Tỉ lệ và các yếu tố liên quan đến sử dụng rượu bia ở nam giới từ 15 – 60 tuổi tại phường Trần Phú, thành phố Quảng Ngãi năm 2017

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> TỈ LỆ VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN SỬ DỤNG RƯỢU BIA<br /> Ở NAM GIỚI TỪ 15 – 60 TUỔI TẠI PHƯỜNG TRẦN PHÚ,<br /> THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI NĂM 2017<br /> Trần Minh Đức*, Phạm Thị Vân Phương**<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> Mở đầu: Sử dụng rượu bia không hợp lý gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe. Trong những năm gần đây,<br /> lượng rượu bia tiêu thụ và khả năng tiếp cận rượu bia của người dân tỉnh Quảng Ngãi có xu hướng ngày<br /> càng gia tăng, đặc biệt là ở nam giới.<br /> Mục tiêu: Xác định tỉ lệ và các yếu tố liên quan đến sử dụng rượu bia chưa hợp lý, tỉ lệ các đặc điểm về<br /> bối cảnh sử dụng rượu bia của nam giới từ 15-60 tuổi tại phường Trần Phú, thành phố Quảng Ngãi năm<br /> 2017.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Thiết kế nghiên cứu cắt ngang trên 276 nam giới độ tuổi từ 15-60 được lựa<br /> chọn bằng phương pháp ngẫu nhiên đơn. Bộ công cụ AUDIT được sử dụng để đánh giá việc sử dụng rượu<br /> bia của đối tượng nghiên cứu. Nguy cơ ở các nhóm đối tượng được đánh giá bằng hồi quy logistic và tỉ số<br /> số chênh (OR) trong mô hình đa biến.<br /> Kết quả: Tỉ lệ sử dụng rượu bia trong 12 tháng qua của 276 nam giới tham gia nghiên cứu là 86%. Tỉ<br /> lệ sử dụng rượu bia chưa hợp lý (điểm AUDIT≥8) là 44%. Các bối cảnh sử dụng rượu bia phổ biến nhất là:<br /> ngày cuối tuần, buổi tối, vỉa hè/quán nhậu/quán bia, lý do uống rượu bia là gặp gỡ bạn bè, sử dụng bia có<br /> nhãn hàng nước ngoài. Yếu tố liên quan với sử dụng rượu bia chưa hợp lý là tuổi, hút thuốc lá và tuổi uống<br /> rượu bia lần đầu.<br /> Kết luận: Tỉ lệ sử dụng rượu bia chưa hợp lý ở nam giới từ 15-65 tuổi tại phường Trần Phú, thành<br /> phố Quảng Ngãi hiện ở mức cao, đây là vấn đề cần được sự quan tâm chú ý của các ban ngành địa phương.<br /> Từ khóa: nam giới, rượu bia, AUDIT, Quảng Ngãi.<br /> ABSTRACT<br /> PREVALENCE AND FACTORS ASSOCIATED WITH PROBLEMATIC DRINKING<br /> AMONG 15-TO-60-YEAR-OLD MALES LIVING IN TRAN PHU WARD, QUANG NGAI CITY<br /> IN 2017<br /> Tran Minh Duc, Pham Thi Van Phuong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1 - 2018: 95 - 100<br /> <br /> Background: Improper use of alcohol causes many health effects. In recent years, an increase in the<br /> availability of alcohol and the alcolhol volumne consumed by the local people has been noted in Quang Ngai<br /> province, especially in men.<br /> Objectives: To determin e the prevalence and factors associated with problematic drinking, the<br /> contexts of alcohol drinking among 15-to-60-year-old males living in Tran Phu ward, Quang Ngai city in<br /> 2017.<br /> Method: Cross-sectional study conducted on 276 men aged from 15 to 60 years old. The participants<br /> were chosen randomly from the residence list provided by the local government. The Alcohol Use Disorders<br /> <br /> * Friends for International Tuberculosis-relief (FIT) Vietnam, ** Khoa YTCC, Đại học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS Trần Minh Đức ĐT: 01656574593 Email: tmduc93@gmail.com<br /> Y tế Công cộng 95<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Identification Test (AUDIT) was employed to assess alcohol drinking status. Adjusted odds ratio of<br /> problematic drinking between the demographic groups were estimated by logistic regression.<br /> Results: The prevalence of alcohol drinking within the last 12 months and problematic drinking was<br /> 86% and 44% respectively. The common contexts of alcohol drinking were: at weekend, in the evening, on<br /> pavements/in taverns, meeting friends as the reason, foreign-labeled beers as the chosen beverage. Factors<br /> related to problematic drinking included age, tobacco smoking and age of onset.<br /> Conclusion: The prevalence of problematic alcohol drinking in Tran Phu ward is considerable.<br /> Government’s attention is needed.<br /> Keywords: Alcohol, drinking males, AUDIT, Quang Ngai.<br /> ĐẶTVẤNĐỀ dụng rượu bia cũng như mô tả bối cảnh sử<br /> dụng rượu bia của nam giới tại phường Trần<br /> Đồ uống có cồn là loại thức uống phổ biến Phú-thành phố Quảng Ngãi.<br /> và có lịch sử từ lâu đời. Tuy vậy việc lạm dụng<br /> rượu bia đã và đang gây nên nhiều gánh nặng Mục tiêu nghiên cứu<br /> về kinh tế, y tế, xã hội cho nhiều quốc gia trên Xác định tỉ lệ và các yếu tố liên quan đến<br /> thế giới(12). Theo nghiên cứu gộp về Gánh nặng sử dụng rượu bia chưa hợp lý, tỉ lệ các đặc<br /> bệnh tật toàn cầu 2015, lạm dụng rượu bia gây điểm về bối cảnh sử dụng rượu bia của nam<br /> nên 85 triệu số năm mất đi do bệnh tất và tử giới từ 15-60 tuổi tại phường Trần Phú, thành<br /> vong sớm (DALYs), đứng thứ 9 trong 10 yếu phố Quảng Ngãi năm 2017.<br /> tố nguy cơ hàng đầu gây nên gánh nặng bệnh ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> tật và tử vong trên thế giới(6).<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Việt Nam là nước có lượng rượu bia tiêu<br /> Nam giới độ tuổi từ 15 - 60 được chọn<br /> thụ bình quân đầu người (từ 15 tuổi trở lên)<br /> ngẫu nhiên đơn từ danh sách hộ khẩu thường<br /> tăng nhanh trong vòng hơn 10 năm gần đây(20).<br /> trú của phường Trần Phú.<br /> Lạm dụng rượu bia thực sự là vấn đề y tế công<br /> cộng lớn ở Việt Nam khi nó xếp thứ tư trong Thiết kế nghiên cứu<br /> các yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra gánh nặng Nghiên cứu cắt ngang thực hiện tại<br /> bệnh tật, tử vong(6). Đặc biệt, nam giới là đối phường Trần Phú thuộc thành phố Quảng<br /> tượng có nguy cơ chịu tác hại từ rượu bia Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi vào tháng 5 đến tháng<br /> nhiều nhất do việc sử dụng và lạm dụng rượu 7 năm 2017. Bộ công cụ AUDIT của Tổ chức Y<br /> bia rất phổ biến ở đối tượng này. Theo một tế thế giới (TCYTTG) được sử dụng để đánh<br /> điều tra quốc gia trên hơn 3000 người tại Việt giá việc sử dụng rượu bia của đối tượng<br /> Nam năm 2015, có 44% nam giới tham gia nghiên cứu(2,9).<br /> nghiên cứu uống quá chén (từ 60 gram cồn trở Cỡ mẫu<br /> lên trong 30 ngày qua)(4). Quảng Ngãi là một<br /> Sử dụng công thức tính cỡ mẫu để ước<br /> tỉnh nằm ở khu vực duyên hải Nam Trung Bộ.<br /> lượng một tỷ lệ<br /> Nơi đây hiện có 2 nhà máy bia lớn sản xuất các<br /> sản phẩm bia nội địa được sử dụng khá phổ<br /> biến ở Việt Nam đó là nhà máy bia Dung Quất Trong đó:<br /> và nhà máy bia Sài Gòn-Quãng Ngãi. Theo<br /> n là cỡ mẫu; Z(1-α/2) = 1,96 với độ tin cậy<br /> đó, Quảng Ngãi được đánh giá là “một trong<br /> 95%; d = 0,06 là sai số lựa chọn; p là tỉ lệ ước<br /> năm vùng trọng điểm sản xuất và tiêu thụ bia<br /> lượng, chọn p = 0,33 là tỷ lệ sử dụng rượu bia<br /> Sài Gòn”(7). Chúng tôi thực hiện nghiên cứu<br /> chưa hợp lý (AUDIT ≥8) theo phân loại nguy<br /> này nhằm đánh giá nguy cơ sức khỏe do sử<br /> cơ dựa trên bộ công cụ AUDIT trong nghiên<br /> <br /> <br /> 96 Chuyên Đề Y tế Công cộng - Khoa học Cơ bản<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> cứu của tác giả Nguyễn Hiền Vương tại xã Đặc điểm Tần số Tỷ lệ (%)<br /> Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm, Hà Nội(18). Trình độ học vấn<br /> ≤Tiểu học 10 3,6<br /> Dự trù tỉ lệ mất mẫu hay không tiếp cận THCS 42 15,2<br /> được là 15%, do đó cỡ mẫu tính được là 271 THPT 74 26,8<br /> người. Cỡ mẫu thực tế thu thập được là 276 TC/CĐ/ĐH/SĐH 150 54,4<br /> người. Nghề nghiệp<br /> Học sinh/sinh viên 33 12,0<br /> Phân tích và xử lý số liệu Nông dân 3 1,1<br /> Công nhân 61 22,1<br /> Nhập dữ liệu bằng phần mềm EpiData 3.1<br /> Kinh doanh/buôn bán/tự làm chủ 37 13,4<br /> và phân tích dữ kiện bằng Stata 13. Kiểm định CC-VC nhà nước/văn phòng 115 41,6<br /> chi bình phương dùng để so sánh tỷ lệ giữa 2 Thất nghiệp/không việc 27 9,8<br /> biến số định tính. Hồi quy Poisson đơn biến Tình trạng hôn nhân<br /> với phương sai robust được sử dụng để ước Độc thân 75 27,2<br /> Đã kết hôn 198 71.7<br /> lượng PR với khoảng tin cậy 95% để đánh giá<br /> Ly dị/góa 1 0,4<br /> mối liên quan giữa biến phụ thuộc và biến độc Sống chung với bạn tình 2 0,7<br /> lập. Hồi quy Logistic đa biến được sử dụng để<br /> Có 85,9% trong tổng số 276 nam giới được<br /> đánh giá mối liên quan bằng tỉ số số chênh OR<br /> hỏi cho biết có uống rượu/bia trong 12 tháng<br /> với khoảng tin cậy 95%, mối liên quan có ý<br /> vừa qua. Hơn một nửa số người được khảo sát<br /> nghĩa thống kê khi p