Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Chính sách dạy nghề cho người nghèo trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

Chia sẻ: Nhumbien999 Nhumbien999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm thực thi chính sách dạy nghề cho người nghèo ở tỉnh Phú Thọ; Đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện chính sách dạy nghề cho người nghèo ở tỉnh Phú Thọ đến năm 2020. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Chính sách dạy nghề cho người nghèo trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ QUỲNH TRANG CHÍNH SÁCH DẠY NGHỀ CHO NGƯỜI NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN MINH SẢN HÀ NỘI - 2018
LỜI CẢM ƠN Kính các Thầy cô giáo Học viện Hành chính quốc gia! Tôi xin gửi lời cả ới các thầy, các cô tại Khoa Chính sách công của Học viện, Sở Lao độ g, T ư g bi v Xã ội, Sở Kế hoạch - Đầu ư, Vă p ò g Tỉnh ủy, Cục Thống kê tỉnh Phú Thọ; Đảng ủy, Ủy ban nhân dân các huyệ : T a S ,T S , Đoa Hù g, Hạ Hòa, Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ, Trường Trung cấp Nông – Lâm nghiệp Phú Thọ… Ban Giám hiệu một số rườ g Đại họ , Cao đẳ g rê địa bàn tỉnh , Lã đạo Trung tâm Giáo dụ T ường xuyên – Giáo dục nghề nghiệp các huyện, thành, thị v á ua iê ua đã u g ấp g g i , ư iệu, i iệu để i ó sở thực tế nghiên cứu luậ vă ủa mình. Tuy nhiên, do đ y ầ đầu tôi tự tham gia nghiên cứu đề i do đó còn thiếu thông tin, kinh nghiệ ro g ĩ vực nghiên cứu còn hạn chế do đó luậ vă ò iều thiếu sót o g ậ đư sự đó g góp ủa u ầy v á anh chị k oá rước. Trân trọng cả ! 9 ăm 2017 Tác giả Luậ vă Lê Thị Quỳnh Trang
LỜI CAM ĐOAN Luậ vă “Chính sách dạy nghề cho người nghèo trên địa bàn tỉnh phú thọ” đư c thực hiện từ 6/2017 đến tháng 9/2017. Luậ vă sử dụng nh ng thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Các thông i y đã đư c chỉ rõ nguồn gốc, có một số thông tin thu thập từ thực tế ở địa p ư g, ột số số liệu đã đư c phân tích, tổng h p và xử lý với mụ đí g iê ứu khoa học trong phạ vi đề tài của luậ vă . T i xi a đoa : 1. Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luậ vă y o o ru g ực và có nguồn gốc trích dẫ rõ r g, đảm bảo. Các số liệu thực tế do tôi trực tiếp khảo sát, kết quả nghiên cứu, các tài liệu, thông tin trích dẫn của Luận vă ru g ực và có nguồn gốc rõ ràng 2. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luậ vă y o o vì ục tiêu khoa học, cống hiến, không có mụ đí vụ l i hoặc làm sai lệch thông tin ả ưở g đế đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của N ước. 3. Cam kế đã g iê ú g iê ứu, minh bạch trong sử dụng thông tin, đ y là công trình nghiên cứu khoa họ độc lập của tôi../. 9 ăm 2017 Tác giả Luậ vă Lê Thị Quỳnh Trang
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BCH TW : Ban Chấp Tru g ư g TTDN : Trung tâm dạy nghề ILO : Tổ chứ ao động quốc tế CT- XH : Chính trị - xã hội LĐTB&XH : Lao độ g ư g bi v xã ội UBND : Ủy ban nhân dân HĐND : Hội đồng nhân dân LĐNT Lao động nông thôn KT - XH : Kinh tế - xã hội MTTQ : Mặt trận tổ quốc CSDN : C sở dạy nghề CSGDNN : C sở giáo dục nghề nghiệp NSTW : Ng sá ru g ư g NSĐP : Ng sá địa p ư g Nxb : Nhà xuất bản
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ CHO NGƯỜI NGHÈO ............................................................ 9 1.1. Khái niệm chính sách công và quy trình chính sách công ......................... 9 1.2. Khái quát về thự i í sá đ o ạo nghề o gười nghèo ............ 11 1.2.2. M t số khái niệm về đ o ạo nghề......................................................... 12 1.2.3. Khái niệm về ười nghèo và thực c í s c đ o ạo nghề cho ười nghèo ..................................................................................................... 15 1.2.4. Khái niệm về đ o ạo nghề c o ười nghèo........................................ 19 1.2.5. Đặc đ ểm ườ èo rê địa bàn tỉnh Phú Thọ ............................... 19 1.3. Vai trò của thự i í sá đ o ạo nghề o gười nghèo ............... 21 1.4. Nội dung thự i í sá đ o ạo nghề o gười nghèo .................. 23 1.4.1. Ba c c vă bả ướng dẫn thực hiện chính sách dạy nghề cho ười nghèo ..................................................................................................... 23 1.4.2.Tổ chức b máy và phân công trách nhiệm thực hiện đ o ạo nghề cho ười nghèo ..................................................................................................... 24 1.4.3.Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách đ o ạo nghề cho ười nghèo ..................................................................................................... 29 1.4.5. uy đ ng nguồn lực thực hiện chính sách đ o ạo nghề c o ười nghèo ............................................................................................................... 31 1.4.6. Đ ều hành và phối hợp thực hiện chính s c đ o ạo nghề c o ười nghèo ............................................................................................................... 32 1.4.7. Kiểm tra ms sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm ............................ 32 1.5. Các yếu tố á độ g đến thự i í sá đ o ạo nghề o gười nghèo ............................................................................................................... 33 1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................. 33 1.5.2. Yếu tố chủ quan ..................................................................................... 36 1.6. Kinh nghiệm của một số địa p ư g về thự i í sá đ o ạo nghề o gười nghèo .............................................................................................. 37
1.6.1. Tỉnh Bình Thuận.................................................................................... 37 1.6.2. Tỉ Vĩ P úc ...................................................................................... 39 1.6.3. Tỉnh Hà Giang....................................................................................... 40 1.7. Một số bài học cho tỉnh Phú Thọ ............................................................. 42 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.................................................................................. 44 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ CHO NGƯỜI NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ ......................... 45 2.1. Khái quát về đặ điể d ư, ự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Thọ................................................................................................................... 45 2.1.1. Đặc đ ểm dâ cư ................................................................................... 45 2.1.2. K qu đ ều kiện tự nhiên .................................................................... 45 2.1.3. K qu đặc đ ểm về kinh tế - xã h i.................................................. 46 2.2. Thực trạng thự i í sá đ o ạo nghề trê địa bàn tỉnh Phú Thọ. 48 2.2.1. C c c í s c l ê qua đế đ o ạo nghề c o ười nghèo ở Việt Nam ................................................................................................................. 48 2.2.2. Qua đ ểm, chủ rươ của tỉnh Phú Thọ về đ o đạo nghề c o ười nghèo ............................................................................................................... 52 2.2.3. Thực trạ ba c c vă bản thực thi chính sách giảm nghèo ở tỉnh Phú Thọ a đoạn 2011 - 2015 ............................................................... 52 2.2.4 Xây dựng b máy thực thi chính sách .................................................... 58 2.2.5. Phổ biến tuyên truyề c í s c đ o ạo nghề c o ười nghèo ....... 60 2.2.6. Đ ều hành phối hợp thực hiện chính sách ............................................ 62 2.2.7. uy đ ng nguồn lực thực hiện chính sách ............................................ 64 2.2.8. Thanh tra, kiểm tra và tổng kết thực thi việc chính sách đ o ạo nghề c o ườ èo rê địa bàn tỉnh Phú Thọ ................................................... 66 2.2.9. C c ưu đ ểm, hạn chế và nguyên nhân ................................................. 67 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.................................................................................. 74 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ CHO NGƯỜI NGHÈO Ở TỈNH PHÚ THỌ ĐẾN NĂM 2020 ...................... 75 3.1. Bối cảnh thực hiện.................................................................................... 75 3.1.1. Bối cảnh thế giới ................................................................................... 75
3.1.2. Bối cả ro ước.............................................................................. 76 3.1.3. Bối cảnh của tỉnh Phú Thọ .................................................................... 77 3.2. Qua điể , đị ướng và mục tiêu thự i í sá đ o ạo nghề cho gười nghèo ở tỉnh Phú Thọ............................................................................ 77 3.2.1. Qua đ ểm v đị ướng ..................................................................... 77 3.2.2. Mục tiêu ................................................................................................. 79 3.3. Giải pháp nhằm hoàn thiệ c í s c đ o ạo nghề c o ười nghèo ở tỉnh Phú Thọ đế ăm 2020 ............................................................................ 81 3.3.1. Khảo sát nhu cầu đ o ạo nghề của ười nghèo, thị rườ lao đ ng và doanh nghiệp .............................................................................................. 81 3.3.2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của chính quyề v ười dân về đ o ạo nghề c o ười nghèo và các chính sác đ o tạo nghề d c o ười nghèo ...................................................................... 84 3.3.3. Nâng cao chấ lượ c c cơ sở giáo dục nghề nghiệp ......................... 86 3.3.4. Ba c í s c để tạo đ ều kiệ c o ườ èo sau k đ o ạo nghề có việc làm ổn định................................................................................. 87 3.3.5. Ưu tiên đ o ạo nghề c o ười nghèo v dâ cmề ú ........... 89 3.3.6. Tă uồn lực c í đ o ạo nghề c o ười nghèo .................... 90 3.3.7. Tă cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát thực thi chính sách đ o ạo nghề c o ười nghèo ........................................................................ 91 3.3.8. Tổ chức tổng kết rút kinh nghiệm thực c í s c đ o ạo nghề cho ười nghèo ..................................................................................................... 92 TIẾU KẾT CHƯƠNG 3.................................................................................. 94 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 95 1. Kết luận ....................................................................................................... 95 2. Kiến nghị ..................................................................................................... 96 2.1. Kiến nghị đối với Chính phủ .................................................................... 96 2.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Phú Thọ ......................................................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 99
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong nh g ă ua, Đảng, N ước ta luôn quan xóa đói giảm g èo, ă o đời sống nhân dân, bảo đảm tiến bộ công bằng xã hội. H 30 ă thực hiệ đường lối đổi mới, với nhiều ư g rì dự á , đặc biệt là thực hiệ C ư g rì 135, Ng ị quyết 30a của Chính phủ về hỗ tr giảm nghèo nhanh và bền v ng trong cả ước, Việ Na đã đạ đư c nh ng thành tựu to lớ ro g g á xóa đói, giảm nghèo. Từ ă 2001, C í p ủ Việt Na đã riển khai nhiều ư g rì , dự án trong phạm vi cả ước về việc , xóa đói giả g èo ư: C ư g rì ục tiêu quốc gia về việc làm; C ư g rì ục tiêu quốc gia giả g èo; C ư g rì p á riển kinh tế - xã hội á xã đặc biệ k ó k ă vù g đồng bào dân tộc và miề úi giai đoạn 2006 - 2010 (C ư g rì 135), Nghị quyết 80/NQ-CP ngày 19/5/2011 Về đị ướng giảm nghèo bền v ng thời kỳ từ ă 2011 đế ă 2020...Đặc biệt ngày 21/8/2017, Thủ ướng Chính phủ đã ba Quyế định về việc ban hành Kế hoạch tổ chức thực hiệ P o g r o i đua “ Cả ước chung tay vì gười nghèo – K g để ai bị bỏ lại p ía sau” giai đoạn 2016 – 2020. Trong nh ng ư g rì , kế hoạch đã đề ra nh ng nội dung, chính sách và giải pháp về đ o ạo nghề, dạy nghề, học nghề o gười nghèo, phát triển á sở dạy nghề o gười nghèo, tạo việc làm và tạo thu nhập o gười nghèo sau khi thành nghề. Có thể nói, vấ đề đ o ạo nghề, tạo việc làm và tạo thu nhập o gười g èo iêu điểm của á C ư g rì , dự án có mụ iêu xóa đói giảm nghèo ở ước ta trong thời gian qua. P úT ọ ỉ iề úi, iệ ó 34 d ộ v 31 xã, 197 đặ biệ k ó k ă (theo Quyế định số 582/QĐ-TT y 28 4 ăm 2017 của Thủ ướng Chính phủ). Tro g g ă ua, ỉ P ú T ọ đã đạ đư iều ựu ua rọ g ro g p á riể ki ế - xã ội, a si xã ội đư bảo đả , đời số g d ừ g bướ đư ải iệ , bả oá k ỏi 1
ỉ g èo. Mặc dù điều kiện kinh tế, xã hội của tỉnh vẫn còn gặp k ó k ă , ư g ĩ vực giảm nghèo và an sinh xã hội vẫn tiếp tụ đư c Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ba d ưu iê ua bố trí nguồn lự để thực hiệ á í sá , ư g rì giảm nghèo, tạo điều kiệ o gười nghèo, hộ nghèo tiếp cận tố guồn lự đầu ư v á í sá ỗ tr của nhà ước. Sau 6 ă ực hiệ ư g rì giảm nghèo của tỉnh Phú Thọ đã đạt đư c nh ng kết quả quan trọ g: g ao ă g ực sản xuất, kiến thức làm kinh tế o gười g èo, ướng dẫ gười g èo á ă ; gd v các hộ nghèo có vốn sản xuấ , ao động có việc làm, sản xuất nông lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ phát triển, trình độ dân trí, kinh nghiệm sản xuấ đư c nâng lên, tạo điều kiệ o gười nghèo tự vư ê oá g èo; đời số g d đư c cải thiện, góp phần gi v ng an ninh chính trị, đảm bảo ổ định, trật tự an toàn xã hội. Kết quả từ nhiều cuộ điều tra, khảo sá đã o ấy là trên 60% số gười nằm trong diệ đói g èo do ọ thiếu kiến thức, tay nghề để có thể tham gia thị rườ g ao động, tạo việc làm, tạo thu nhập cho chính mình. Giáo dục đ o ạo nghề có vai trò quan trọng, ó g ĩa uyế đị đến việc giúp gười nghèo thoát nghèo một cách bền v ng. Nh ng kỹ ă g ộ gười lao động cầ ó để thực hiện các hoạ động xã hội nhấ định trong mộ ĩ vực ao động nhấ định. Nh ng kiến thức và kỹ ă g yk g p ải tự nhiên có đư , đó kết quả của quá trì đ o ạo các kiến thức chuyên môn và tích ũy ki g iệ . Đối với gười ao độ g, đặc biệ đối với gười nghèo, nghề đư ví ư“ ầ u ”. Tuy vậy, đại đa số gười nghèo vẫ ưa ận thứ đầy đủ về tầm quan trọng và l i ích của việc học nghề, chưa ó đư c tầm nhìn cả hiện tại v ư g ai ro g việ xá định nghề cần học. Mặt khác, tâm lý chung của gười g èo đi ọc nghề tốn thời gian, phải nghỉ làm, ảnh ưở g đến thu nhập đa g ó. T ậ í ó gười cho rằng không cần phải học nghề ũ g ó ể làm việc, rằng học nghề ra ũ g ưa ắc có thể ì đư c việc làm...Xuất phát từ suy g ĩ đó ê ừ bao đời nay nh ng kiến thức, kỹ 2
ă g sản xuấ b o ó đư c chủ yếu ì g ua đú rú ki nghiệ ro g uá rì ao động sản xuất, theo thói quen, từ sự truyền dạy lại của các thế hệ đi rước. Chính vì vậy, để ay đổi ư duy ận thức, thói quen ũ ro g ao động sản xuấ gười nghèo phải đư c học nghề thông qua các khóa huấn luyệ , đ o ạo nghề một cách bài bả . Đối với gười biết nghề rồi ũ g ần phải ường xuyên học hỏi, bổ sung kiến thức, kỹ ă g v ng thông tin mới để làm nghề tố , iệu quả . N ư vậy có thể nhận thấy dạy nghề đó g vai rò rất quan trọ g đối với công cuộ xóa đói giảm nghèo. Xá định dạy nghề o gười nghèo là biện pháp quan trọ g để nâng cao thu nhập, ổ định cuộc số g o gười dân, góp phần xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền v ng, công tác dạy nghề o gười g èo rê địa bàn tỉnh Phú Thọ đã đạ đư c nh ng kết quả đá g g i ận, đã ạo điều kiện c o gười học nghề ó ội tìm việ , ă g u ập, vư ê oá g èo v ổn định cuộc sống. Với sự quyết liệt trong chỉ đạo của Tỉnh ủy Phú Thọ, điều hành của Ủy ban nhân dân tỉnh trong công tác xóa đói giả g èo giai đoạ 2016 – 2020 ỉ P ú T ọ đã đề ra ụ iêu p ấ đấu ỷ ệ ộ g èo đế ă 2020 giả xuố g dưới 5%; uyệ g èo T S , ỗi ă ỷ ệ ộ g èo giả ừ 4% rở ê , p ấ đấu đế ă 2020 ra k ỏi uyệ g èo. Tuy nhiên, công tác dạy nghề rê địa bàn tỉnh Phú Thọ còn gặp nhiều khó k ă , hiệu quả ưa ao; việc đ o ạo, giải quyết việc làm và giảm nghèo còn thiếu tính khoa họ ưa sá với thực tiễn. Chính sách giảm nghèo còn nặng về tính bao cấp, ngắn hạn, manh mún, hỗ tr trực tiếp, ưa ập trung hỗ tr , khuyến khích sản xuất, tín dụ g ưu đãi, dạy nghề, khuyế g, , gư, dẫ đến hiệu quả ưa ao v ưa k í ệ ý chí, tinh thầ vư ê oá nghèo của một bộ phậ gười nghèo, hộ nghèo. Trong quá trình thực hiện dạy nghề o gười nghèo chính sách về giả g èo ưa uy động đư c nhiều nguồn lực từ cộ g đồng tham gia, tổ chức thực hiện vẫn chủ yếu dựa vào g sá N ước. Vẫn còn tình trạ g gười nghèo khó tiếp cận các ư g rì dạy nghề do thiếu thông tin, không có thời gian tham gia các lớp 3
và kinh phí hỗ tr trực tiếp o gười nghèo rất thấp (hỗ tr tiề ă 15.000đ/ gười/ ngày). Đặc biệt là ý thức học nghề của một số bộ phậ gười nghèo còn hạn chế, tinh thầ , ái độ học nghề ưa ao, ưa ực sự nỗ lực cố gắ g vư ê để thoát nghèo, thậm chí còn ỷ lại, trông chờ vào hỗ tr của ước, vào cộ g đồng; không muố oá g èo để đư c tiếp tục thụ ưở g í sá o gười nghèo. Thực hiện các chính sách pháp luật của N ước về giảm nghèo, tỉnh Phú Thọ đã o ốt việc xóa hộ đói, giảm hộ g èo v bản thoát khỏi tỉ g èo. Đư c sự ua đặc biệt của các cấp, các ngành, Phú Thọ đã riển khai thực hiệ C ư g rì ục tiêu Quốc gia về giảm nghèo bền v ng với nhiều chính sách và giải p áp đồng bộ, tích cự . Qua đó góp p ần giảm thiểu đá g kể hộ nghèo, từ g bước giảm nghèo bền v g, đảm bảo an sinh xã hội rê địa bàn. Xuất phát từ g ĩa ua rọng của vấ đề giảm nghèo và vai trò của chính sách dạy nghề o gười nghèo. Từ thực trạng thực hiện các chính sách dạy nghề o gười g èo rê địa bàn tỉnh Phú Thọ trong thời gian qua. T i đã ựa chọ đề tài: “Chính sách đào tạo nghề cho người nghèo trên địa bàn tỉnh Phú Thọ” l đề tài luậ vă ạc sỹ chuyên ngành chính sách công khóa 2, niên khóa 2016 - 2018. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Dạy nghề và tạo việc làm là một vấ đề cấp bách của xã hội hiện nay. Đặc biệt là vấn dạy nghề o gười nghèo. Đ y ội du g đã đư đề cập trong á vă bản chỉ đạo của Tru g ư g, ỉnh Phú Thọ và một số công trình nghiên cứu ở cả cấp vĩ v vi mô. Mỗi g rì đều có cách tiếp cận ở á gó độ, khía cạnh khác nhau, trong các giai đoạn khác nhau. Luậ vă “Quả ước và dạy nghề o a iê rê địa bàn tỉnh Phú Thọ” của tác giả P a C í Cư g đã đề cập đến vấ đề nghề nghiệp, việc làm của thanh niên ũ g ư vấ đề quả ước về dạy nghề, tạo việc làm cho thanh niên ro g giai đoạn hiện nay, luậ vă đã làm rõ nh ng vấ đề đa g đặt ra trong quả ước về dạy nghề, tạo việc làm cho 4
thanh niên từ thực tế tỉnh Phú Thọ. Từ đó tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quả ước về dạy nghề, tạo việc làm cho thanh niên rê địa bàn tỉnh Phú Thọ đế ă 2020. Tuy nhiên luậ vă k g đề cập tới việc thực hiện các chính sách dạy nghề o gười nghèo. Luậ vă “Phát triển dạy nghề o ao động nông thôn tỉnh Phú Thọ đến ă 2020” của tác giả Nguyễn Quang Huy đã đề cập tới công tác quản lý nhà ước về dạy nghề cho ao độ g g giai đoạn 2010 – 2015, luậ vă đã làm rõ nh ng vấ đề đa g đặt ra trong quả ước về dạy nghề, tạo việc làm cho ao độ g g rê địa bàn tỉnh Phú Thọ. Từ đó tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quả ước về dạy nghề cho ao động nông thôn tỉnh Phú Thọ đế ă 2020. Tuy nhiên luậ vă chỉ đề cập tới ao động nông thôn nói chung mà không k g đề cập tới đ o ạo nghề cho người nghèo. Luậ vă “Vấ đề đ o ạo g ề v giải uyế việ o ao độ g g rê địa b ỉ P ú T ọ ro g giai đoạ iệ ay” ủa á giả Nguyễ T ị T úy Hằ g đã phân tích và làm rõ n g ủ rư g ua rọ g ủa Đả g v N ướ iê ua đế đ o ạo g ề o ao độ g g . Tá giả k ẳ g đị : Giải uyế ố vấ đề đ o ạo g ề v giải uyế việ sẽ dẫ đế g ao ứ số g ủa gười d , xóa đói giả g èo, đả bảo sự ổ đị v p á riể ki ế. Tuy iê , á giả ưa đề ập ới đ o ạo g ề o gười g èo, và ưa đưa ra á giải p áp để giả ỷ ệ ấ g iệp ở gười nghèo. Bên cạ đó, ò ó iều b i rê á báo điện tử viết về vấ đề này với nhiều nội du g k á au ư: Bài viết Chính sách hỗ trợ dạy nghề c o lao đ ng nghèo: Chỉ 3% ườ èo được thụ ưởng đă g ải trên Báo Nông nghiệp Điện tử Việt Na ă 2011. 5
Bài viết Phú Thọ với công tác dạy nghề c o lao đ ng nông thôn đư c đă g tải trên website http://molisa.gov.vn của Bộ Lao động, T ư g bi v Xã hội. Bài viết Phú Thọ đ o ạo nghề c o lao đ ng nông thôn đă g tải trên website http://www.snnphutho.vn của Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Phú Thọ. Nhìn chung, nh ng luậ vă rê đều nghiên cứu về vấ đề đ o ạo nghề cho ao động nông thôn. Tại tỉnh Phú Thọ ưa ó ột công trình cụ thể nào nghiên cứu về thực thi í sá đ o ạo nghề o gười nghèo. Chính vì vậy, luậ vă kế thừa các kết quả nghiên cứu rướ đ y v riể k ai đề tài từ gó độ của khoa học chính sách công để tìm hiểu, đá giá ng vấ đề đặt ra trong công tác đ o ạo nghề o gười nghèo, rê sở đó để có thể đề xuất nh ng giải pháp nhằm bổ sung, hoàn thiệ í sá đ o ạo nghề, tạo việc làm cho gười nghèo trê địa bàn tỉnh Phú Thọ. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Thực thi chính sách dạy nghề o gười nghèo ở tỉnh Phú Thọ; Đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện chính sách dạy nghề o gười nghèo ở tỉnh Phú Thọ đế ă 2020. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan về thự i í sá đ o ạo nghề, p í sở lý luận, lý thuyế bản về chính sách đ o ạo nghề o gười nghèo ở Việt Nam. - Phân tích tình hình thực thi chính sách đ o ạo nghề o gười nghèo ở tỉnh Phú Thọ: mục tiêu, giải pháp, các yếu tố ả ưở g đến việc tổ chức thực thi chính sách đ o ạo nghề o gười nghèo ở tỉnh Phú Thọ. - Đề xuất khuyến nghị các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách đ o ạo nghề o gười nghèo ở tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu 6
Đối ư ng nghiên cứu của đề tài là thực thi í sá đ o ạo nghề cho gười nghèo. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Tỉnh Phú Thọ. - Phạm vi thời gian: từ ă 2015 - 2020. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. P ư g p áp uận: Luậ vă đư c nghiên cứu rê sở p ư g pháp luận duy vật biện chứng và lịch sử của chủ g ĩa Má - Lê i , Tư ưởng Hồ C í Mi , ua điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về chính sách dạy nghề o gười nghèo. Bên cạ đó, á giả sử dụ g á ua điểm khoa học đư c rút ra từ các công trình khoa họ đã đư c công bố iê ua đế đề tài luậ văn. 5.2. P ư g p áp g iê ứu: Để thực hiệ đề tài, luậ vă ó sử dụng á p ư g p áp g iê ứu bản sau: + P ư g p áp p ỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp gười nghèo để tìm hiểu về vấ đề đ o ạo nghề, việc l , đời sống, thu nhập, rì độ, nhu cầu đào tạo nghề của họ. +P ư g p áp p í i iệu: đó á i iệu iê ua đến gười nghèo, công tác dạy nghề, các tài liệu, vă bản, báo cáo của tỉnh Phú Thọ liên ua đến công tác dạy nghề o gười g èo… rê sở đó để có cái nhìn khái quát nhất về vấ đề nghiên cứu. Nguyên tắ đư c thực hiện trong p ư g p áp y p í , so sá á g i , số liệu u đư c từ tài liệu với thực tế để từ đó rú ra kết luận về thực trạng thự i í sá đ o tạo nghề o gười nghèo. +P ư g p áp thố g kê: rê sở thống kê số liệu ua á ă để p í , đá giá ực trạng công tác dạy nghề, thực thi chính sách dạy nghề o gười nghèo. +P ư g p áp so sá : so sá về số liệu, về vấ đề đ o ạo nghề và thực thi chính sách về đ o ạo nghề gi a á ă với au để có các giải pháp phù h p với tình hình thực tế rê địa bàn tỉnh Phú Thọ. 7
+P ư g p áp ổng h p: là tổng h p tất cả á p ư g p áp để từ đó có cái nhìn chính xác nhất, khách quan nhất thực trạng thự i í sá đ o tạo nghề o gười nghèo v đề xuấ đư c các giải pháp phù h p với điều kiện thực tế của tỉnh Phú Thọ. 6. Ý nghĩa của luận văn Từ kết quả nghiên cứu giúp cho Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉ , á ua uả ước tỉnh Phú Thọ, các bộ phận liên quan, các nhà hoạ đị í sá ó sở khoa học và thực tiễ để vận dụ g, điều chỉnh chính sách và tổ chức thực hiện chính sách dạy nghề cho gười nghèo ở tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới một cách hiệu quả . Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu, các nhà hoạ định, nh ng nhà quản lý về công tác dạy nghề, thực thi chính sách về dạy nghề nói chung và dạy nghề o gười nghèo nói riêng. Đề tài còn là tài liệu tham khảo cho nh g ai ua đến vấ đề này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục các ch viết tắt, danh mục bảng, biểu, luậ vă ó kết cấu gồ 3 ư g: C ư g 1: C sở khoa học thự i í sá đ o ạo nghề o gười nghèo. C ư g 2: Thực trạng thự i í sá đ o ạo nghề cho gười nghèo rê địa bàn tỉnh Phú Thọ. C ư g 3: Giải pháp hoàn thiện í sá đ o ạo nghề o gười nghèo ở tỉnh Phú Thọ đế ă 2020. Phần kết luận Danh mục tài liệu tham khảo. 8
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ CHO NGƯỜI NGHÈO 1.1. Khái niệm chính sách công và quy trình chính sách công 1.1.1.K ái iệ í h sách công Chính sách là thuật ng đư c sử dụng rộng rãi, phổ biến trong sách báo, tài liệu, rê á p ư g iện truyề gv ro g đời sống xã hội. Có nhiều quan niệm khác nhau về chính sách. Theo Từ điển Bách khoa Việt Na : “C í sá ng chuẩn tắc cụ thể để thực hiệ đường lối, nhiệm vụ. C í sá đư c thực hiện trong một thời gian nhấ định, trên nh ng ĩ vực cụ thể o đó. Bản chất, nội du g v p ư g ướng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, vă óa…” [31, tr.475]. Đại từ điển Tiếng Việt do Nguyễ N ư Ý ủ biên, quan niệm về chính sá “ ủ rư g, biện pháp của mộ đảng phái, một chính phủ trong các ĩnh vực chính trị - xã hội” [32, tr.278]. Từ nh ng cách tiếp cận trên, hiểu một á đ giả , í sá ư g rì độ g do á ã đạo hay nhà quả đề ra để giải quyết một vấ đề o đó uộc phạm vi thẩm quyền của mình. Nh ng vấ đề do ước ban hành bao gồm các mục tiêu và giải pháp để giải quyết một vấ đề công nhằ đạ đư c các mục tiêu phát triể đư c gọi là chính sách công. 1.1.2. Quy trình chính sách công Quy trình chính sách công đư iểu uá rì u uyể á giai đoạ ừ k ởi sự í sá đế k i xá đị đư iệu uả í sá ro g đời số g xã ội. Quy rì í sá công đư ự iệ eo 3 bướ : 1- Hoạ đị í sá 9
2- T ự i í sá 3- Đá giá í sá Đ y 3 bướ bả ro g uy rì í sá công. Nó ộ vò g uầ o k ép kí đư ặp ại iê ụ v biế độ g . Hoạ đị í sá o bộ uá rì g iê ứu x y dự g v ba đầy đủ í sá . Tro g giai đoạ y, á í sá đư g iê ứu đề xuấ để N ướ uyế đị v ba g k ai. Quá rì đề xuấ í sá bao gồ việ xá đị vấ đề ầ ra í sá , xá đị á ụ iêu í sá đó ầ đạ đư v xá đị á giải p áp ầ iế để đạ ới ụ iêu đó. Muố xá đị đư vấ í sá , ầ p ải ườ g xuyê ua sá v p í ì ì ự ế để dự báo g u uẫ bả ầ giải uyế ằ duy rì sự ồ ại v p á riể ủa xã ội. Trê sở ựa ọ p ư gá í sá , ua N ướ ó ẩ uyề uyế đị p ư gá ối ưu v ba í sá g để bảo đả sự g ủa chính sách. T ự i í sá o bộ uá rì uyể óa í ủa ủ ể ro g í sá iệ ự với á đối ư g uả í ằ đạ đư ụ iêu đị ướ g ủa ướ . Đ y giai đoạ ự iệ á ụ iêu í sá g rê ự ế. Nói á k á ,đ y giai đoạ vậ dụ g g giải p áp đị rướ để đạ đư á ụ iêu í sá . Tro g giai đoạ y í sá biế kế uả ự ế. Giai đoạ y bao gồ á oạ độ g riể k ai, p ối p ự iệ , kiể ra đ đố v iệu ỉ í ù g á biệ p áp ổ ứ ự i để í sá p á uy á dụ g ro g í sá . Tuy iê ro g giai đoạ y ườ g ịu á độ g ủa iều yếu ốk á ua ẫ ủ ua ả ưở g đế kế uả ự i, ro g đó việ ổ ứ ự i v duy rì í sá yếu ố ua rọ g g đầu để bảo đả sự g ủa í sá . 10
Đá giá í sá việ xe xé , ậ đị về giá rị á kế uả u đư k i ự i ộ í sá g.Đ y giai đoạ ua rọ g ro g uy rì í sá . Tro g giai đoạ y, á ua iế so sá á kế uả ủa í sá g với á ụ iêu đề ra, p í iệu uả ki ế xã ội đạ đư g ua việ ự i í sá rê ự ế. việ đá giá í sá g iế dựa v o 1 số kỹ uậ đá giá v á iêu í ki ế - xã ội ấ đị . Sau k i đá giá í sá ó ểp á iệ ấy g vấ đề ới ảy si ầ đư giải uyế bằ g í sá ới. Cứ ư ế, uy rì í sá đư ặp ại với ứ độ g y g o iệ ả về ư gv ấ. Că ứv o ì ì ự ế ại ỉ P ú T ọ, á giả ập ru g g iê ứu ự i í sá g ro g g á đ o ạo g ề o gười g èo ằ đạ đư ụ iêu đưa í sá xóa đói giả g èo đi v o iệ ự uộ số g. Đ y giai đoạ ự iệ á ụ iêu í sá đ o ạo g ề o gười g èo rê ự ế, vậ dụ g g giải p áp để đạ đư á ụ iêu í sá đã đề ra. 1.2. Khái quát về thực thi chính sách đào tạo nghề cho người nghèo 1.2.1.K ệm ực c í s c đ o ạo ềc o ườ èo C í sá đ o ạo g ề o gười g èo ổ g ể ua điể , ụ iêu, giải p áp ằ sử dụ g ự ư g ao độ g gười g èo v ạo việ là o ự ư g ao độ g đó góp p ầ giả ỷ ệ g èo v giúp gười g èo oá bề v g. Tổ chức thự i í sá đưa ra o bộ quá trình hoạ động của các chủ thể theo cách thức khác nhau nhằm hiện thực hóa nội dung chính sách công một cách hiệu quả [25, tr.127]. Tổ chức thực thi chính sách công là một khâu h p thành chu trình chính sách, nếu thiếu vắ g g đoạn này thì chu trình chính sách không thể tồn tại. Tổ chức thực thi chính sách công là trung tâm kết nối á bước trong chu trình chính sách công thành một hệ thống, nhất là với hoạ định chính sách. 11
So với các khâu khác trong chu trình chính sách, thực thi chính sách có vị trí đặc biệt quan trọ g, vì đ y bước hiện thự oá í sá ro g đời sống xã hội Tổ chức thực thi chính sách là quá trình liên tục gồ á bướ bản sau: (1) Ba á vă bả ướng dẫn thực hiện chính sách, (2) Tổ chức bộ máy và phân công trách nhiệm thực hiện, (3) Lập kế hoạch triển khai thực hiện chính sách; (4) Tuyên truyền, phổ biế í sá ; (5) Huy động các nguồn lự , (6) Điều hành và phối h p thực hiện chính sách; (7) Thanh tra, kiểm tra và tổng kết việc thực hiện chính sách. 1.2.2. Một số khái niệm về đào tạo nghề Theo Thuật ng Đ o ạo nghề của Tổ chứ Lao động quốc tế (ILO), dạy nghề/đ o ạo nghề là nh ng hoạ động chủ yếu nhằm cung cấp kiến thức, kỹ ă g v ái độ cần thiết cho việc làm trong một nghề, nhóm nghề có liên quan hoặc cho việc thực hiện nhiệm vụ ro g ĩ vự o đó ủa hoạ động kinh tế. Việ đ o ạo ở đ y bao gồ : đ o ạo ba đầu, đ o tạo lại, đ o ạo nâng cao, cập nhậ v đ o ạo iê ua đến công việc chuyên môn hóa. Cũ g ó á đặt vấ đề k á , ư dạy nghề là truyề o gười lao động nh ng hiểu biết về chuyên môn kỹ thuật, nh ng kỹ ă g, kỹ xảo, cách thức tổ chứ v ái độ cần thiết trong hoạ độ g ao động của nghề (có thể là một, một số hoặc toàn bộ các hoạ độ g ao động của nghề, tùy theo mục tiêu đ o ạo) để gười ao động có thể hành nghề một cách có chấ ư ng và hiệu quả (Phan Chính Thức, 2000). Liê ua đến dạy nghề là khái niệm nghề và nghề nghiệp. Chung nhất, nghề đư c hiểu là một dạ g xá định của hoạ độ g ao động trong hệ thống p g ao động xã hội; là tổng h p của nh ng kiến thức, kỹ ă g v ái độ ro g ao độ g o gười tiếp u đư c (do kết quả của đào tạo chuyên v í ũy ki g iệm trong quá trình làm việ ) đư c chuyển hóa trong hoạ động nghề nghiệp. Nghề nghiệp, theo ILO là một tập h p các công việc liên quan với nhau hoặc một loại công việ ao động chân tay hoặc trí óc mà 12
dựa v o đó để có thể kiếm số g, dù đư c thực hiện theo hình thức làm thuê hoặc tự tạo việc làm. Mục tiêu dạy nghề đ o ạo nguồn nhân lực kỹ thuật trực tiếp sản xuất, dịch vụ ó ă g ực thực hành nghề ư g xứng với rì độ đ o ạo, có đạo đứ , ư g g ề nghiệp, ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp, có sức khỏe nhằm tạo điều kiệ o gười học nghề sau khi tốt nghiệp có khả ă g ì việc làm, tự tạo việc làm hoặc họ ê rì độ ao , đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiệ đại óa đấ ước. Theo Luật Dạy nghề - 2006 uy định: "Dạy nghề là hoạ đ ng dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ ă v đ nghề nghiệp cần thiết cho ười học nghề để có thể ìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học” [8, Tr.1]. Nă 2014, Luật Giáo dục nghề nghiệp ra đời thay thế Luật Dạy nghề ă 2006. Tại Điều 3 trong Luật Giáo dục nghề nghiệp ă 2014 uy định: “ Đào tạo nghề nghiệp là hoạ đ ng dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ ă v đ nghề nghiệp cần thiế c o ười học để có thể ìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học hoặc để nâng cao trình đ nghề nghiệp”. [9, Tr.1]. Khái niệm dạy nghề ay đ o ạo nghề xé o ù g đều là quá trình tác động có mụ đí , ó ổ chứ đế gười học nghề để hình thành và phát triển một cách có hệ thống nh ng kiến thức, kỹ ă g v ái độ nghề nghiệp cần thiết nhằ đáp ứng nhu cầu của xã hội, ro g đó ó u ầu quốc gia, nhu cầu doanh nghiệp và nhu cầu bả gười học nghề. Chính vì vậy trong luận vă k ái iệm dạy nghề v đ o ạo nghề sau đ y sẽ thống nhấ đư c hiểu là đ o ạo nghề. N ư vậy, đ o ạo g ề uá rì á độ g ủa sở đ o ạo đế gười ọ ằ p á riể ó ệ ố g kiế ứ , kỹ ă g v ái độ ủa gười ọ g ề ộ á ố ấ để gười ọ g ề sau k i đư đ o ạo ọ ó ể đư g việ ó iê ua đế g ề đã ọ . 13