Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh hệ động mạch cảnh trong ở bệnh nhân nhồi máu não tại Bệnh viện Quân y 110

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, HÌNH ẢNH HỆ ĐỘNG MẠCH<br /> CẢNH TRONG Ở BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO<br /> TẠI BỆNH VIỆN QUÂN Y 110<br /> Ngô Tiến Quyền1, Đặng Phúc Đức2<br /> Nguyễn Văn Quốc3, Đỗ Danh Thắng1<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, hình ảnh và phân tích một số yếu tố liên quan với hình<br /> ảnh hệ động mạch cảnh trong (internal carotid artery - ICA) qua CTA (computed tomography<br /> angiography) 64 dãy ở bệnh nhân (BN) nhồi máu não (NMN). Đối tượng và phương pháp:<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang, gồm 124 BN được chẩn đoán là đột quỵ NMN, dữ liệu thu thập<br /> gồm các yếu tố nguy cơ, đặc điểm lâm sàng và hình ảnh CTA. Kết quả: Các yếu tố nguy cơ:<br /> tuổi ≥ 50 (90,3%), nam (69,4%), tăng huyết áp (63,7%), đái tháo đường (9,7%), hút thuốc lá<br /> (34,7%), nghiện rượu (11,3%), tiền sử đột quỵ (12,1%) và TIA (4,0%). Triệu chứng lâm sàng:<br /> liệt nửa người (99,2%), rối loạn cảm giác nửa người (99,2%), liệt dây VII (73,4%), rối loạn ngôn<br /> ngữ (58,1%), điểm Glasgow trung bình 13,9 ± 1,5, NIHSS trung bình 8,8 ± 5,3. Hình ảnh CTA:<br /> có 1 ổ nhồi máu (88,7%), kích thước ổ tổn thương lớn ≥ 1,5cm (46,8%), điểm ASPECTS trung<br /> bình 8,2 ± 1,6, CBS lúc vào viện ≤ 6 điểm (14,5%); tuần hoàn bàng hệ theo CS: nghèo 8,1%,<br /> trung bình 19,4% và tốt 72,5%. BN bị hẹp/tắc ICA ở nội sọ (34,7%), trong đó ở đoạn M1 16,1%,<br /> đoạn M2 20,2%, đoạn A1 8,1%, ICA đoạn nội sọ 2,4%. BN lúc vào viện có CBS ≤ 6 thì có điểm<br /> NIHSS cao hơn, điểm Glasgow và ASPECTS thấp hơn. Tỷ lệ BN có ổ máu lớn ≥ 1,5cm ở nhóm<br /> CBS > 6 thấp hơn nhóm BN có CBS ≤ 6 (p < 0,05). Ở nhóm BN có NIHSS cao hơn, điểm<br /> Glasgow và ASPECTS thấp hơn, ổ máu lớn ≥ 1,5cm thì tuần hoàn bàng hệ theo CS kém hơn<br /> (p < 0,05). Kết luận: Mức độ lâm sàng, hình ảnh CTA của BN đột quỵ NMN có liên quan với<br /> tuần hoàn bàng hệ và mức độ nặng do cục máu đông.<br /> * Từ khóa: Nhồi máu não; Hẹp động mạch cảnh trong; Chụp cắt lớp vi tính mạch máu não.<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ chia thành đột quỵ thiếu máu não và xuất<br /> huyết não, trong đó đột quỵ nhồi máu<br /> Đột quỵ là một bệnh khá phổ biến trên chiếm trên 80%. NMN được chia thành<br /> Thế giới và Việt Nam, là một trong những 5 loại dựa vào nguyên nhân (thuyên tắc<br /> nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong, từ tim; vữa xơ động mạch lớn; bệnh mạch<br /> để lại di chứng nặng nề, đồng thời là gánh máu nhỏ; đột quỵ có nguyên nhân xác<br /> nặng cho gia đình và xã hội. Đột quỵ được định khác như rối loạn đông máu và đột quỵ<br /> <br /> <br /> 1. Bệnh viện Quân y 110<br /> 2. Bệnh viện Quân y 103<br /> 3. Bệnh viện Quân y 17<br /> Người phản hồi (Corresponding author): Ngô Tiến Quyền (ngotienquyen17121981@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 14/02/2020; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 26/02/2020<br /> Ngày bài báo được đăng: 15/03/2020<br /> <br /> 70<br />  T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> nguyên nhân không xác định) [4]. Trong đó CTA 64 dãy để xác định hình ảnh NMN ở<br /> vữa xơ động mạch lớn là nguyên nhân vùng phân bố của ICA chi phối.<br /> chính của NMN, gồm có vữa xơ động mạch * Tiêu chuẩn loại trừ: NMN thuộc động<br /> nội sọ và vữa xơ động mạch ngoài sọ. mạch đốt sống thân nền chi phối, NMN có<br /> Các nghiên cứu đã khẳng định có sự kèm chảy máu trong não hoặc chảy máu<br /> khác biệt đáng kể giữa hai nhóm bệnh lý khoang dưới nhện, NMN xảy ra ở trên<br /> này về dịch tễ chủng tộc, yếu tố nguy cơ, BN có bệnh lý van tim (như hẹp, hở van<br /> cơ chế NMN, tiên lượng tái phát và điều hai lá).<br /> trị dự phòng. Những tiến bộ gần đây<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu<br /> trong phương tiện chẩn đoán, như cộng<br /> * Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu<br /> hưởng từ mạch máu, cắt lớp vi tính mạch<br /> mô tả, cắt ngang.<br /> máu, chụp mạch số hóa xóa nền (Digital<br /> - Dữ liệu thu thập gồm các yếu tố nguy<br /> Subtraction Angiography - DSA)... cho<br /> cơ, đặc điểm lâm sàng và hình ảnh CTA.<br /> phép thăm dò và chẩn đoán bệnh lý hệ<br /> - Đánh giá lâm sàng mức độ nghiêm<br /> động mạch cảnh dễ dàng hơn. Mỗi một<br /> trọng đột quỵ bằng thang điểm của Viện<br /> phương tiện chẩn đoán đều có ưu nhược<br /> nghiên cứu sức khỏe Quốc gia Mỹ (NIHSS):<br /> điểm riêng. Trong đó, DSA vẫn là tiêu<br /> nhẹ < 5 điểm, trung bình từ 5 - 15 điểm,<br /> chuẩn vàng trong chẩn đoán tổn thương<br /> nặng từ 16 - 20 điểm và rất nặng từ<br /> mạch máu não, tuy nhiên có tỷ lệ tai biến<br /> 21 - 42 điểm. Đánh giá tình trạng rối loạn<br /> nhất định. Ngày nay, CTA là một phương<br /> ý thức bằng thang điểm Glasgow, trong<br /> pháp chẩn đoán hiện đại không xâm lẫn,<br /> đó rối loạn ý thức nặng từ 3 - 4 điểm,<br /> ít tai biến, có độ tin cậy cao chỉ sau DSA.<br /> rối loạn ý thức vừa từ 3 - 8 điểm, nhẹ từ<br /> Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu<br /> 9 - 14 điểm, tỉnh táo 15 điểm. Đánh giá<br /> này nhằm: Mô tả đặc điểm lâm sàng, hình diện nhồi máu theo thang điểm ASPECTS<br /> ảnh học ICA qua CTA 64 dãy và phân (Alberta Stroke Program Early CT score)<br /> tích một số yếu tố liên quan với hình ảnh điểm cut off là 7. Đánh giá gánh mức độ<br /> tổn thương ICA ở BN NMN. nặng do cục máu đông bằng thang điểm<br /> CBS (Clot Burden Score) điểm cut off<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP là 6. Đánh giá tuần hoàn bàng hệ bằng<br /> NGHIÊN CỨU thang điểm CS (Collateral Score): nghèo<br /> 1. Đối tượng nghiên cứu (< 50%), trung bình (50% - < 100%),<br /> - 124 BN mắc bệnh đột quỵ NMN được tốt (100%) vùng chi phối của động mạch<br /> chẩn đoán và điều trị tại Bệnh viện não giữa.<br /> Quân y 110 từ tháng 02/2018 - 5/2019. Phân tích số liệu được thực hiện bằng<br /> BN được chẩn đoán đột quỵ dựa trên phần mềm SPSS phiên bản 20.0, p < 0,05<br /> định nghĩa của WHO 1970. Sau đó, chụp được coi là có ý nghĩa thống kê.<br /> <br /> 71<br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 1: Các yếu tố nguy cơ của BN NMN.<br /> <br /> Các yếu tố nguy cơ của BN đột quỵ và liên quan đến nguy cơ tăng NMN. Đột<br /> NMN thể hiện ở biểu đồ 1. Theo WHO, quỵ não tái phát sau khi bị đột quỵ lần<br /> tuổi cao là yếu tố nguy cơ trong đột quỵ. đầu trong vòng 5 năm đầu tiên dao động<br /> Trong nghiên cứu này, tuổi ≥ 50 chiếm khoảng 15 - 40%, nguy cơ tái phát cao<br /> 93,3%, tuổi càng cao nguy cơ NMN càng<br /> trong năm đầu (6 - 14%) [4]. Theo kết quả<br /> cao, có thể do nhiều bệnh lý nguy cơ<br /> phối hợp như tăng huyết áp, đái tháo nghiên cứu của chúng tôi, tiền sử BN có<br /> đường, rối loạn lipid, xơ vữa mạch. Theo một hay nhiều lần bị đột quỵ não là 12,1%.<br /> nhiều nghiên cứu, đột quỵ NMN gặp ở Tiền sử đột quỵ thường tích lũy nhiều yếu<br /> nam nhiều hơn nữ, sự chênh lệch này có tố nguy cơ, do vậy hiển nhiên đó là một<br /> thể do nam là đối tượng mang nhiều yếu yếu tố nguy cơ. Thiếu máu não cục bộ<br /> tố nguy cơ như hút thuốc lá, uống rượu, thoảng qua (Transient Ischemic Attack -<br /> tăng huyết áp hơn nữ. Trong nghiên cứu<br /> TIA) là yếu tố nguy cơ được thừa nhận<br /> của chúng tôi, tỷ lệ nam (69,4%) cao gấp<br /> 2,3 lần nữ giới, tăng huyết áp chiếm 63,7%, của đột quỵ và được xem tương tự các<br /> đái tháo đường 9,7%. Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ khác, tỷ lệ TIA trong<br /> yếu tố nguy cơ trong cơ chế bệnh sinh nghiên cứu của chúng tôi là 4,0%. Theo<br /> của đột quỵ não, tăng huyết áp kéo dài nghiên cứu của Hà Thành Văn [3], các<br /> gây tổn thương thành mạch, hình thành yếu tố nguy cơ của đột quỵ não là tuổi<br /> các mảng vữa xơ, tạo huyết khối tắc > 50 (89,7%), nam (51,5%), tăng huyết áp<br /> mạch, tạo các vi phình mạch trong não…<br /> (67,7%), đái tháo đường và có tiền sử<br /> Nghiên cứu của chúng tôi ghi nhận, tỷ lệ<br /> đột quỵ (26,5%). Theo nghiên cứu Nguyễn<br /> BN hút thuốc lá 34,7%, nghiện rượu<br /> 11,3% (chỉ gặp ở nam). Lạm dụng rượu Quang Ân và CS [1], các yếu tố này bao<br /> sẽ làm tăng áp lực máu, tăng kết tập gồm nam (59,0%), tăng huyết áp (55,7%),<br /> tiểu cầu, đông máu, tăng mức triglycerid đái tháo đường (9,7%), hút thuốc (11,2%).<br /> <br /> 72<br />  T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 2: Đặc điểm lâm sàng nhóm BN nghiên cứu.<br /> <br /> Các triệu chứng lúc nhập viện (biểu đồ 2) cho thấy, rối loạn cảm giác nửa người và<br /> liệt nửa người là hai triệu chứng gặp ở gần như toàn bộ BN (99,2%), là biểu hiện chính<br /> khiến BN phải nhập viện, liệt dây VII 73,4%, rối loạn ngôn ngữ 58,1%. Theo Nguyễn<br /> Quang Ân và CS [1], liệt nửa người chiếm 95,5%, rối loạn ngôn ngữ 70,9%, chỉ 18,7%<br /> có cảm giác tê nửa người. Kết quả của chúng tôi gần giống với Hà Thành Văn [3],<br /> liệt và rối loạn cảm giác nửa người đều gặp 100% và rối loạn ngôn ngữ gặp 61,8%.<br /> <br /> Bảng 1: Điểm Glasgow nhóm BN nghiên cứu.<br /> <br /> Điểm Glagow n %<br /> <br /> Nặng (3 - 4 điểm) 0 0<br /> <br /> Vừa (5 - 8 điểm) 1 0,8<br /> <br /> Nhẹ (9 - 14 điểm) 54 43,6<br /> <br /> Tỉnh táo (15 điểm) 69 55,6<br /> <br /> Điểm trung bình 13,9 ± 1,5<br /> <br /> <br /> Đánh giá mức độ rối loạn ý thức của BN khi vào viện rất quan trọng trong chẩn đoán và<br /> đưa ra biện pháp điều trị kịp thời và phù hợp. Nghiên cứu của chúng tôi ghi nhận<br /> (bảng 1), điểm Glasgow trung bình lúc vào viện là 13,9 ± 1,5, trong đó từ 9 - 15 điểm<br /> chiếm tỷ lệ rất cao (99,2%). Như vậy BN vào viện chủ yếu trong tình trạng tỉnh táo<br /> (55,6%) hoặc rối loạn ý thức nhẹ (43,6%), có rất ít BN trong tình trạng hôn mê sâu<br /> và rất sâu. Kết quả này tương tự với kết quả nghiên cứu của Hà Thành Văn [3],<br /> điểm Glasgow trung bình lúc vào viện là 12,7 ± 2,5, từ 9 - 15 điểm là 91,2%.<br /> <br /> 73<br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> Bảng 2: Mức độ đột quỵ theo NIHSS của nhóm BN nghiên cứu.<br /> <br /> Điểm NIHSS n %<br /> <br /> Nhẹ (< 5 điểm) 28 22,6<br /> <br /> Vừa (5 - 15 điểm) 76 61,3<br /> <br /> Nặng (16 - 20 điểm) 20 16,1<br /> <br /> Rất nặng (21 - 42 điểm) 0 0<br /> <br /> Điểm trung bình 8,8 ± 5,3<br /> <br /> Độ nặng của đột quỵ não khi vào viện được đánh giá bằng thang điểm NIHSS,<br /> thang điểm này được sử dụng rộng rãi như một công cụ đo lường các khiếm khuyết<br /> thần kinh. Điểm NIHSS trung bình lúc vào viện trong nghiên cứu của chúng tôi là<br /> 8,8 ± 5,3; trong đó BN đột quỵ ở mức độ nặng và rất nặng là 16,1% (bảng 2). Theo Hà<br /> Thành Văn [3], điểm NIHSS là 16,5 ± 10,2, nhóm BN nặng và rất nặng là 57,3%.<br /> Trong nghiên cứu của Nguyễn Quang Ân và CS [1], điểm NIHSS trung bình là<br /> 17,37 ± 6,8, < 6 điểm là 5,22%, 6 - 15 điểm là 32,83%, 16 - 29 điểm là 55,97% và<br /> ≥ 30 điểm là 5,98%.<br /> Bảng 3: Đặc điểm hình ảnh cắt lớp vi tính của BN đột quỵ NMN.<br /> Đặc điểm ổ nhồi máu n %<br /> <br /> 1ổ 110 88,7<br /> Số lượng ổ tổn thương<br /> ≥2ổ 14 11,3<br /> <br /> ≥ 1,5cm 58 46,8<br /> Kích thước<br /> < 1,5cm 66 53,2<br /> <br /> 6 106 85,5<br /> <br /> Nghèo 10 8,1<br /> <br /> Mức độ tuần hoàn bàng hệ (CS) Trung bình 24 19,4<br /> <br /> Tốt 90 72,5<br /> <br /> <br /> Bảng 3 cho thấy hình ảnh tổn thương với kết quả của Mai Hữu Phước [2], NMN<br /> NMN trên CTA, BN có một ổ nhồi máu một ổ chiếm 73,47%, nhiều ổ 26,53%.<br /> chiếm 88,7% và có nhiều hơn một chiếm Kích thước NMN ổ lớn (≥ 1,5cm) là<br /> 11,3%; nghiên cứu cho kết quả tương tự 46,8%, NMN ổ nhỏ (< 1,5cm) là 53,2%.<br /> <br /> 74<br />  T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> Tỷ lệ NMN ổ nhỏ nhóm vữa xơ ICA cũng nhóm ASPECTS ≤ 7 điểm là 48%, có thể<br /> rất thấp, vì rõ ràng cơ chế gây tổn thương giải thích sự khác nhau này là do nghiên<br /> ổ nhỏ là hiện tượng thoái hóa mỡ kính, cứu của chúng tôi số BN tắc động mạch<br /> hậu quả của bệnh lý gây tổn thương lớn chiếm tỷ lệ thấp hơn.<br /> mạch nhỏ như tăng huyết áp. Kết quả Theo kết quả nghiên cứu, nhóm CBS<br /> này cho thấy không phải tất cả các đột > 6 điểm là 106 BN (85,5%), nhóm CBS ≤ 6<br /> quỵ não ổ NMN nhỏ vùng dưới vỏ đều là là 18 BN (14,5%). Kết quả này tương tự<br /> đột quỵ não ổ khuyết, nhận xét này cũng nghiên cứu của Sillanpaa. N và CS [6],<br /> phù hợp với nghiên cứu của Yoneumura nhóm CBS > 6 điểm là 89,2%, nhóm CBS<br /> K. và CS [8]. Do đó, nếu đột quỵ não ≤ 6 điểm là 10,8%.<br /> “trông giống ổ khuyết”, nhưng không phù<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, tuần<br /> hợp với một hội chứng cổ điển, cần tiến<br /> hoàn bàng hệ theo CS: tốt 72,5%, trung<br /> hành quy trình chẩn đoán chi tiết để đánh<br /> bình 19,4% và nghèo 8,1%. Như vậy, đa<br /> giá cẩn thận nguồn gốc huyết khối và vữa<br /> số BN trong nghiên cứu này có tuần hoàn<br /> xơ động mạch lớn.<br /> bàng hệ tốt. Nambiar V và CS nghiên cứu<br /> Điểm ASPECT trung bình trong nghiên trên 84 BN NMN do tắc động mạch não<br /> cứu của chúng tôi là 8,2 ± 1,6; trong đó giữa, lúc vào viện tuần hoàn bàng hệ tốt<br /> nhóm ASPECTS < 7 điểm chiếm tỷ lệ là 22,6%, trung bình 40,5%, nghèo 36,9%<br /> thấp (9,7%). Theo nghiên cứu của Hà [5], mức độ tuần hoàn bàng hệ thấp hơn<br /> Thành Văn [3], nhóm ASPECTS ≤ 7 điểm nghiên cứu của chúng tôi là do tác giả chỉ<br /> chiếm 67,6%; của Yoneumura K. và CS [8], nghiên cứu tắc ở động mạch não giữa.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 3: Tỷ lệ hẹp/tắc động mạch cảnh đoạn nội sọ.<br /> <br /> Kết quả tại biểu đồ 3 cho thấy 34,7% BN NMN trong nghiên cứu có bệnh lý vữa xơ<br /> hẹp tắc hệ động mạch cảnh nội sọ. Điều đó cho thấy người Việt Nam cũng giống như<br /> các quốc gia châu Á khác, vữa xơ hẹp động mạch nội sọ là nguyên nhân phổ biến hơn<br /> vữa xơ hẹp động mạch cảnh ngoài sọ trong đột quỵ NMN. Nghiên cứu CICAS có thiết<br /> kế tương tự về bệnh lý vữa xơ mạch máu não lớn nội sọ, qua phân tích 2.864 BN<br /> NMN, 37,5% BN có vữa xơ hẹp động mạch nội sọ [7].<br /> <br /> 75<br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 4: Tỷ lệ hẹp/tắc các đoạn động mạch nội sọ của BN NMN.<br /> <br /> Biểu đồ 4 cho thấy vữa xơ hẹp động mạch cảnh nội sọ, trong đó vữa xơ hẹp động<br /> mạch não giữa (MCA) chiếm tỷ lệ cao nhất (36,3%), trong đó đoạn M1 16,1%, M2<br /> 20,2%, động mạch cảnh trong ở đoạn nội sọ (ICA) là 2,4%, động mạch não trước<br /> (ACA) là 8,1 %. Mặc dù tỷ lệ khác nhau, nhưng các nghiên cứu đều cho kết quả tương<br /> đồng, đó là vữa xơ hẹp nội sọ ở MCA chiếm tỷ lệ cao nhất. Trong nghiên cứu CICAS<br /> tại Trung Quốc động mạch cảnh trong đoạn nội sọ là 6,1%, động mạch não giữa<br /> 19,6%, động mạch não trước 7,65%, động mạch não sau 17,9%, động mạch thân nền<br /> 6,1% [7].<br /> <br /> Bảng 4: Mối liên quan giữa điểm Glasgow, NIHSS và ASPECTS với CBS.<br /> CBS<br /> CBS ≤ 6 (n = 18) CBS > 6 (n = 106) p<br /> Thang điểm đánh giá<br /> <br /> NIHSS 13,83 ± 6,11 7,69 ± 4,67 < 0,05<br /> <br /> Glasgow 12,61 ± 1,94 14,09 ± 1,31 < 0,05<br /> <br /> ASPECTS 6,61 ± 1,82 8,42 ± 1,36 < 0,05<br /> <br /> <br /> Kết quả nghiên cứu (bảng 4) cho thấy BN ở nhóm CBS ≤ 6 có điểm NIHSS trung<br /> bình 13,83 ± 6,11 cao hơn ở nhóm CBS > 6 (7,69 ± 4,67), sự khác biệt có ý nghĩa<br /> thống kê (p < 0,05). BN có thang điểm CBS thấp thì tắc các mạch lớn nhiều hơn, gây<br /> ra NMN diện rộng, ảnh hưởng đến chức năng của não. Theo Sillanpaa N và CS [6],<br /> đánh giá lâm sàng và hình ảnh học lúc vào viện trên cắt lớp vi tính đa dãy của 83 BN<br /> NMN trong vòng 3 giờ đầu được điều trị tiêu huyết khối đường tĩnh mạch cho thấy<br /> nhóm CBS ≤ 6 có điểm NIHSS trung bình (13,6 ± 4,4) cao hơn ở nhóm CBS > 6 (8,2 ± 6,4),<br /> sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p < 0,05.<br /> <br /> 76<br />  T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> Ở nhóm CBS ≤ 6, điểm Glasgow trung bình (12,61 ± 1,94) thấp hơn ở nhóm CBS > 6<br /> (14,09 ± 1,31), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Các BN ở nhóm CBS<br /> thấp hơn thì Glasgow thấp hơn. Kết quả nghiên cứu cho thấy BN ở nhóm CBS ≤ 6 có<br /> điểm ASPECTS trung bình là 6,61 ± 1,82 thấp hơn nhóm CBS > 6 với điểm ASPECTS<br /> trung bình là 8,42 ± 1,36, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,001). Các BN ở nhóm<br /> điểm CBS thấp hơn thì có điểm ASPECTS thấp hơn. Kết quả của chúng tôi tương tự<br /> nghiên cứu của Sillanpaa N. [6], điểm ASPECTS và CBS có mối liên quan, có ý nghĩa<br /> thống kê.<br /> Bảng 5: Mối liên quan giữa kích thước, số lượng ổ tổn thương với CBS.<br /> <br /> CBS CBS ≤ 6 CBS > 6<br /> p<br /> Yếu tố đánh giá n (%) n (%)<br /> <br /> 1ổ 16 (88,9%) 94 (88,68%)<br /> Số lượng ổ > 0,05<br /> ≥2ổ 2 (11,1%) 12 (11,32%)<br /> <br /> ≥ 1,5cm 14 (77,8%) 44 (41,5%)<br /> Kích thước < 0,05<br /> < 1,5cm 4 (22,2%) 62 (58,5%)<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu (bảng 5) cho thấy, phân bố điểm CBS ≤ 6 ở BN NMN có kích<br /> thước ổ nhồi máu ≥ 1,5cm cao hơn so với nhóm BN NMN có kích thước ổ nhồi máu<br /> < 1,5cm, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. BN có điểm CBS thấp thì tắc<br /> các mạch lớn nhiều hơn, gây ra NMN diện rộng, kích thước ổ nhồi máu sẽ lớn.<br /> Kết quả của chúng tôi tương tự nghiên cứu của Sillanpaa N. [6], kích thước ổ nhồi máu<br /> có mối liên quan với điểm CBS, có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Nghiên cứu của<br /> chúng tôi chưa thấy mối liên quan giữa số lượng ổ nhồi máu với điểm CBS.<br /> <br /> Bảng 6: Mối liên quan giữa thang điểm Glasgow, NIHSS và ASPECTS với CS.<br /> <br /> CS Nghèo Trung bình Tốt<br /> p<br /> Yếu tố đánh giá (n = 10) (n = 24) (n = 90)<br /> <br /> NIHSS ( 16,20 ± 6,89 12,17 ± 5,59 7,10 ± 3,72 < 0,05<br /> <br /> Glasgow 12,30 ± 2,11 13,00 ± 1,56 14,29 ± 1,17 < 0,05<br /> <br /> ASPECTS 5,90 ± 1,91 7,21 ± 1,38 8,67 ± 1,20 < 0,05<br /> <br /> <br /> Kết quả nghiên cứu (bảng 6) cho thấy mối liên quan giữa NIHSS với CS, điểm<br /> NIHSS càng cao thì tuần hoàn bàng hệ càng kém, điểm Glasgow, điểm ASPECTS<br /> càng thấp thì tuần hoàn bàng hệ càng kém. Mối liên quan giữa thang điểm Glasgow<br /> NIHSS và ASPECTS với CS có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Kết quả<br /> của chúng tôi tương tự nghiên cứu của Nambiar V [5], mối liên quan giữa NIHSS với<br /> CS khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05.<br /> <br /> 77<br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> Bảng 7: Mối liên quan giữa kích thước, số lượng ổ tổn thương với CS.<br /> CS Nghèo Trung bình<br /> Tốt n (%) p<br /> Yếu tố đánh giá n (%) n (%)<br /> <br /> 1ổ 9 (9%) 21 (87,5%) 80 (88,9%)<br /> Số lượng ổ > 0,05<br /> ≥2ổ 1 (1%) 3 (12,5%) 10 (11,1%)<br /> <br /> < 1,5cm 0 (0%) 2 (8,3%) 64 (71,1%)<br /> Kích thước < 0,05<br /> ≥ 1,5cm 10 (100%) 22 (91,7%) 26 (28,9%)<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu (bảng 7) cho thấy, kích thước ổ nhồi máu ≥ 1,5cm của nhóm có<br /> thang điểm CS nghèo, trung bình, tốt lần lượt là 100%, 91,7%, 28,9%. Kích thước ổ<br /> nhồi máu < 1,5cm của nhóm thang điểm CS nghèo, trung bình, tốt lần lượt là 0%,<br /> 8,3%, 71,1%. Tuần hoàn bàng hệ càng kém thì kích thước ổ nhồi máu càng lớn. Kích<br /> thước ổ nhồi máu có liên quan với thang điểm CS, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> (p < 0,05). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tương tự của Nambiar V [5] về mối liên<br /> quan giữa kích thước ổ nhồi máu với thang điểm CS, BN có tuần hoàn bàng hệ tốt thì<br /> có kích thước ổ nhồi máu nhỏ hơn. Trong nghiên cứu của chúng tôi, chưa thấy mối<br /> liên quan giữa số lượng ổ nhồi máu với thang điểm CS với p > 0,05.<br /> <br /> KẾT LUẬN Ở nhóm BN có NIHSS cao hơn, điểm<br /> Triệu chứng lâm sàng: liệt nửa người Glasgow và ASPECTS thấp hơn, ổ nháu<br /> (99,2%), rối loạn cảm giác nửa người lớn ≥ 1,5cm thì tuần hoàn bàng hệ theo<br /> (99,2%), liệt dây VII (73,4%), rối loạn CS kém hơn (p < 0,05).<br /> ngôn ngữ (58,1%), điểm Glasgow trung Các yếu tố nguy cơ: tuổi ≥ 50 (90,3%),<br /> bình 13,9 ± 1,5, điểm NIHSS trung bình nam (69,4%), tăng huyết áp (63,7%), đái<br /> 8,8 ± 5,3. tháo đường (9,7%), hút thuốc lá (34,7%),<br /> Hình ảnh CTA, có 1 ổ nhồi máu (88,7%), nghiện rượu (11,3%), tiền sử đột quỵ<br /> kích thước ổ tổn thương lớn ≥ 1,5cm (12,1%) và TIA (4,0%).<br /> (46,8%), điểm ASPECTS trung bình 8,2 ±<br /> 1,6, CBS lúc vào viện ≤ 6 điểm (14,5%); TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> tuần hoàn bàng hệ theo CS: nghèo 8,1%,<br /> 1. Nguyễn Quang Ân và CS. Nghiên cứu<br /> trung bình 19,4% và tốt 72,5%; BN bị<br /> mối liên quan giữa đặc điểm lâm sàng và hình<br /> hẹp/tắc ICA ở phía nội sọ là 34,7%, trong<br /> ảnh cắt lớp vi tinh ở BN đột quỵ hiếu máu não<br /> đó ở đoạn M1 16,1%, đoạn M2 20,2%, cấp trong 6 giờ đầu kể từ khi khởi phát. Tạp<br /> đoạn A1 8,1%, ICA đoạn nội sọ 2,4%. chí Y - Dược học Quân sự. 2018, 4, tr.84-92.<br /> BN lúc vào viện có CBS ≤ 6 thì có 2. Mai Hữu Phước. Nghiên cứu tương<br /> điểm NIHSS cao hơn, điểm Glasgow và quan đặc điểm lâm sàng và chụp cắt lớp vi<br /> ASPECTS thấp hơn, tỷ lệ BN có ổ máu tính ở bệnh nhân nhồi máu não thuộc hệ cảnh<br /> lớn ≥ 1,5cm ở nhóm CBS > 6 thấp hơn giai đoạn cấp. Tạp chí Y học Thực hành.<br /> nhóm BN có CBS ≤ 6 (p < 0,05). 2012, 811 - 812, tr.142-147.<br /> <br /> 78<br />  T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2020 - chuyªn ®Ò thÇn kinh häc<br /> <br /> 3. Hà Thành Văn. Nghiên cứu đặc điểm Scale, the cerebral blood volume ASPECTS,<br /> lâm sàng, hình ảnh học và giá trị tiên lượng and two novel imaging parameters in the<br /> của thang điểm ASPECT ở BN nhồi máu não prediction of clinical outcome of ischemic<br /> cấp do tắc động mạch não giữa. Luận văn stroke patients receiving intravenous<br /> Thạc sĩ Y học.Trường Đại học Y Hà Nội. 2017. thrombolytic therapy. Neuroradiology. 2012,<br /> 4. Adams H. P. et al. Classification of 54 (7), pp.663-672.<br /> subtype of acute ischemic stroke. Definitions 7. Yongjun Wang et al. Prevalence and<br /> for use in a multicenter clinical trial. TOAST. outcomes of symptomatic intracranial large<br /> Trial of Org 10172 in Acute Stroke Treatment. artery stenoses and occlusions in China. The<br /> Stroke. 1993, 24 (1), pp.35-41. Chinese intracranial atherosclerosis (CICAS)<br /> 5. Nambiar V. et al. CTA collateral status study. Stroke. Journal of Cerebral Circulation.<br /> and response to recanalization in patients with 2014, 45, pp.663-669.<br /> acute ischemic stroke. AJNR Am J 8. Yonemura K. et al. Small centrum ovale<br /> Neuroradiol. 2014, 35 (5), pp.884-890. infarcts on diffusion-weighted magnetic<br /> 6. Sillanpaa N. et al. The clot burden resonance imaging. Stroke. 2002, 33 (6),<br /> score, the Boston Acute Stroke Imaging pp.1541-1544.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 79<br />