Một số yếu tố liên quan tới thay đổi kiến thức phát hiện sớm khuyết tật của cán bộ y tế tuyến xã tại huyện Hoài Đức, Hà Nội sau 1 năm can thiệp

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm xác định một số yếu tố liên quan tới thay đổi kiến thức thức về phát hiện sớm khuyết tật (PHSKT). Đối tượng và phương pháp: sử dụng thiết kế can thiệp nhằm tăng cường kiến thức về PHSKT của cán bộ y tế (CBYT) tuyến xã.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số yếu tố liên quan tới thay đổi kiến thức phát hiện sớm khuyết tật của cán bộ y tế tuyến xã tại huyện Hoài Đức, Hà Nội sau 1 năm can thiệp

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017 MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TỚI THAY ĐỐI KIẾN THỨC PHÁT HIỆN SỚM KHUYẾT TẬT CỦA CÁN BỘ Y TẾ TUYẾN XÃ TẠI HUYỆN HOÀI ĐỨC, HÀ NỘI SAU 1 NĂM CAN THIỆP Nguyễn Thị Minh Thủy*; Trần Quý Cát* Khánh Thị Nhi*; Hoàng Thị Thanh* TÓM TẮT Mục tiêu: xác định một số yếu tố liên quan tới thay đổi kiến thức thức về phát hiện sớm khuyết tật (PHSKT). Đối tượng và phương pháp: sử dụng thiết kế can thiệp nhằm tăng cường kiến thức về PHSKT của cán bộ y tế (CBYT) tuyến xã. Phỏng vấn lại 236 CBYT tuyến xã, những người đã từng tham gia đánh giá trước can thiệp các nội dung kiến thức về PHSKT của trẻ < 6 tuổi. Sử dụng mô hình hồi quy tuyến tính đa biến để xác định mối liên quan giữa thay đổi kiến thức về PHSKT. Kết quả: có sự thay đổi có ý nghĩa thống kê điểm kiến thức về PHSKT của CBYT sau 1 năm can thiệp (từ 68,55 ± 12,61 lên 75,64 ± 8,08). Các yếu tố liên quan tới thay đổi kiến thức về PHSKT là “số can thiệp được nhận ” và “vị trí công tác” của đối tượng nghiên cứu. Kết luận: hoạt động can thiệp truyền thông góp phần nâng cao kiến thức về PHSKT của CBYT . * Từ khóa: Phát hiện sớm khuyết tật; Cán bộ y tế; Truyền thông; Hoài Đức. Related Factors of the Changes in Knowledge of Early Detection of Disabilities in Commune Health Care Worker after 1 Year of Intervention in Hoaiduc District, Hanoi Summary Objectives: To identify related factor of the changes in early detection of disabilities (EDD) knowledge of health worker. Subjects and method: We used intervention study to improve EDD knowledge in commune health workers. To identify some related factors of the changes in EDD knowledge of health worker, we re-interviewed 236 commune health workers, who participated in baseline survey, the content of EDD knowledge. Multivariate linear regression models were used to identify related factors of the changes in EDD knowledge. Results: There was a statistically significant change in EDD knowledge scores of health workers after 1 year of intervention (from 68.55 ± 12.61 to 75.64 ± 8.08). Factors related to the change in EDD knowledge were the "number of interventions activites” and "classification of work”. Conclusion: Intervention should ensure access to the target population and special attention should be given to village health workers. * Keywords: Early detection of disabilities; Health workers; Communication; Hoaiduc district. * Trường Đại học Y tế Công cộng Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Thị Minh Thủy (ntmt@huph.edu.vn) Ngày nhận bài: 27/03/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 05/09/2017 Ngày bài báo được đăng: 26/09/2017 27 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017 ĐẶT VẤN ĐỀ Khuyết tật ở trẻ em là gánh nặng cho cả gia đình và xã hội. PHSKT để có những biện pháp can thiệp kịp thời là một trong những giải pháp cho vấn đề đó [1]. Là những người có chuyên môn và thường xuyên tiếp xúc với người dân và trẻ nhỏ, CBYT tuyến xã có điều kiện, khả năng để phát hiện những dấu hiệu bất thường ở trẻ [1]. Kiến thức của CBYT có ảnh hưởng tới kỹ năng sàng lọc và phát hiện khuyết tật của trẻ, nhiều nghiên cứu khẳng định tập huấn, truyền thông nâng cao kiến thức là một biện pháp hữu hiệu tăng cường kỹ năng thực hành cho CBYT [4, 5]. Tuy nhiên, tính đến nay hoạt động can thiệp tác động nâng cao kiến thức về PHSKT cho CBYT còn hạn chế [1]. Rất ít nghiên cứu chỉ ra các yếu tố liên quan tới thay đổi kiến thức về PHSKT của CBYT [5, 7]. Là một phần trong nghiên cứu “Xây dựng và đánh giá hiệu quả mô hình PHSKT tại Hà Nội”, chúng tôi tiến hành hoạt động can thiệp truyền thông như tập huấn, phát tờ rơi, nhắc nhở, poster để nâng cao kiến thức về PHSKT cho toàn bộ CBYT xã và thôn tại 20 xã/thị trấn tại huyện Hoài Đức. Sau thời gian can thiệp, chúng tôi thực hiện nghiên cứu với mục tiêu: Xác định một số yếu tố liên quan tới thay đổi kiến thức về PHSKT của CBYT tuyến xã tại huyện Hoài Đức, Hà Nội sau 1 năm can thiệp nhằm đưa ra khuyến nghị cho những nghiên cứu tiếp theo. 28 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu. 236 CBYT tuyến xã (gồm cán bộ làm việc tại trạm y tế xã và y tế thôn) của 20 xã/thị trấn thuộc huyện Hoài Đức đã từng tham gia nghiên cứu đánh giá trước can thiệp. 2. Phương pháp nghiên cứu. * Thời gian tiến hành: - Tiến hành can thiệp: các hoạt động can thiệp truyền thông bao gồm tập huấn, phát tờ rơi, dán poster, tiến hành nhắc nhở… Thời gian tiến hành từ 5 - 2015 đến 5 - 2016. - Thời gian tiến hành đánh giá sau can thiệp: từ 5 - 2016 đến 7 - 2016. * Biến số nghiên cứu: - Biến phụ thuộc: điểm kiến thức PHSKT sau can thiệp. Đánh giá kiến thức của CBYT trên nội dung kiến thức về khuyết tật, kiến thức về hoạt động PHSKT, kiến thức về dấu hiệu khuyết tật của trẻ với thang điểm tối đa 100. - Biến độc lập (yếu tố liên quan): bao gồm thông tin cá nhân (tuổi, giới, trình độ học vấn), thông tin về nghề nghiệp (phân loại công tác, tham gia chương trình phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng (PHCNDVCD), kinh nghiệm công tác), nhận thông tin từ hoạt động can thiệp truyền thông (tập huấn, tờ rơi, poster, nhắc nhở qua các cuộc họp và truyền thanh). * Phương pháp phân tích số liệu: phân tích số liệu bằng phần mềm SPPS 18.0. Mô hình hồi quy tuyến tính đa biến được sử dụng để xác định các yếu tố liên quan tới thay đổi kiến thức về PHSKT của CBYT. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN Trung bình độ tuổi của CBYT tham gia vào nghiên cứu 42,61 ± 11,11, trong đó 53,81% CBYT > 40 tuổi. 20% CBYT có trẻ khuyết tật (TKT) trong gia đình. > 31% CBYT học hết sơ cấp, 54,6% học hết trung cấp, 8,47% học hết đại học. 37% cán bộ là y sỹ, 26% là điều dưỡng, nữ hộ sinh hoặc y tá, 25% là dược sỹ và y tế thôn được đào tạo ngắn hạn. Bảng 1: Đặc điểm công việc của CBYT. Tần số (n) Tỷ lệ (%) Bác sỹ 22 9,3 Y sỹ 93 39,4 Y tá/điều dưỡng/nữ hộ sinh 61 25,8 Khác 60 25,4 Sơ cấp/không có bằng cấp ngành y 76 32,2 Trung cấp, cao đẳng 135 57,2 Đại học/sau đại học 25 10,6 Cán bộ trạm y tế xã 124 52,54 Y tế thôn 112 47,46 1 - 5 năm 40 16,95 6 - 10 năm 76 32,20 > 10 năm 120 50,85 85 36,02 1 - 5 năm 51 60 6 - 10 năm 17 20 > 10 năm 17 20 20 100 Đặc điểm Chức danh Trình độ chuyên môn Phân loại công tác Số năm kinh nghiệm công tác Tham gia chương trình PHCNDVCĐ Thời gian tham gia chương trình PHCNDVCĐ (n = 85) Là cán bộ chuyên trách PHCNDVCĐ (n = 20) Tỷ lệ cán bộ tại trạm y tế và CBYT thôn tham gia nghiên cứu khá tương đương. Phần lớn công tác ≥ 5 năm, hơn một nửa CBYT đã công tác > 10 năm. 36% đối tượng nghiên cứu tham gia chương trình PHCNDVCĐ, trong đó gần 60% đối tượng thuộc nhóm này đã tham gia chương trình từ 1 - 5 năm và 100% cán bộ phụ trách chương trình PHCNDVCĐ của 20 xã/thị trấn tham gia vào nghiên cứu. 29 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017 26.7% 30% 25.0% 25% 18.2% 20% 14.4% 11.4% 15% 10% 5% 0% Không nhậ n được Nhậ n 1 Nhậ n 2 Nhậ n 3 Nhậ n từ 4 ca n thiệp trở lên Biểu đồ 1: Hoạt động can thiệp đối tượng nhận được (n = 236). Phần lớn các đối tượng nhận được thông tin từ ít nhất 2 hoạt động can thiệp truyền thông của chương trình. Tuy nhiên, vẫn có 14,4% CBYT không nhận được thông tin từ bất kỳ một hoạt động can thiệp truyền thông nào. Bảng 2: Thay đổi điểm kiến thức trước và sau can thiệp (n = 236). Trước can thiệp Nội dung Sau can thiệp SD Sự thay đổi (sct-tct) SD 95%CI p Kiến thức về khuyết tật 14,68 3,78 15,19 2,49 0,51 0,01 1,01 < 0,05 Kiến thức về chương trình PHSKT 19,90 4,27 22,26 4,39 2,36 1,69 3,02 < 0,05 Kiến thức về dấu hiệu của các dạng khuyết tật 33,96 8,12 38,19 4,61 4,23 3,14 5,32 < 0,05 Kiến thức chung về PHSKT 68,55 12,61 75,64 8,08 7,09 5,50 8,69 < 0,05 Kiểm định t ghép cặp Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05) về điểm kiến thức PHSKT của CBYT sau 1 năm can thiệp. Kết quả này tương đồng về mặt xu hướng với một số nghiên cứu can thiệp nâng cao kiến thức về khuyết tật trên đối tượng là CBYT [4, 7]. Bảng 3: Mô hình hồi tuyến tính quy đa biến các yếu tố liên quan tới thay đổi kiến thức về PHSKT của CBYT (n = 236). Biến số B SEB 95%CI p Tuổi (≤ 40 tuổi/> 40 tuổi) -1,6 1,6 (-4,8; 1,6) 0,33 Gia đình có trẻ khuyết tật (có/không) 3,4 1,97 (-0,5; 7,3) 0,085 Vị trí công tác (trạm y tế xã/y tế thôn) -4,1 1,7 (-7,6;-0,7) 0,02 Trình độ chuyên môn (trên trung cấp/dưới trung cấp) 0,08 2,4 (-4,7, 4,9) 0,97 Tham gia PHCNDVCĐ (có/không) -2,8 1,65 (-6,0; 0,4) 0,09 4,4 1,8 (0,7; 8,0) 0,02 Số can thiệp (≥ 2 can thiệp/< 2 can thiệp) 2 R = 0,29; R = 0,084; R2hc= * 0,061; F = 3,522; panova< 0,05; B0 = 8,815 (*: p < 0,05) 30 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017 Mô hình hồi quy tuyến tính đa biến chỉ ra yếu tố liên quan có ý nghĩa thống kê (p < 0,05) tới thay đổi kiến thức về phát hiện sớm khuyết tật là: “phân loại công tác” và “số can thiệp nhận được”. Mô hình có R = 0,29, thể hiện mối tương quan yếu giữa chênh lệch điểm kiến thức trước và sau can thiệp và các yếu tố liên quan. Chỉ số R2 = 0,084, thể hiện mô hình giải thích được 8,4%, biến thiên của chênh lệch điểm kiến thức về PHSKT của đối tượng nghiên cứu. Nhóm CBYT nhận được ≥ 2 hoạt động can thiệp truyền thông có chênh lệch điểm kiến thức về PHSKT ≥ 4,4 điểm so với CBYT nhận dưới 2 can thiệp. Kết quả này khá tương đồng về xu hướng với một số nghiên cứu can thiệp nâng cao kiến thức, thực hành về khuyết tật trên đối tượng là CBYT. Nghiên cứu “Hiệu quả đào tạo về kiến thức, thái độ, kỹ năng của cán bộ phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng” của Bhisma Murti chỉ ra những cán bộ được tập huấn trong 12 ngày có điểm kiến thức về phát hiện khuyết tật cao hơn cán bộ không được tập huấn (p < 0,05) [6]. Nghiên cứu “Tác động của chương trình tập huấn kiến thức, thái độ, thực hành về theo dõi phát triển ở trẻ em của nhân viên tại Trung tâm Chăm sóc Sức khỏe ban đầu” do Salem tiến hành chỉ ra điểm kiến thức về theo dõi phát triển của trẻ ở nhóm CBYT cơ sở được tập huấn sau 6 tháng cao hơn nhóm CBYT cơ sở không được tập huấn (p < 0,05) [5]. Nghiên cứu thực trạng kiến thức về khuyết tật và PHSKT cho thấy đối tượng tiếp cận được thông tin sẽ có kiến thức tốt hơn. Nghiên cứu “Kiến thức, thái độ, thực hành về phát hiện sớm - can thiệp sớm của CBYT tuyến xã tại huyện Bảo Thắng, Lào Cai năm 2015” chỉ ra CBYT nhận thông tin phát hiện sớm, can thiệp sớm có kiến thức đạt cao gấp 22 lần cán bộ không nhận được thông tin về phát hiện sớm, can thiệp sớm [2]. Kết quả này một lần nữa khẳng định truyền thông, tập huấn là phương pháp hữu hiệu để nâng cao kiến thức về PHSKT cho CBYT. Cán bộ y tế thôn có chênh lệch điểm kiến thức về PHSKT sau can thiệp cao hơn 4,1 điểm so với cán bộ tại trạm y tế. Nhóm CBYT y tế thôn có kiến thức khá thấp trong đánh giá trước can thiệp [3], lại có chênh lệch điểm kiến thức cao sau can thiệp. Điều này cho thấy quá trình tập huấn, truyền thông tiến hành khá hiệu quả, những nhóm đối tượng kiến thức thấp đã thay đổi một cách rõ rệt sau can thiệp. Điều này khẳng định, CBYT thôn là đối tượng hoàn toàn có thể thể tiếp thu tốt các chương trình đào tạo tập huấn, tạo tiền đề để huy động tham gia chương trình phát hiện sớm, can thiệp sớm cho trẻ khuyết tật. KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ Kết quả nghiên cứu cho thấy CBYT nhận được nhiều hoạt động can thiệp, trong đó cán bộ y tế thôn là yếu tố tăng cường thay đổi kiến thức về PHSKT sau can thiệp. Do đó, khi tiến hành can thiệp tăng cường PHSKT, cần đa dạng hóa các hoạt động truyền thông và đảm bảo những hoạt động này phải tiếp cận tới CBYT, đồng thời cần chú trọng huy động CBYT thôn tham gia vào nghiên cứu. 31