Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, hình ảnh học thần kinh và một số yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân tái đột quỵ nhồi máu não

TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ 2-2015<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, HÌNH ẢNH HỌC THẦN KINH<br /> VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ NGUY CƠ Ở BỆNH NHÂN<br /> TÁI ĐỘT QUỴ NHỒI MÁU NÃO<br /> Nguyễn Thị Thu Huyền*; Nguyễn Văn Chương*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: mô tả đặc điểm lâm sàng, kết quả hình ảnh cắt lớp vi tính (CLVT) và cộng hưởng<br /> từ (CHT) ở bệnh nhân (BN) tái đột quỵ nhồi máu não (NMN). Đánh giá một số yếu tố nguy cơ ở<br /> BN tái đột quỵ NMN. Phương pháp: 200 BN đột quỵ NMN. Thiết kế mô tả cắt ngang. Kết quả:<br /> tái đột quỵ 1 lần: 74%; 2 lần 14,6%, ≥ 3 lần 11,4%. Tái đột quỵ cùng bên với lần trước 81,30%.<br /> Thời gian khởi phát tái đột quỵ NMN 1 - 5 năm cao nhất (39,6%). Khởi phát do gắng sức ở tái<br /> đột quỵ NMN cao hơn nhóm lần đầu 10,71 lần, các triệu chứng lâm sàng hầu hết là liệt nửa<br /> người. Nhóm tái đột quỵ có điểm NIHSS > 20 cao gấp 6,6 lần, mức độ rối loạn ý thức gấp 2,85<br /> lần, rối loạn ngôn ngữ gấp 3,13 lần nhóm NMN lần đầu. Các yếu tố nguy cơ của nhóm tái đột<br /> quỵ NMN tái diễn cao hơn nhóm NMN lần đầu nhiều lần. Điều trị dự phòng cấp hai đối với BN<br /> sau NMN chưa được tuân thủ tốt (chỉ có 55,2% tăng huyết áp, 20,2% đái tháo đường và 1% rối<br /> loạn lipid được kiểm soát), tỷ lệ bỏ thuốc kháng kết tập tiểu cầu 73%. Kết luận: tái đột quỵ NMN<br /> có bảng lâm sàng và hình ảnh thần kinh nặng hơn NMN lần đầu, BN tái đột quỵ kiểm soát các<br /> yếu tố nguy cơ chưa hiệu quả.<br /> <br /> 79<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ 2-2015<br /> * Từ khóa: Đột quỵ nhồi máu não; Tái đột quỵ; Đặc điểm lâm sàng; Hình ảnh thần kinh học;<br /> Yếu tố nguy cơ.<br /> <br /> Study of Clinical Characteristics, Neuroimaging and some Risk<br /> Factors in Patients with Recurrent Ischemic Stroke<br /> Summary<br /> Purposes: Describing clinical features and neuroimagings in patients with recurrent ischemic<br /> stroke (RIS). Determining some risk factors of RIS. Method: Cross sectional meta-analysis,<br /> using SPSS software. 200 patients with ischemic stroke. Results: RIS one time 74%, two times<br /> 14.6%; ≥ 3 times 11.4%. Ipsilateral RIS 81.30%, the highest rate of onset of RIS (30.6%) belong<br /> to the time span 1 - 5 years after preceded stroke. Physic effort as onset factor in RIS was<br /> 10.71 fold higher than stroke at the first time. The symptoms may worse in recurrent ischemic<br /> with weakness or clumsiness of one side of the body and face was most over 97%. The patients<br /> with recurrent ischemic with unconsciousness was 2.85 times, with NIHSS score > 20 was 6.6<br /> times and with speech or language disturbances was 3.13 times higher than in first ischemic.<br /> * Bệnh viện Quân y 103<br /> Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Thị Thu Huyền (thuhuyenhaiphong@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 30/01/2015; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 11/02/2015<br /> Ngày bài báo được đăng: 26/02/2015<br /> Secondary stroke prevention for patients with a history of ischemic was not enough. There were<br /> 55.2% of patients with hypertention, 20.2% patients with diabetes and 1% of patients with<br /> dyslipidemia receiving prophylactic treatment. In recurrent ischemic, 73% of patients were not<br /> receiving prophylactic treatment with antiplatelet agents. Conclusion: RIS showed more clinical<br /> feature and neuroimaging than stroke at the first time. Patients with RIS have more risk factors,<br /> some of which are not effectively controlled.<br /> * Key words: Ischemic stroke; Recurrent ischemic stroke; Clinical features; Neuroimagings;<br /> Risk factors.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Đột quỵ não là bệnh lý thường gặp<br /> trong chuyên Ngành Thần kinh, là nguyên<br /> nhân tử vong thứ ba sau tim mạch và ung<br /> thư, nhưng là nguyên nhân hàng đầu gây<br /> tàn phế. Hàng năm tại Hoa Kỳ có 700.000<br /> người mắc đột quỵ não, trong đó khoảng<br /> 200.000 người do tái đột quỵ não. Thống<br /> kê cho thấy cứ 500.000 BN đột quỵ não<br /> mới, khoảng 14% sẽ bị tái đột quỵ não<br /> trong vòng một năm. Vấn đề điều trị dự<br /> phòng trước và sau đột quỵ não thực sự<br /> <br /> 80<br /> <br /> cần thiết để làm giảm gánh nặng do đột<br /> quỵ gây nên.<br /> Khi tái đột quỵ não xảy ra, tiên lượng<br /> sẽ nặng nề hơn nhiều so với lần đột quỵ<br /> não đầu tiên do có sự kết hợp của các di<br /> chứng lần đột quỵ não trước (liệt, rối loạn<br /> ngôn ngữ vận động, biến đổi tâm-sinh lý<br /> sau đột quỵ và tình trạng sa sút trí tuệ…),<br /> do các tổn thương cũ và mới có thể ở<br /> một hoặc hai bên bán cầu. Đây cũng<br /> chính là nguyên nhân làm gia tăng tỷ lệ tử<br /> vong và tàn phế cũng như di chứng của<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ 2-2015<br /> <br /> tái đột quỵ não. Ở Việt Nam, chưa có<br /> công trình nghiên cứu tái đột quỵ một<br /> cách có hệ thống, việc điều trị dự phòng<br /> cấp II chưa thực sự hiệu quả. Chúng tôi<br /> nghiên cứu đề tài này nhằm:<br /> <br /> - Nghiên cứu lâm sàng: thống kê đặc<br /> điểm chung của nhóm nghiên cứu, đặc điểm<br /> lâm sàng (cách khởi phát, triệu chứng thần<br /> kinh, điểm lâm sàng, yếu tố nguy cơ...).<br /> <br /> - Mô tả đặc điểm lâm sàng, kết quả hình<br /> ảnh CLVT và CHT ở BN tái đột quỵ NMN.<br /> - Đánh giá một số yếu tố nguy cơ ở BN<br /> tái đột quỵ NMN.<br /> <br /> - Nghiên cứu cận lâm sàng: hình ảnh<br /> não (CLVT hoặc CHT), xét nghiệm máu<br /> (công thức máu, chức năng gan, thận,<br /> đường, lipid máu, định lượng Hs-CRP…).<br /> <br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> <br /> * Nội dung nghiên cứu:<br /> <br /> * Xử lý kết quả: xử lý và phân tích bằng<br /> phần mềm SPSS.<br /> KÕT QU¶ nghiªn cøu<br /> <br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> - Số lượng và chia nhóm: 200 BN điều<br /> trị tại Khoa Thần kinh, Bệnh viện Hữu<br /> nghị Việt Tiệp từ tháng 10 - 2010 đến 10 2012. Chia BN thành 2 nhóm: nhóm<br /> chứng (NMN lần đầu 104 BN) và nhóm<br /> nghiên cứu (tái đột quỵ NMN 96 BN).<br /> <br /> T¸i ®ét quþ<br /> <br /> NMN lÇn ®Çu<br /> 3-D Column 7<br /> <br /> - Tiêu chuẩn chọn BN: theo tiêu chuẩn<br /> lâm sàng của WHO và được chụp phim<br /> CLVT và CHT sọ não.<br /> - Tiêu chuẩn loại trừ:<br /> + BN NMN kèm theo các bệnh não<br /> khác (đồng phát và/hoặc trong tiền sử).<br /> <br /> Biểu đồ 1: Phân bố BN theo tuổi.<br /> BN > 60 tuổi chiếm tỷ lệ cao ở cả hai<br /> nhóm.<br /> <br /> + BN có nhiễm trùng cấp và mạn tính<br /> phát hiện trên lâm sàng và cận lâm sµng,<br /> sốt do các nguyên nhân khác nhau, có các<br /> bệnh như viêm khớp, bệnh hệ thống.<br /> + BN có VSS giờ đầu > 50 mm.<br /> + BN NMN tái diễn không có đủ tư liệu<br /> nghiên cứu.<br /> + BN không tự nguyện tham gia nghiên<br /> cứu.<br /> 2. Phƣơng pháo nghiên cứu.<br /> * Thiết kế nghiên cứu: tiến cứu mô tả<br /> cắt ngang.<br /> <br /> 81<br /> <br /> Biểu đồ 2: Phân bố BN theo giới.<br /> Tỷ lệ nam/nữ ở nhóm đột quỵ lần đầu<br /> 1,2/1, nhóm NMN tái diễn 1,7/1<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ 2-2015<br /> 60<br /> <br /> %<br /> 56.3<br /> <br /> 50<br /> 47.2<br /> <br /> 40<br /> <br /> Tái đột quỵ<br /> NMN lần đầu<br /> <br /> 34.6<br /> <br /> 30<br /> 20.8<br /> <br /> 20<br /> <br /> 16.7<br /> 11.5<br /> <br /> 10<br /> <br /> Tỷ lệ BN tái đột quỵ một lần cao nhất<br /> (74%). Trong nghiên cứu, 1 BN tái đột<br /> quỵ lần 4 và 1 BN tái đột quỵ lần 5. Không<br /> gặp BN nào có > 6 lần. Như vậy, khả<br /> năng sống sót của BN sau 2, 3 lần NMN<br /> rất khó khăn.<br /> <br /> 6.7<br /> 6.3<br /> <br /> Giờ<br /> <br /> 0<br /> 0 -