Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành về bệnh tiêu chảy cấp của người dân tại 2 xã thuộc huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận năm 2013

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KIẾN THỨC,<br /> THÁI ĐỘ, THỰC HÀNH VỀ BỆNH TIÊU CHẢY CẤP<br /> CỦA NGƯỜI DÂN TẠI 2 XÃ THUỘC HUYỆN HÀM THUẬN BẮC<br /> TỈNH BÌNH THUẬN NĂM 2013<br /> Lê Thị Thanh Xuân, Trần Quỳnh Anh, Lê Thị Thanh Tuyết,<br /> Lê Thị Tài, Lê Thị Hương, Hoàng Thị Thu Hà<br /> Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Nghiên cứu nhằm mô tả một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành về bệnh tiêu chảy<br /> cấp của người dân tại 2 xã Hàm Chính, Hàm Phú huyện Hàm Thuận Bắc tỉnh Bình Thuận năm 2013. Nghiên<br /> cứu cắt ngang trên 400 đối tượng được phỏng vấn trực tiếp theo bộ câu hỏi có sẵn. Kết quả cho thấy kiến<br /> thức, thái độ và thực hành của người dân còn thấp. Yếu tố liên quan đến kiến thức về bệnh tiêu chảy cấp<br /> của người dân Bình thuận là trình độ học vấn (OR = 4,3; 95% CI = 1,8 - 10,3; p < 0,05) và số phương tiện<br /> thông tin mà hộ gia đình hiện có (OR = 2,7; 95% CI = 1,23 - 6,01; p < 0,05). Mối liên quan có ý nghĩa thống<br /> kê giữa kiến thức và thái độ về bệnh tiêu chảy cấp của đối tượng nghiên cứu (OR = 7,34; 95% CI = 1,69 31,88; p < 0,05). Các yếu tố liên quan có ý nghĩa thống kê tới thực hành phòng bệnh tiêu chảy cấp là: dân<br /> tộc (OR = 9,47; 95% CI = 3,25 - 27,55), số lượng phương tiện thông tin (OR = 2,37; 95% CI = 1,39 - 4,04),<br /> kiến thức về bệnh tiêu chảy cấp (OR = 49,2; 95% CI = 9,89 - 244,61) và thái độ về bệnh tiêu chảy cấp<br /> (OR = 7,95; 95% CI = 3,72 - 17,02).<br /> Từ khóa: tiêu chảy cấp; Bình Thuận<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Tiêu chảy cấp do rất nhiều nguyên nhân<br /> gây nên, phần lớn là các nguyên nhân do<br /> nhiễm trùng (vi khuẩn, virus, ký sinh trùng).<br /> Ngoài ra còn có các nguyên nhân không gây<br /> nhiễm trùng (thuốc, các chất độc, viêm, dị<br /> ứng) [1 - 4]. Trong đó, Rotavirus là căn<br /> <br /> sau nhiều năm được khống chế, dịch tiêu<br /> chảy cấp bùng phát trở lại vào năm 2007 trên<br /> 7 tỉnh/thành phố, nguyên nhân được xác định<br /> là do vi khuẩn tả, sau đó có xu hướng giảm.<br /> Từ tháng 2/2011 đến nay không ghi nhận<br /> trường hợp tiêu chảy cấp nào mắc do tả.<br /> <br /> nguyên chính gây tiêu chảy cấp ở người. Hiện<br /> <br /> Tỉnh Bình Thuận nằm trong khu vực chịu<br /> <br /> nay, bệnh tiêu chảy cấp vẫn có tỷ lệ mắc cao<br /> <br /> ảnh hưởng của địa bàn kinh tế trọng điểm<br /> <br /> và là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và<br /> <br /> phía Nam, có nền kinh tế phát triển. Nhưng<br /> <br /> tử vong cho trẻ em các nước đang phát triển,<br /> <br /> trên địa bàn tỉnh, một số huyện miền núi vẫn<br /> <br /> đặc biệt trẻ em dưới 5 tuổi [5]. Ở Việt Nam,<br /> <br /> có tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy cao. Năm 2010,<br /> bệnh tiêu chảy đứng thứ 5 trong 10 bệnh có tỷ<br /> lệ mắc cao nhất tại tỉnh Bình Thuận. Bệnh tiêu<br /> <br /> Địa chỉ liên hệ: Lê Thị Thanh Xuân, Viện Đào tạo Y học<br /> Dự phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Email: lethithanhxuan@hmu.edu.vn<br /> Ngày nhận: 11/8/2016<br /> Ngày được chấp thuận: 28/12/2016<br /> <br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br /> chảy cấp có thể phòng ngừa được nếu tất cả<br /> người dân có kiến thức về bệnh và thực hành<br /> phòng bệnh đúng. Do đó, việc cung cấp kiến<br /> thức đầy đủ để người dân có thái độ tốt và<br /> <br /> 77<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> thực hành đúng về bệnh tiêu chảy cấp là cách<br /> <br /> d: độ chính xác mong muốn, d = 0,05.<br /> <br /> phòng ngừa bệnh hiệu quả nhằm giảm tỷ lệ<br /> <br /> Dựa theo công thức trên thì cỡ mẫu tối<br /> <br /> mắc bệnh. Tuy nhiên, hiện nay có rất ít đề tài<br /> <br /> thiểu đưa vào nghiên cứu là 354, cộng thêm<br /> <br /> nghiên cứu về kiến thức, thái độ, thực hành<br /> <br /> 10% đối tượng dự phòng là 390. Trên thực tế<br /> <br /> về bệnh tiêu chảy cấp tại tỉnh Bình thuận. Vì<br /> <br /> chúng tôi tiến hành phỏng vấn 400 người.<br /> <br /> vậy, nghiên cứu được tiến hành với mục tiêu:<br /> mô tả mối liên quan tới kiến thức, thái độ, thực<br /> hành về bệnh tiêu chảy cấp của người dân tại<br /> 2 xã Hàm Chính, Hàm Phú, huyện Hàm<br /> Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận, năm 2013.<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> <br /> 2.3. Cách chọn mẫu: áp dụng phương<br /> pháp chọn mẫu nhiều giai đoạn.<br /> 2.4. Phân tích xử lý số liệu: số liệu sau<br /> khi thu thập được làm sạch và nhập vào máy<br /> tính bằng phần mềm Epidata 3.1 rồi được<br /> phân tích bằng phần mềm STATA 12.<br /> Biến phụ thuộc là kiến thức, thái độ, thực<br /> <br /> 1. Đối tượng<br /> Người có vai trò chính trong chăm sóc sức<br /> khỏe của hộ gia đình với tiêu chuẩn lựa chọn:<br /> đối tượng đồng ý tham gia nghiên cứu, là<br /> người khỏe mạnh có khả năng cung cấp<br /> thông tin, có hộ khẩu thường trú tại 2 xã Hàm<br /> Chính, Hàm Phú huyện Hàm Thuận Bắc, mỗi<br /> gia đình chỉ phỏng vấn 1 người.<br /> <br /> hành về bệnh tiêu chảy cấp được xác định<br /> thông qua bộ câu hỏi, tương ứng với số điểm<br /> nhất định. Dựa vào phần trả lời các câu hỏi<br /> phỏng vấn của đối tượng nghiên cứu và theo<br /> thang điểm để tính và đánh giá đạt hay không<br /> đạt. Đối tượng nghiên cứu đạt 1/2 số điểm là<br /> đạt yêu cầu. Các câu hỏi về kiến thức bao<br /> gồm: đường lây, mùa mắc, thời điểm dễ mắc,<br /> <br /> 2. Phương pháp<br /> <br /> đối tượng hay mắc, triệu chứng bệnh, các<br /> <br /> 2.1. Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang<br /> <br /> biện pháp phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp.<br /> Các câu hỏi thái độ của đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> 2.2. Cỡ mẫu và chọn mẫu<br /> <br /> về việc phát triển thành dịch, mức độ nguy<br /> <br /> Sử dụng công thức tính cỡ mẫu cho việc<br /> <br /> hiểm của bệnh, việc tránh tiếp xúc với người<br /> <br /> ước tính một tỷ lệ trong quần thể:<br /> <br /> hành bao gồm 06 biện pháp phòng ngừa bệnh<br /> <br /> p (1 - p)<br /> n=<br /> <br /> Z21-α/2<br /> <br /> mắc bệnh tiêu chảy cấp. Các câu hỏi về thực<br /> <br /> de<br /> d2<br /> <br /> tiêu chảy cấp.<br /> Biến độc lập là các yếu tố đặc trưng cá<br /> nhân (trình độ học vấn, nhóm tuổi, nghề<br /> <br /> Trong đó:<br /> n: số hộ gia đình tại cần phải điều tra.<br /> Z1 – α/2: mức độ chính xác của nghiên cứu<br /> cần đạt dự kiến 95% = 1,96.<br /> <br /> nghiệp…) và hộ gia đình (điều kiện kinh tế, số<br /> lượng phương tiện thông tin).<br /> 3. Đạo đức trong nghiên cứu<br /> Các đối tượng tham gia nghiên cứu là<br /> <br /> p: tỷ lệ hộ gia đình có chủ hộ thực hành đạt<br /> <br /> hoàn toàn tự nguyện và có quyền rút khỏi<br /> <br /> về bệnh tiêu chảy cấp mà nghiên cứu đã<br /> <br /> nghiên cứu khi không muốn tham gia nghiên<br /> <br /> chọn. Tỷ lệ này tham khảo từ nghiên cứu của<br /> <br /> cứu. Các thông tin liên quan đến người tham<br /> <br /> Nguyễn Quang Vinh p = 0,36 [6].<br /> <br /> gia nghiên cứu được đảm bảo bí mật.<br /> <br /> 78<br /> <br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> III. KẾT QUẢ<br /> Bảng 1. Kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về bệnh tiêu chảy cấp<br /> Chỉ số<br /> <br /> Kiến thức<br /> <br /> Thái độ<br /> <br /> Thực hành<br /> <br /> 7,8%<br /> <br /> 68,5%<br /> <br /> 28,36<br /> <br /> Điểm trung bình<br /> <br /> 8,1<br /> <br /> 3,1<br /> <br /> 1,7<br /> <br /> Điểm tối đa<br /> <br /> 30<br /> <br /> 6<br /> <br /> 6<br /> <br /> Tỷ lệ người dân đạt<br /> <br /> Kết quả cho thấy trong 400 đối tượng nghiên cứu chỉ có 31 người (chiếm 7,8%) có kiến thức<br /> đạt về bệnh tiêu chảy cấp, điểm trung bình kiến thức là 8,1/30 điểm. Có 68,5% người dân có thái<br /> độ đạt về bệnh tiêu chảy cấp, điểm trung bình thái độ là 3,1/6 điểm. Tỷ lệ thực hành về bệnh tiêu<br /> chảy cấp đạt là 28,3%, điểm trung bình thực hành là 1,7/6 điểm.<br /> Bảng 2. Mối liên quan giữa một số yếu tố đặc trưng cá nhân, gia đình với kiến thức về<br /> bệnh tiêu chảy cấp<br /> Kiến thức về bệnh tiêu chảy cấp<br /> Các yếu tố<br /> <br /> OR (95% CI)<br /> Đạt n (%)<br /> <br /> Chưa đạt n (%)<br /> <br /> Nghề nghiệp<br /> Cán bộ/viên chức, công nhân, khác<br /> <br /> 5 (8,9)<br /> <br /> 51 (91,1)<br /> <br /> 1,2 (0,44 – 3,27)<br /> <br /> Làm ruộng<br /> <br /> 26 (7,6)<br /> <br /> 318 (92,4)<br /> <br /> -<br /> <br /> Trình độ học vấn<br /> ≥ Trung học phổ thông<br /> <br /> 9 (22,0)<br /> <br /> 32 (78,0)<br /> <br /> 4,3 (1,8 – 10,3)<br /> <br /> < Trung học phổ thông<br /> <br /> 22 (6,1)<br /> <br /> 337 (93,9)<br /> <br /> -<br /> <br /> Dân tộc<br /> Kinh<br /> <br /> 30 (9,3)<br /> <br /> 292 (90,7)<br /> <br /> 7,9 (1,0 – 59,9)<br /> <br /> Khác<br /> <br /> 1 (1,3)<br /> <br /> 77 (98,7)<br /> <br /> -<br /> <br /> ≥ 25 tuổi<br /> <br /> 30 (8,1)<br /> <br /> 339 (91,9)<br /> <br /> 2,7 (0,35 - 20,26)<br /> <br /> < 25 tuổi<br /> <br /> 1 (3,2)<br /> <br /> 30 (96,8)<br /> <br /> -<br /> <br /> > 1 phương tiện<br /> <br /> 11 (15,1)<br /> <br /> 62 (84,9)<br /> <br /> 2,7 (1,23 – 6,01)<br /> <br /> ≤ 1 phương tiện<br /> <br /> 20 (6,1)<br /> <br /> 307 (93,9)<br /> <br /> -<br /> <br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> Số lượng phương tiện thông tin<br /> <br /> Xếp loại kinh tế hộ gia đình (phân loại của xã)<br /> Không nghèo<br /> <br /> 30 (8,1)<br /> <br /> 341 (91,9)<br /> <br /> 2,5 (0,32 – 18,81)<br /> <br /> Nghèo<br /> <br /> 1 (3,5)<br /> <br /> 28 (96,5)<br /> <br /> -<br /> <br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br /> 79<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Kết quả cho thấy: có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa yếu tố trình độ học vấn, số<br /> phương tiện thông tin với kiến thức về bệnh tiêu chảy cấp. Đối tượng có học vấn từ trung học phổ<br /> thông trở lên có kiến thức đạt về bệnh tiêu chảy cấp cao gấp 4,3 lần đối tượng dưới trung học phổ<br /> thông (CI = 1,8 - 10,3; p < 0,05). Nhóm đối tượng có nhiều hơn 1 phương tiện có kiến thức đạt về<br /> bệnh tiêu chảy cấp cao gấp 2,7 lần nhóm đối tượng có 1 phương tiện hoặc không có phương tiện<br /> thông tin (CI = 1,23 - 6,01; p < 0,05).<br /> Bảng 3. Mối liên quan giữa một số yếu tố đặc trưng cá nhân,<br /> gia đình và kiến thức với thái độ về bệnh tiêu chảy cấp<br /> Thái độ về bệnh tiêu chảy cấp<br /> Các yếu tố<br /> <br /> OR (95% CI)<br /> Đạt n (%)<br /> <br /> Chưa đạt n (%)<br /> <br /> Nghề nghiệp<br /> Cán bộ/viên chức, công nhân, khác<br /> <br /> 41 (73,2)<br /> <br /> 15 (26,8)<br /> <br /> 1,3 (0,69 - 2,46)<br /> <br /> Làm ruộng<br /> <br /> 233 (67,7)<br /> <br /> 111 (32,3)<br /> <br /> -<br /> <br /> ≥ Trung học phổ thông<br /> <br /> 32 (78,1)<br /> <br /> 9 (21,9)<br /> <br /> 1,7 (0,17 – 3,73)<br /> <br /> < Trung học phổ thông<br /> <br /> 242 (67,4)<br /> <br /> 117 (32,6)<br /> <br /> -<br /> <br /> Kinh<br /> <br /> 225 (69,9)<br /> <br /> 97 (30,1)<br /> <br /> 1,4 (0,82 - 2,31)<br /> <br /> Khác<br /> <br /> 49 (62,8)<br /> <br /> 29 (37,2)<br /> <br /> -<br /> <br /> ≥ 25 tuổi<br /> <br /> 257 (69,7)<br /> <br /> 112 (30,3)<br /> <br /> 1,9 (0,89–3,98)<br /> <br /> < 25 tuổi<br /> <br /> 17 (54,8)<br /> <br /> 14 (45,2)<br /> <br /> -<br /> <br /> > 1 phương tiện<br /> <br /> 56 (76,7)<br /> <br /> 17 (23,3)<br /> <br /> 1,7 (0,91 - 2,98)<br /> <br /> ≤ 1 phương tiện<br /> <br /> 218 (66,7)<br /> <br /> 109 (33,3)<br /> <br /> -<br /> <br /> Trình độ học vấn<br /> <br /> Dân tộc<br /> <br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> Số lượng phương tiện thông tin<br /> <br /> Xếp loại kinh tế hộ gia đình (phân loại của xã)<br /> Không nghèo<br /> <br /> 259 (69,8)<br /> <br /> 112 (30,2)<br /> <br /> 2,2 (1,0 - 4,64)<br /> <br /> Nghèo<br /> <br /> 15 (51,7)<br /> <br /> 14 (48,3)<br /> <br /> -<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> 29 (93,6)<br /> <br /> 2 (6,4)<br /> <br /> 7,3 (1,69- 31,88)<br /> <br /> Chưa đạt<br /> <br /> 245 (66,4)<br /> <br /> 124 (33,6)<br /> <br /> -<br /> <br /> Kiến thức về bệnh tiêu chảy cấp<br /> <br /> 80<br /> <br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Kết quả ở bảng 3 cho thấy: có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa kiến thức và thái độ về<br /> bệnh tiêu chảy cấp. Đối tượng có kiến thức đạt về bệnh tiêu chảy cấp thì có thái độ đạt cao gấp<br /> 7,3 lần đối tượng có kiến thức chưa đạt (CI = 1,69 - 31,88; p < 0,05).<br /> Bảng 4. Mối liên quan giữa một số yếu tố đặc trưng cá nhân, gia đình và kiến thức, thái độ<br /> với thực hành phòng bệnh tiêu chảy cấp<br /> Thực hành về bệnh tiêu chảy cấp<br /> Các yếu tố<br /> <br /> OR (95% CI)<br /> Đạt n (%)<br /> <br /> Chưa đạt n (%)<br /> <br /> Cán bộ/viên chức, công nhân, khác<br /> <br /> 22 (39,3)<br /> <br /> 34 (60,7)<br /> <br /> 1,8 (0,99 – 3,24)<br /> <br /> Làm ruộng<br /> <br /> 91 (26,4)<br /> <br /> 253 (73,6)<br /> <br /> -<br /> <br /> ≥ Trung học phổ thông<br /> <br /> 16 (39,0)<br /> <br /> 25 (61,0)<br /> <br /> 1,7 (0,88 – 3,38)<br /> <br /> < Trung học phổ thông<br /> <br /> 97 (27,0)<br /> <br /> 262 (73,0)<br /> <br /> -<br /> <br /> Kinh<br /> <br /> 109 (33,9)<br /> <br /> 213 (66,1)<br /> <br /> 9,5 (3,25 – 27,55)<br /> <br /> Khác<br /> <br /> 4 (5,1)<br /> <br /> 74 (94,9)<br /> <br /> -<br /> <br /> ≥ 25 tuổi<br /> <br /> 107 (29,0)<br /> <br /> 262 (71,0)<br /> <br /> 1,7 (0,68 – 4,28)<br /> <br /> < 25 tuổi<br /> <br /> 6 (19,3)<br /> <br /> 25 (80,7)<br /> <br /> -<br /> <br /> > 1 phương tiện<br /> <br /> 32 (43,8)<br /> <br /> 41 (56,2)<br /> <br /> 2,4 (1,39 – 4,04)<br /> <br /> ≤ 1 phương tiện<br /> <br /> 81 (24,8)<br /> <br /> 246 (75,2)<br /> <br /> -<br /> <br /> 106 (28,6)<br /> <br /> 265 (71,4)<br /> <br /> 1,3 (0,52 – 3,03)<br /> <br /> 7 (24,1)<br /> <br /> 22 (75,9)<br /> <br /> -<br /> <br /> Đạt<br /> <br /> 29 (93,6)<br /> <br /> 2 (6,4)<br /> <br /> 49,2 (9,89 - 24,61)<br /> <br /> Chưa đạt<br /> <br /> 84 (22,8)<br /> <br /> 285 (77,2)<br /> <br /> -<br /> <br /> 104 (38,0)<br /> <br /> 170 (62,0)<br /> <br /> 7,9 (3,72 – 17,02)<br /> <br /> 9 (7,1)<br /> <br /> 117 (92,9)<br /> <br /> -<br /> <br /> Nghề nghiệp<br /> <br /> Trình độ học vấn<br /> <br /> Dân tộc<br /> <br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> Số lượng phương tiện thông tin<br /> <br /> Xếp loại kinh tế hộ gia đình (phân loại của xã)<br /> Không nghèo<br /> Nghèo<br /> Kiến thức về bệnh tiêu chảy cấp<br /> <br /> Thái độ về bệnh tiêu chảy cấp<br /> Đạt<br /> Chưa đạt<br /> <br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br /> 81<br /> <br />