Tập bài giảng Quản lý dự án xây dựng nâng cao - PGS.TS Nguyễn Bá Uân

Quản lý dự án<br /> <br /> Biên soạn: PGS.TS. Nguyễn Bá Uân<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỶ LỢI<br /> B ộ m ô n : Q u ả n l ý x â y dự ng<br /> <br /> TẬP BÀI GIẢNG<br /> <br /> QUẢN LÝ DỰ ÁN XÂY DỰNG NÂNG CAO<br /> (TẬP BÀI GIẢNG DÙNG CHO CAO HỌC)<br /> <br /> BIÊN SOẠN: PGS.TS. NGUYỄN BÁ UÂN<br /> <br /> Hµ néi - 2012<br /> Trường Đại học Thủy lợi<br /> <br /> 0<br /> <br /> Bộ môn Quản lý xây dựng<br /> <br /> Quản lý dự án<br /> <br /> Biên soạn: PGS.TS. Nguyễn Bá Uân<br /> <br /> Chương 1<br /> TỔNG QUAN VỀ DỰ ÁN VÀ QUẢN LÝ DỰ ÁN XÂY DỰNG<br /> <br /> 1.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI DỰ ÁN<br /> <br /> 1.1.1. Khái niệm dự án<br /> Dự án là gì?<br /> Dự án hiểu theo nghĩa thông thường là “điều mà người ta có ý định làm”.<br /> Theo “Cẩm nang các kiến thức cơ bản về quản lý dự án” của Viện Nghiên cứu<br /> Quản lý dự án Quốc tế (PMI) thì: “Dự án là sự nỗ lực tạm thời được thực hiện để<br /> tạo ra một sản phẩm hoặc dịch vụ duy nhất”.<br /> Theo định nghĩa này, dự án có 2 đặc tính:<br /> 1. Tạm thời (hay có thời hạn) - Nghĩa là mọi dự án đều có điểm bắt đầu và kết<br /> thúc xác định. Dự án kết thúc khi mục tiêu dự án đạt được hoặc khi đã xác định<br /> được rõ ràng là mục tiêu khống chế đạt được và dự án được chấm dứt. Trong mọi<br /> trường hợp, độ dài của một dự án là xác định, dự án không phải là một cố gắng liên<br /> tục, liên tiếp;<br /> 2. Duy nhất - Nghĩa là sản phẩm hoặc dịch vụ duy nhất đó khác biệt so với những<br /> sản phẩm đã có hoặc dự án khác. Dự án liên quan đến viêc gì đó chưa từng làm<br /> trước đây và do vậy là duy nhất.<br /> Theo định nghĩa của tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn ISO, trong tiêu chuẩn ISO<br /> 9000:2000 và theo tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN ISO 9000:2000) thì dự án được<br /> xác định nghĩa như sau: Dự án là một quá trình đơn nhất, gồm một tập hợp các<br /> hoạt động có phối hợp và kiểm soát, có thời hạn bắt đầu vào kết thúc, được tiến<br /> hành để đạt được mục tiêu phù hợp với các yêu cầu quy định, bao gồm cả các ràng<br /> buộc về thời gian, chi phí và nguồn lực.<br /> <br /> Trường Đại học Thủy lợi<br /> <br /> 1<br /> <br /> Bộ môn Quản lý xây dựng<br /> <br /> Quản lý dự án<br /> <br /> Biên soạn: PGS.TS. Nguyễn Bá Uân<br /> <br /> Như vậy có nhiều cách hiểu khác nhau về dự án, nhưng các dự án có nhiều<br /> đặc điểm chung như:<br /> - Các dự án đều được thực hiện bởi con người;<br /> - Bị ràng buộc bởi các nguồn lực hạn chế: con người, tài nguyên;<br /> - Được hoạch định, được thực hiện và được kiểm soát.<br /> Như vậy có thể biểu diễn dự án bằng công thức sau:<br /> DỰ ÁN<br /> <br /> = KẾ HOẠCH + TIỀN + THỜI GIAN<br /> <br /> SẢN PHẢM DUY NHÂT<br /> <br /> (Vật chất, Tinh thần, Dịch vụ)<br /> <br /> Dự án đầu tư là gì?<br /> (Chỉ bao gồm hoạt động đầu tư trực tiếp)<br /> Dự án đầu tư là một tập hợp những đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để<br /> tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những cơ sở vật chất nhất định nhằm đạt đựơc sự<br /> tăng trưởng về số lượng hoặc duy trì, cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm hoặc<br /> dịch vụ trong khoảng thời gian xác định.<br /> Theo một quan điểm khác thì dự án đầu tư là tổng thể các giải pháp nhằm sử<br /> dụng các nguồn tài nguyên hữu hạn sẵn có để tạo ra những lợi ích thiết thực cho<br /> nhà đầu tư và cho xã hội.<br /> Dự án đầu tư có thể được xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau:<br /> - Xét trên tổng thể chung của quá trình đầu tư: dự án đầu tư có thể được hiểu<br /> như là kế hoạch chi tiết triển khai các hoạt động đầu tư nhằm đạt được mục tiêu đã<br /> đề ra trong khoảng thời gian nhất định, hay đó là một công trình cụ thể thực hiện<br /> các hoạt động đầu tư.<br /> - Xét về mặt hình thức: dự án đầu tư là một tập hồ sơ tài liệu trình bày một cách<br /> chi tiết và có hệ thống các hoạt động và chi phí theo kế hoạch để đạt được những<br /> kết quả và thực hiện những mục tiêu nhất định trong tương lai.<br /> - Xét trên góc độ quản lý: dự án đầu tư là một công cụ hoạch định việc sử dụng<br /> vốn, vật tư, lao động nhằm tạo ra những sản phẩm mới cho xã hội.<br /> Trường Đại học Thủy lợi<br /> <br /> 2<br /> <br /> Bộ môn Quản lý xây dựng<br /> <br /> Quản lý dự án<br /> <br /> Biên soạn: PGS.TS. Nguyễn Bá Uân<br /> <br /> - Xét trên góc độ kế hoạch hóa: dự án đầu tư là kế hoạch chi tiết để thực hiện<br /> chương trình đầu tư xây dựng nhằm phát triển kinh tế xã hội làm căn cứ cho việc ra<br /> quyết định đầu tư và sử dụng vốn đầu tư.<br /> - Xét trên góc độ phân công lao động xã hội: dự án đầu tư thể hiện sự phân<br /> công, bố trí lực lượng lao động xã hội nhằm giải quyết mối quan hệ giữa các chủ<br /> thể kinh tế khác nhau với xã hội trên cơ sở khai thác các yếu tố tự nhiên.<br /> - Xét về mặt nội dung: dự án đầu tư là một tập hợp các hoạt động cụ thể, có mối<br /> liên hệ biện chứng, nhân quả với nhau để đạt được mục đích nhất định trong tương<br /> lai.<br /> Dự án đầu tư là công cụ để tiến hành các hoạt động đầu tư, do đó bên trong nó<br /> chứa các yếu tố cơ bản của hoạt động đầu tư.<br /> Trước hết, dự án đầu tư phải thể hiện rõ mục tiêu đầu tư là gì, có thể là mục tiêu<br /> dài hạn, trung hạn hay ngắn hạn hoặc là mục tiêu chiến lược hay mục tiêu trước<br /> mắt. Mục tiêu trước mắt được biểu hiện thông qua các chỉ tiêu kinh tế cụ thể như<br /> năng lực sản xuất, quy mô sản xuất hay hiệu quả kinh tế. Còn mục tiêu dài hạn có<br /> thể là các lợi ích kinh tế cho xã hội mà dự án đầu tư phải mang lại.<br /> Hai là, nguồn lực và cách thức để đạt được mục tiêu. Nó bao gồm các điều kiện<br /> và biện pháp vật chất để thực hiện như vốn, nhân lực, công nghệ…<br /> Ba là, với khoảng thời gian bao lâu thì các mục tiêu có thể đạt được và cuối<br /> cùng là ai có thể thực hiện hoạt động đầu tư này và kết quả của dự án.<br /> Vậy các đặc trưng chủ yếu của dự án đầu tư đó là:<br /> - Xác định được mục tiêu, mục đích cụ thể;<br /> - Xác định được hình thức tổ chức để thực hiện;<br /> - Xác định được nguồn tài chính để tiến hành hoạt động đầu tư;<br /> - Xác định được khoảng thời gian để thực hiện mục tiêu dự án.<br /> Dự án xây dựng là gì?<br /> Dự án xây dựng là cách gọi tắt của Dự án đầu tư xây dựng công trình, được<br /> giải thích trong Luật Xây dựng Việt Nam ngày 26-11-2003 như sau:<br /> Trường Đại học Thủy lợi<br /> <br /> 3<br /> <br /> Bộ môn Quản lý xây dựng<br /> <br /> Quản lý dự án<br /> <br /> Biên soạn: PGS.TS. Nguyễn Bá Uân<br /> <br /> “Dự án đầu tư xây dựng công trình là tập hợp các đề xuất có liên quan đến<br /> việc bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo những công trình xây dựng<br /> nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm,<br /> dịch vụ trong một thời hạn nhất định. Dự án đầu tư xây dựng công trình bao gồm<br /> phần thuyết minh và phần thiết kế cơ sở”.<br /> Như vậy có thể hiểu dự án xây dựng bao gồm hai nội dung là đầu tư và hoạt<br /> động xây dựng. Nhưng do đặc điểm của các dự án xây dựng bao giờ cũng yêu cầu<br /> có một diện tích nhất định, ở một địa điểm nhất định (bao gồm đất, khoảng không,<br /> mặt nước, mặt biển và thềm lục địa) do đó có thể biểu diễn dự án xây dựng như<br /> sau:<br /> <br /> DỰ ÁN<br /> XÂY DỰNG<br /> <br /> = KẾ HOẠCH + TIỀN + THỜI GIAN + ĐẤT<br /> <br /> CÔNG TRÌNH<br /> XÂY DỰNG<br /> <br /> Dựa vào công thức trên có thể thấy đặc điểm, một dự án xây dựng bao gồm<br /> các vấn đề sau:<br /> 1. Kế hoạch<br /> Tính kế hoạch được thể hiện rõ qua các mục đích được xác định, các mục đích<br /> này phải được cụ thể hóa thành các mục tiêu và dự án chỉ hoàn thành khi các mục<br /> tiêu cụ thể đã đạt được.<br /> 2. Tiền<br /> Đó chính là sự bỏ vốn để xây dựng công trình. Nếu coi phần “Kế hoạch của<br /> dự án” là phần tinh thần, thì “Tiền” được coi là phần vật chất có tính quyết định sự<br /> thành công của dự án.<br /> 3. Thời gian<br /> Thời gian rất cần thiết để thực hiện dự án, nhưng thời gian còn đồng nghĩa với<br /> cơ hội của dự án. Đây cũng là một đặc điểm rất quan trọng cần được quan tâm.<br /> 4. Đất<br /> Trường Đại học Thủy lợi<br /> <br /> 4<br /> <br /> Bộ môn Quản lý xây dựng<br /> <br />