Tự <br /> Trọng<br /> đầu, điều đó sẽ  khiến cho HS cảm thấy việc học thật sự rất đáng sợ  và tồi <br /> tệ.<br /> b.4.7.  Hiểu sâu và thường xuyên ôn lại kiến thức<br /> Việc hiểu sâu những kiến thức sẽ  giúp HS luôn nhớ  và biết cách áp  <br /> dụng chúng vào từng hoàn cảnh như thế nào cho phù hợp. Ngoài ra cũng cần <br /> hướng dẫn HS thường xuyên ôn lại những gì đã học, nếu không những gì  đã <br /> học được sẽ dần dần bị lãng quên theo thời gian. <br />  Khi học môn toán bài nhân chia số có bốn chữ số. Thời lượng dành cho <br /> kiến thức này là 2 tuần. Vì thế  mỗi ngày tôi tìm cách gợi ý để  HS tự  ôn lại <br /> phép cộng trừ bằng cách chơi trò chơi Ai nhanh hơn ? hoặc kiểm tra nhanh 5  <br /> phút, 10 phút qua bài toán giải có lời văn về  phép cộng trừ  với bạn cùng  <br /> nhóm.<br /> b.5. Phối hợp cùng cha mẹ học sinh để  rèn luyện cho học sinh thói <br /> quen tự học<br /> Thực tế  cho thấy, nếu nơi nào có sự  phối kết hợp chặt chẽ, thường <br /> xuyên có hiệu quả  giữa ba lực lượng giáo dục là gia đình – nhà trường – xã <br /> hội thì hiện tượng học sinh thiếu tích cực trong học tập, việc bỏ học của học <br /> sinh sẽ giảm đi rất nhiều. Xây dựng được mối quan hệ tốt giữa giáo viên và  <br /> học sinh, giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng xã hội thì năng lực tự học, ý <br /> thức tự giác, tích cực tự học của học sinh sẽ được phát huy mạnh mẽ hơn.<br /> Như ai cũng biết “Lúc ở nhà mẹ cũng là cô giáo” còn khi đến trường “Cô  <br /> giáo như mẹ hiền” từ lời bài hát cũng đã thể  hiện được sự  ân cần chăm sóc  <br /> của cô và mẹ với tấm lòng bao dung vô bờ bến dành cho những đứa con thân <br /> yêu của mình. Chúng ta cũng đã từng là học sinh và cũng đã từng coi cô giáo <br /> như người mẹ hiền thứ hai và cho mãi đến bây giờ cũng vậy. Một điều đáng  <br /> nói hơn nữa chúng ta cũng đã và đang là những bậc làm cha, làm mẹ. Vậy khi <br /> đặt mình vào vị trí của ngườ