TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013<br />
<br />
MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN TỶ LỆ TỬ VONG CỦA<br />
VIÊM PHỔI DO VI KHUẨN GRAM ÂM Ở TRẺ EM DƢỚI 5 TUỔI<br />
Lê Thị Minh Hương*; Ngô Thị Tuyết Lan**<br />
TÓM TẮT<br />
N<br />
<br />
Ngh<br />
ề<br />
nam/nữ: 1,36, tỷ l tử vong: 20,2%.<br />
ì<br />
s<br />
ỡng, d tật b<br />
ế<br />
ắ<br />
ủng khu<br />
pneumoniae<br />
sử dụ<br />
s<br />
*T<br />
<br />
ó :<br />
<br />
ế<br />
ợ<br />
T<br />
ế<br />
: 90,4% trẻ < 1 tu i, tỷ l<br />
ến tỷ l tử vong: l a tu i nhỏ 1 ắc b<br />
ì<br />
s<br />
ấ<br />
s<br />
Acinetobacter, P. aeruginosa, K.<br />
ù ợp vớ<br />
s<br />
.<br />
N<br />
<br />
ếu tố l<br />
s<br />
ề<br />
ầ<br />
<br />
; Tỷ l tử vong; Trẻ em.<br />
<br />
RISK FACTORS ASSOCIATED WITH MORTALITY OF GRAMNEGATIVE BACTERIAL PNEUMONIAE IN CHILDREN<br />
UNDER 5 YEARS<br />
SUMMARY<br />
During 8 months in National Hospital of Pediatrics we carried out a retrospective analysis of 104<br />
patients with Gram-negative bacterial pneumonia. The results: 90.4% of children were under 1 year<br />
old; boy/girl: 1.36; the mortality rate was 20.2%. The significant risk factors of mortality associated<br />
with mortality of Gram-negative bacterial pneumonia were patient’s age (1 - 2 months), malnutrition,<br />
congenital malformation, the lengh of disease, degree of respiratory failure, due to bacteria such as<br />
Acinetobacter, P. aeruginosa, K. pneumoniae and using inappropriate antibiotics. This information<br />
should create awareness in physicians who are responsible for young children with pneumonia.<br />
* Key words: Gram negative bacteria pneumonia; Mortality; Children.<br />
<br />
ĐẶT VẤN ĐỀ<br />
<br />
ấ<br />
<br />
ề ấ<br />
<br />
ế<br />
<br />
ầ<br />
N<br />
ế<br />
<br />
ù<br />
<br />
ấ<br />
<br />
ấ<br />
<br />
ẻ<<br />
<br />
l<br />
ớ<br />
<br />
s<br />
ế<br />
<br />
ề<br />
<br />
l<br />
<br />
ó<br />
[8]<br />
<br />
T<br />
s<br />
<br />
ậ<br />
<br />
ỷ<br />
<br />
l<br />
<br />
ề<br />
l<br />
<br />
ộ<br />
<br />
ề<br />
<br />
ủ<br />
<br />
ử<br />
ữ<br />
ớ ûl<br />
<br />
ấ<br />
<br />
ử<br />
<br />
- 50% [2, 6].<br />
<br />
* Bệnh viện Nhi TW<br />
** Bệnh viện Bắc Thăng Long<br />
Chịu trỏch nhiệm nội dung khoa học: PGS. TS. Đỗ Quyết<br />
PGS. TS. Nguyễn Thái Sơn<br />
<br />
1<br />
<br />
TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013<br />
T<br />
<br />
N<br />
ử<br />
<br />
ỷl<br />
<br />
ù<br />
ẻ<br />
<br />
ủ<br />
<br />
ữ<br />
<br />
ầ<br />
ó<br />
<br />
ử<br />
<br />
ấ<br />
<br />
ó<br />
ẻ<br />
<br />
T<br />
<<br />
<br />
l<br />
<br />
ó<br />
<br />
ý s liệu: bằ<br />
c, sử dụng phần mề SPSS<br />
E<br />
f<br />
8<br />
s χ2<br />
s s<br />
tin cậy bằng p.<br />
*X<br />
<br />
ử<br />
ì<br />
<br />
T<br />
ế<br />
ề<br />
ớ ụ<br />
:<br />
X c nh t ệ t vong do vi<br />
ph i r<br />
tr<br />
tu i v t hi u<br />
ts<br />
ut<br />
ngu c i n qu n n t ệ t vong<br />
<br />
1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br />
* Ti u chuẩn lựa chọn: N<br />
ợ<br />
ấ<br />
ộ<br />
ử<br />
ế<br />
ợ<br />
ó<br />
ều tr nộ<br />
ấ<br />
nh vi n Nhi TW t<br />
19 ến 8 - 2009.<br />
<br />
-<br />
<br />
* Ti u chuẩn loại trừ:<br />
2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br />
M<br />
<br />
* C c thông s nghi n cứu:<br />
- Tu<br />
ớ ì<br />
ỡng, d tật<br />
b m sinh, th i gian di n biến b<br />
ớc<br />
ì<br />
ng n ng khi nhập vi n,<br />
lậ<br />
ợ<br />
c BN<br />
sử ụ<br />
s<br />
ầ<br />
ù ợp<br />
vớ<br />
s<br />
củ<br />
lậ<br />
ợc.<br />
- Số l ợ<br />
<br />
N ử<br />
số<br />
<br />
l ợ<br />
<br />
ử<br />
<br />
:<br />
số<br />
N ấ<br />
ề<br />
<br />
1. Tỷ lệ tử vong của trẻ<br />
ph i do VK Gram âm.<br />
<br />
N ử<br />
<br />
5t<br />
<br />
i iêm<br />
<br />
21 BN (20,2%) tử vong trong sè 104 BN<br />
ều tr .<br />
* Ph n b t lệ t vong theo nhó<br />
><br />
3-≤<br />
N<br />
<br />
- <br />
:<br />
N<br />
: 7 N 33 % ; 7 9% ; 3 :<br />
N<br />
<br />
tu i:<br />
7 %;<br />
:<br />
<br />
100% trẻ tử<br />
ều 12 th<br />
i,<br />
ó l a tu<br />
ếm tỷ l<br />
cao nhấ<br />
7 % N<br />
ậy, trẻ<br />
ỏ,<br />
ử<br />
ế<br />
ủ<br />
ớ<br />
u của Trần Quỵ<br />
Nguy n Tiế Dũ : ỷ l tử<br />
ph i của trẻ <<br />
l<br />
% [3]<br />
ấ<br />
ế<br />
ủ N<br />
T<br />
ng:<br />
tỷ l tử vong của trẻ < 1 tu l 83 9% [ ]<br />
Tỷ l<br />
<br />
, h i c u, cỡ m u thuận ti n.<br />
<br />
ộ<br />
<br />
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br />
BÀN LUẬN<br />
<br />
N<br />
<br />
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br />
NGHIÊN CỨU<br />
<br />
ống<br />
<br />
tử vong của trẻ<br />
<br />
i do VK<br />
u củ<br />
l<br />
%<br />
ết qu của Nguy n<br />
L<br />
S<br />
9 ẻ <<br />
1 tu i t i B nh vi N<br />
ng 2 (1996) [1],<br />
ấ<br />
ủa K Lewandowski (1991)<br />
t<br />
l l<br />
%[ ]<br />
N<br />
T<br />
ng<br />
8 l<br />
9% [ ] ó<br />
ố<br />
ợ<br />
ủ<br />
l BN<br />
ậ<br />
ấ<br />
ì<br />
ằ<br />
ố<br />
ợ<br />
ủ N<br />
n<br />
T<br />
Ns<br />
ấ ≥ ộ II<br />
ỷ<br />
l tử<br />
<br />
2<br />
<br />
TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013<br />
2. Một số yếu tố liên q an đến tỷ lệ tử vong.<br />
Bảng 1: Mố l<br />
tử vong.<br />
<br />
ữ s<br />
<br />
ỡ<br />
<br />
KẾT QUẢ<br />
<br />
TỬ VONG<br />
<br />
nh với tỷ l<br />
<br />
KHỎI<br />
p<br />
<br />
YẾU TỐ<br />
<br />
D<br />
<br />
ắ<br />
<br />
tật b m sinh, th<br />
<br />
ỡng<br />
<br />
n<br />
<br />
%<br />
<br />
n<br />
<br />
%<br />
<br />
16<br />
<br />
29,6<br />
<br />
38<br />
<br />
70,4<br />
<br />
5<br />
<br />
10,0<br />
<br />
45<br />
<br />
90,0<br />
<br />
13<br />
<br />
59,1<br />
<br />
9<br />
<br />
40,9<br />
<br />
8<br />
<br />
9,7<br />
<br />
74<br />
<br />
90,3<br />
<br />
≤7<br />
<br />
3<br />
<br />
7,0<br />
<br />
38<br />
<br />
93,0<br />
<br />
>7<br />
<br />
18<br />
<br />
29,5<br />
<br />
43<br />
<br />
70,5<br />
<br />
ós<br />
<br />
ỡng<br />
s<br />
<br />
ó<br />
<br />
D tật b m sinh<br />
<br />
ỡng<br />
<br />
tật<br />
ó<br />
<br />
Th i gian di n biến<br />
b<br />
ến vi n<br />
<br />
tật<br />
<br />
ầ<br />
ế ẻ b s<br />
ỡ<br />
gi m kh<br />
n d ch, d<br />
ến s<br />
ề<br />
ế<br />
ì ậy, trẻ s<br />
ỡng d<br />
mắ<br />
i. Nhiề<br />
c u khẳng<br />
s<br />
ỡ<br />
l ếu tố<br />
ử<br />
vong lớn nhấ<br />
i trẻ em, nhất<br />
l<br />
ẻ < 1 tu Q<br />
ấ ỷl<br />
tử vong củ<br />
ó<br />
ẻs<br />
ỡng cao<br />
gấp 3,2 lầ s ớ<br />
ó<br />
ẻ ó<br />
ng<br />
ì<br />
ng (p < 0,05). West TE v S<br />
c u t<br />
ó<br />
ậ<br />
: ỷ l tử vong<br />
s<br />
ấp củ<br />
ó<br />
ẻ<br />
s<br />
ỡng cao gấp 3,5 lần so vớ<br />
ó<br />
s<br />
ỡ<br />
<<br />
[7] N<br />
n<br />
c u của Nguy<br />
T<br />
ng: tỷ l tử vong<br />
củ<br />
ó<br />
ẻs<br />
ỡng cao gấp 4,2<br />
lần so vớ<br />
ó<br />
ẻ ì<br />
[ ]<br />
N ó<br />
<br />
s<br />
<br />
tật b<br />
Bảng 2: Mố l<br />
<br />
ó ỷ l tử vong<br />
ữa SpO2<br />
<br />
ẻ<br />
<br />
j<br />
<br />
n với tỷ l tử vong.<br />
<br />
TỬ VONG<br />
<br />
KẾT QUẢ<br />
<br />
< 0,05<br />
<br />
N ó<br />
N ó<br />
i gian di n biến b<br />
>7<br />
ớc nhập vi<br />
ó ỷ l tử vong<br />
cao gấp 6 lầ<br />
ó<br />
N hập vi n sớm<br />
<<br />
T<br />
D<br />
S<br />
ó<br />
N ó<br />
th i gian di n biến b<br />
>7<br />
l<br />
ộ<br />
những yếu tố<br />
ử vong cao [4].<br />
<br />
ẻ<br />
<br />
è<br />
<br />
< 0,05<br />
<br />
è<br />
tật (p<br />
S<br />
S<br />
u<br />
7 N<br />
i nhập vi n cho thấ<br />
yếu tố l<br />
óý<br />
ĩ ến tử<br />
l<br />
tim b m sinh (OR = 4,04; 95% CI: 1 - 15,4),<br />
ì<br />
s<br />
ỡng (OR = 7,9; p =<br />
87<br />
u ch ng gan to (OR = 4,31;<br />
95% CI: 1,2 OR = ; 9 %<br />
CI: 0,8 - 8 7<br />
ì<br />
l<br />
ấu<br />
hi<br />
sỹ l<br />
s<br />
ắ<br />
ều tr N<br />
i. Nhận<br />
biế<br />
ợ<br />
ếu tố<br />
sẽ can thi p<br />
sớ<br />
m tỷ l tử vong [6].<br />
<<br />
<br />
ó<br />
S w<br />
<br />
< 0,05<br />
<br />
SỐNG<br />
p<br />
<br />
SpO2<br />
<br />
n<br />
<br />
%<br />
<br />
n<br />
<br />
%<br />
<br />
< 80 %<br />
<br />
13<br />
<br />
68,4<br />
<br />
6<br />
<br />
31,6<br />
<br />
80%<br />
<br />
8<br />
<br />
9,4<br />
<br />
77<br />
<br />
90,6<br />
<br />
S<br />
tr ng, nế<br />
<br />
< 0,05<br />
<br />
ấ<br />
ì<br />
<br />
l<br />
s<br />
<br />
u hi n của thiếu oxy trầm tr<br />
p k p th i sẽ d n tới tử<br />
N<br />
ấ<br />
ớ S O2 < 8 % l ế<br />
<br />
ố<br />
<br />
l t hậu qu<br />
u cho thấy<br />
N ậ<br />
l ợ<br />
ì ỷ l tử<br />
<br />
3<br />
<br />
TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013<br />
ủ<br />
ẻ<br />
> 80%. Nguy<br />
so vớ<br />
ó<br />
<br />
ó<br />
<br />
ế<br />
8 %<br />
ng g p tỷ l tử vong củ<br />
[ ]<br />
<br />
T<br />
<br />
Bảng 3: L<br />
<br />
ữa chủ<br />
<br />
TÊN<br />
<br />
ỷ l<br />
<br />
tử vong củ<br />
<br />
ó<br />
<br />
ó<br />
<br />
ó S O2<br />
ấp 5,1 lần<br />
<br />
nh với tỷ l tử vong.<br />
SỐ N P ÂN LẬP<br />
<br />
SỐ BN TỬ VONG<br />
<br />
TỶ LỆ TỬ VONG (%)<br />
<br />
K. pneumoniae<br />
<br />
43<br />
<br />
9<br />
<br />
20,9<br />
<br />
Acinetobacter<br />
<br />
15<br />
<br />
7<br />
<br />
46,7<br />
<br />
P. aeruginosa<br />
<br />
14<br />
<br />
3<br />
<br />
21,4<br />
<br />
E. coli<br />
<br />
17<br />
<br />
2<br />
<br />
11,7<br />
<br />
H. influenzae<br />
<br />
14<br />
<br />
0<br />
<br />
0<br />
<br />
Chryscobacterium gieum<br />
<br />
1<br />
<br />
0<br />
<br />
0<br />
<br />
104<br />
<br />
21<br />
<br />
100<br />
<br />
Tống<br />
<br />
P<br />
<br />
ó<br />
<br />
ù K. pneumoniae l<br />
ử vong củ 9/<br />
8%<br />
ng hợp tử<br />
ỷ l BN nhi m VK<br />
ử vong chiếm 9/43 BN (20,9%), tỷ l tử vong củ<br />
ó<br />
i do P. aeruginosa l<br />
% 3/<br />
ng hợ T<br />
ỷ l tử vong củ<br />
ó<br />
ẻ<br />
i do Acinetobacter ấ<br />
cao (7/<br />
ợ =<br />
7%<br />
ó 9 % N ử vong do VK E. coli. R<br />
i<br />
do H. influenzae<br />
ó N<br />
ử vong. Vậ<br />
VK Acinetobacter, P. Aeruginosa<br />
v K. pneumoniae l<br />
ủ yế<br />
ử vong trẻ<br />
ó<br />
ấ l<br />
Acinetobacter.<br />
s<br />
<br />
Bảng 4: Tỷ l<br />
TÊN<br />
ÁN<br />
<br />
ấy m<br />
<br />
ủ<br />
<br />
lập.<br />
<br />
K. pneumoniae<br />
<br />
E. coli<br />
<br />
P. aeruginosa<br />
<br />
Acinetobacter sp.<br />
<br />
H. influenzae<br />
<br />
43<br />
<br />
17<br />
<br />
14<br />
<br />
15<br />
<br />
14<br />
<br />
Ampicillin<br />
<br />
97,7<br />
<br />
100<br />
<br />
*<br />
<br />
73,3<br />
<br />
78,6<br />
<br />
Cephalotin<br />
<br />
93,0<br />
<br />
*<br />
<br />
*<br />
<br />
86,7<br />
<br />
35,7<br />
<br />
Ceftriaxone<br />
<br />
90,7<br />
<br />
88,4<br />
<br />
37,5<br />
<br />
53,3<br />
<br />
35,7<br />
<br />
Cefotaxime<br />
<br />
84,4<br />
<br />
88,2<br />
<br />
35,7<br />
<br />
53,3<br />
<br />
21,4<br />
<br />
Chloramphenicol<br />
<br />
76,7<br />
<br />
64,7<br />
<br />
*<br />
<br />
73,3<br />
<br />
28,6<br />
<br />
Amikacine<br />
<br />
64,5<br />
<br />
35,5<br />
<br />
50<br />
<br />
53,3<br />
<br />
*<br />
<br />
Ciprofloxacin<br />
<br />
7,0<br />
<br />
47,1<br />
<br />
21,3<br />
<br />
20,0<br />
<br />
0<br />
<br />
Imipenem<br />
<br />
2,3<br />
<br />
0<br />
<br />
7,1<br />
<br />
40,0<br />
<br />
0<br />
<br />
Piperacilli/taro<br />
<br />
*<br />
<br />
*<br />
<br />
28,6<br />
<br />
*<br />
<br />
*<br />
<br />
Sulperasol<br />
<br />
*<br />
<br />
*<br />
<br />
20,7<br />
<br />
*<br />
<br />
*<br />
<br />
Fosmycin<br />
<br />
*<br />
<br />
5,9<br />
<br />
50<br />
<br />
46,7<br />
<br />
14,3<br />
<br />
Co-trimoxazol<br />
<br />
*<br />
<br />
58,8<br />
<br />
*<br />
<br />
*<br />
<br />
85,7<br />
<br />
LOẠI<br />
<br />
SIN<br />
<br />
n<br />
<br />
(* Không ặt kh ng sinh ồ)<br />
<br />
4<br />
<br />
TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4 - 2013<br />
Hầu hế<br />
lậ<br />
ợc<br />
d ch nộ<br />
n của trẻ<br />
ề<br />
s<br />
ó<br />
ll<br />
l s<br />
ế h với tỷ l<br />
c<br />
bi t, VK Acinetobacter<br />
ất c<br />
lo<br />
s<br />
l<br />
s<br />
với tỷ l<br />
20 - 86,7%. VK H. influenzae ò<br />
y với<br />
fl<br />
t<br />
<br />
Bảng 5: Mố l<br />
ữ<br />
ù<br />
ầ<br />
ù ợp vớ<br />
ỷ l tử vong.<br />
<br />
s<br />
<br />
ÁN SIN SỬ<br />
DỤNG BAN<br />
<br />
ẦU<br />
<br />
ù ợp<br />
P ù ợp<br />
<br />
TỬ VONG<br />
<br />
s<br />
<br />
p<br />
<br />
%<br />
<br />
n<br />
<br />
%<br />
<br />
13<br />
<br />
36,1<br />
<br />
23<br />
<br />
63,9<br />
< 0,05<br />
<br />
8<br />
<br />
11,8<br />
<br />
60<br />
<br />
88,2<br />
<br />
N ó<br />
<br />
ẻ sử dụ<br />
s<br />
ầu<br />
ù ợp vớ<br />
s<br />
ó ỷ l tử<br />
vong cao gấp 3,2 lần so vớ ó<br />
ù<br />
s<br />
ù ợ N<br />
s<br />
l<br />
ầ<br />
ù ợ<br />
ầu hế<br />
Acinetobacter, K. pneumoniae,<br />
P. aeruginosa<br />
ều lo<br />
s<br />
với m<br />
ộ<br />
R<br />
VK Acinetobacter<br />
ầu hế<br />
l<br />
s<br />
ợ<br />
t<br />
s<br />
, ngay c<br />
s<br />
ớ<br />
ến % T<br />
u của Nguy<br />
T<br />
ũ<br />
cho tỷ l tử vong củ<br />
ó<br />
ẻ ù<br />
s<br />
ầ<br />
ù ợp vớ<br />
s<br />
cao gấp 4 lần so vớ<br />
ó<br />
ù<br />
s<br />
ù ợp [2].<br />
KẾT LUẬN<br />
do<br />
<br />
Tỷ l tử vong của trẻ <<br />
l 20,2%.<br />
<br />
ếu tố<br />
m tỷ l tử vong.<br />
<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
1 Ngu ễn Th Hạnh L , Võ Công Đồng Rố<br />
ẻs<br />
ấ<br />
<<br />
T<br />
ộ Y D ợ<br />
N<br />
N<br />
khoa. 1990, 8 (2), tr.71-74.<br />
2. Nguyễn Văn Thường.<br />
l<br />
ết qu<br />
ều tr s<br />
ấp cấ<br />
trẻ em t i B nh vi n Nhi TW. Luậ<br />
sỹ Y h c. 2008, tr.31- 48.<br />
<br />
SỐNG<br />
<br />
n<br />
<br />
sỹ l<br />
ử vong<br />
m. Nhận<br />
<br />
l<br />
<br />
KẾT QUẢ<br />
IỀU TRỊ<br />
<br />
N<br />
s<br />
ột số yếu tố<br />
của trẻ<br />
biết sớm dấu hi u n<br />
ó<br />
ò<br />
<br />
i<br />
<br />
ếu tố l<br />
ến tỷ l tử vong<br />
của trẻ<br />
m: l a<br />
tu i nhỏ (1 ì<br />
ng suy dinh<br />
ỡng, d tật b<br />
s<br />
ắc b<br />
ì<br />
s<br />
ấ<br />
ế<br />
ắ<br />
hủng khu<br />
ề<br />
s<br />
Acinetobacter, P. aeruginosa,<br />
K pneu oni e v sử dụ<br />
s<br />
ầ<br />
ù ợp vớ<br />
s<br />
.<br />
<br />
s<br />
T<br />
<br />
i<br />
c<br />
<br />
3. Trần Quỵ, Nguyễn Ti n Dũng<br />
ếu tố<br />
i rất n ng trẻ em. Kỷ<br />
yế<br />
ì<br />
u khoa h c (1989 1990). B nh vi n B ch Mai. tr.194.<br />
4. Duke T, M Gone T, Frank D. Hypoxamia in<br />
chilren with severe pneumoniae in Papua New<br />
Guinea.Int. Tuberc Lung Dis. 2001, pp.511-519.<br />
5. Lewandowski K, Metz, Deutschmann C,<br />
Preiss H, Kuhlen R, Artigas A, Falke KJ.<br />
Incidence, severity and mortality of acute<br />
respiratory failure in Berlin, Germany. Am J<br />
Respir Crit Care Med. 151 (4), pp.1121-1125.<br />
6. Suwanjutha S, Ruangkanchanasetr S. Risk<br />
factors associated with morbidity mortality of<br />
pneumonia in Thai children under 5 years. Southest<br />
Asian J Trop Med Pub Health. 1994, March, 25 (1),<br />
pp.60-66.<br />
7. West TE et al. Long-term morbidity and<br />
mortality following hypoxaemie lower respiratory<br />
tract infection in Gambia children. WHO. 1999,<br />
77, pp.144-148.<br />
8. WHO/Unicef. Joint statement: management<br />
of pneumonia in community senttings. 2004.<br />
<br />
Ngày nhận bài: 30/1/2013<br />
Ngày giao phản biện: 20/3/2013<br />
Ngày giao bản thảo in: 26/4/2013<br />
<br />
5<br />
<br />